Quick Scan naar de effecten van het programma Autisme en Werk. Autisme, het moet nu gaan bloeien!

Transcriptie

1 Quick Scan naar de effecten van het programma Autisme en Werk Opdrachtgevers Onderzoekers Start Foundation, Fonds Psychische Gezondheid René van Hooren, Koster & van Hooren Eelco de Winter, EgberinkDeWinter B.V. Daphne Hagen, Videobewerking en opnames Datum Juni 2012 Autisme, het moet nu gaan bloeien! Autisme en Werk is een programma van Start Foundation en het Fonds Psychische Gezondheidszorg om mensen met een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) meer kansen te geven op de arbeidsmarkt. Deze Quick Scan is een exante onderzoek naar de mogelijke effecten en impact van het programma en de onderliggende projecten. Ook wordt in dit rapport een aanbevelingen gedaan voor eventueel vervolg onderzoek en projectregistraties om daarmee de uiteindelijke effecten en impact te kunnen vaststellen. 1

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Leeswijzer Onderzoeksaanpak Kansen en Risico s voor de impact... 7 a. Projectimpact... 7 b. Kansen en Risico s Programma-Impact Bevindingen Programma als vliegwiel AutiTalent B.V GGZ-Eindhoven HAN/Seneca Handicap en Studie Koninklijke Aurisgroep USG-Restart Vilans, Refrisk en Rozijwerk Conclusies en aanbevelingen Inleiding Start van het programma Programma als vliegwiel Stuurinformatie Ouders en relaties Stakeholders De rol van de projectadviseur Advies voor onderzoek Bijlage A : Overzicht Interviews Bijlage B: Overzicht gebruikte literatuur

3 Dit rapport is het resultaat van samenwerking tussen EgberinkDeWinter BV en Koster & van Hooren. De onderzoekers René van Hooren en Eelco de Winter zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van dit onderzoek. Beide organisaties werken samen op het terrein van onderzoek en performance management. Het inzichtelijke maken van en het sturen op basis van maatschappelijke impact is daarbij de gemeenschappelijke leidraad. Wij willen graag alle betrokken projectadviseurs, projectleiders, de geïnterviewde mensen met ASS, ouders, werkgevers, job coaches, medewerkers van onderwijsinstellingen, leidinggevenden, NVA, FPG en Start Foundation danken voor hun openhartige bijdrage aan dit onderzoek. In het bijzonder dank aan Marinka Traas in de rol van programma-adviseur die ons geweldig heeft ondersteund. Verder bijzonder dank aan Daphne Hagen die een deel van de interviews met video heeft opgenomen en verwerkt tot een document die het echte verhaal verteld storytelling. EgberinkDeWinter B.V. Werken aan Maatschappelijke Meerwaarde 3

4 1. Inleiding Wij zijn door Start Foundation en Fonds Psychische Gezondheid gevraagd de te verwachten effecten en maatschappelijke impact van het programma Autisme en Werk in kaart te brengen. Daarnaast geven wij een advies m.b.t. vervolgonderzoek om daarmee de uiteindelijke effecten en impact van het programma in kaart te kunnen brengen. Dit programma is een samenwerking tussen Start Foundation (SF) en het Fonds Psychische Gezondheidszorg (FPG). Autisme en Werk bestaat uit 7 projecten en de samenwerking met de Nederlandse Vereniging van Autisme (NVA). Met de NVA wordt gewerkt aan een model om de kennis die binnen het programma wordt opgedaan te delen en te verspreiden met als uiteindelijk doel om meer impact te realiseren uit het totale programma. Met de NVA worden nog gesprekken gevoerd over de exacte invulling van het project. Omdat de invulling van de bedoelde brugfunctie nog niet voldoende is uitgewerkt, is het voor de onderzoekers niet mogelijk om de beoogde effecten te in kaart te brengen. Wel worden in het rapport aanbevelingen gedaan over de mogelijke invulling van deze brugfunctie In onderstaand overzicht zijn de organisaties weergegeven die inhoud geven aan de 7-projecten binnen het programma Autisme en Werk. In het overzicht is het domein weergegeven waarbinnen de projecten actief zijn. 1 Autitalent B.V. 2 GGZ-Eindhoven 3 HAN / Seneca 4 Handicap & Studie 5 Koninklijke Aurisgroep 6 USG Restart 7 Vilans, Refrisk en Rozijwerk Domein Studie Stage Werk 2. Leeswijzer In hoofdstuk 3 nemen wij u mee in het proces van deze quickscan door onze aanpak van dit onderzoek nader toe te lichten. Dit inzicht is van belang om de resultaten van het onderzoek beter te kunnen begrijpen. In hoofdstuk 4 wordt een beeld geschetst welke potentie de afzonderlijke projecten hebben in termen van impact. Wij beschouwen in dit hoofdstuk de mogelijke impact, de marktpotentie, slagingskans van het project en de onderbouwing van de theorie van verandering. De som van deze variabelen geeft een beeld welke maatschappelijke impact deze projecten kunnen hebben op macroniveau in Nederland. Het beeld dat ontstaat kan behulpzaam zijn voor de programma adviseur, projectleiders en projectadviseurs om te onderzoeken waar de variabelen zitten om de uiteindelijke impact van het project de vergroten. De mogelijke impact op programmaniveau beschouwen wij in hoofdstuk 5. Tijdens het onderzoek hebben we de projectleiders ook gevraagd naar de mogelijke effecten die men ervaart vanwege het 4

5 feit dat de projecten deel uit maken van het programma Autisme en Werk. Deze gesprekken hebben wij ook gevoerd met het Fonds Psychische Gezondheid en de Start Foundation. In de hoofdstukken 6 t/m 12 geven wij per project inzicht in de resultaten van deze quick scan. Wij hebben gekozen voor de vorm van zelfdragende projectanlayses om daarmee de mogelijkheid te bieden deze documenten met de projectleiders te kunnen bespreken. Wij bespreken per project de volgende onderwerpen: 1. Basisgegevens van het project, waaronder probleemanalyse van het project en veranderstrategie. 2. Maatschappelijke impact, projectdoel en outputs (inclusief prestatie-indicatoren). 3. Stakeholders, outcomes en prestatie-indicatoren. 4. Causaal model van effecten. 5. Mogelijkheden tot onderzoek en registratie: kennisvragen en methode van onderzoek en registratie. Merk op dat in de analyses van projecten we alle kennisvragen en daarbij behorende onderzoeksmethoden noemen die nodig zijn om het causaal model volledig te toetsen. Echter we adviseren in hoofdstuk 13 om hier een selectie uit te maken. De kennisvragen die het onderzoeksadvies betreffen zijn vet weergegeven in de projectanalyses. In hoofdstuk 13 trekken we een aantal conclusies en doen we aanbevelingen, bijvoorbeeld wat betreft het programma Autisme en Werk als vliegwiel, stuurinformatie, de rol van de projectadviseur en het uit te voeren onderzoek. 5

