Everyone has the right to life, liberty and security of person. Lessen uit het verleden, de 88:10:2 regel voor ongevalsoorzaken

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Everyone has the right to life, liberty and security of person. Lessen uit het verleden, de 88:10:2 regel voor ongevalsoorzaken"

Transcriptie

1 Everyone has the right to life, liberty and security of person. (article 3 of the universal declaration of human rights, UN, 1948). Lessen uit het verleden, de 88:10:2 regel voor ongevalsoorzaken C. Van Gulijk, P. Swuste, W. Zwaard en Y. Oostendorp (N)iemand verantwoordelijk voor veiligheid? Delft University of Technology Challenge the future

2 GEFELICITEERD! De ijsberg wordt dit jaar 80 jaar oud! HW Heinrich (1931) industrial accident prevention, McGraw-Hill, London. 2

3 En de dominoes 70! HW Heinrich (1941) industrial accident prevention, McGraw-Hill, London. 3 Anoniem (2010) Syllabus veiligheid voor operationeel leidinggevenden VCA versie 4.2, PBNA, Zwijndrecht.

4 Geschiedenisles of veiligheidskunde? Veiligheidskunde heeft meer dan 125 jaar serieus de aandacht gehad van onderzoekers van verschillende soort Toch veel onduidelijk over oorsprong van theorieën Proberen we met dit onderzoek meer inzicht in te krijgen Thema (N)iemand verantwoordelijk voor veiligheid leent zich voor de discussie in dit artikel 4

5 Titanendiscussie in 1956 Aanleiding: The accident cause ratio: 88:10:2 1 Titanen Heinrich: auteur van drie populaire veiligheidshandboeken: industrial accident prevention Blake: auteur van (op dat moment) twee populaire veiligheidshandboeken: industrial safety 2 1 HW Heinrich & RP Blake (1956) National Safety News, May, pp 18. 2:TO Armstrong & RP Blake (1945) industrial safety, Prentice-Hall, New York. 5

6 Het gaat dan hier over 88% van de ongevallen in de industrie komt door de men 10% door machines En 2% was niet te voorkomen Gebaseerd op ongevallen 30 jaar voor de discssie plaats vond ontworpen 1: HW Heinrich (1926) The origin of accidents. National Safety News 18, pp 9. 2: HW Heinrich (1931) industrial accident prevention, McGraw-Hill, London. 6

7 Psychologie-model interbellum Ongevalspsychologie is gebaseerd op ongewenste persoonseigenschappen Brokkenmakerstheorie: er zijn mensen die veel fouten maken Mensen doen domme dingen Mensen moet je corrigeren Eerst de mensen trainen, dan de rest Heinrich is vertolker van psychologie model (laten de dominoes ook zien) 1: C van Gulijk et al. (2009) TTA 22 (3), pp 80. 2: P Swuste et al. (2009) TTA 22 (2), pp 46. 7

8 Heinrich past model aan naar aanleidng psyhologisch model Figuur met dezelfde data Merk bewoording op: unsafe acts of persons Unsafe mechanical conditions HW Heinrich (1941) industrial accident prevention, McGraw-Hill, London. 8

9

10 Gevarenbenadering VS. het falen van mensen BLAKE VS. Ratio is misvatting en berokkent schade Het werkt het verrichten van ongeval-onderzoek tegen Het gaat voorbij aan de HAZARD benadering HEINRICH Hazard benadering is goed maar de MENS is de veroorzaker van ongevallen De focus van veiligheid moet liggen op inzicht in de gevaren. VB: Hoogspanningsleiding De focus van veiligheid moet liggen op verandering van de mens. 10

11 Hazard benadering? Hazard benadering is gemeengoed in 1956 Naam barriere nog niet ingevoerd in 1956 gevaar, energie barrière slachtoffer, kwetsbaar object 11

12 Human factor Door de jaren is human factor als dominant aangegeven. Hier: Reason. J Reason (1990) Human error, Cambridge press, Cambridge, pp

13 Human factor 1960 s 70 s 80 s 90 s 3 rd millennium Hollnagel (2004) barriers & accident prevention. 13

14 Relevantie discussie van 1956 in 2011? HEINRICH Het bestaan van de ratio is in Heinrich s ogen geen excuus om preventieprogramma s op te stellen die alleen menselijk falen adresseren maar omdat menselijk falen in veel gevallen de belangrijkste oorzaak is is het logisch dat daar veel aandacht aan wordt besteed. Vertolkt mening (naar eigen zeggen) vanuit de INDUSTRIE Vindt aanpak vanuit overheid te ingewikkeld en niet to the point Modellen: Cultuur, Human factors 14

15 Relevantie discussie van 1956 in 2011? BLAKE De focus van preventie moet niet liggen op menselijk handelen maar op het weg nemen van gevaren (hazards). Vertolkt mening vanuit OVERHEID Vindt aanpak vanuit industrie goedkoop en onvoldoende Modellen: Hazard-barrier-target, Hazop, Bow-Tie, BBN 15

16 (N)iemand verantwoordelijk voor veiligheid? Discussie tussen overheid en industrie nog steeds actueel: VB antibiotica kippenfokindustrie; VB (voor een deel) discussie terugtredende overheid; VB externe veiligheid. Felle discussie zegt iets over verantwoordelijkheidsgevoel beide hebben hart voor veiligheid maar verschillen in aanpak. Beide hebben verantwoording, afstemming is lastig. Het kennen van de historische achtergrond helpt het moderne probleem in perspectief te zetten. 16

Lessen uit het verleden, de 88:10:2 regel voor ongevalsoorzaken: (N)iemand verantwoordelijk voor veiligheid!?

