1. Inleiding. 2. Hergroepering bedrijfslichamen: zelfstandig bestaansrecht voor het Productschap Vee en Vlees

Transcriptie

1 Bestuurskamer Advies van de Bestuurskamer van de Sociaal-Economische Raad tot instelling van een productschap op het gebied van de veehouderij, de be- en verwerking van en de handel in vee en vlees en tot opheffing van het Bedrijfschap voor de Handel in Vee 1. Inleiding Met ingang van 1 juli 1999 is de gewijzigde Wet op de bedrijfsorganisatie (Wet bo) 1 van kracht geworden. Uit het overgangsrecht 2 bij die wet volgt dat alle bestaande bedrijfslichamen uiterlijk binnen vier jaar na inwerkingtreding opnieuw, bij Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB), moeten zijn ingesteld. Het onderhavige advies strekt ertoe te bevorderen dat conform dit overgangsrecht het huidige Productschap Vee en Vlees opnieuw wordt ingesteld, maar thans op basis van artikel 67 juncto artikel 70A van de Wet bo. Voorts wordt tegelijkertijd op grond van artikel 70 het Bedrijfschap voor de Handel in Vee opgeheven. Daartoe gemachtigd door de Sociaal-Economische Raad (SER) heeft de Bestuurskamer op 30 januari 2003 dit advies vastgesteld. Van het voornemen advies uit te brengen heeft zij openbaar kennisgegeven in de Staatscourant en het Mededelingenblad Bedrijfsorganisatie van 15 februari Het advies is als volgt opgebouwd. Allereerst wordt hierna ingegaan op de positie van het productschap in het stelsel van bedrijfslichamen (onder 2). Daarna wordt aangegeven wat de positie van het productschap is in het betrokken deel van het bedrijfsleven (3). In paragraaf 4 komt het verzoek van Nevedi om bestuurlijke participatie in het productschap aan de orde. Vervolgens wordt ingegaan op de rechtspositie van de medewerkers van het productschap (5) en op de representativiteit (6). Paragraaf 7 gaat in op de opheffing van het Bedrijfschap voor de Handel in Vee. In aansluiting hierop volgt het advies (8). Tevens is bijgevoegd een ontwerp voor een nieuw instellingsbesluit. De toelichting op dit besluit vormt het sluitstuk van het onderhavige advies (9). 2. Hergroepering bedrijfslichamen: zelfstandig bestaansrecht voor het Productschap Vee en Vlees Met het Kabinetsstandpunt over de toekomst van het PBO-stelsel van 28 oktober heeft het toenmalige kabinet een proces in gang gezet tot modernisering van het stelsel van de Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie. In dat kabinetsstandpunt en in het op Wet van 3 april 1999 (Stb. 1999, 253). Artikel XIV, onder 2. TK , , nr 1.

2 2 4 april 1997 uitgebrachte Nader kabinetsstandpunt over de toekomst van het PBO-stelsel 4 werd aangegeven dat het kabinet uit een oogpunt van doelmatigheid van het openbaar bestuur door middel van hergroepering tot een aanzienlijke reductie van het aantal bedrijfslichamen wenste te komen. Het kabinet was het met de opvatting van de SER 5 eens dat de schappen in eerste instantie zelf verantwoordelijk zouden zijn voor de hergroepering. De Bestuurskamer heeft de voornemens en voorkeuren van de bedrijfslichamen geïnventariseerd. Vervolgens heeft de Bestuurskamer hierover haar standpunt bepaald en dit op 26 november 1997 uitgebracht aan de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid 6. In het standpunt heeft de Bestuurskamer met betrekking tot het onderhavige productschap de conclusie getrokken dat het als zelfstandig bedrijfslichaam kan blijven bestaan 7. Het Productschap Vee en Vlees vormt samen met het Productschap Pluimvee en Eieren het belangrijkste overlegplatform voor de bedrijfsgenoten die opereren in de ketens rond vee, vlees en eieren. Hoewel er formeel geen gemeenschappelijk Productschap Vee, Vlees en Eieren bestaat, treden de twee productschappen als zodanig naar buiten en hebben zij een gemeenschappelijk secretariaat gevormd. Een verdergaande bestuurlijke integratie heeft zich echter niet voltrokken. Dit heeft vooral te maken met de eisen die de betrokken bedrijfsgenoten stellen aan herkenbaarheid voor de eigen achterban en de profilering als zelfstandig openbaar lichaam ter ondersteuning van de eigen identiteit. Een constructie met één hoofdproductschap lijkt de Bestuurskamer niet wenselijk omdat de kans groot is dat dit tot bestuurlijke inefficiëntie zou leiden. Wel wordt erop aangedrongen de samenwerking tussen de productschappen verder te intensiveren. Het kabinet oordeelde vervolgens dat met gebruikmaking van de in het standpunt opgenomen voorstellen een adequate invulling aan het Nader kabinetsstandpunt van 4 april 1997 gegeven kon worden. 3. Positie van het productschap in de vee- en vleessector De Productschappen Vee, Vlees en Eieren (PVE) is de naam van het Gemeenschappelijk Secretariaat (GS) van het Productschap Vee en Vlees en het Productschap Pluimvee en Eieren, beide ingesteld in Het GS/PVE is in 1993 gestart. De twee productschappen hebben een eigen bestuurlijke verantwoordelijkheid. De PVE hebben circa 200 medewerkers in dienst. Als organisatie van de gehele bedrijfskolom voor ondernemers en werknemers bereiden de PVE standpunten voor over (inter)nationale politieke zaken als die meer dan één TK , , nr 2. Advies inzake de toekomst van het PBO-stelsel van 19 januari 1997 (Publicatie 97/01). SER-rapport Hergroepering binnen het PBO-stelsel, Standpunt over de hergroepering van de product- en bedrijfschappen (Publicatie 97/11). Ten tijde van de totstandkoming van het SER-rapport waren in de vee- en vleessector verder nog actief het Bedrijfschap voor de Vleeswarenindustrie en het Bedrijfschap voor de Handel in Vee. De Bestuurskamer was van mening dat deze bedrijfschappen in de keten dienden te integreren. Het Bedrijfschap voor de Vleeswarenindustrie is reeds als commissie ex artikel 88a opgegaan in het Productschap Vee en Vlees en thans is er ook het voornemen om het Bedrijfschap voor de Handel in Vee als commissie ex artikel 88a in het productschap te integreren.

