Vierjaarlijkse beoordeling representativiteit Productschap Wijn en Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten

Transcriptie

1 Toezichtkamer Vierjaarlijkse beoordeling representativiteit Productschap Wijn en Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten 1. Inleiding In het kader van de advisering van de Bestuurskamer over de instelling en wijziging van de werkingssfeer van bedrijfslichamen heeft de Toezichtkamer tot taak onderzoek te doen naar het organisatorisch draagvlak van bedrijfslichamen en daarover te rapporteren aan de Bestuurskamer en de betrokken ministers. Het onderzoek vindt plaats aan de hand van het Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen waarin nadere regels zijn gesteld. Artikel 5 van het Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen geeft aan dat de beoordeling van de representativiteit van het organisatorische draagvlak van een bedrijfslichaam in elk geval geschiedt, voorafgaand aan de instelling en vervolgens telkens na het verstrijken van een periode van vier jaar. Na de instelling van de vier akkerbouwproductschappen (Hoofdproductschap Akkerbouw, Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten, Productschap Diervoeder en Productschap Wijn) per 31 december 2003 zijn inmiddels vier jaar verstreken, zodat een hernieuwde beoordeling van het organisatorisch draagvlak dient plaats te vinden. Deze notitie is daarvan een uitwerking, maar beperkt zich echter tot het Productschap Wijn en het Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten. Overigens wordt er op gewezen dat per 1 januari 2008 het Instellingsbesluit Akkerbouwproductschappen is gewijzigd. Het Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten is daarbij opgeheven en opgegaan in het nieuw ingestelde Productschap Akkerbouw. Voorts is een deel van de werkingssfeer van het Hoofdproductschap Akkerbouw overgegaan op het Productschap Akkerbouw. Omdat het onderhavig onderzoek naar het organisatorisch draagvlak al in gang was gezet voordat de wijziging van het instellingsbesluit zijn beslag had gekregen is dit nog uitgevoerd naar de oude situatie. Op zich maakt dat niet veel verschil, omdat de totale werkingssfeer van de vier schappen gezamenlijk gelijk is gebleven, evenals de dragende organisaties. Leeswijzer In paragraaf twee wordt een korte schets gegeven van de twee productschappen, hun samenstellingen en de dragende (benoemingsgerechtigde) organisaties. Paragraaf drie bevat een nadere uitwerking van het beoordelingskader. In paragraaf vier wordt omschreven aan welke waarborgen onderzoeken naar het organisatorisch draagvlak moeten voldoen. Het feitelijke onderzoek naar de representativiteit van de dragende organisaties in de verschillende geledingen van het Productschap Wijn respectievelijk het Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten is beschreven in paragraaf vijf. De laatste paragraaf bevat ten slotte de conclusie ten aanzien van het organisatorisch draagvlak bij de twee desbetreffende productschappen.

2 2 2. Korte schets van de productschappen 2.1 Productschap Wijn Het Productschap Wijn verenigt de ondernemers en werknemers in de wijnsector. Deze sector kenmerkt zich doordat daarin de bereiding, de be- en verwerking, de botteling en de handel in wijn plaats vindt. Aan ondernemerszijde kent het Productschap Wijn de volgende benoemingsgerechtigde organisaties: Federatie van de Groothandel in Levensmiddelen Koninklijke Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren SlijtersUnie Vereniging van Agenten in Wijn en Gedistilleerd Vereniging Centraal Bureau Levensmiddelenhandel Aan werknemerszijde betreft het de volgende benoemingsgerechtigde organisaties: CNV Dienstenbond De Unie FNV Bondgenoten 2.2 Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten Het Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten (GZP) is ingesteld voor de ondernemingen waar: - de teelt, de handel of de be- en verwerking van granen, landbouwpeulvruchten, fijne zaden, boekweit, hop, cichorei of witlofwortels en uitheemse zetmeelrijke producten of producten daarvan wordt uitgeoefend; - azijn wordt bereid of de handel in azijn wordt uitgeoefend, alsmede ondernemingen, waarin gedistilleerde dranken worden bereid of verhandeld of de binnenlandse handel in bier wordt uitgeoefend; - kweek, teelt, handel of bewerking van landbouwzaaizaden plaatsvindt; - de teelt en handel van oliehoudende zaden wordt uitgeoefend. GZP heeft één commissie ex artikel 88a Wet op de bedrijfsorganisatie, namelijk voor aangelegenheden in de industriële broodbakkerij en de ambachtelijke brood- en banketbakkerij, te weten de Commissie Brood en Banket. Aan ondernemerszijde in het bestuur kent GZP de volgende benoemingsgerechtigde organisaties: Centrale Vereniging voor de Coöperatieve Handel Federatie van de Groothandel in Levensmiddelen Koninklijke Vereniging Het Comité van Graanhandelaren Land- en Tuinbouworganisatie Nederland Nederlandse Brood- en Banketbakkers Ondernemers Vereniging Nederlandse Vereniging van Meelfabrikanten Nederlandse Vereniging voor de Bakkerij Plantum NL Vereniging Centraal Bureau Levensmiddelenhandel Vereniging van Nederlandse Fabrikanten van Bakkerijgrondstoffen

3 3 Vereniging van Nederlandse Fabrikanten van Graanzetmeel Vereniging van Nederlandse Glucosefabrikanten Vereniging voor de Bakkerij en Zoetwarenindustrie VNO-NCW Aan werknemerszijde betreft het de volgende benoemingsgerechtigde organisaties: CNV BedrijvenBond CNV Dienstenbond De Unie FNV Bondgenoten 3. Beoordelingskader Aan ondernemerszijde gelden de volgende kwantitatieve criteria. Voor de bepaling van de sociaal-economische grootte komen volgens artikel 9 van de Verordening representativiteit als maatstaf in aanmerking: het aantal ondernemers; de omzet van de ondernemingen; het totale aantal personen werkzaam in deze ondernemingen; zo nodig kunnen voorts als maatstaf in aanmerking worden genomen: het aantal zelfstandige ondernemingen of vestigingspunten; de betaalde lonen; of de verwerkte hoeveelheid grondstof. Als voldoende representatieve organisatorische vertegenwoordiging aan ondernemerszijde wordt ingevolge artikel 3 van het Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen aangemerkt: een of meer ondernemersorganisaties die ten minste 55 procent vertegenwoordigen van alle ondernemers binnen de werkingssfeer van het bedrijfslichaam, berekend aan de hand van één van de bovengenoemde maatstaven; een of meer ondernemersorganisaties die meer dan 50 procent vertegenwoordigen van alle ondernemers binnen de werkingssfeer van het bedrijfslichaam, berekend aan de hand van twee van de bovengenoemde maatstaven. Als voldoende representatieve organisatorische vertegenwoordiging aan werknemerszijde wordt aangemerkt: één of meer werknemersorganisaties die ingevolge de Verordening representativiteit organisaties als (kwalitatief) representatief zijn te beschouwen. Indien een of meer andere als representatief te beschouwen werknemersorganisaties bezwaar maken, worden de hierboven bedoelde werknemersorganisaties slechts als voldoende representatieve vertegenwoordiging aangemerkt als zij gezamenlijk meer leden binnen de werkingssfeer van dat bedrijfslichaam hebben dan die andere organisaties gezamenlijk. Bij de totstandkoming van het instellingsbesluit van de twee akkerbouwproductschappen is vastgesteld dat de in de paragrafen 2.1 en 2.2 genoemde dragende organisaties aan werknemerszijde als (kwalitatief) representatief zijn te beschouwen. Daarin heeft zich geen wijziging voorgedaan. Aangezien er voorts ook geen bezwaren bekend zijn van werknemersorganisaties, kan worden volstaan met een oordeel over de representativiteit aan ondernemerszijde.