6 3. Onderzoeksaanpak We zijn ons onderzoek gestart met een brede oriëntatie op het onderwerp 'autisme en werk' via rapporten en artikelen, en we lazen de projectplannen, beschikkingen, en pre-adviezen van de projecten die deel uitmaken van het programma. Vervolgens hebben we de zogenoemde 'logical frameworks' opgesteld, waarin in samenhang de activiteiten, de outputs, de projectdoelstelling en de maatschappelijke impact staan weergegeven. Ook de probleemanalyse en veranderstrategie hebben we daarin opgenomen. In een aantal gevallen betekende dat we het projectplan moesten interpreteren en zelf op zoek moesten naar onderzoek en data die de probleemanalyse en veranderstrategie onderbouwen. Probleemstelling en veranderstrategie zijn niet altijd expliciet opgenomen in het projectplan of zijn maar heel beknopt uitgewerkt. Daarnaast is door ons een voorlopige 'impactdia' opgesteld met daarin opgenomen de belanghebbenden, outcomes en indicatoren. Na deze oriënterende fase zijn we door middel van interviews met projectleiders en stakeholders zoals ouders, jobcoaches, werkgevers, en mensen met autisme, onze voorlopige bevindingen gaan verifiëren. Dat heeft hier en daar geleid tot aanpassing van de probleemanalyse of veranderstrategie. Door middel van de interviews met stakeholders hebben we meer zicht gekregen op outcomes en (on)mogelijke indicatoren. Het viel ons daarbij op dat projectleiders weinig zicht hebben op stakeholders en wat het project voor hen voor gevolgen kan hebben. Vervolgens zijn we op basis van de verzamelde informatie gestart met de analyse- en rapportagefase. Dat heeft geleid tot voorliggend rapport. Bij de hoofdstukken 6 tot en met 12, de projectanalyses, past nog de volgende toelichting. Het is praktisch onmogelijk en in onze optiek ook niet noodzakelijk om effectstudies volgens de hoogste wetenschappelijke normen uit te voeren (de zogenoemde 'Randomized Controlled Trials', waarin interventiegroepen met controlegroepen worden vergeleken onder gelijk blijvende omstandigheden). We adviseren veelal uitvoering van doelevaluaties, waarbij verschillende groepen respondenten een inschatting maken van bijvoorbeeld de kans op uitval voor en na de interventie, aangevuld met kwantitatieve data (uitvalcijfers bijvoorbeeld). Bovendien presenteren we voor ieder project een model waardoor de causale verbanden tussen (te onderzoeken) factoren zichtbaar worden. Dit geeft extra zicht op de werkzaamheid van de interventie: als de uitval vermindert maar jobcoaches gebruiken de nieuwe methode niet is het effect dus niet toe te rekenen aan het project. In de hoofdstukken 6 tot en met 12 staat een volledig overzicht van kennisvragen en bijbehorende methoden van onderzoek. De kennisvragen die in ieder geval beantwoord zouden moeten worden en vallen onder ons onderzoeksadvies (zie hoofdstuk 13) zijn vet afgedrukt in de projectanalyses. 6

7 USG-restart Han Seneca Handicap + Studie GGZ-Eindhoven Autitalent Vilans, Rozijwerk, Refrisk Koninklijke Aurusgroep 4. Kansen en Risico s voor de impact a. Projectimpact Binnen het kader van het programma Autisme en Werk, zijn er verwachtingen over welk resultaat de afzonderlijke projecten zouden moeten opleveren. In termen van resultaat hebben wij op basis van de interviews gekeken naar de impact die deze projecten zouden kunnen realiseren. Impact is het effect van het project op de maatschappij. Welke maatschappelijke waarde kan het project opleveren? Dit kunnen opbrengsten, besparingen maar ook sociale waarde zijn. In onderstaand overzicht hebben we de projecten afgezet tegen de belangrijkste stakeholders. De primaire stakeholders (de direct betrokkene van het project) van het project zijn in de kleur groen weergegeven. De mate van de mogelijke te realiseren impact is weergegeven in het aantal blokjes (maximaal 4). Hoe meer blauwe blokjes er bij een stakeholder staan vermeld, des te meer impact verwachten wij dat er bij deze stakeholder als gevolg van het project zal ontstaan. Deze impactweergave is gebaseerd op basis van literatuur, projectplannen en de mening van de geïnterviewde stakeholders. Project Doelgroep ASS Werkgever Onderwijsinstelling UWV Overheid Ouders/relatie Re-integratiebureau 7

8 b. Kansen en Risico s In deze matrix geven wij op basis van de verzamelde gegevens die zijn verkregen uit deze quickscan, de relatieve waarde weer op basis van de volgende rubrieken: 1. Mate van impact: In welke mate kan met een positieve uitkomsten van het project het verschil worden gemaakt ten opzicht van de bestaande situatie waar het gaat om mensen met ASS in het werkproces te brengen dan wel te behouden. In dit overzicht kijken we in tegenstelling tot de vorige paragraaf naar de impact als som van alle stakeholders. 2. Markt potentie: hoewel het niet een primaire doelstelling van het programma is, kan het wel interessant zijn om te kijken of de resultaten van de projecten een kans hebben op een marktsucces. Een grote mate van marktpotentie geeft tevens aan dat daarmee ook impact kan worden gecreëerd voor de beoogde doelgroep. Wij baseren ons daarbij op de gegevens afkomstig van de interviews en de projectdocumentatie; 3. Projectresultaat: Op basis van onze gesprekken en documentenonderzoek geven wij een relatieve waardering voor de kans dat het project de beoogde projectdoelen gaat realiseren; 4. Theorie van verandering: In welke mate is de theorie van verandering uitgewerkt en van voldoende onderbouwing voorzien. De score s in deze matrix zijn bedoeld om de dialoog binnen het programma te versterken en daarmee samen te zoeken naar nog meer focus en mogelijke aanscherpingen van (deel)aspecten van het project. Feitelijk zou je kunnen stellen dat het voor het project maximale te behalen resultaat uitgedrukt kan worden als : Impact x Markpotentie x Projectresultaat Hieronder treft u de risicoanalyse aan met de relatieve scores. De maximale te behalen (positieve) score is daarbij vijf bolletjes. Mate van Impact Markt potentie Projectresultaat Theorie van verandering USG Restart OOOO OOOO OO 1 OOO Vilans, Refrisk en Rozijwerk OO OO OOO OOOO Koninklijke Aurisgroep OOO OOOO OOO OOOO Autitalent B.V. OOO O OOO OOOO GGZ-Eindhoven OOO OO OOO OOOO Handicap & Studie OOO OOOO O OOO HAN / Seneca OOOO OOO OO OOO USG Bij USG kan, indien het project succesvol is, de impact groot zijn omdat dit de aanleiding kan vormen voor de overheid voor aanvullende financiering van deze nieuwe vorm van dienstverlening. Daarmee is het bereik groot voor mensen met autisme tijdens de stageperiode en is er ook bij andere jobcoachorganisaties een goede marktpotentie aanwezig. Het grote afbreukrisico zit in het projectresultaat zelf. Het vinden van opleidingsinstituten die mee willen werken met dit project zijn kennelijk moeilijk te vinden. Deze constatering kan wat zeggen over de mate van projectbeheersing 1 Tijdens het schrijven van het rapport waren er nog geen deelnemende onderwijsinstellingen. Inmiddels is dat wel het geval. Het feit dat medewerking van onderwijsinstellingen moeilijk blijkt te zijn, kan een risico beteken voor het projectresultaat. 8