3 3 schakel raken. Bij kwesties zoals dierziekten, voedselveiligheid en ook bij bepaalde Europese maatregelen zijn de productschappen een aanspreek- en coördinatiepunt. Verder fungeren de PVE als kenniscentrum voor onder meer kwaliteitsbeheer en sociale aangelegenheden. Onder de collectieve activiteiten vallen ook onderzoek op technisch, marketing en sociaal terrein, dierziektebestrijding, preventieve diergezondheidszorg en promtie en public relations. De beleidsthema's zijn kwaliteit (IKB en verwante regelingen), hygiëne, dierenwelzijn, dierziekten, milieu en voedselveiligheid. Dit in het kader van de versterking van de concurrentiepositie en daarmee behoud van een kwantitatief en kwalitatief goede werkgelegenheid. 4. Verzoek Nevedi om bestuurlijke participatie in het productschap In de aanloop naar de totstandkoming van dit advies heeft de ondernemersorganisatie Nederlandse Vereniging Diervoederindustrie (Nevedi), de brancheorganisatie van nagenoeg alle particuliere en coöperatieve industriële producenten van diervoeders voor landbouw- en huisdieren, de Bestuurskamer verzocht om te worden aangewezen als benoemingsgerechtigde organisatie in het bestuur van het productschap 8. Nevedi beargumenteert haar verzoek door erop te wijzen dat de productie van voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong, van een productieomgeving verschuift naar een vraaggestuurde markt, waarbij de regiefunctie steeds meer bij de marktpartijen verderop in de dierlijke productieketen komt te liggen. Deze partijen zijn grotendeels vertegenwoordigd in de productschappen voor de dierlijke sectoren. De diervoederproducenten zijn een wezenlijk onderdeel van deze marktgestuurde dierlijke productieketen en worden derhalve in toenemende mate met eisen vanuit die marktpartijen geconfronteerd. Voorts wijst Nevedi op de toenemende aandacht voor het aspect van de voedselveiligheid. De diervoederproducenten zijn een wezenlijk onderdeel van de dierlijke productieketen en zijn derhalve mede verantwoordelijk voor voedselveiligheid. Gelet op het vorenstaande acht Nevedi het niet meer toereikend om, zoals thans het geval is, benoemingsgerechtigd te zijn in het bestuur van het Productschap Diervoeder en slechts op deelonderwerpen in de diverse organen, commissies en werkgroepen van de dierlijke productschappen betrokken te zijn. Met betrekking tot het Productschap Vee en Vlees kan worden opgemerkt dat dit van meet af aan is ingesteld voor ondernemingen die werkzaam zijn in de vee- en vleessector, waarbij het dier geldt als uitgangspunt. Om het verzoek van Nevedi te kunnen inwilligen dient de werkingssfeer van het productschap te worden uitgebreid zodat deze zich mede gaat uitstrekken over ondernemingen die in de diervoederindustrie werkzaam zijn. Praktisch gezien zou deze uitbreiding kunnen worden geëffectueerd op het moment dat de instellingsverordening wordt omgezet in een AMvB. Aangezien de PBO een publiekrechtelijke vorm van zelforganisatie van het bedrijfsleven is en de primaire verantwoordelijkheid voor de invulling daarvan dient te liggen bij de sectoren en hun organisaties, heeft de Bestuurskamer het Nevedi-verzoek bij brief van 13 juni 2002 aan de bij het productschap betrokken organisaties voorgelegd met de vraag of zij dit steunen. 8 Nevedi heeft een soortgelijk verzoek gedaan voor participatie in het Productschap Pluimvee en Eieren en het Produktschap Zuivel.