4 4 4. Waarborgen Het proces van gegevensverzameling is uitgevoerd door het gezamenlijk secretariaat van de akkerbouwproductschappen. Daarbij is gebruik gemaakt van gegevens die zijn aangeleverd door de organisaties die beschikken over benoemingsrechten voor het bestuur van het productschap en diens commissies. Het is hierbij van belang dat een externe accountant een verklaring opstelt. Deze verklaring bevat een beschrijving van het ingestelde onderzoek, de bevindingen en de daaruit te trekken conclusies. Als alternatief of aanvulling hierop is het ook mogelijk een gerenommeerd onderzoeksbureau in te schakelen of direct te putten uit objectieve statistische bronnen, bijvoorbeeld afkomstig van het CBS. Daarnaast is gebruik gemaakt van gegevens die zijn ontleend aan de heffings- en registratiebestanden van de akkerbouwproductschappen. Naast gegevens over de organisaties die beschikken over benoemingsrechten, dienen ook gegevens te worden overgelegd over bijvoorbeeld de totale omzet van alle ondernemingen die vallen binnen de werkingssfeer van het schap. Hiertoe kan ook een opdracht gegeven worden voor het in kaart brengen van de gehele markt of kan uit objectieve, statistische bronnen geput worden. Door de twee akkerbouwproductschappen is een verklaring overgelegd van de accountant die het onderzoek heeft gecontroleerd. Voorts is door de productschappen gebruik gemaakt van gegevens die zijn verstrekt door het Landbouw Economisch Instituut (LEI), het Economisch Instituut Midden- en Kleinbedrijf (EIM) en de bureaus IRI Nederland en AC Nielsen. 5. Representativiteitsgegevens 5.1 Productschap Wijn Het Productschap Wijn kent een vijftal geledingen, waaronder alle ondernemers zijn gebracht die vallen onder de werkingssfeer van het productschap. Het gaat daarbij om de volgende geledingen: Be- en verwerking van wijn; Agentuurbedrijf van wijnen; Invoerhandel in wijnen, tevens groothandel; Groothandel in wijnen; Detailhandel in wijnen. In dit onderzoek is gebruik gemaakt van deze onderverdeling in geledingen. Daarbij is het organisatorisch draagvlak per geleding berekend. Voor het bepalen van de totalen per dragende organisatie en voor de branchetotalen is enerzijds gebruik gemaakt van opgaven van de dragende organisaties, de heffingsadministratie op basis van accijnsaangiften, het Economisch Instituut voor het Midden- en Kleinbedrijf (EIM) en de bureaus IRI Nederland en AC Nielsen. Be- en verwerking van wijn In deze geleding vallen de bedrijven die de wijn die zij importeren een bewerking laten ondergaan voor ze te verhandelen. De gegevens over deze geleding zijn afkomstig uit de registratie- en heffingsgegevens van het productschap.

5 5 Agentuurbedrijf in wijnen Voor zover bekend zijn alle ondernemingen die zich bezig houden met het agentuurbedrijf in wijnen lid van de Vereniging van Agenten in Wijn en Gedistilleerd. Het gaat altijd om ondernemingen die zich daarnaast ook met andere activiteiten bezig houden, zoals de import van wijn en gedistilleerd. Er zijn geen ondernemingen bekend die zich uitsluitend bezighouden met het agentuurbedrijf in wijn. Ten aanzien van de agenturen van wijn zijn geen omzetgegevens bekend. Invoerhandel in wijnen, tevens groothandel Indien wordt uitgegaan van de gegevens uit het heffingenbestand van het productschap (FIFO) dan bedraagt de totale hoeveelheid geïmporteerde wijn in 2006 in Nederland hl. Hiervan nemen de leden van de KVNW hl voor hun rekening. In het overzicht zijn uitsluitend de ondernemers meegenomen die op grond van de heffingsverordening heffingsplichtig zijn. Het gaat daarbij om ondernemers die meer dan 44 hectoliter importeren. Daarnaast is er ook nog een grote groep kleine importeurs voor wie de import van wijn een nevenactiviteit is. Het betreft hier met name horecaondernemers en delicatessenwinkels. Deze zijn evenwel niet heffingsplichtig en daarom niet in het onderzoek