9 maar kan ook een indicator zijn voor het belang wat onderwijsinstellingen toekennen aan dit project. Dat laatste zou goed kunnen omdat de financiële prikkels bij een ROC voor een geslaagd student niet in verhouding staan met de gevraagde inspanningen. Daarnaast is het in kaart brengen van de waarde van de impact die deze interventie oplevert cruciaal om aanvullende borging van de financiering te realiseren. De randvoorwaarden hiervoor waren in elk geval niet optimaal te noemen. Vilans, Refrisk en Rozijwerk Uit de interviews en literatuur blijkt dat de toolbox die Vilans, in samenwerking met Refrisk en Rozijwerk ontwikkelt ondersteunend kan werken voor de direct leidinggevenden van werknemers met ASS maar ook voor de afdeling personeelszaken van betreffende bedrijven. Er wordt door een enkeling wel wat vraagtekens gezet bij de HARRIE methode, een van de onderdelen van de toolbox. De behoefte aan een buddy wordt wel onderkent maar dat hoeft volgens de respondent niet zo nodig in de vorm van een HARRIE die op basis van bepaalde competenties wordt geselecteerd. Hoewel er een goede theorie van verandering opgesteld verwachten we van het project van Vilans, Refrisk en Rozijwerk ten opzichte van de andere projecten relatief wat minder impact en marktpotentie. Via de jobcoaches wordt de toolbox geïntroduceerd bij werkgevers, die er vervolgens mee aan de slag moeten, maar het grijpt niet direct aan aan de primaire stakeholders: de mensen met ASS. Koninklijke Aurisgroep Het project kent een goede probleemanalyse en onderbouwde theorie van verandering. Het product in de vorm van de werkmap voor mensen met ASS sluit goed aan op de behoefte van de doelgroep en de ouders om meer te doen aan empowerment. Ook bij onze focusgroep van ouders bij de NVA kwam deze wens nadrukkelijk aan de orde. De werkmap zelf lijkt dus een zeer kansrijk initiatief. Ook de aangeboden koppeltraining samen met ouders zien wij op basis van de literatuur en de gehouden interviews als kansrijk. Naar aanleiding van een interview bij een ROC-instelling werd een kritisch noot geplaats bij het digitaliseren van de werkmap. Naast vragen m.b.t. de privacy, werd er nadrukkelijk gesteld dat een fysieke map mogelijk effectiever zou zijn dan een digitale versie. Een fysieke map zou meer symbolisch zijn en aanleiding geven om er ook thuis met elkaar over te praten. Deze zienswijze vraagt in elk geval om de nodige aandacht bij de verdere ontwikkeling en eventuele commerciële uitrol van deze digitale versie. Autitalent Over de effecten bij de werknemers met ASS die AutiTalent in dienst heeft bestaat geen twijfel. Er is zeer weinig verloop onder de medewerkers en de werknemers met ASS geven aan zich erg gelukkig te voelen als resultaat van hun job. Wij geloven ook zeker in de marktpotentie van deze onderneming binnen de schaal van de eigen ambities. Wij vragen ons wel af wat de feitelijke impact zal zijn van dit project op het gedrag van werkgevers in het grotere geheel. Zal AutiTalent de showcase kunnen worden die werkgevers in Nederland over de streep trekt? Op basis van onze gesprekken zien wij daar op dit moment onvoldoende aanleiding voor. Het zou een aanbeveling kunnen zijn om naast het projectresultaat ook te focussen op communicatie binnen het bedrijfsleven. GGZ- Eindhoven Er ligt een goede onderbouwde theorie van verandering onder het project. Ook de toegepaste methodiek van IPS is wetenschappelijk verankerd. De voorgestelde integrale aanpak vanuit re- 9

10 integratie en GGZ waarbij de verschillende leefdomeinen worden aangepakt zal vanuit het project bezien naar alle waarschijnlijkheid een positief projectresultaat opleveren. Wij zijn tijdens het onderzoek echter onvoldoende argumenten tegengekomen die brede impact van dit project onderschrijven. Het samenbrengen van behandeling en re-integratie in één visie is geen eenvoudige opgaaf. Tegelijkertijd kan worden gezegd dat indien dit project de argumenten kan aanreiken om vanuit GGZ-perspectief op een andere manier naar de behandelmethodiek te kijken, dit een verdere aanleiding kan beteken in de discussie of cure en de aanpak van de leefdomeinen gelijktijdig of volgtijdig moet worden aangepakt. Bij het succesvol uitrollen van deze methodiek kan men zich mogelijke beter richten tot de re-integratiebedrijven. Deze methodiek kan de effectiviteit van de dienstverlening mogelijk verbeteren. Bij de projectbetrokkenen is er echter onvoldoende beeld hoe deze methodiek effectief binnen Nederland kan worden uitgerold. Wij zouden willen adviseren om daar vooral aandacht aan te besteden. Handicap en Studie Handicap en studie kent een goed onderbouwde theorie van verandering. Gezien de gedachte verspreidingsvorm achten wij de mogelijke impact en het te verwachten bereik in de markt als behoorlijk tot goed. Daarbij liggen echter twee belangrijke uitgangspunten aan ten grondslag, het project moet aantoonbaar resultaten opleveren. Er zijn teveel rand voorwaardelijke projectvariabelen waardoor een succesvolle afronding van het project bemoeilijkt kan worden. Daarnaast blijft het lastig als er bij onderwijsinstellingen onvoldoende prikkel aanwezig is om docenten aan te sporen om meer rekening te houden met leerlingen met ASS. Aan prikkels denken we in eerste instantie aan financiële prikkels. Maar ook door het ontbreken van goede exit-gegevens en analyses blijven effecten onzichtbaar waardoor feitelijke resultaatsturing ontbreekt. Het blijft daardoor vaak bij de goede intenties en goede wil van onderwijsinstellingen. HAN / Seneca Het project kent een goed onderbouwde theorie van verandering. Het gedrag en daarmee de empowerment van de student met ASS is volgens de resultaten van onze interviews een succesvolle aanpak. Zowel decanen, studenten als ouders geloven in deze benadering. Ook de gekoppelde buddy is een essentieel bestanddeel van deze aanpak. Voor het succesvol afronden van dit project vragen wij ons af de groepsgewijze aanpak tot problemen zal leiden voor voldoende intake van benodigde studenten. Hier ligt mogelijk een risico in het te behalen projectresultaat. Er is onvoldoende beeld hoe en op welke wijze deze aanpak, indien succesvol, uitgerold kan worden over instellingen in Nederland. Tijdens onze interviews bij diverse onderwijsinstellingen blijkt toch dat een ieder het eigen wiel aan het uitvinden is en een eigen aanpakt verkiest. Deze constatering doet onvoldoende recht aan de inhoud van dit project, wij adviseren dan ook nadrukkelijk om aandacht te besteden aan een succesvolle uitrol en niet tevreden te zijn als het project succesvol is afgerond. 10