4 4 De binnengekomen reacties herbergen verschillende standpunten in zich. Enkele organisaties (LTO-Nederland, Centrale Bond van Paardenhandelaren in Nederland, Koninklijke Nederlandse Slagersorganisatie en Centraal Bureau Levensmiddelenhandel) steunen het verzoek. Daarbij wordt erop gewezen dat het verzoek past in de visie dat de gehele keten, inclusief de toeleverende veevoersector, vertegenwoordigd hoort te zijn in de dierlijke productschappen. Het aantal gemeenschappelijke activiteiten, zoals het uitvoeren van medebewindstaken en vraagstukken op het gebied van voedselveiligheid, neemt toe. Een verdergaande afstemming tussen en samenwerking van de werkapparaten van de dierlijke productschappen wordt wenselijk geacht. Voorts zijn er enkele organisaties (CNV BedrijvenBond en De Unie) tegen inwilliging van het verzoek. Deze organisaties vinden dat de door Nevedi gesignaleerde problematiek kan worden opgelost door intensivering van het overleg tussen de dagelijks besturen van het Productschap Diervoeder enerzijds en de dierlijke productschappen anderzijds. Het verschaffen van benoemingsrecht aan Nevedi zou precedentwerking tot gevolg kunnen hebben voor andere belanghebbende organisaties. Dit zou vervolgens leiden tot onduidelijkheid ten aanzien van taken, positie en verantwoordelijkheidsverdeling van het productschap ten opzichte van de andere productschappen, en dus ten koste gaan van de herkenbaarheid van de eigen sector. Andere in het productschap participerende organisaties (Nederlandse Vakbond Varkenshouders, Vereniging voor de Nederlandse Vleeswarenindustrie, Nederlandse Bond van Handelaren in Vee, Centrale Organisatie voor de Vleessector en FNV Bondgenoten) zijn van mening dat Nevedi heel terecht onderkent dat het veevoeder een zeer belangrijke schakel is in de voedselproductieketen. Afstemming met de afnemers in de verdere schakels is gezien de toenemende eisen van voedselveiligheid, maar ook gezien de eisen uit de afzetmarkt, actueler dan ooit. Participatie in de vee-, vlees-, eieren- en zuivelsector kan daarmee een constructieve bijdrage leveren aan het oplossen van de problematiek in die sectoren. Organisaties wijzen er op dat de ook door Nevedi onderkende draaiing van de aansturing van de kolom van productiegericht naar marktgericht betekent, dat de diervoederindustrie zijn binding met de plantaardige sector zal moeten relativeren ten gunste van een binding met de dierlijke sectoren. Een participatie van Nevedi in de dierlijke productschappen zal het begin van een proces moeten zijn waarbij het Productschap Diervoeder onderdeel gaat uitmaken van een cluster van schappen op het terrein van de dierlijke productie 9. Een en ander zou op korte termijn inhoud gegeven kunnen worden door de instelling van een gezamenlijke commissie ex artikel 109 van de Wet bo door het Productschap Diervoeder, Productschap Vee en Vlees, Productschap Pluimvee en Eieren en het Productschap Zuivel, waarin de relevante problematiek met name op het gebied van voedselveiligheid in de dierlijke voedselproductieketen kan worden afgestemd. Met de instelling van genoemde commissie zien organisaties evenwel geen noodzaak Nevedi een bestuurszetel in het productschap toe te kennen. 9 Overigens heeft Nevedi bij haar verzoek aangegeven hiermee het voortbestaan van het Productschap Diervoeder op geen enkele manier ter discussie te willen stellen.