meegenomen. Groothandel in wijnen De gegevens voor deze geleding zijn afkomstig uit de heffingenadministratie van het productschap, waarbij ten aanzien van de omzet is uitgegaan van het aantal hectoliters. Detailhandel in wijnen De cijfers voor het CBL betreffen het aantal vestigingspunten van de aangesloten bedrijven/ formules en de omzet (alle productgroepen) die door deze bedrijven/formules wordt vertegenwoordigd en zijn als zodanig gelijkelijk opgenomen bij het GZP en het Productschap Wijn. Het totaal aantal vestigingspunten van levensmiddelenbedrijven wordt bevestigd door gegevens van het bureau AC Nielsen. De omzet bij de SlijtersUnie betreft de totale omzet van de slijterijen. Omzetgegevens voor het wijnaandeel daarin zijn niet bekend. Overigens zijn bij het productschap noch bij de SlijtersUnie slijters bekend die geen wijn verkopen. Overzicht Productschap Wijn Tabel 1: Organisatorisch draagvlak Productschap Wijn Geleding Naam Leden Totaal % Omzet in Є/hl Totaal % Be- en verwerking van wijn Agentuurbedrijf van wijnen Invoerhandel in wijnen, tevens groothandel Groothandel in wijnen Detailhandel in wijnen Koninklijke Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren (KVNW) hl hl 92 Vereniging van Agenten in Wijn en Gedistilleerd) zie toelichting zie toelichting Koninklijke Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren (KVNW) hl hl 65 Federatie van de Groothandel in Levensmiddelen (FGL) hl hl 86 - SlijtersUnie Vereniging Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) per geleding

6 6 5.2 Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten Het GZP kent een negental geledingen, waaronder alle ondernemers zijn gebracht die vallen onder de werkingssfeer van het productschap. Het gaat daarbij om de volgende geledingen: Kweekbedrijf voor en de groothandel en de detailhandel in landbouwzaaizaden; Teelt van granen, zaden en landbouwpeulvruchten en landbouwzaaizaden; Meel- en bloemproducerende bedrijf; Overige graanbe- en verwerkende industrie; Bakkerij; Meelbe- en verwerkende industrie; Groothandel en werkzaamheid van tussenpersonen in granen, zaden, landbouwpeulvruchten, meel en bloem; Groothandel in voor menselijke consumptie geschikte, uit granen, zaden of landbouwpeulvruchten verkregen producten; Detailhandel in voor menselijke consumptie geschikte, uit granen, zaden of landbouwpeulvruchten verkregen producten. Daarnaast heeft het productschap ook nog een commissie ex artikel 88a Wet op de bedrijfsorganisatie voor: Brood en banket. In dit onderzoek is gebruik gemaakt van bovenstaande onderverdeling in geledingen. Daarbij is het organisatorisch draagvlak per geleding berekend. Voor het bepalen van de totalen per dragende organisatie en voor de branchetotalen is enerzijds gebruik gemaakt van opgaven van de dragende organisaties en anderzijds gebruik gemaakt van gegevens uit de heffingsadministratie van het GZP, het LEI en AC Nielsen. Kweekbedrijf voor en de groothandel en de detailhandel in landbouwzaaizaden De omzetgegevens zijn afkomstig van een door Plantum NL overgelegde accountantsverklaring. Zij hebben betrekking op het jaar De omzetgegevens over de totale geleding zijn gebaseerd op een raming. Om die reden kan uitsluitend het aantal ondernemingen als hard criterium voor de berekening van het organisatorisch draagvlak worden beschouwd. Overigens wordt de raming van Plantum NL bevestigd door de heffingsgegevens van het Productschap, waaruit blijkt dat het aandeel van de leden van Plantum NL in de heffing 77% is. Deze heffing is omzet gerelateerd. Teelt van granen, zaden en landbouwpeulvruchten en landbouwzaaizaden Het verzamelen van de teeltgegevens is gebaseerd op de gegevensverstrekking door LTO. Het Landbouw Economisch Instituut (LEI) heeft een onderzoek ingesteld om op basis van de gegevens van de Landbouwtelling 2006 de representativiteit van LTO in kaart te brengen. Als eenheid is door het LEI de Nederlandse grootte-eenheid (NGE) gehanteerd die ook in de landbouwtelling wordt toegepast en een equivalent is voor productiewaarde c.q. omzet. Meel- en bloemproducerende bedrijf Het meel- en bloemproducerend bedrijf bestaat enerzijds uit enkele grote meelfabrieken en anderzijds uit een aantal kleine ambachtelijke maalbedrijven. Een groot aantal van deze ambachtelijke maalbedrijven bevindt zich in het grensgebied tussen commerciële bedrijfsvoering en organisaties (molens) die vanuit hobby-oogpunt of cultuurhistorisch oogpunt vaak