11 5. Programma-Impact Bevindingen Wij hebben de projectleiders gevraagd naar de mogelijke effecten die het werken binnen het programma Autisme en Werk met zich mee zou kunnen brengen. Het beeld daarbij is redelijk eenduidig. Alle projectleiders zien positieve effecten ontstaan als gevolg van deelname aan het programma Autisme en Werk. Het werkveld van Autisme is, zo blijkt ook uit de andere interviews, erg versnipperd. De meeste deelnemers kenden elkaar niet of nauwelijks. Alle projectleiders hebben aangeven nieuwe relaties te hebben opgedaan en kansen te zien om met één of meerdere projecten vanuit het programma te gaan samenwerken. De effecten zijn concreet: - Ontstaan van een groter netwerk rondom het thema Autisme en Werk; - Verbreding van kennis door gebruik te maken van elkaars inzichten; - Spin off voor de eigen projecten door de gemeenschappelijke programma website; - Leereffect als gevolg van de quickscan en de wijze waarop Start Foundation werkt op basis van impact. De naam van critical friend is daarbij gevallen. Programma als vliegwiel Op basis van onze interviews en gesprekken met de NVA, Start Foundation en Fonds Psychische Gezondheid denken wij dat het programma zelf het belangrijkste vliegwiel is om maximale outcome en impact re realiseren van alle onderliggende projecten. Welke projecten zijn een parel en waar ontdekken en herkennen we de werkzame bestanddelen van de succesvolle projecten. Deze informatie moet breed worden uitgedragen door een gerichte communicatiestrategie. Dit vraagt om afstemming binnen het programma. Afstemming en inzicht van de beschikbare netwerken binnen het programma zijn daarbij van groot belang. 11

12 6. AutiTalent B.V. Naam project Quote Proces Probleemanalyse Nieuw werk door uitbreiding van diensten (AutiTalent) Door het werk bij autitalent is het cijfer voor mijn geluksbeleving in tegenstelling tot mijn vorige baan nu een 8 geworden Naast de oprichter/directeur van AutiTalent BV, hebben wij uitvoerig gesproken met de volgende stakeholders; een jobcoach, werknemer met ASS, leidinggevende en een lid van de RvB van het Kadaster. Het Kadaster is één van de klanten van AutiTalent waar de huidige dienstverlening in het kader van digitalisering plaats vindt. We hebben geen stakeholders gesproken i.v.m. de nieuw te ontwikkelen administratieve dienstverlening. Wij denken desondanks ons een goed beeld te hebben kunnen vormen van dit project. 1. AutiTalent is van plan om nieuwe werksoorten en nieuwe markten aan te boren (en dus extra werkgelegenheid te creëren) voor mensen met autisme. Het is de vraag of het bedrijfsmodel dat nu succesvol wordt toegepast ook naar andere werksoorten uitgebreid kan worden, en door andere organisaties overgenomen kan worden. Het project in het kader van Autisme en Werk zou in kleinere vorm en wat meer uitgesmeerd over de tijd ook op eigen kracht uitgevoerd kunnen worden, maar het programmamanagement acht het van belang deze kennis te delen met derden omdat AutiTalent voor zover bekend is een van de weinige succesvolle bedrijven in zijn soort is. Zie onder De laatste jaren zijn in Nederland verschillende bedrijven gestart met zowel een commerciële doelstelling als een sociale doelstelling om werkgelegenheid te creëren voor mensen met autisme. Voorbeelden hiervan zijn Specialisterren en Autest. Ervaring leert dat het heel moeilijk is voor deze bedrijven om het hoofd boven water te houden. AutiTalent is een van de weinige voorbeelden van succesvolle bedrijven die werken met mensen met autisme. Blijkbaar is er een bedrijfsmodel ontwikkeld waarmee commerciële successen worden geboekt maar ook werkgelegenheid voor mensen met ASS kan worden gerealiseerd. De stelling van SF en FPG is (zie beschikking) dat AutiTalent 'het bewijs levert dat met de juiste competentiematch en bedrijfsorganisatie een onderneming met werknemers met ASS bestaansrecht heeft'. Veranderstrategie ad 1. De investering van SF/FPG zorgt vanwege meer financiële armslag voor een versnelling en voor een grondige aanpak van de verkenning naar nieuwe werksoorten voor mensen met autisme. AutiTalent heeft immers een model ontwikkeld dat zowel commercieel als sociaal (werk voor mensen met autisme) een succes is. ad 2. Door betrokkenheid bij dit initiatief is het mogelijk de werkende bestanddelen van het bedrijfsmodel te identificeren en te delen met derden. Dit vraagt wel een nog nader uit te werken strategie over hoe met de opgedane kennis bedrijven voor mensen met ASS kunnen worden geholpen. 12

13 Beoogde impact Projectdoel Verhoging arbeidsparticipatie van mensen met ASS. Toelichting Prestatie indicator Meting Aanname Creatie van structureel meer en Minimaal 24 extra duurzame Op t=1 (bv één jr na De economische duurzaam werk voor mensen met arbeidsplaatsen voor mensen met plaatsing) tellen mbv omstandigheden zijn dusdanig autisme. autisme. personeelslijst. dat nieuwe werkgelegenheid ook in stand kan worden gehouden. Output 1. Het creëren van nieuwe arbeidsplaatsen bij AutiTalent voor mensen met autisme (in de financiële en administratieve dienstverlening). 10 nieuwe arbeidsplaatsen bij AutiTalent in financiële en administratieve dienstverlening. Op t=0 tellen mbv personeelslijst. Mensen met autisme dragen vanwege competenties bij aan bedrijfsresultaat waardoor werk duurzaam is. Personeelslijst (een document uit boekhouding) is in principe betrouwbaar. Een en ander wordt nog geverifieerd ten aanzien van de jaarcijfers. 2. Uitbreiding werkzaamheden AutiTalent elders (via dislocaties). Minimaal 2 nieuwe dependances van AutiTalent in andere regio s, met minimaal 6 nieuwe arbeidsplaatsen voor mensen met autisme. Tellen. Voldoende vraag naar werk in andere regio s, en ook voldoende mensen met autisme te vinden voor dit werk. 3. Uitbreiden werkgelegenheid voor mensen met autisme in andere organisaties. Minimaal 8 nieuwe arbeidsplaatsen voor mensen met autisme in andere organisaties (via aparte afdeling). Tellen. Er zijn andere organisaties te vinden die aanverwante of vergelijkbare werkzaamheden verrichten als AutiTalent. Bereidheid om met externe (mogelijk concurrerende) partij als AutiTalent samen te werken. 13