5 5 De Bestuurskamer heeft kennis genomen van de standpunten van organisaties en is zich bewust van het bestaan van gemeenschappelijke vraagstukken die voor alle betrokken sectoren van het bedrijfsleven van belang zijn. De vraag is echter of een verdergaande samenwerking gestalte dient te krijgen door een bestuurlijke participatie van Nevedi in het productschap. Door sommige partijen is immers ook gewezen op de mogelijkheid van een gemeenschappelijk lichaam ex artikel 109 van de Wet bo ter intensivering van de samenwerking. Hoe dit ook zij, vastgesteld moet worden dat een belangrijk deel van de dragende organisaties geen voorstander is van bestuurlijke participatie zoals door Nevedi verzocht en dat het noodzakelijke draagvlak daarvoor dus ontbreekt c.q. in onvoldoende mate aanwezig is. Dit zo zijnde is de Bestuurskamer van mening dat alleen al hierom een uitbreiding van de werkingssfeer van het productschap niet aan de orde is, en het verzoek van Nevedi niet kan worden gehonoreerd. 5. Rechtspositie medewerkers productschap Het opnieuw instellen van het Productschap Vee en Vlees heeft, zoals kan worden afgeleid uit artikel 25 van het ontwerpinstellingsbesluit, geen gevolgen voor de betrokken medewerkers in arbeidsrechtelijke en rechtspositionele zin. Het Gemeenschappelijk Secretariaat van het Productschap Vee en Vlees en het Productschap Pluimvee en Eieren heeft ongeveer 200 werknemers in dienst. 6. Representativiteit De Bestuurskamer hanteert bij de advisering over de instelling van bedrijfslichamen het SER-Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen (hierna: het besluit). Dit besluit wordt ook gehanteerd bij de bij het instellingsbesluit in te stellen organen op grond van artikel 88a van de Wet bo. Artikel 2, eerste lid juncto artikel 1, van het besluit bepaalt dat de Bestuurskamer niet tot instelling van een bedrijfslichaam dan wel organen als bedoeld in artikel 88a adviseert, dan nadat haar is gebleken dat een voldoende representatieve organisatorische vertegenwoordiging van ondernemers en van werknemers daarmee instemt. Op grond van artikel 3 van het besluit is van voldoende representatieve vertegenwoordiging aan ondernemerszijde sprake indien: a. door een of meer ondernemersorganisaties ten minste 55% wordt vertegenwoordigd van alle ondernemers binnen de werkingssfeer van het bedrijfslichaam, berekend aan de hand van één van de maatstaven zoals genoemd in artikel 9 van de SER- Verordening representativiteit organisaties (hierna: de verordening), zijnde: - het aantal ondernemers dat lid is van de organisatie(s); - de omzet van ondernemingen van de leden; - het totale aantal werkzame personen in de ledenondernemingen; - het aantal zelfstandige ondernemingen of vestigingspunten van de leden; - de betaalde lonen; - de door de leden verwerkte hoeveelheid grondstof, of b. door een of meer ondernemersorganisaties ten minste 50% wordt vertegenwoordigd van alle ondernemers binnen de werkingssfeer van het bedrijfslichaam, berekend aan de hand van twee van de maatstaven zoals genoemd onder a.

6 6 Het onderhavige productschap kent de volgende indeling naar geleding: de veehouderij; de veehandel; de vleeswaren- en vleesconservenindustrie; de groothandel in vlees; de slagerij en detailhandel in vlees, vleeswaren en vleesconserven. Voor de beoordeling van de representativiteit van de ondernemersorganisaties is in dit geval gebruik gemaakt van de maatstaven sbe 10, omzet en ledenondernemingen. In bijlage a zijn de bevindingen aan de hand van bedoelde maatstaven nader in kaart gebracht. Hieruit volgt dat de representativiteit van de organisaties die de instelling van het productschap steunen in de hiervoor opgesomde geledingen achtereenvolgens uitkomt op 91, 84, 67, 88 en 87 procent. Hiermee wordt per geleding voldaan aan de representativiteitseis die het besluit in artikel 3, onder a., aan ondernemerszijde stelt. Het schap kent voorts een viertal commissies op grond van artikel 88a van de Wet bo. Het betreft de Commissie Varkenshouderij, de Commissie Vleeswarenindustrie en een nieuw in te stellen Commissie Veehandel en Commissie Vleesindustrie. Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de werkingssfeer van de Commissie Vleeswarenindustrie en van de Commissie Vleesindustrie correspondeert met de overeenkomstige geleding (de vleeswaren- en vleesconservenindustrie respectievelijk de groothandel in vlees) binnen de werkingssfeer van het productschap. De representativiteit van de commissies bedraagt achtereenvolgens >75 11, 67, 86 en 88 procent. Blijkens artikel 4 van het besluit wordt als voldoende representatieve vertegenwoordiging aan werknemerszijde aangemerkt een of meer werknemersorganisaties die ingevolge de verordening als representatief zijn te beschouwen. FNV Bondgenoten, CNV BedrijvenBond en De Unie, de in het bestuur van het productschap benoemingsgerechtigde werknemersorganisaties, steunen de herinstelling van het productschap en zijn voor de werkingssfeer van het productschap representatieve werknemersorganisaties. 7. Opheffing Bedrijfschap voor de Handel in Vee In paragraaf 2 is al ingegaan op de modernisering van het stelsel van de Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie en het feit dat in verband daarmee is besloten het Bedrijfschap voor de Handel in Vee (hierna: bedrijfschap) te integreren in het Productschap Vee en Vlees. In 2001 hebben de besturen van het bedrijfschap en het productschap ingestemd met een eerste opzet voor een bestuurlijke, organisatorische en financiële structuur voor omvorming van de publiekrechtelijke activiteiten van het bedrijfschap tot een De sbe is sinds 1968 een veelgebruikte maatstaf voor het op één noemer brengen van de economische betekenis van de verschillende land- en tuinbouwproductieactiviteiten. Het is een eenheid gestandaardiseerde netto toegevoegde waarde, berekend in een bepaalde periode per hectare gewas of per dier. De berekeningen zijn grotendeels gebaseerd op de gegevens uit het Bedrijven-Informatienet van het Landbouw-Economisch Instituut (LEI-DLO). Zie voor een nadere toelichting op deze geleding Bijlage a van dit advies.