Lessen uit het verleden, de 88:10:2 regel voor ongevalsoorzaken: (N)iemand verantwoordelijk voor veiligheid!? Lessen uit het verleden, de 88:10:2 regel voor ongevalsoorzaken: (N)iemand verantwoordelijk voor veiligheid!? Dr.ir.Coen van Gulijk, TU Delft, e-mail c.vangulijk@tudelft.nl Dr. Paul Swuste Inleiding Dit

Nadere informatie

Denk & doe sessie. paradigma nodig?

Denk & doe sessie. paradigma nodig? Denk & doe sessie Heeft de veiligheidskunde een paradigma nodig? Johan Gort, Kirsten van Schaardenburgh-Verhoeve, Paul Swuste Programma Inleiding Veiligheidskunde, een wetenschap? Wetenschap: van metafoor

Nadere informatie

proces veiligheidsindicatoren in de wetenschappelijke literatuur relatie tussen indicatoren & veiligheidskundige modellen, theorieën

proces veiligheidsindicatoren in de wetenschappelijke literatuur relatie tussen indicatoren & veiligheidskundige modellen, theorieën proces veiligheidsindicatoren in de wetenschappelijke literatuur relatie tussen indicatoren & veiligheidskundige modellen, theorieën Paul Swuste sectie Veiligheidskunde Technische Universiteit Delft de

Nadere informatie

Wet- en regelgeving bij hijsen, heffen en verticaal transport Gaat het mis bij de wetgever of bij het toezicht houden?

Wet- en regelgeving bij hijsen, heffen en verticaal transport Gaat het mis bij de wetgever of bij het toezicht houden? Wet- en regelgeving bij hijsen, heffen en verticaal transport Gaat het mis bij de wetgever of bij het toezicht houden? Auteur: Peter Verhoef Hijsen en heffen, beiden vallend onder de noemer verticaal transport

Nadere informatie

Als alles goed georganiseerd is en het soms toch niet lukt: De invloed van de menselijke factor. Michel Lambers

Als alles goed georganiseerd is en het soms toch niet lukt: De invloed van de menselijke factor. Michel Lambers Als alles goed georganiseerd is en het soms toch niet lukt: De invloed van de menselijke factor Michel Lambers Erasmus Health Care Logistics, Congres 30 september 2010 Stelling: De reden dat er iets niet

Nadere informatie

Linkerhandzijde voor procesveiligheid

Linkerhandzijde voor procesveiligheid Linkerhandzijde voor procesveiligheid Artikel: Vereenvoudiging van bow-tie voor chemische industrie TBM/Safety Science Group Coen van Gulijk, Daniela Hanea, Dan Ababei, Simone Sillem, PeiHui Lin, Patrick

Nadere informatie

Lere r n van ongevallen? Wim van Alphen PHOV t e t e U tr t e r c e ht h

Lere r n van ongevallen? Wim van Alphen PHOV t e t e U tr t e r c e ht h Leren van ongevallen? Wim van Alphen PHOV te Utrecht Wat is een ongeval? Onbedoeld onverwachts plotseling letsel (Arbeid) Ongevallen zijn manifest geworden risico s 25 20 15 10 5 0 Profiel Perc centage

Nadere informatie

Safety en Security. Overeenkomsten, verschillen, synergie? TBM/Safety Science Group. Coen van Gulijk. Jan. 21, 2010 TBM

Safety en Security. Overeenkomsten, verschillen, synergie? TBM/Safety Science Group. Coen van Gulijk. Jan. 21, 2010 TBM Safety en Security Overeenkomsten, verschillen, synergie? TBM/Safety Science Group Coen van Gulijk Jan. 21, 2010 1 TBM Safety & Security Ontstaan safety en security Bindende factoren Complicerende factoren

Nadere informatie

ACHILLES in 1 minuut. Korte introductie in het werken met ACHILLES

ACHILLES in 1 minuut. Korte introductie in het werken met ACHILLES Korte introductie in het werken met ACHILLES Datum : 21 mei 2014 Referentie : Versie : 1.2 Status : Definitief Auteurs : Marten Brascamp Reviewer : Fenneke Brascamp en Anne van Galen (Anne van Galen Consultancy)

Nadere informatie

Duidelijkheid in verantwoordelijkheid. John van der Sleen - Risicoherkenning

Duidelijkheid in verantwoordelijkheid. John van der Sleen - Risicoherkenning Duidelijkheid in verantwoordelijkheid John van der Sleen - Risicoherkenning Inhoud Enkele Process Safety Incidenten Wat is Process Safety Process Safety oorsprong Process Safety bedrijfsinvullingen Wat

Nadere informatie

Dr. Coen van Gulijk, universitair docent, TU Delft,

Dr. Coen van Gulijk, universitair docent, TU Delft, Sessie L. Preventie Kritieke barriéres identificeren met storybuild Dr. Coen van Gulijk, universitair docent, TU Delft, e-mail: c.vangulijk@tudelft.nl Inleiding In dit artikel wordt een analyse methode

Nadere informatie

Veiligheidskundige kennisontwikkeling, een overzicht van 1945 tot 1970

Veiligheidskundige kennisontwikkeling, een overzicht van 1945 tot 1970 Veiligheidskundige kennisontwikkeling, een overzicht van 1945 tot 1970 Dr. Paul Swuste, TU Delft, e-mail p.h.j.j.swuste@tudelft.nl Coen van Gulijk, Walter Zwaard, Yvette Oostendorp Samenvatting Na de Tweede

Nadere informatie

33 Herstellen van fouten

33 Herstellen van fouten 2 33 Herstellen van fouten drs. L. Kanse, dr. T.W. van der Schaaf 1,2 Inleiding De focus bij het management van proces- en productbetrouwbaarheid, veiligheid en kwaliteit lag tot zover voornamelijk op

Nadere informatie

Veilig werken Veilig werken is het uitgangspunt van

Veilig werken Veilig werken is het uitgangspunt van Veilig werken Veilig werken is het uitgangspunt van werkgever en werknemer. Maar het is nu eenmaal niet mogelijk om alle ongevallen te voorkomen. Soms zijn er zijn situaties waar we niets aan kunnen veranderen.