7 7 geringe hoeveelheden graan vermalen. Met betrekking tot de heffingen van het productschap geldt een minimumgrens ten aanzien van de verwerking van graan tot meel. Uit de heffingsadministratie van het productschap blijkt dat het kleine aantal bedrijven dat is aangesloten bij de benoemende organisatie (Nederlandse Vereniging van Meelfabrikanten), nagenoeg het gehele productievolume en dus de omzet voor zijn rekening neemt. Genoemde organisatie vertegenwoordigt alle industriële meelfabrieken. Overige graanbe- en verwerkende industrie Onder de overige graanbe- en verwerkende industrie vallen de volgende industrieën: zetmeelindustrie, glucosefabrieken, mouterijen, bierbrouwerijen en rijstpellerijen. Het verschil tussen representativiteit in aantallen ondernemingen en omzet bij deze geleding kan worden verklaard door het relatief grote aantal kleine ambachtelijke brouwerijen. Op een totaal van 39 brouwerijen zijn 14 brouwerijen aangesloten via de benoemende organisatie VNO-NCW. De 25 ambachtelijke (niet aangesloten) brouwerijen brengen de representativiteit in aantallen brouwerijen daarmee terug naar (14/39 * 100 %) = 36 %. Deze brouwerijen vertegenwoordigen echter een - vergeleken met de via de benoemende organisatie vertegenwoordigde brouwerijen zeer gering aandeel in de omzet. In de sectoren mouterijen zijn alle leden (3) lid van VNO-NCW. In de sector rijstpellerijen zijn dat er 3 van de in totaal 4. Omdat het productschap niet beschikt over (financiële) omzetgegevens van de bedrijven in deze geleding, is de omzet aangeduid in het grondstoffenverbruik, respectievelijk de productie. Deze is samengevat in onderstaande tabel met als referentiejaar 2006: Tabel 2: Organisatorisch draagvlak VNO-NCW in de overige graanbe- en verwerkende industrie, berekend naar omzet sector: Omzet leden VNO-NCW: Omzet gehele sector: percentage: Rijstpellerijen * Mouterijen ** Bierbrouwerijen *** noten: *: betreft hoeveelheden eerste koop van rijst in Nederland (in tonnen, bron: heffingsadministratie Productschap GZP) **: betreft verwerkte hoeveelheden gerst (in tonnen, bron: heffingsadministratie Productschap GZP) ***: productie van bier (in hl, bron: CBK) Met betrekking tot de graanzetmeel- en glucosefabrieken gaat het om twee bedrijven die bij het productschap bekend zijn onder meer uit hoofde van de uitvoering van medebewindstaken op het terrein van het EU-landbouwbeleid. Deze bedrijven zijn beide aangesloten bij de benoemende organisaties voor deze industrieën. De door de benoemende organisatie vermelde omzet van haar leden betreft dus de totale omzet van deze industrie. Bakkerij Statistisch materiaal over het aantal ambachtelijke brood- en banketbakkerijen is sinds 2004 niet meer beschikbaar. In het verleden publiceerde het CBS uitkomsten van productiestatistieken voor de brood-, banket-, biscuit- en koekfabrieken, maar deze worden thans niet meer samengesteld. In 2004 betrof dit aantal nog bedrijven. Uit onderzoek van het Nederlands Bakkerij Centrum werd zichtbaar dat er sinds 2004 een daling in het aantal ambachtelijke bakkerijen van 4% optreedt 1. Op basis van dit gegeven is het totaal aantal ambachtelijke bakkerijen voor het jaar 2006 op berekend. Het aantal bedrijven dat op 31 december 1 Nederlands Bakkerij Centrum (2005) Professionaliseren, Structuurrapport 2004/2005, (ISSNnummer ,Wageningen, p. 31.