14 4. Succesvolle business case van een sociale firma voor werknemers met ASS, inclusief werkzame bestanddelen van het bedrijfsmodel. Economische rentabiliteit. Opstellen business case incl. bedrijfsmodel incl. identificatie werkzame bestanddelen, en vgl. studie met andere bedrijfsmodellen. Kans op succes is groter dmv aparte afdeling ipv plaatsing in het reguliere werkproces. Stakeholders Outcomes Prestatie-indicator Werknemers met ASS Meer welbevinden. 80% van de werknemers geeft minimaal een 8 voor geluksbeleving, mede dankzij baan. Ouders Meer rust en ontzorging. 80% van de ouders geeft aan dat, nu zoon of dochter werkt dit meer rust en minder zorgen geeft en geluk is toegenomen. AutiTalent Onderneming is succesvoller. Verbetering bedrijfsresultaat dankzij project en werkgelegenheid is toegenomen. SF/FPG Meer kennis over werkzame bestanddelen in succesvol bedrijfsmodel. Positieve business case. Causaal model Investering SF/FPG 1 2 Autitalent succesvoller. Ontwikkeling duurzame 3 werkgelegenheid voor mensen met ASS. 4 Kennis over succesvol bedrijfsmodel. Meer rust en ontzorging bij familie van werknemer met ASS. Meer welbevinden bij werknemer met ASS. 14

15 Kennisvragen (vet: advies onderzoek) Leidt de investering van SF/FPG tot meer duurzame werkgelegenheid? (1) In hoeverre is Autitalent door de investering van SF/FPG in commercieel en sociaal opzicht succesvoller geworden? (2) Levert de ontwikkeling van duurzame werkgelegenheid kennis op over een succesvol bedrijfsmodel? (3) Geeft een baan voor mensen met ASS de familie meer rust en ontzorging? (4) Zorgt een baan voor mensen met ASS voor meer welbevinden? (4) Onderzoek Dit kan eenvoudig nagegaan worden door het nagaan van de personeelslijsten. Te beoordelen door de projectadviseur/bedrijfsadviseur. Wat betreft uitbreiding werkgelegenheid: zie hierboven. Of investering commercieel zoden aan de dijk heeft gezet kan nagegaan worden aan de hand van de periodieke financiële rapportages. Vergelijkende studie tussen diverse bedrijfsmodellen, identificatie werkzame bestanddelen, zowel sociaal als commercieel. Enquête of groeps interview. Enquête of groeps interview. Advies registratie Personeelslijsten. Personeelslijsten en financiële rapportages. Lijst met contactgegevens. Data interviews. Lijst met contactgegevens. Data interviews. 15

16 7. GGZ-Eindhoven Naam project Quote Proces Probleemanalyse Focus op werk (GGZ Eindhoven) Ik kan op dit moment moeilijk een cijfer voor de kwaliteit van mijn leven geven omdat ik bij deze vraag teveel variabelen in mijn hoofd heb We hebben gesproken met de twee projectleiders (programmamanager/arbeidsdeskundige Centrum Promenzo en programmamanager/klinisch psycholoog Centrum autisme volwassenen GGZe). Daarna hebben we met enige moeite interviews weten te plannen met een IPS (Individual Placement and Support) trajectbegeleider (werkzaam bij Promenzo, en gedetacheerd binnen een van de multidisciplinaire teams van Centrum autisme volwassenen), een van haar cliënten die als tester werkzaam is bij een startend innovatief technisch bedrijf en zijn directe leidinggevende. Dat heeft veel inzicht opgeleverd in de dagelijkse praktijk, de motivatie van het bedrijf om mensen met ASS (drie van de 12 werknemers) in dienst te nemen, en over de mogelijke en onmogelijke indicatoren om het welbevinden van werknemers met ASS te meten. Arbeidsparticipatie van mensen met ASS ligt laag. Als mensen door ASS uit het werkproces vallen, lijkt dit vaak onomkeerbaar. Dit komt mede doordat werkgevers verantwoordelijk zijn voor de eerste twee jaar ziekte: dit leidt in veel gevallen tot een negatieve beoordeling door werkgevers op grond van een verondersteld disfunctioneren van de werknemer. De GGZ komt vaak pas na twee jaar in beeld wanneer onderkend of vermoed wordt dat er sprake is van specifieke problematiek en/of wanneer de problemen op het werk te omvangrijk zijn geworden om op te lossen. De IPS-trajectbegeleider maakt deel uit van het multidisciplinaire team waarin diagnostiek, behandeling en arbeidstoeleiding geïntegreerd zijn. Er kan op inhoudelijk gebied nog een verbeterslag gemaakt worden in de afstemming tussen deze disciplines (bijvoorbeeld de concrete vertaling van diagnostische informatie naar gerichte interventies in de werkomgeving). Veranderstrategie Door in een vroegtijdig stadium de GGZ te betrekken bij werknemers met ASS (dus niet pas na twee jaar ziekte zoals nu vaak gebeurt), kan voorkomen worden dat werknemers uitvallen. Middels de inzet van een interventie en een samenwerkingsverband met werknemer, werkgever, arbeidsbegeleider en hulpverlener en interventies op maat in te zetten neemt de kans op behoud van werk toe. Met het instellen van een kennis- en leerplatform wordt beoogd via onderlinge uitwisseling van ervaring en kennis dit proces te optimaliseren. 16