Nadere informatie

Robert Jespers. 4 e generatie veiligheidsmanagement

Robert Jespers. 4 e generatie veiligheidsmanagement Robert Jespers 4 e generatie veiligheidsmanagement Wat maakt jou succesvol Wat staat in de weg Hoe kun je beïnvloeden Oordelen & Interviews Oefening Plan van aanpak Creatief moment Verrassing! En nog veel

Nadere informatie

2012: NVVK 65 jaar jong Onze lessen geleerd? The Flixborough disaster De lessen geleerd? Vergeet t maar! Doorn, 22 November 2012 Freek Bruning

2012: NVVK 65 jaar jong Onze lessen geleerd? The Flixborough disaster De lessen geleerd? Vergeet t maar! Doorn, 22 November 2012 Freek Bruning 2012: NVVK 65 jaar jong Onze lessen geleerd? The Flixborough disaster De lessen geleerd? Vergeet t maar! Doorn, 22 November 2012 Freek Bruning SAFETY CONTACT Citaat p. 263 HEREN VAN DE THEE Hella S. Haasse

Nadere informatie

Driehoek van Heinrich

Driehoek van Heinrich 1 van 5 Driehoek van Heinrich De driehoek van Heinrich, piramide van Heinrich, veiligheidspiramide, ongevalsdriehoek of ijsbergmodel is de verhouding die zou bestaan tussen ongevallen zonder letsel, ongevallen

Nadere informatie

Van treinkaart naar chipkaart De digitalisering van het OV

Van treinkaart naar chipkaart De digitalisering van het OV 1 Van treinkaart naar chipkaart De digitalisering van het OV Jasper van Kuijk, Faculty of Industrial Design Engineering, TU Delft 07-12-16 Delft University of Technology Challenge the future Jasper van

Nadere informatie

REGELS ZIJN REGELS. Jeroen Minkema. 19 januari 2017

REGELS ZIJN REGELS. Jeroen Minkema. 19 januari 2017 REGELS ZIJN REGELS Jeroen Minkema 19 januari 2017 2 INTRODUCTIE Jeroen Minkema Veiligheidskundige en stralingsdeskundige Vanaf 1993 werkzaam bij de Nuclear Research and Consultancy Group (NRG) Interesses

Nadere informatie

Veiligheid en risico rondom medische apparatuur in de dagelijkse praktijk

Veiligheid en risico rondom medische apparatuur in de dagelijkse praktijk Veiligheid en risico rondom medische apparatuur in de dagelijkse praktijk Delft, Octobre 5. 2011 Maurice Janssen Klinisch fysicus @ Orbis MC Verleden: Opleiding tot KF in azm Consultant Máxima MC (Veldhoven)

Nadere informatie

Harmonisatie van Safety & Security? (N)iemand verantwoordelijk voor veiligheid? C. van Gulijk. Challenge the future. Delft University of Technology

Harmonisatie van Safety & Security? (N)iemand verantwoordelijk voor veiligheid? C. van Gulijk. Challenge the future. Delft University of Technology Harmonisatie van Safety & Security? C. van Gulijk (N)iemand verantwoordelijk voor veiligheid? Delft University of Technology Challenge the future Is dit ons toekomstbeeld? =? http://www.vca.nl/ & 2 Deze

Nadere informatie

Veiligheid voor de groen/grijze sector

Veiligheid voor de groen/grijze sector Veiligheid U bent een van de vele werknemers in Nederland die het diploma VCA Basisveiligheid gaan behalen. Bijna een miljoen Nederlanders gingen u voor! Er is wel een groot verschil met de eerste cursisten.

Nadere informatie

De sterkste schakel: de mens of de procedure? David Passenier Organisatiewetenschap VU Amsterdam

De sterkste schakel: de mens of de procedure? David Passenier Organisatiewetenschap VU Amsterdam De sterkste schakel: de mens of de procedure? David Passenier Organisatiewetenschap VU Amsterdam 1 Overzicht Dilemma: improvisatie of standaardisatie? Benadering organisatiewetenschap Verkennende studie

Nadere informatie

V.C.A. belang voor de industrie. Koen Bollaerts Nationaal Adviseur Preventie & Kwaliteit Antwerpen 27 oktober 2009

V.C.A. belang voor de industrie. Koen Bollaerts Nationaal Adviseur Preventie & Kwaliteit Antwerpen 27 oktober 2009 V.C.A. belang voor de industrie Koen Bollaerts Nationaal Adviseur Preventie & Kwaliteit Antwerpen 27 oktober 2009 Koen Bollaerts Veiligheidskundige niveau 1 15 jaar ervaring met veiligheid en kwaliteit

Nadere informatie

MOBIELE KRANEN, WAT GAAT ER MIS? 1 EEN ONDERZOEK NAAR DOMINANTE ONGEVALSCENARIO S

MOBIELE KRANEN, WAT GAAT ER MIS? 1 EEN ONDERZOEK NAAR DOMINANTE ONGEVALSCENARIO S MOBIELE KRANEN, WAT GAAT ER MIS? 1 EEN ONDERZOEK NAAR DOMINANTE ONGEVALSCENARIO S Cees Paas Sectie Veiligheidskunde, Technische Universiteit Delft, e: cees@donquichotte.nl Paper voor het NVVK congres,

Nadere informatie

Kan (veiligheids-)cultuur ons helpen grote ongevallen te begrijpen?