8 bij de benoemende organisatie, de Nederlandse Brood- en banketbakkers Ondernemers Vereniging (NBOV), was aangesloten bedraagt Qua omzet raamt de NBOV de representativiteit in 2006 op 70 % en de omzet van haar leden op Є 950 miljoen. Hoewel de bij deze organisatie aangesloten bedrijven vermoedelijk gemiddeld genomen groter zijn dan de niet-aangesloten bedrijven (het betreft hier bijvoorbeeld kleine allochtone bakkerijen), is de representativiteit naar omzet geraamd op eveneens 70%. Aangezien de omzet cijfers gebaseerd zijn op een raming kan uitsluitend het aantal ondernemingen als criterium voor de berekening van het organisatorisch draagvlak worden beschouwd. De industriële bakkerij valt onder de geleding meelbe- en verwerkende industrie. Meelbe- en verwerkende industrie Deze geleding omvat de industriële broodbakkerij en de industriële banketbakkerij. In verband met een wijziging in de bestemmingsheffing voor de broodbakkerij per 1 januari 2005 en het vervallen van een aantal branchestatistieken vanaf 2005 beschikt het productschap niet langer over gegevens over het aantal industriële broodbakkerijen. Op basis van de heffingsgegevens over 2004 kan het totale aantal industriële broodbakkerijen en de bijbehorende omzet (op basis van de verwerkte hoeveelheden meel/bloem) worden bepaald. Het aantal ondernemingen is voor het jaar 2007 aan de hand van mutaties in de lijst met ondernemingen voor 2004 in kaart gebracht. Deze mutaties zijn aan de hand van verschillende bronnen gecontroleerd. Voor de omzetgegevens zijn geen recentere cijfers beschikbaar, waardoor alleen het aantal ondernemingen zijn gebruikt als criterium voor de berekening van het organisatorisch draagvlak. De industriële banketbakkerijen vallen onder de CAO voor de suikerverwerkende industrie. Aan de hand van CAO-gegevens is het totaal aantal industriële banketbakkerijen bepaald, waarna aan de hand van gegevens van de benoemende organisatie de representativiteit is bepaald. Omdat voor de sector industriële banketbakkerijen zowel gegevens over het grondstoffenverbruik als over de omzet ontbreken, is de grootte van de bedrijven die onder de benoemende organisatie vallen benaderd aan de hand van CAO-gegevens over het aantal werknemers. De op deze wijze benaderde representativiteit bedraagt: 5.337/6.627 * 100% = 81% 2. Aangezien voor de industriële broodbakkerijen alleen voor het aantal ondernemingen recente gegevens beschikbaar zijn, is voor de geleding Meelbe- en verwerkende industrie het aantal ondernemingen gebruikt als criterium voor het berekenen van het organisatorisch draagvlak. Groothandel en werkzaamheid van tussenpersonen in granen, zaden, landbouwpeulvruchten, meel en bloem Deze geleding betreft enerzijds bedrijven die met name handelen in granen, zaden en landbouwpeulvruchten, meel en bloem en anderzijds bedrijven die handelen in bakkerijgrondstoffen, waaronder bakmixen, broodverbeteraars, etc. Voor de eerste groep bedrijven is één representativiteitscijfer bepaald voor de benoemende organisaties Koninklijke Vereniging Het Comité van Graanhandelaren en de Centrale Vere- 2 Deze benadering kan niet voor de broodbakkerij worden gehanteerd omdat er één CAO is voor de ambachtelijke en de industriële bakkerijen en deze verschillende geledingen vormen in het bestuur van het productschap. Opgemerkt wordt dat op basis van recente CAO-gegevens over aantallen werknemers de representativiteit naar omzet voor de ambachtelijke bakkerij en de industriële broodbakkerij gezamenlijk wordt geraamd op ruim 75%. Dit percentage ondersteunt de plausibiliteit van de percentages die zijn vermeld bij de ambachtelijke bakkerij (NBOV) en de industriële broodbakkerij (NVB).

9 9 niging voor de Coöperatieve Handel (Cecoha). Bij de bepaling van de representativiteit is uitgegaan van eerstbedoelde organisatie. Cecoha heeft twee leden die onder de werkingssfeer van het productschap vallen en die tevens zijn aangesloten bij de eerstgenoemde vereniging. Het bepalen van de representativiteit in omzet bij deze categorie van bedrijven stuit op een aantal problemen. Bedrijven handelen vaak in verschillende producten die niet allemaal vallen in de categorie producten waarvoor het productschap is ingesteld. Het productschap beschikt niet over kwantitatieve gegevens over hoeveelheden verhandelde grondstoffen. In een aantal gevallen gaan productie en handel samen in één bedrijf en is het bedrijf in verband met laatstgenoemde activiteit aangesloten bij bovengenoemde organisaties. Aparte omzetcijfers over productie- en handelsactiviteiten zijn meestal niet voorhanden. Van het Comité van Graanhandelaren is een omzetcijfer