7 7 88a-commissie voor de veehandel bij het productschap. In afwachting van de formalisering van de commissie is de afspraak gemaakt om met ingang van 1 januari 2002 de publieke activiteiten van het bedrijfschap alvast bij het productschap onder te brengen en deze, op declaratiebasis, door het productschap te laten uitvoeren. Het met de uitvoering van de publieke taken belaste personeel van het bedrijfschap is per genoemde datum alvast in dienst getreden van het Gemeenschappelijk Secretariaat van de productschappen. Het overige, met privaatrechtelijke activiteiten belaste, personeel is in dienst getreden van de ondernemersorganisatie Nederlandse Bond van Handelaren in Vee. Derhalve heeft het bedrijfschap met ingang van 1 januari 2002 geen medewerkers meer in dienst. De bij het bedrijfschap betrokken organisaties 12 hebben de missie van de onder het productschap in te stellen Commissie Veehandel in de volgende drie kernpunten samengevat: 1. coördinatie van belangen in de veehandelsbranche en in de productiekolom; 2. bijdragen aan relevante regelgeving voor de branche en voorlichting daarover; 3. stimuleren van kwaliteitszorg in de branche. Om haar missie te realiseren dient de Commissie Veehandel naar de mening van organisaties per kernpunt de volgende activiteiten uit te voeren. ad. 1. coördinatie van belangen? beleidsmatige ontwikkelingen volgen waarbij sprake is van uiteenlopende belangen binnen de branche;? beleidsmatige ontwikkelingen volgen waarbij sprake is van een kolomcomponent of regelgevende betrokkenheid;? relevant dossieroverleg met veehandelaren, organisaties en instanties;? uitvoering van projecten welke bijdragen aan versterking van de branche. ad. 2. regelgeving? registratie- en heffingsverordeningen waarmede alle veehandelsondernemingen geregistreerd worden en bereikt kunnen worden met informatievoorziening;? identificatie en registratie in het handelsverkeer van de diersoorten runderen, varkens, schapen en geiten alsmede paarden en pony s;? gezondheidsmaatregelen in het handelsverkeer voor diverse diersoorten en voor levende producten;? welzijn dieren op de boerderij, bij het vervoer en bij de slacht;? voorlichting over relevante regelgeving door secretariaat en regionale beleidsmedewerkers. ad. 3. kwaliteitszorg? ondersteuning van de Stichting Kwaliteitsregeling Veehandel welke het kwaliteitscertificaat KCV uitgeeft. Hierbij behoren ook de werkzaamheden t.b.v. koppelingen met IKB-regelingen; 12 Nederlandse Bond van Handelaren in Vee, Centrale Bond van Paardenhandelaren in Nederland, Centrale Vereniging voor de Coöperatieve Handel, FNV Bondgenoten en CNV Dienstenbond.