Kan (veiligheids-)cultuur ons helpen grote ongevallen te begrijpen? Kan (veiligheids-)cultuur ons helpen grote ongevallen te begrijpen? Bijeenkomst ContactGroep Chemie, 23-01-2014 Frank Guldenmund, Safety & Security Science Group, Technische Universiteit Delft 1 Overzicht

Nadere informatie

Risicobeoordeling. Jan DILLEN

Risicobeoordeling. Jan DILLEN Risicobeoordeling Jan DILLEN 22 november 2012 Verantwoordelijke uitgever: Hans Suijkerbuijk 2012 Wolters Kluwer Belgium NV Ragheno Business Park Motstraat 30 B-2800 Mechelen Tel. 0200 30 144 Fax 0800 17

Nadere informatie

Ervaring of Wetenschap? Loop even mee door de wereld van veiligheid

Ervaring of Wetenschap? Loop even mee door de wereld van veiligheid Ervaring of Wetenschap? Loop even mee door de wereld van veiligheid Dr Linda J. Bellamy, White Queen BV linda.bellamy@whitequeen.nl 1 Maar.. is WETENSCHAP een onderdeel van VEILIGHEID? http://mrlowerynewtonfalls.weebly.com/lab-safetyand-safety-procedures.html

Nadere informatie

Alles wat u moet weten over procesveiligheid maar waar u nooit om hebt gevraagd. NVVK Congres Papendal 16 maart 2011

Alles wat u moet weten over procesveiligheid maar waar u nooit om hebt gevraagd. NVVK Congres Papendal 16 maart 2011 Alles wat u moet weten over procesveiligheid maar waar u nooit om hebt gevraagd NVVK Congres Papendal 16 maart 2011 pagina 2 Hoe voorkom je dit? Met goeie operators, ingenieurs en managers! Wat is dan

Nadere informatie

DUBBELE VEILIGHEIDSDRIEHOEK

DUBBELE VEILIGHEIDSDRIEHOEK DUBBELE VEILIGHEIDSDRIEHOEK NVVK CONGRES 2019 Yvonne Langen IMPLEMENTATIE VEILIGHEIDSPROGRAMMA 1. Bewustwording: waarom veranderen, wat is de visie? 2. Voorbereiding: gap-analyse, wat moet er veranderd

Nadere informatie

Fire Safety Engineering. in grote brandcompartimenten

Fire Safety Engineering. in grote brandcompartimenten Fire Safety Engineering in grote brandcompartimenten NIFV FSE congres juni 2012 Jos Post Nijkerk 3 mei 2012 2 FSE bij grote brandcompartimenten Waarom FSE bij grote brandcompartimenten? Een risico-benadering:

Nadere informatie

Simme netwerken voor safety en security Martijn Neef TNO Defensie en Veiligheid

Simme netwerken voor safety en security Martijn Neef TNO Defensie en Veiligheid Slim samenwerken met genetwerkte systemen Simme netwerken voor safety en security Martijn Neef TNO Defensie en Veiligheid Martijn Neef Networked Organizations Group Business Unit Information and Operations

Nadere informatie

Auteur: Ir. Marco de Bruin MoSHE (Ferry van der Wal MoSHE)

Auteur: Ir. Marco de Bruin MoSHE (Ferry van der Wal MoSHE) Het leren van HSE-MS-gebaseerd incidentenonderzoek Voorwaarden voor een succesvolle databasekoppeling Auteur: Ir. Marco de Bruin MoSHE (Ferry van der Wal MoSHE) Het onderhavige artikel onderzoekt of het

Nadere informatie

Veiligheidskunde, waar komen we vandaan? De eerste veiligheidskundige modellen en theorieën

Veiligheidskunde, waar komen we vandaan? De eerste veiligheidskundige modellen en theorieën Sessie O. Modellen en concepten Veiligheidskunde, waar komen we vandaan? De eerste veiligheidskundige modellen en theorieën Dr. Paul Swuste, wetenschapper, sectie veiligheidskunde, TU Delft, e-mail: p.h.j.j.swuste@tudelf.nl

Nadere informatie

Grafentheorie voor bouwkundigen

Grafentheorie voor bouwkundigen Grafentheorie voor bouwkundigen Grafentheorie voor bouwkundigen A.J. van Zanten Delft University Press CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Zanten, A.J. van Grafentheorie voor bouwkundigen /

Nadere informatie

HUMAN FACTORS VOOR DE ZWEEFVLIEGOPLEIDING INLEIDING. V 1.1 β-versie GH

HUMAN FACTORS VOOR DE ZWEEFVLIEGOPLEIDING INLEIDING. V 1.1 β-versie GH HUMAN FACTORS VOOR DE ZWEEFVLIEGOPLEIDING INLEIDING V 1.1 β-versie 28-1-2008 GH 1 INHOUDSOPGAVE Waarom Human Factors... 3 ACHTERGROND van het leerboek... 3 SAMENSTELLING van het leerboek... 3 RODE DRAAD,

Nadere informatie

Programma. Aandacht voor afhankelijkheden. Bouwen aan Buitengewone Bedrijfsprestaties: Wie B zegt moet A doen

Programma. Aandacht voor afhankelijkheden. Bouwen aan Buitengewone Bedrijfsprestaties: Wie B zegt moet A doen Programma Aandacht voor afhankelijkheden Bouwen aan Buitengewone Bedrijfsprestaties: Wie B zegt moet A doen Plenair ochtendprogramma 09.00Welkom Plenair ochtendprogramma 09.00Welkom, nut en noodzaak van

Nadere informatie

Welkom. Vooraf. Bekend? 18 november. Ongevalsonderzoek discussieavond AUB..

Welkom. Vooraf. Bekend? 18 november. Ongevalsonderzoek discussieavond AUB.. Welkom 18 november Ongevalsonderzoek discussieavond Vooraf AUB.. Bekend? 2 1 Introductie Ron Bours Boursconsulting.bv Programma Ongevalsonderzoek Introductie Proces Analyse methoden Methodes Verbeteringen

Nadere informatie

OV-chipkaart Afstudeerlab En de toekomst

OV-chipkaart Afstudeerlab En de toekomst OV-chipkaart Afstudeerlab En de toekomst Jasper van Kuijk, Faculty of Industrial Design Engineering, TU Delft 07/10/14 Delft University of Technology Challenge the future 2 Jasper van Kuijk - TU Delft!