17 Beoogde impact Projectdoel Bevorderen arbeidsparticipatie van mensen met ASS. Beroep op WIA neemt af. Het welzijn van werkende mensen met autisme neemt toe. Toelichting Prestatie indicator Meting Aanname Het bevorderen van behoud van werk In meer gevallen dan eerder Zie 'advies onderzoek'. cq. het verlagen van de kans op uitval verwacht is uitval voorkomen. in werksituaties van werknemers met ASS. Optimaliseren inhoudelijke afstemming in het multidisciplinaire team. 80% van de respondenten zegt dat samenwerking en afstemming is verbeterd. Output 20 begeleidingstrajecten voor werknemers met ASS zijn uitgevoerd. 20 werknemers met ASS begeleid. Tellen. Voldoende medewerking van werkgevers ea. Methodiekbeschrijving over effectief begeleidingsmodel. Begeleidingscommissie is positief over methodiekbeschrijving. Beoordeling door begeleidingscommissie. Voldoende (potentiële) gebruikers te vinden. Onderzoeksrapport dat inzicht geeft in de resultaten van het begeleidingsmodel, de effectiviteit (of de mate van doelrealisatie), de succes en faalfactoren, en meerwaarde op staande praktijk. Naar het oordeel van de opdrachtgever is voldaan aan de kennisbehoefte. Idem. Onderzoekers zijn in staat om aan kennisbehoefte te voldoen. 17

18 Stakeholders Outcomes Prestatie-indicator Mensen met ASS met baan, onder behandeling GGZe. Mensen met ASS met baan, niet onder behandeling GGZe. Voorkomen definitieve uitval. Meer welbevinden. Voorkomen definitieve uitval. Meer welbevinden. Voor 80% van werknemers met ASS is definitieve uitval voorkomen. 80% van de werknemers met ASS geeft minimaal een 8 voor geluksbeleving, (mede) dankzij interventie. Voor 80% van werknemers met ASS is definitieve uitval voorkomen. 80% van de werknemers met ASS geeft minimaal een 8 voor geluksbeleving, (mede) dankzij interventie. Familie Meer rust en ontzorging. 80% van de familieleden geeft aan dat, nu familielid (zoon, dochter, partner) werkt dit meer rust en minder zorgen geeft en gelukt is toegenomen. Werkgevers Voorkomen definitieve uitval. De nieuwe begeleidingsmethodiek levert meerwaarde op wat betreft voorkomen definitieve uitval. Schadelastbeperking. Verminderd beroep op verzekering/uitkeringen, dus lagere kosten, dan te verwachten. Arbodienst Effectiever werken. De nieuwe begeleidingsmethodiek levert meerwaarde op wat betreft voorkomen definitieve uitval. Verzekeraars/UWV Schadelastbeperking. Verminderd beroep op verzekering/uitkeringen, dus lagere kosten, dan te verwachten. GGZe Betere inhoudelijke afstemming in multidisciplinaire team. Volgens 80% van de respondenten is samenwerking en afstemming verbeterd en effectief. 18

19 Causaal model Kennisplatform Uitvoering interventies Betere samenwerking Voorkomen uitval Effecten bij diverse stakeholders (outcomes) 4 5 Kennisvragen (vet: advies onderzoek) Leidt (oa) het kennisplatform en de uitvoering van interventies tot betere samenwerking? (1 en 2) In hoeverre wordt dankzij de interventie en de verbeterde samenwerking uitval van werknemers met ASS, verdeeld naar onder behandeling en niet onder behandeling van GGZe, voorkomen? (3 en 4) Onderzoek Betrokkenen die werkzaam zijn binnen diverse disciplines (behandeling en diagnose, en reintegratie) kunnen deze vraag beantwoorden middels een enquête, gevolgd door een groepsgesprek. Doelevaluatie op basis van triangulatie, Trimbos instituut heeft hiervoor al een uitgewerkt voorstel gedaan. Advies registratie Contactgegevens. Data interviews. Contactgegevens van werknemers, verdeeld naar behandeling GGZe en diegenen die dat niet zijn, voorts begeleiders, familie, werkgevers. Data interviews. 19

20 In hoeverre leidt het voorkomen van uitval, zowel bij hen die niet als wel onder behandeling zijn van GGZe, tot meer welbevinden? (5) In hoeverre leidt baanbehoud tot meer rust en ontzorging bij familie? (5) Wat is de schadelastbeperking bij voorkomen van uitval? (5) Werknemers, maar ook familie, jobcoaches en werkgevers hierop bevragen, door middel van telefonische interviews. Telefonische interviews. Calculatie van kostenbesparingen (uitkeringen). Contactgegevens. Data interviews. Contactgegevens. Data interviews. Salarisschalen. 20

21 8. HAN/Seneca Naam project Quote Proces Probleemanalyse Training zelfmanagement (HAN/Seneca) Een maatje geeft mij de mogelijkheid tot reflectie, ik kan dan toetsen of een bepaald beeld reactie van mij normaal is en wat ik anders kan doen Als onderzoekers hebben we een gesprek gehad met de projectleider van Seneca. Verder hebben we gesproken met twee studenten met ASS, als primaire stakeholders, en hebben we een interview afgenomen met twee studiedecanen (van Hogeschool Windesheim en ROC Twente). We hebben, net als voor het project van Handicap en Studie, literatuuronderzoek gedaan naar de aantallen studenten met ASS in het hoger onderwijs. Er blijken geen exacte cijfers voorhanden te zijn. Zie onze bevindingen die verwerkt zijn in de probleemanalyse. Studenten in het hoger onderwijs met een functionele beperking vallen vaker uit dan gemiddeld. Van de eerstejaarsstudenten hbo zonder beperking haakt bijna 18% af, van de studenten met beperking is dat ruim 23%. (Studeren met een functiebeperking, Resultaten van een onderzoek onder eerstejaarsstudenten; S. Severiens e.a.; Min. OCW 2009, p. 83). Van de studenten die zeggen een stoornis in het autistisch spectrum te hebben is de uitval in het eerste jaar bijna 40%, en is daarmee binnen de groep studenten met een beperking een van de hoogste. (Idem; p. 93). Het is een indicatie dat binnen de groep studenten met autisme de uitvalproblematiek relatief groot is. Hier past wel de nuancering dat de groep respondenten met autisme in dit onderzoek klein is (n=20), zodat we dit uitvalpercentage met het nodige voorbehoud moeten hanteren. Hoeveel studenten te kampen hebben met ASS is niet helemaal duidelijk. Er zijn diverse onderzoeken die verschillende cijfers laten zien. Onderzoekers van een meta-onderzoek uit 2010 stellen dat 0,6% van de respondenten van een grootschalig onderzoek aangeeft met autisme te maken te hebben. (Maken ze meer mogelijk?, Studeren met een functiebeperking 2010 vervolgmeting.; H. Poels- Ribberink e.a.; Nijmegen 2011, p. 32). Uit onderzoek in opdracht van Handicap + Studie blijkt dat 3% van de studenten in het hoger onderwijs met een beperking (en die zeggen hier hinder van te ondervinden) autistisch zijn. Dat zijn in heel Nederland voor het hbo en wo samen ongeveer 1800 studenten. Het is echter wel de vraag of respondenten die feitelijk te maken hebben met ASS zich ook als zodanig kenbaar maken omdat het juist een van de kenmerken van autisme is dat de betrokkenen zichzelf overschatten en dat niet snel erkennen of er voor uit willen komen. De werkelijke groep is waarschijnlijk groter. In opdracht van het Ministerie van OCW heeft een commissie onderzoek gedaan naar de knelpunten voor studenten met een functiebeperking in het hoger onderwijs (Meer mogelijk maken. Studeren met een functiebeperking in het hoger onderwijs. Advies van de commissie Maatstaf; A. Vliegenthart (voorzitter); Den Haag 2010). De commissie stelt dat: 'De toenemende omvang van de instellingen en het bestaan van vele opleidingen heeft tot gevolg dat de deskundigheid over functiebeperkingen (bij het personeel) versnippert. Daardoor ontstaat een kwaliteitsprobleem bij specifieke ondersteuning aan studenten met een functiebeperking. Kennis is veelal geconcentreerd bij de decanen en begeleiders. In mindere mate is dit aanwezig bij de docenten en de medewerkers uit de ondersteunende diensten en/of facilitaire afdelingen.' (Ibid, p.18) Seneca heeft in al een training zelfmanagement gegeven aan studenten met als doel de stage en studie succesvol af te ronden. Vijf van de 20 studenten had te maken met ASS. Men merkte dat bij deze studenten het geleerde niet blijft 'hangen' en zij niet in staat zijn om het geleerde toe te passen in verschillende situaties. 21