8 8? ondersteuning van de Kwaliteitsregeling Veetransport welke het kwaliteitscertificaat VV uitgeeft. Eveneens dienen hierbij activiteiten te worden genoemd voor koppelingen met IKB-regelingen;? ondersteuning van de Cursus Verantwoord Veetransport, in samenwerking met Saveetra.? begeleiding bij bedrijfsbeëindiging, inclusief doorstroming naar andere ondersteuningsproducten van SEP veehouderij (SEP=Sociaal Economisch Plan). In artikel 13 tot en met artikel 24 van het bijgevoegde Ontwerp-Besluit van (datum) houdende de instelling van een productschap voor ondernemingen op het gebied van de veehouderij, de be- en verwerking van en de handel in vee en vlees, alsmede de opheffing van het Bedrijfschap voor de Handel in Vee (Instellingsbesluit Productschap Vee en Vlees) heeft de Bestuurskamer voorstellen neergelegd over de noodzakelijke voorzieningen voor de opheffing van het bedrijfschap conform artikel 70 van de Wet bo. In dit ontwerp wordt het productschap belast met het beheer en de vereffening van het vermogen van het bedrijfschap. 8. Advies Het overgangsrecht bij de per 1 juli 1999 van kracht geworden Wet bo bepaalt dat alle bestaande bedrijfslichamen binnen vier jaar na inwerkingtreding opnieuw, bij AMvB, dienen te zijn ingesteld. Het onderhavige advies vloeit hieruit rechtstreeks voort. De Bestuurskamer heeft geconstateerd dat voldaan wordt aan de representativiteitseisen die het Besluit advisering representativiteit bedrijfslichamen stelt. In lijn met deze bevindingen adviseert de Bestuurskamer tot het opnieuw instellen van het Productschap Vee en Vlees. Voorts adviseert de Bestuurskamer tot opheffing van het Bedrijfschap voor de Handel in Vee. Alvorens dit advies vast te stellen zijn de in bijlage b opgenomen representatieve organisaties van ondernemers en van werknemers, conform het bepaalde in artikel 68, tweede lid, van de Wet bo hierover gehoord. De inhoud van dit advies heeft hun instemming. 9. Toelichting op het ontwerpinstellingsbesluit Algemeen Dit besluit vervangt de Instellingsverordening Productschap Vee en Vlees van de SER van 15 januari Het instellingsbesluit is niet geheel gelijkluidend aan de instellingsverordening. De wijzigingen zijn ingegeven door de in 1999 gewijzigde Wet bo en hebben onder andere tot doel om de terminologie en bepalingen te actualiseren. De Werkgeversvereniging van Vleesbewerkende Bedrijven in Nederland (WVB), die een geassocieerd lidmaatschap bij de Centrale Organisatie voor de Vleessector heeft aangevraagd, heeft verzocht de vleesbewerkende servicebedrijven onder de werkingssfeer van het productschap te brengen. In de afgelopen tien jaar zijn de werkzaamheden met betrekking tot slachten van dieren en het uitsnijden van vlees in toenemende mate door slachterijen uitbesteed aan gespecialiseerde bedrijven welke op flexibele wijze beschikken over bekwaam personeel. Dit personeel verzorgt, naast het

9 9 vaste personeel van de slachterijen zelf, de productie. Doordat de vleesbewerkende servicebedrijven geen bedrijfsgenoten zijn, is het onmogelijk hen rechtstreeks te binden aan regels op het terrein van hygiëne e.d.. Ook is het onmogelijk hen te verplichten zich te laten registreren en gegevens ter beschikking te stellen. Het kunnen opleggen van dergelijke verplichtingen is van groot belang om inzicht te krijgen in deze branche. Het inzicht is nodig om de kwaliteit van de dienstverlening te waarborgen door middel van op de branche toegesneden regelingen. Van de in totaal 5100 in de servicebedrijven werkzame personen worden er tenminste 3600 door de WVB vertegenwoordigt (70%). Binnen de vee- en vleessector is de afgelopen jaren een aantal bedrijfschappen opgeheven. Het Bedrijfschap voor de Vleeswarenindustrie is al eerder opgeheven en is voortgegaan als commissie ex artikel 88a van de Wet bo. Het Bedrijfschap Handel in Vee heeft aangegeven als een commissie ex artikel 88a van de Wet bo binnen het Productschap Vee en Vlees verder te willen gaan. De voor de veehandelsbranche representatieve organisaties hebben daartoe bij de Bestuurskamer een verzoek ingediend. Naast de erkende werknemersorganisaties betreft het de Nederlandse Bond van Handelaren in Vee, alsmede de Centrale Bond van Paardenhandelaren in Nederland. Deze organisaties vertegenwoordigen 84 procent van het aantal ondernemingen in de branche. Daarnaast hebben werkgevers en werknemers in de vleesindustrie aangegeven om op publiekrechtelijke basis een aantal zaken te willen regelen. De voor de vleesindustrie representatieve private organisaties hebben de Bestuurskamer verzocht om te bewerkstelligen dat tot instelling van een commissie ex artikel 88a van de Wet bo wordt gekomen. Deze Commissie Vleesindustrie heeft geen rechtsvoorganger in de vorm van een bedrijfschap. Naast de erkende werknemersorganisaties betreft het de Vereniging Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV). De COV organiseert 88 procent van de in de branche vertegenwoordigde omzet. De voormalige commissies van het Landbouwschap hebben, met uitzondering van de Commissie Varkenshouderij, geen opvolging gekregen op de voet van een 88a-commissie. De diersoorten schapen, geiten en paarden hebben een adviescommissie binnen de PVV-structuur zonder specifieke publiekrechtelijke status. Voor de runderen is een voorziening ex artikel 110 Wet bo getroffen tussen het Productschap Vee en Vlees en het Productschap Zuivel. Het betreft hier de aspecten diergezondheid en kwaliteit. Artikelen Hoofdstuk I: Instelling productschap Artikel 4 Het bestuur is paritair samengesteld en bestaat, evenals voorheen, uit 18 leden. Artikel 5 tot en met artikel 9 Het productschap heeft vier commissies ex artikel 88a van de wet: a. de Commissie Varkenshouderij; b. de Commissie Vleeswarenindustrie;