Nadere informatie

OCE NETWERKBIJEENKOMST 8 OKTOBER 2014 De archeologische waarde van Modern Oorlogserfgoed en de samenloop tussen archeologie en opsporen

OCE NETWERKBIJEENKOMST 8 OKTOBER 2014 De archeologische waarde van Modern Oorlogserfgoed en de samenloop tussen archeologie en opsporen OCE NETWERKBIJEENKOMST 8 OKTOBER 2014 De archeologische waarde van Modern Oorlogserfgoed en de samenloop tussen archeologie en opsporen Esther Wieringa Korte introductie SIKB is een netwerkorganisatie

Nadere informatie

Ontwerpen en externe veiligheid. oostkracht10.nl Milieu & veiligheid

Ontwerpen en externe veiligheid. oostkracht10.nl Milieu & veiligheid Ontwerpen en externe veiligheid oostkracht10.nl Milieu & veiligheid Voorstellen Nancy Oberijé Consultant milieu en veiligheid Oostkracht 10 B.V. nancy@oostkracht10.nl 06 51 11 90 78 Deventer Ontwerpen

Nadere informatie

De VLIZ onderzoeksagenda. Michiel Vandegehuchte, onderzoeksdirecteur

De VLIZ onderzoeksagenda. Michiel Vandegehuchte, onderzoeksdirecteur De VLIZ onderzoeksagenda Michiel Vandegehuchte, onderzoeksdirecteur Nieuwe rol VLIZ 1999-2017 - Faciliteren en ondersteunen onderzoek OOK: uitvoeren en initiëren onderzoek onderzoek in VLIZ Onderzoeksinfrastructu

Nadere informatie

Hoe zit het met de Duurzaamheid van Producten?

Hoe zit het met de Duurzaamheid van Producten? Hoe zit het met de Duurzaamheid van roducten? Het model van de Ecokosten / Waarde Verhouding (Eco-costs / Value Ratio = EVR) en eco-efficiente waardecreatie dr. ir. Joost G. Vogtländer Technische Universiteit

Nadere informatie

Dag Activiteiten Centrum: arbeidsmatige dagbesteding voor en door mensen met het syndroom van Korsakov

Dag Activiteiten Centrum: arbeidsmatige dagbesteding voor en door mensen met het syndroom van Korsakov Dag Activiteiten Centrum: arbeidsmatige dagbesteding voor en door mensen met het syndroom van Korsakov Arna van Doorn Klomberg, PhD Atlant Zorggroep, Markenhof, Apeldoorn Dag Activiteiten Centrum (DAC)

Nadere informatie

Mt501 Hydromechanica 1

Mt501 Hydromechanica 1 Mt501 Hydromechanica 1 College 8 Pepijn de Jong 12-03-2010 Delft University of Technology Challenge the future Hoofdstuk 8 Voortstuwing Mt501 Hydromechanica 1 Mt501 Hydromechanica 1 College 1 2 46 Lichaam

Nadere informatie

53438 MONITEUR BELGE 12.12.2005 BELGISCH STAATSBLAD

53438 MONITEUR BELGE 12.12.2005 BELGISCH STAATSBLAD 53438 MONITEUR BELGE 12.12.2005 BELGISCH STAATSBLAD Vu pour être annexé à Notre arrêté du 6 décembre 2005 modifiant l arrêté royal du 19 avril 1999 fixant les éléments de la déclaration d accident à communiquer

Nadere informatie

Boekenlijst 1e master TEW

Boekenlijst 1e master TEW Vak Professor Cursusmateriaal Keuze/verplicht Plichtvakken Strategisch management Cassiman B. Tekstbundel Ekonomika verplicht Majoren Major 1: International Business, Strategie en innovatie International

Nadere informatie

Het werk van de Onderzoeksraad voor Veiligheid / Onderzoeken van ongewenste voorvallen. 17 September 2008

Het werk van de Onderzoeksraad voor Veiligheid / Onderzoeken van ongewenste voorvallen. 17 September 2008 Het werk van de Onderzoeksraad voor Veiligheid / Onderzoeken van ongewenste voorvallen 17 September 2008 Onderzoeksraad voor Veiligheid F.J.H. Mertens Lid Onderzoeksraad voor Veiligheid 2 OVV Onderzoeksraad

Nadere informatie

De nul ongevallen visie: een commitment strategie voor veiligheid

De nul ongevallen visie: een commitment strategie voor veiligheid 0 De nul ongevallen visie: een commitment strategie voor veiligheid Prof. dr. Gerard I.J.M. Zwetsloot 1 Opzet workshop De nul ongevallen visie een commitment strategie voor veiligheid Het zero accident

Nadere informatie

Aboma en Arboplaats. Samen innoveren en zo veilig en gezond werk creëren. Inhoud

Aboma en Arboplaats. Samen innoveren en zo veilig en gezond werk creëren. Inhoud Aboma en Arboplaats Samen innoveren en zo veilig en gezond werk creëren Arboplaats Inhoud - Aboma en Arboplaats - Wijziging Arbowet - RI&E en PSA - Mijn RI&E: nieuw en branche RI&E - Belang Duurzame Inzetbaarheid

Nadere informatie

Hoofdstuk 2. Veilig werken. Ook een bijna-ongeval altijd melden

Hoofdstuk 2. Veilig werken. Ook een bijna-ongeval altijd melden Hoofdstuk 2 Veilig werken Ook een bijna-ongeval altijd melden Basisveiligheid VCA 31 VEILIG WERKEN HOOFDSTUK 2 Veilig werken 2 Veilig werken Zo werken dat de mensen gezond blijven en voorkomen dat er

Nadere informatie

Modulaire opleiding risico & incidentonderzoek

Modulaire opleiding risico & incidentonderzoek Inhoud training Ontwikkel uzelf tot de risico- en incidentenanalist binnen uw organisatie. Leer de kennis en vaardigheden die een professionele onderzoeker nodig heeft om incidenten & risico s te analyseren.