22 Veranderstrategie Speciaal voor de studenten met ASS past men de training zelfmanagement aan. Deze training moet ervoor zorgen dat de studenten met ASS meer zicht krijgen op hun mogelijkheden en beperkingen en hoe daarmee om te gaan. Men moet zich meer bewust worden van communicatie, gestructureerder kunnen werken en plannen. Dat zo'n training succesvol kan zijn staat beschreven in het projectplan. Bovendien moet de toevoeging van een 'maatje' er voor zorgen dat deze studenten het geleerde beter kunnen toepassen in verschillende situaties. Dit moet ook voorzien in voldoende aandacht en begeleiding. Met andere woorden op deze manier wordt de student minder afhankelijk van de begeleiding en ondersteuning vanuit de onderwijsinstelling maar leert men vaardigheden om er beter mee om te gaan én wordt steun dichter bij huis (door middel van een medestudent als maatje) georganiseerd, zodat die sneller en adequater kan worden ingezet. De training zelfmanagement is bedoeld voor zowel MBO als HBO-studenten die op het punt staan stage te gaan lopen. De studentendecaan van ROC Twente die door ons is geïnterviewd twijfelt over de effectiviteit van dit instrument bij de groep MBO-studenten. Deze groep zou namelijk minder goed in staat zijn tot zelfreflectie. 22

23 Beoogde impact Verbeteren van de transitie van school (MBO/HBO) naar stage/ werk. Minder uitval bij stages en hogere uitstroom naar werk. Projectdoel Toelichting Prestatie indicator Meting Aanname Vermindering uitval van studenten met ASS uit het hoger onderwijs. De training leidt tot versterking van competenties en betere zelfredzaamheid zodanig dat kans op uitval significant verminderd. Doelrealisatie evaluatie. (In projectplan is 'effectevaluatie' opgenomen.) Door empowerment weten studenten zich beter staande te houden. Output Training zelfmanagement (i.c.m. maatje) voor studenten met ASS is ontwikkeld. 80% van deelnemers en maatjes is tevreden over training. Tevredenheidsmeting. Handboek training. 80% van de deelnemers gebruikt het handboek daadwerkelijk en is tevreden. Tevredenheidsmeting. Studenten met ASS nemen deel aan twee pilots. In totaal nemen 16 studenten deel aan de pilots. Maximale uitval is 10%. Tellen. Er kunnen voldoende studenten met ASS en maatjes geworven worden. Verduurzaming en verspreiding van de training (bij gebleken succes). Bij HAN en minstens één andere hogeschool wordt de training uitgevoerd na de pilotperiode. Vaststellen. Besturen/directies HAN en andere hogeschool willen gezien bewezen succes training in aanbod opnemen. 23

24 Stakeholders Outcomes Prestatie-indicator Studenten met ASS Minder uitval tijdens stage. Uitvalpercentage is significant lager dan vooraf verwacht, op basis van inschatting panel en op basis van bestaand uitvalpercentage van 40%. Versterking competenties en betere zelfredzaamheid. Bij 80% van de deelnemers zijn de competenties versterkt en de zelfredzaamheid verbeterd. Ouders Meer rust en vertrouwen. Minstens 70% van de ouders zegt zich minder zorgen te maken en meer vertrouwen te hebben dat de stage goed wordt afgesloten. Causaal model Training Ouders minder bezorgd 1 2 Versterking competenties 3 Minder kans op uitval en zelfredzaamheid tijdens stage. 24

25 Kennisvragen (vet: advies onderzoek) Leidt de training tot vermindering van uitval tijdens stage? En zo ja, in welke mate? (3) Onderzoek Uitvoeren doelevaluatie. Aangezien we niet weten wat uitvalpercentages zijn van studenten met ASS en we te maken hebben met kleine n zijn we aangewezen op een inschatting van verschillende betrokkenen (deelnemers zelf, maatjes, ouders, studiebegeleiders) vooraf van kans op uitval en realisatie achteraf. Dus: vergelijking verwachting op t=o met realisatie t=1. Advies registratie Aanleggen lijst van deelnemers inclusief contactgegevens maatjes, ouders, en studiebegeleiders. Scoringslijsten voor t=0 en t=1. Leidt de training tot versterking van competenties en meer zelfredzaamheid? (1) Maken ouders zich daadwerkelijk minder zorgen en geeft dat meer vertrouwen dat stage goed wordt afgesloten? In hoeveel gevallen? (2) De aanvrager geeft in het projectplan al een aantal instrumenten aan waarmee ondermeer de competenties en zelfredzaamheid, waarvan wij veronderstellen dat dat de werkzame bestanddelen zijn, kunnen worden gemeten. (In het projectplan maakt dit deel uit van de effectevaluatie.) Projectplan impliceert dat Seneca de effectevaluatie zelf uitvoert. Te overwegen valt om onderzoek uit te besteden dan wel te laten begeleiden door externe auditor. Telefonische semi-gestructureerde interviews met ouders nadat studenten de training hebben gevolgd en na afloop van de stage (ongeacht het resultaat). Verzamelen data aan de hand van ingevulde vragenlijsten. Contactgegevens ouders van studenten die meedoen aan de training. 25