10 10 c. de Commissie Veehandel; en d. de Commissie Vleesindustrie. In artikel 5 is de benoeming van de leden van de commissies geregeld. De voorzitter van het productschap treedt tevens op als voorzitter van de commissies. Artikel 10 In artikel 93, tweede lid, van de Wet bo is aangegeven dat het productschap bevoegd is tot de regeling of nadere regeling van een aantal onderwerpen of onderdelen daarvan. Het productschap is gerechtigd om een regeling te treffen met betrekking tot de genoemde onderwerpen, met uitzondering van onderdeel d (de lonen en andere arbeidsvoorwaarden). De onderwerpen waartoe de bevoegdheden zich wel uitstrekken zijn: a. registratie van ondernemingen en daarin werkzaam personeel, en voorzover noodzakelijk voor de vervulling van de taak van het bedrijfslichaam verstrekking van gegevens en inzage in boeken en bescheiden en bezichtiging van de onderneming; b. de voortbrenging, de afzet, de verdeling en de aanwending van goederen, waaronder mede begrepen de opslag en de be- en verwerking van goederen, en het verlenen van diensten; c. bevordering van professionele bedrijfsvoering; e. onderzoek op sociaal, economisch en technisch terrein; f. arbeidsmarktvoorzieningen; g. fondsen en andere instellingen in het belang van de bedrijfsgenoten. Bevoegdheden als vermeld onder a De bevoegdheden genoemd onder a zijn onmisbaar voor het functioneren van een bedrijfslichaam. Op grond hiervan zijn onder meer de Verordening registratie en verstrekking van gegevens 1998 (PVV), de Verordening Algemene Bepalingen PVV, de Verordening functioneren PVV en de Verordening registratie en verstrekking van gegevens vleesindustrie PVV (2002) tot stand gekomen. Bevoegdheden als vermeld onder b Van de bevoegdheden onder b wordt onder meer gebruik gemaakt in de Verordening bestrijding leptospira hardjo 1999, de Verordening Schadelijke stoffen dieren (PVV) 1990, Verordening PVV controle dierziekten varkens 1993, de Verordening Bestrijding IBR 1998 en de Verordening bestrijding Ziekte van Aujeszky Bevoegdheid als vermeld onder c De bevoegdheid onder c is nodig voor het treffen van regelingen of nadere regelingen op het gebied van het borgen van een professionele bedrijfsvoering in de vee en vleessector. Een voorbeeld van het treffen van nadere regelingen is de bestrijding van de ziekte van Aujeszky middels de zogenaamde vaccinatiebonnen (de Verordening bestrijding Ziekte van Aujeszky 2000). De vaccinatiebonnen geven een goed inzicht in wat gevaccineerd is. Bevoegdheden als vermeld onder e en f Het productschap treedt op als verzamelaar van algemene basisgegevens en kengetallen betreffende de sector. Daarbij behoort ook het doen van brancheonderzoeken en strategisch verkennende onderzoeken. Arbeidsverhoudingen zijn daarbij nadrukkelijk

11 11 aan de orde. De resultaten van de onderzoeken zijn voor bedrijfsgenoten vrij beschikbaar. Voorts beschikt de sector over een goed netwerk van vakopleidingen die scholing verzorgen. Door de krappe arbeidsmarkt staat dat netwerk onder druk; minder leerlingen in primair onderwijs, verandering in kwalificatiestructuur en dergelijke. De sector, die in toenemende mate behoefte heeft aan goed opgeleide werknemers, heeft veel belang bij het in stand houden van een verantwoord scholingsaanbod. Daarnaast heeft de sector vanwege krapte op de arbeidsmarkt behoefte aan ondersteuning door het productschap bij activiteiten die te maken hebben met regulering van het flexibel arbeidsaanbod, activiteiten voor werving en behoud, aanboren van niet-traditionele doelgroepen, enzovoorts. Als voorbeeld voor de onderhavige bevoegdheden kunnen dienen de Verordening fonds voor onderzoek en ontwikkeling vleesindustrie (PVV) en de Verordening fonds sociale aangelegenheden vleesindustrie (PVV) Bevoegdheden als vermeld onder g Het productschap zal fondsen vormen voor de hierboven weergegeven bevoegdheidsterreinen. Voorbeelden hiervan zijn de Verordening veeziektenfonds PVV 2000 en de Verordening runderfonds Subsidieverlening De verordeningen vormen tevens een wettelijke basis voor subsidieverlening. Er worden subsidies verleend ten behoeve van onderzoek door instanties als TNO, het Praktijkonderzoek veehouderij en ID-Lelystad. De projecten die deze organisaties uitvoeren houden bijvoorbeeld verband met onderzoek naar gecombineerde natuurlijke en mechanische ventilatie in de varkenshouderij, reductie van de ammoniakemissie en onderzoek naar de invloed van het snijmaïsaandeel en het aflevermoment op de technische resultaten en kwaliteit van rosé vleeskalveren. Artikel 11 Dit artikel bevat bepalingen over derdenbinding. Een voorbeeld hiervan is de Verordening bestrijding Ziekte van Aujeszky 2000, waarbij ook niet-bedrijfsgenoten verplicht worden hun varkens in te enten tegen deze ziekte. Artikel 12 Het productschap kan aan de ondernemingen die onder de werkingssfeer vallen een heffing opleggen. Het is mogelijk dat een deel van de op te leggen heffing bestaat uit een (basis)bedrag, dat voor alle ondernemingen gelijk is. Ter financiering van specifieke doeleinden kan een zogenoemde bestemmingsheffing worden vastgesteld. Hoofdstuk II: Opheffing bedrijfschap Artikel 13 De opheffing van het bedrijfschap tast de rechtskracht van de in het vierde lid genoemde verordeningen en besluiten niet aan.