Nadere informatie

Wij ontzorgen als het om uw veiligheid gaat!

Wij ontzorgen als het om uw veiligheid gaat! Wij ontzorgen als het om uw veiligheid gaat! Introductie Veiligheid in het algemeen en arbeidsveiligheid in het bijzonder zijn moeilijk te definiëren begrippen. Wat de één als onveilig ervaart, is voor

Nadere informatie

Creëren van een veilige meldcultuur

Creëren van een veilige meldcultuur Creëren van een veilige meldcultuur AZN, 28 juni 2012 Marieke de Boer, hoofd Centrum Patiëntveiligheid Isala Juni 2012 1 Maar wat is patiëntveiligheid? Het (nagenoeg) ontbreken van (de kans op) schade

Nadere informatie

Safety analytics, een nieuwe toekomst voor preventie? 15 maart 2011 Limburghal Genk

Safety analytics, een nieuwe toekomst voor preventie? 15 maart 2011 Limburghal Genk BEHAVIORAL SAFETY Safety analytics, een nieuwe toekomst voor preventie? door Luk Smeyers, managing director & partner inostix, Human Capital Intelligence 15 maart 2011 Limburghal Genk PreBes vzw Diestersteenweg

Nadere informatie

Ontluikend proportioneel redeneren De eerste stapjes bij 4-5 jarige kleuters

Ontluikend proportioneel redeneren De eerste stapjes bij 4-5 jarige kleuters Ontluikend proportioneel redeneren De eerste stapjes bij 4-5 jarige kleuters Elien Vanluydt, Lieven Verschaffel en Wim Van Dooren Centrum voor Instructiepsychologie en Technologie, KU Leuven Inhoudstafel

Nadere informatie

Workshop Wat is er nodig om te leren van fouten? Bedrijfsleven en overheid in vergelijkend perspectief.

Workshop Wat is er nodig om te leren van fouten? Bedrijfsleven en overheid in vergelijkend perspectief. Workshop Wat is er nodig om te leren van fouten? Bedrijfsleven en overheid in vergelijkend perspectief. Jan. 2016 Workshop HRO-conferentie Annika Hopstaken Cargill en Marije Nijhof PI Heerhugowaard Wie

Nadere informatie

denk sessie procesveiligheid

denk sessie procesveiligheid denk sessie procesveiligheid optimaliseren van proces- en arbeidsveiligheid met bowties en veiligheidsindicatoren Paul Swuste: effectieve procesveiligheidsindicatoren? Karolien van Nunen: arbeidsveiligheidindicatoren

Nadere informatie

De Kracht van kwaliteit Onderzoek naar de uitbreiding van methodieken voor ondersteuning van adviesvaardigheden van veiligheidskundigen

De Kracht van kwaliteit Onderzoek naar de uitbreiding van methodieken voor ondersteuning van adviesvaardigheden van veiligheidskundigen De Kracht van kwaliteit Onderzoek naar de uitbreiding van methodieken voor ondersteuning van adviesvaardigheden van veiligheidskundigen Ing. Jordy Hof MSHE, MWH Global, e-mail: jordy.hof@nl.mwhglobal.com

Nadere informatie

Toolbox-meeting Ongevallen voorkomen

Toolbox-meeting Ongevallen voorkomen Toolbox-meeting Ongevallen voorkomen Unica installatietechniek B.V. Schrevenweg 2 8024 HA Zwolle Tel. 038 4560456 Fax 038 4560404 Inleiding Ingewikkelde en tijdrovende veiligheidsprocedures, persoonlijke

Nadere informatie

Modulaire opleiding risico & incidentonderzoek

Modulaire opleiding risico & incidentonderzoek Inhoud training Ontwikkel uzelf tot de risico- en incidentenanalist binnen uw organisatie. Leer de kennis en vaardigheden die een professionele onderzoeker nodig heeft om incidenten & risico s te analyseren.

Nadere informatie

Brandveiligheid in de zorg. Vluchten kan niet meer.. Ing. Tom de Nooij, CFPS Senior Consultant Marsh Risk Consulting NFPA Instructor

Brandveiligheid in de zorg. Vluchten kan niet meer.. Ing. Tom de Nooij, CFPS Senior Consultant Marsh Risk Consulting NFPA Instructor Brandveiligheid in de zorg Vluchten kan niet meer.. Ing. Tom de Nooij, CFPS Senior Consultant Marsh Risk Consulting NFPA Instructor 4/23/2013 Brandveiligheid in de zorg.. Branden in zorginstellingen ontwikkelen

Nadere informatie

Professionalisering van de personeelsfunctie: Een empirisch onderzoek bij twintig organisaties

Professionalisering van de personeelsfunctie: Een empirisch onderzoek bij twintig organisaties UvA-DARE (Digital Academic Repository) Professionalisering van de personeelsfunctie: Een empirisch onderzoek bij twintig organisaties Biemans, P.J. Link to publication Citation for published version (APA):

Nadere informatie

Meer inzicht in spoorwegveiligheid

Meer inzicht in spoorwegveiligheid Meer inzicht in spoorwegveiligheid Merlijn Mikkers Safety Coördinator Service & Operatie NS Reizigers en promovendus bij sectie Veiligheidskunde van de Technische Universiteit Delft In samenwerking met

Nadere informatie

Geschiedenis van leidinggevende stijlen

Geschiedenis van leidinggevende stijlen Geschiedenis van leidinggevende stijlen Aan het begin van de vorige eeuw zijn de eerste theorieën over management en leiderschap geformuleerd. Tegen de achtergrond van de industriële revolutie stonden

Nadere informatie

Arbeidsongevallen. Wat zijn de oorzaken? Hoe voorkom je een arbeidsongeval?