ontvangen van de aangesloten bedrijven. Hoewel externe bronnen ontbreken, raamt het comité op grond van zijn marktkennis zijn representativiteit in omzet op meer dan 95%. Doordat de achterban van de Koninklijke Vereniging Het Comité van Graanhandelaren zeer uiteenlopend is, zijn de cijfers voor het GZP moeilijk te ontleden. De representativiteit van de bedrijven die handelen in meel en bloem bevattende bakkerijgrondstoffen, waaronder bakmixen, broodverbeteraars, etc. is bepaald aan de hand van omzetcijfers van de leden van de benoemende organisatie NEBAFA. Omdat het totaal aantal ondernemingen dat genoemde handelsactiviteit verricht, slechts bij benadering is vast te stellen, is voor de bepaling van de representativiteit gebruik gemaakt van ramingen. De hier bedoelde handelsactiviteiten worden volgens NEBAFA uitgeoefend door maximaal 25 bedrijven met een totale omzet van Є 250 miljoen. Voor deze geleding is moeilijk aan te tonen wat het exacte aantal ondernemingen is en hoe groot de totale omzet is, waardoor de representativiteit in deze geleding niet aangetoond kan worden. Groothandel in voor menselijke consumptie geschikte, uit granen, zaden of landbouwpeulvruchten verkregen producten De Federatie van de Groothandel in Levensmiddelen (FGL) is uitsluitend belangenbehartiger voor de pure groothandel; iedere groothandel is daarbij aangesloten. Het Centraal Bureau Levensmiddelen, waarbij onder meer de onder de FGL vallende bedrijven eveneens alle zijn aangesloten, is (mede) voor de detailhandel ingesteld. Deze organisatie vormt voor de bepaling van de representativiteit van de groothandelsfunctie derhalve geen toegevoegde waarde. De Centrale Vereniging voor de Coöperatieve Handel (Cecoha) heeft volgens informatie van deze organisatie geen leden in de handel in levensmiddelen, die niet tevens zijn aangesloten bij FGL. Voor de bepaling van de representativiteit van deze geleding is, om dubbeltellingen te elimineren, derhalve uitgegaan van gegevens van FGL. Detailhandel in voor menselijke consumptie geschikte, uit gzp verkregen producten De cijfers voor het CBL betreffen het aantal vestigingspunten van de aangesloten bedrijven/ formules en de omzet (alle productgroepen) die door deze bedrijven/formules wordt vertegenwoordigd en zijn als zodanig gelijkelijk opgenomen bij het GZP en het Productschap Wijn. Het totaal aantal vestigingspunten van levensmiddelenbedrijven wordt bevestigd door gegevens van het bureau AC Nielsen.

10 10 Overzicht GZP Tabel 3: Organisatorisch draagvlak GZP Geleding Organisatie Leden Totaal % Omzet in Є/ton Totaal % Kweekbedrijf voor en de groothandel en de detailhandel in landbouwzaaizaden Teelt van granen, zaden en landbouwpeulvruchten en landbouwzaaizaden Meel- en bloemproducerende bedrijf Overige graanbe- en verwerkende industrie Bakkerij Meelbe- en verwerkende industrie Groothandel en werkzaamheid van tussenpersonen in granen, zaden, landbouwpeulvruchten, meel en bloem Groothandel in voor menselijke consumptie geschikte, uit granen, zaden of landbouwpeulvruchten verkregen producten Plantum NL Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO) NGE NGE 69 Nederlandse Vereniging van Meelfabrikanten ton ton 99 Vereniging VNO-NCW (zie toelichting) (zie toelichting) 99 - Vereniging van Nederlandse Glucosefabrieken - Vereniging van Nederlandse Fabrikanten van Graanzetmeel per geleding Nederlandse Brood- en Banketbakkers Ondernemers Vereniging (NBOV) Vereniging voor de Bakkerij en Zoetwarenindustrie (VBZ) (zie toelichting) (zie toelichting) Nederlandse Vereniging voor de Bakkerij (NVB) ton ton 89 per geleding Koninklijke Vereniging Het Comité van Graanhandelaren Koninklijke Vereniging Het Comité van Graanhandelaren - Centrale Vereniging voor de Coöperatieve Handel (Cecoha) Vereniging van Nederlandse Fabrikanten van Bakkerijgrondstoffen (Nebafa) per geleding Federatie van de Groothandel in Levensmiddelen (FGL) - Vereniging Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) - Centrale Vereniging voor de Coöperatieve Handel (Cecoha) Detailhandel in voor menselijke consumptie geschikte, uit granen, zaden of landbouwpeulvruchten verkregen producten Vereniging Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) Commissie Brood en Banket De Commissie Brood en Banket kent geen geledingen. Wel kan de werkingssfeer van de commissie worden onderscheiden in de industriële broodbakkerij en de ambachtelijke bakkerij. De gebruikte gegevens zijn gebaseerd op door de betreffende dragende organisaties verstrekte gegevens, alsmede op de heffingenadministratie van de akkerbouwproductschappen. 3 Gebaseerd op een schatting. 4 Gebaseerd op een schatting.