26 9.Handicap en Studie Naam project Quote Proces Digitale expertisemodule (Handicap en Studie) Ik snap niet altijd hoe de wereld in elkaar zit, het zou heel erg fijn zijn als de docent meer begrip zou hebben voor mijn wijze van handelen. Ik wordt dan niet meer schuldig bevonden aan mijn gedrag We hebben met de projectleider van Handicap en Studie, met twee studenten als primaire stakeholders en met een decaan verbonden aan Hogeschool Windesheim gesproken. Om meer zicht te krijgen op het verband tussen slagingspercentages en financiering van de onderwijsinstelling hebben we een gesprek gevoerd met het hoofd van bedrijfsvoering ROC Twente. Daarnaast hebben we via literatuurstudie geprobeerd om meer zicht te krijgen op de aantallen studenten met autisme in het hoger onderwijs. Dat is niet helemaal gelukt, er wordt namelijk geen goede registratie van bijgehouden. We hebben onze bevindingen verwerkt in de probleemanalyse en veranderstrategie. Probleemanalyse Studenten in het hoger onderwijs met een functionele beperking vallen vaker uit dan gemiddeld. Van de eerstejaarsstudenten hbo zonder beperking haakt bijna 18% af, van de studenten met beperking is dat ruim 23%. (Studeren met een functiebeperking, Resultaten van een onderzoek onder eerstejaarsstudenten; S. Severiens e.a.; Min. OCW 2009, p. 83). Van de studenten die zeggen een stoornis in het autistisch spectrum te hebben is de uitval in het eerste jaar bijna 40%, en is daarmee binnen de groep studenten met een beperking een van de hoogste. (Idem; p. 93). Het is een indicatie dat binnen de groep studenten met autisme de uitvalproblematiek relatief groot is. Hier past wel de nuancering dat de groep respondenten met autisme in dit onderzoek klein is (n=20), zodat we dit uitvalpercentage met het nodige voorbehoud moeten hanteren. Hoeveel studenten te kampen hebben met ASS is niet helemaal duidelijk. Er zijn diverse onderzoeken die verschillende cijfers laten zien. Onderzoekers van een meta-onderzoek uit 2010 stellen dat 0,6% van de respondenten van een grootschalig onderzoek aangeeft met autisme te maken te hebben. (Maken ze meer mogelijk?, Studeren met een functiebeperking 2010 vervolgmeting.; H. Poels- Ribberink e.a.; Nijmegen 2011, p. 32). Uit onderzoek in opdracht van Handicap + Studie blijkt dat 3% van de studenten in het hoger onderwijs met een beperking (en die zeggen hier hinder van te ondervinden) autistisch zijn. (Overigens wordt in het projectplan dat is ingediend door Handicap en Studie gesuggereerd dat 3% van de studentenpopulatie ASS heeft, zie pagina 5. Dat is dus niet juist, het moet zijn 3% van de studenten die aangeven een beperking te hebben.) Dat zijn in heel Nederland voor het hbo en wo samen ongeveer 1800 studenten. Het is echter wel de vraag of respondenten die feitelijk te maken hebben met ASS zich ook als zodanig kenbaar maken omdat het juist een van de kenmerken van autisme is dat de betrokkenen zichzelf overschatten en dat niet snel erkennen of er voor uit willen komen. De werkelijke groep is waarschijnlijk groter. In opdracht van het Ministerie van OCW heeft een commissie onderzoek gedaan naar de knelpunten voor studenten met een functiebeperking in het hoger onderwijs (Meer mogelijk maken. Studeren met een functiebeperking in het hoger onderwijs. Advies van de commissie Maatstaf; A. Vliegenthart (voorzitter); Den Haag 2010). De commissie stelt dat: 'De toenemende omvang van de instellingen en het bestaan van vele opleidingen heeft tot gevolg dat de deskundigheid over functiebeperkingen (bij het personeel) versnippert. Daardoor ontstaat een kwaliteitsprobleem bij specifieke ondersteuning aan studenten met een functiebeperking. Kennis is veelal geconcentreerd bij de decanen en begeleiders. In mindere mate is dit aanwezig bij de docenten en de medewerkers uit de ondersteunende diensten en/of facilitaire afdelingen.' (Ibid, p.18) 26

27 Veranderstrategie Er is reeds kennis beschikbaar over het goed begeleiden van studenten met ASS, in de vorm van een reader en training, ontwikkeld en aangeboden door Handicap + Studie, voor studiebegeleiders. Door deze kennis op een andere, flexibele en efficiënte manier beschikbaar te stellen aan (potentiële) begeleiders (namelijk middels een e-learning module), wordt deze kennis beter toegankelijk, kan dan daadwerkelijk effectief gebruikt worden en zal het uitval percentage onder studenten met ASS lager worden. Enerzijds zal het aantal onderwijsprofessionals die daadwerkelijk begeleiden toenemen (en dus ook het aantal studenten met ASS die begeleid worden) en anderzijds zal de kwaliteit van de begeleiding van onderwijsprofessionals die dat reeds doen verbeteren. Beoogde impact Projectdoel Hoger rendement hoger onderwijs op landelijke schaal. Toename aantal studenten met ASS die hun opleiding in het hoger onderwijs succesvol afronden. Toelichting Prestatie indicator Meting Aanname Minder uitval van studenten met ASS Afname uitvallers ten opzichte van Zie 'advies onderzoek' Onderwijsprofessionals passen uit hoger onderwijs doordat huidige situatie, en 80% van de kennis effectief toe. onderwijsprofessionals deskundiger professionals die de module worden. gebruiken zegt effectiever te handelen. Output De e-learning module is ontwikkeld en wordt gebruikt door studiebegeleiders en docenten in het hoger onderwijs. Per 1 sept 2013 wordt de digitale module gebruikt door de helft van de hogescholen en WO instellingen in Nederland. Tellen (via inlogcodes en/of enquete). De e-learning module leidt tot meer deskundigheid en effectiever handelen bij onderwijsprofessionals. Er is een financieel model ontwikkeld / in gebruik dat een duurzame inzet van de module garandeert. Haalbaar verdienmodel waarin kosten en baten in evenwicht zijn. Realisatie versus begroting. Er is voldoende koopkrachtige vraag naar de module. 27

28 Stakeholders Outcomes Prestatie-indicator Studenten met ASS Minder uitval. Uitvalpercentage is significant lager dan vooraf verwacht. Docenten/studiebegeleid ers Meer begrip bij docenten. Minder handelingsverlegenheid. Kennis is beter en sneller toegankelijk. Meer dan 80% van studenten zegt dat docenten/studiebegeleiders hun situatie beter begrijpen en beter helpen. Meer dan 80% van de docenten/studiebegeleiders die gebruik maken van de expertisemodule zeggen beter te weten hoe om te gaan met studenten met ASS. Meer dan 90% van de docenten/studiebegeleiders die de expertisemodule gebruiken zeggen dat kennis over studenten met ASS beter toegankelijk is en sneller verworven kan worden. 28