Arbeidsongevallen. Wat zijn de oorzaken? Hoe voorkom je een arbeidsongeval? Arbeidsongevallen Wat zijn de oorzaken? Hoe voorkom je een arbeidsongeval? Veiligheid voorop! Iedereen heeft recht op een veilige werkplek. Dat is wat mij drijft. Daar zet ik mij al ruim tien jaar dagelijks

Nadere informatie

De spectaculaire daling van de ongevallenfrequentie begin zestiger jaren is deels een gevolg van betere greep op de techniek, maar vooral van de

De spectaculaire daling van de ongevallenfrequentie begin zestiger jaren is deels een gevolg van betere greep op de techniek, maar vooral van de Samen sterk voor preventie is een uitstekend begin. Maar als de grenzen waarbinnen veilig gewerkt kan worden eenmaal zijn getrokken staat de volgende fase voor de deur. De integratie van veiligheid in

Nadere informatie

Human Factors & Smart Shipping. Dimitri van der Heiden Rijkswaterstaat Senior adviseur Nautische Veiligheid

Human Factors & Smart Shipping. Dimitri van der Heiden Rijkswaterstaat Senior adviseur Nautische Veiligheid Human Factors & Smart Shipping Dimitri van der Heiden Rijkswaterstaat Senior adviseur Nautische Veiligheid Een stukje theorie Definitie Human Factors Human Factors is het wetenschappelijke vakgebied dat

Nadere informatie

Seminar Kanalen in Balans 2 april 2009

Seminar Kanalen in Balans 2 april 2009 Kanaalcoördinatiegame: Twister of Vier-op-een-rij? Seminar Kanalen in Balans 2 april 2009 Delft University of Technology Challenge the future Introductie Achtergrond: Organisatieonderzoek Kanalen in Balans

Nadere informatie

Sense of Urgency Procesveiligheid. Lessen uit verleden IR. THEO OLIJVE, MANAGING DIRECTOR ODFJELL TERMINAL (ROTTERDAM) B.V.

Sense of Urgency Procesveiligheid. Lessen uit verleden IR. THEO OLIJVE, MANAGING DIRECTOR ODFJELL TERMINAL (ROTTERDAM) B.V. Sense of Urgency Procesveiligheid Lessen uit verleden IR. THEO OLIJVE, MANAGING DIRECTOR ODFJELL TERMINAL (ROTTERDAM) B.V. 1 ENKELE LESSEN UIT VERLEDEN 1974 Flixborough Chemical Plant 1984 Bhopal incident

Nadere informatie

Boekenlijst 1e master HIRB

Boekenlijst 1e master HIRB Vak Professor Cursusmateriaal Keuze/ Plichtvakken Energietechnologie & - economie D'Haeseleer W. toledo Management Controle en kostenbeheersing Roodhooft F. Anthony R.N. en Govindarajan V. 2007. Management

Nadere informatie

Democratisering van politie in Engeland & Wales door de verkozen Police and Crime Commissioners (PCCCs)

Democratisering van politie in Engeland & Wales door de verkozen Police and Crime Commissioners (PCCCs) Democratisering van politie in Engeland & Wales door de verkozen Police and Crime Commissioners (PCCCs) Adam Edwards & Sophie Chambers Cardiff University Centre for Crime, Law and Justice Overzicht Achtergrond:

Nadere informatie

HSE World Event 2018 When safety meets security

HSE World Event 2018 When safety meets security HSE World Event 2018 When safety meets security Marlies Sas Doctoraatsonderzoeker veiligheidswetenschappen UA 31 mei 2018 Inhoud sessie Intro Safety vs. security Integratie safety & security Aandacht voor

Nadere informatie

Inspectie voor de Gezondheidszorg. Risico s. Best Practices Kwaliteitshandboek. Common Sense

Inspectie voor de Gezondheidszorg. Risico s. Best Practices Kwaliteitshandboek. Common Sense Risico s Inspectie voor de Gezondheidszorg Best Practices Kwaliteitshandboek Common Sense Benno Baksteen b.baksteen@adviescollege-degas.nl www.adviescollege-degas.nl Denkers & Doeners 8 december 1903 the

Nadere informatie

Werken aan de toekomst van Nederland.

Werken aan de toekomst van Nederland. Werken aan de toekomst van Nederland Martijn.Mud@rps.nl 1 Analyse van arbeidsongevallen in de sector bouw algemeen van 1998-2009 Probleemschets - wat is er aan de hand? Achtergrond - waar komt wat vandaan?

Nadere informatie

Ethiek en management-systematiek

Ethiek en management-systematiek Responsible Care Deze presentatie wat is Responsible Care (Global Charter) Relatie met operationele veiligheid In de chemie VCA en VCO Enkel k l aanbevelingen Bert Zandvoort Coordinator Masterclass Veiligheid

Nadere informatie

SERVICE PUBLIC FEDERAL PERSONNEL ET ORGANISATION FEDERALE OVERHEIDSDIENST PERSONEEL EN ORGANISATIE

SERVICE PUBLIC FEDERAL PERSONNEL ET ORGANISATION FEDERALE OVERHEIDSDIENST PERSONEEL EN ORGANISATIE FEDERALE OVERHEIDSDIENST PERSONEEL EN ORGANISATIE N. 2008 1373 [C 2008/02049] 13 APRIL 2008. Ministerieel besluit tot wijziging van het ministerieel besluit van 7 februari 1969 tot vaststelling van de