11 11 Industriële broodbakkerij In verband met een wijziging in de bestemmingsheffing voor de broodbakkerij per 1 januari 2005 en het vervallen van een aantal branchestatistieken vanaf 2005 beschikt de commissie niet langer over gegevens over het aantal industriële broodbakkerijen. Op basis van de heffingsgegevens over 2004 kan het totale aantal industriële broodbakkerijen en de bijbehorende omzet (op basis van de verwerkte hoeveelheden meel/bloem) worden bepaald. Het aantal ondernemingen is voor het jaar 2007 aan de hand van mutaties in de lijst met ondernemingen voor 2004 in kaart gebracht. Deze mutaties zijn aan de hand van verschillende bronnen gecontroleerd. Voor de omzetgegevens zijn geen recente cijfers beschikbaar, waardoor alleen het aantal ondernemingen zijn gebruikt als criterium voor de berekening van het organisatorisch draagvlak. Ambachtelijke bakkerij De commissie geeft aan dat er geen statistisch materiaal over het aantal ambachtelijke brooden banketbakkerijen meer beschikbaar is sinds Het aantal bedrijven dat op 31 december 2006 bij de dragende organisatie, de Nederlandse Brood- en banketbakkers Ondernemers Vereniging (NBOV), was aangesloten bedraagt Uit onderzoek van het Nederlands Bakkerij Centrum werd berekend dat het aantal bakkerijen in het jaar was 5. De omzet van de leden van de NBOV is geraamd op Є 950 miljoen. Hoewel de bij deze organisatie aangesloten bedrijven vermoedelijk gemiddeld genomen groter zijn dan de nietaangesloten bedrijven (het betreft hier bijvoorbeeld kleine allochtone bakkerijen), is de representativiteit naar omzet geraamd op 70%. Aangezien de omzet cijfers gebaseerd zijn op een raming kan uitsluitend het aantal ondernemingen als criterium voor de berekening van het organisatorisch draagvlak worden beschouwd. Tenslotte merkt de commissie op dat op basis van recente CAO-gegevens over aantallen werknemers de representativiteit voor de ambachtelijke bakkerij en de industriële broodbakkerij gezamenlijk wordt geraamd op ruim 75%. Tabel 4: Organisatorisch draagvlak Commissie Brood en Banket Geleding Naam Leden Totaal % Omzet in Є/ton Totaal % Ondernemers - Nederlandse Vereniging voor de Bakkerij (NVB) - Nederlandse Brood- en banketbakkers Ondernemers Vereniging (NBOV) Totaal ton ton Oordeel De Toezichtkamer is van oordeel dat het organisatorische draagvlak van het Productschap Wijn, zoals verenigd in de dragende organisaties, voldoet aan de criteria, zoals opgenomen in de Verordening representativiteit en het Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen. Vastgesteld kan worden dat het organisatorische draagvlak van het Productschap Granen, Zaden en Peulvruchten, zoals verenigd in de dragende organisaties, in acht van de negen geledingen voldoet aan de criteria, zoals opgenomen in de Verordening representativiteit organisaties en het Besluit advisering representativiteit 5 Nederlands Bakkerij Centrum (2005) Professionaliseren, Structuurrapport 2004/2005, (ISSNnummer ,Wageningen, p. 31.

12 12 bedrijfslichamen. In de geleding de groothandel en werkzaamheid van tussenpersonen in granen, zaden, landbouwpeulvruchten, meel en bloem kan niet aangetoond worden dat aan de norm, als gesteld in artikel 3 van het Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen wordt voldaan. Conform het bepaalde in artikel 6, eerste lid, van het Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen zullen het productschap en de betrokken organisaties van de bevindingen op de hoogte worden gesteld en zal over twee jaar opnieuw een beoordeling van de representativiteit van het organisatorisch draagvlak plaatsvinden in de geleding de groothandel en werkzaamheid van tussenpersonen in granen, zaden, landbouwpeulvruchten, meel en bloem, dan wel in de nieuwe geledingen van het Productschap Akkerbouw waarin deze geleding is ondergebracht. 3 december 2008