12 12 Artikel 14 tot en met artikel 17 In het kader van de opheffing berust het beheer en de vereffening van het vermogen van het bedrijfschap bij het productschap Artikel 18 Het door het bedrijfschap gevormde fonds voor het verlenen van toeslagen op ingegane pensioenen en premievrije pensioenaanspraken blijft in stand. Voorzien is in de continuering van het tot nu toe gevoerde toekenningsbeleid door de nieuwe beheerder van het fonds. Hoofdstuk III: Overgangs- en slotbepalingen Artikel 25 Het Productschap Vee en Vlees, zoals ingesteld bij verordening van de SER van 15 januari 1999, wordt op basis van het onderhavige besluit voortgezet. In dit artikel is dan ook bepaald dat het bij genoemde SER-verordening ingestelde Productschap Vee en Vlees als rechtspersoon wordt gehandhaafd. Aldus worden in overeenstemming met artikel 70A van de Wet bo de rechten en plichten, waaronder die ten opzichte van het (gewezen) personeel, het beheer van het vermogen en van de archiefbescheiden, afhandeling van procedures, uitvoering van de medebewindstaken (ter uitvoering van de Landbouwwet, de Landbouwkwaliteitswet, de Douanewet, de In- en Uitvoerwet, de Destructiewet en de Warenwet) e.d. gecontinueerd bij het opnieuw ingestelde productschap. Ook de door het productschap vastgestelde verordeningen blijven van kracht. Artikel 14 en artikel 15 Deze artikelen regelen de inwerkingtreding van dit instellingsbesluit en de citeertitel. Den Haag, 30 januari 2003 H.H.F. Wijffels voorzitter D.B. Modderman secretaris

13 13 Bijlage a Representativiteit Productschap Vee en Vlees geleding totaal aantal ondernemingen ledenondernemingen organisatiegraad in % veehouderij (in sbe, 1999) veehandel (lidondernemingen, 2001) vleeswaren- en vleesconservenindustrie 1,48 miljard 992 miljoen 67 (omzet in, 2000/2001) groothandel in vlees (omzet in, 2001) 4 miljard 3,5 miljard 88 slagerij en detailhandel in vlees, vleeswaren en vleesconserven (in verkooppunten, 2000) Representativiteit Commissies commissie totaal aantal ondernemingen ledenondernemingen organisatiegraad in % Commissie >75* Varkenshouderij (in sbe, 1999) Commissie 1,48 miljard 992 miljoen 67 Vleeswarenindustrie (omzet in, 2000/2001) Commissie Veehandel 3943 miljoen 3402 miljoen 86 (omzet in, 2001) Commissie Vleesindustrie (omzet in, 2001) 4 miljard 3,5 miljard 88 * Een onbekend aantal varkenshouders is aangesloten bij zowel LTO-Nederland als bij de Nederlandse Vakbond Varkenshouders. Dat is de reden dat de telling met betrekking tot de ledenondernemingen hoger uitkomt dan die van het totaal der ondernemingen. Hoewel de exacte organisatiegraad als gevolg van de dubbellidmaatschappen niet is aan te geven is de conclusie te rechtvaardigen dat het overgrote deel van de varkensboeren zich heeft georganiseerd. Naast de varkenshouders zijn in de Commissie Varkenshouderij tevens de KI en Fokkerijorganisaties vertegenwoordigd. Deze organisaties nemen ongeveer 85% van de fokkerijactiviteiten en van de inseminaties bij varkens voor hun rekening.

14 14 Bijlage b ORGANISATIES VAN ONDERNEMERS Centraal Bureau Levensmiddelenhandel Centrale Bond van Paardenhandelaren in Nederland Centrale Vereniging voor de Coöperatieve Handel Koninklijke Nederlandse Slagersorganisatie Land- en Tuinbouworganisatie Nederland Nederlandse Bond van Handelaren in Vee Nederlandse Vakbond Varkenshouders Centrale Organisatie voor de Vleessector Vereniging voor de Nederlandse Vleeswarenindustrie Vereniging Nederlandse Baconfabrikanten ORGANISATIES VAN WERKNEMERS FNV Bondgenoten CNV BedrijvenBond De Unie