Nadere informatie

HEALTH, SAFETY, ENVIRONMENT

HEALTH, SAFETY, ENVIRONMENT HEALTH, SAFETY, ENVIRONMENT 1 22-05-2019 / APPLY terugkomstdag Deze presentatie: Introductie Het ongeval Het bezoek Pilot Eisen aan het onderzoek Navolging Conclusie Vragen 2 22-05-2019 / APPLY terugkomstdag

Nadere informatie

Gelijkheid ervaren met de hangmobiel: algebra in groep 7

Gelijkheid ervaren met de hangmobiel: algebra in groep 7 Gelijkheid ervaren met de hangmobiel: algebra in groep 7 Mara Otten Promovendus Universiteit Utrecht Begeleiders: Prof. Dr. Marja van den Heuvel Panhuizen (Universiteit Utrecht) Dr. Michiel Veldhuis (Universiteit

Nadere informatie

BEVEILIGINGSARCHITECTUUR

BEVEILIGINGSARCHITECTUUR BEVEILIGINGSARCHITECTUUR Risico s onder controle Versie 1.0 Door: drs. Ir. Maikel J. Mardjan MBM - Architect 2011 cc Organisatieontwerp.nl AGENDA Is een beveiligingsarchitectuur wel nodig? Oorzaken beveiligingsincidenten

Nadere informatie

Mens en machine. Amsterdam, februari Beste Hannah Fry,

Mens en machine. Amsterdam, februari Beste Hannah Fry, Mens en machine Amsterdam, februari 2019 Beste Hannah Fry, Miljarden mensen zijn tegenwoordig via machines met elkaar verbonden. De digitale revolutie heeft de wereld de laatste decennia fundamenteel veranderd

Nadere informatie

Even voorstellen. Sonia Sjollema. Directeur NSvP: PhD Brunel University Londen

Even voorstellen. Sonia Sjollema. Directeur NSvP:   PhD Brunel University Londen Even voorstellen Sonia Sjollema Directeur NSvP: www.innovatiefinwerk.nl PhD Brunel University Londen Aandacht voor toekomst van werk, robotisering, skills en leven lang leren 13% Van de laagopgeleide

Nadere informatie

Risk Management anders ingevlogen

Risk Management anders ingevlogen Risk Management anders ingevlogen Inhoud 1. Hoe ontstaat Onveiligheid 2. Risico identificatie 3. Risico management Vliegtuigongeval Veiligheid Management Systeem Indentificeren van onveiligheid Risico

Nadere informatie

Welkom! Ron Beij, Paul Klein en Gea Kolk. vrijdag 29 juni 2018

Welkom! Ron Beij, Paul Klein en Gea Kolk. vrijdag 29 juni 2018 Welkom! Ron Beij, Paul Klein en Gea Kolk vrijdag 29 juni 2018 R.Beij@brandweerAA.nl Datum Van Object- naar Systeemveiligheid De aanleiding Meervoudig ruimtegebruik De Ruijtertunnel Tunnels Tunnels worden

Nadere informatie

KNOWVU: EEN DOORGAANDE LIJN VAN PEER REVIEW JUNIORDOCENTEN BIOMEDISCHE WETENSCHAPPEN

KNOWVU: EEN DOORGAANDE LIJN VAN PEER REVIEW JUNIORDOCENTEN BIOMEDISCHE WETENSCHAPPEN KNOWVU: EEN DOORGAANDE LIJN VAN PEER REVIEW JUNIORDOCENTEN BIOMEDISCHE WETENSCHAPPEN INHOUD Doel en vraag Gebruik van peer review Kwaliteit: 2 pogingen Motivatie: 2 pogingen Structuur: 3 pogingen Aanbevelingen

Nadere informatie

Werken met chemicaliën. Informatie tbv een toolbox

Werken met chemicaliën. Informatie tbv een toolbox Informatie tbv een toolbox Voor de leidinggevenden Bespreek aan de hand van de leaflet de verschillende soorten pictogrammen en betekenissen. Laat op de werkplek zien waar de informatie te vinden is, vraag

Nadere informatie

Is taal een gevaar (geworden)? Donderdag 17 januari Ontvangst vanaf uur

Is taal een gevaar (geworden)? Donderdag 17 januari Ontvangst vanaf uur Hierbij nodig ik u van harte uit voor de bijeenkomst die de Contactgroep Gezondheid en Chemie (CGC) organiseert in samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde (NVVK): Is taal een gevaar

Nadere informatie

AdVISHE: Assessment of the Validation Status of Health- Economic Decision Models

AdVISHE: Assessment of the Validation Status of Health- Economic Decision Models AdVISHE: Assessment of the Validation Status of Health- Economic Decision Models Pepijn Vemer, George van Voorn, Isaac Corro Ramos, Maiwenn Al, Talitha Feenstra Rationale In theorie: Doe alles! Een model

Nadere informatie

Veilig, gezond en prettig werken tot 70 jaar. Hoe ga jij / wij daar mee helpen? Patty Peeters en Huib Arts

Veilig, gezond en prettig werken tot 70 jaar. Hoe ga jij / wij daar mee helpen? Patty Peeters en Huib Arts Veilig, gezond en prettig werken tot 70 jaar Hoe ga jij / wij daar mee helpen? Patty Peeters en Huib Arts 1 Ambitieniveau van deze sessie: We zetten samen op een rij: Wat is daarvoor nodig? Welke informatie

Nadere informatie

Anglo Belgian Corporation vs OHSAS 18001 Gent 11/06/2013

Anglo Belgian Corporation vs OHSAS 18001 Gent 11/06/2013 Anglo Belgian Corporation vs OHSAS 18001 Gent 11/06/2013 1 Wim Maenhaut Underwriter Coporate Operations Personal Accidents Inhoud 1 Reden onderzoek 2 Wat is OHSAS 18001? 3 Methodiek 4 Analyse 5 Besluiten

Nadere informatie

Gebruik van 3D CAD/CAM in de orthopedische Praktijk New Age versus Old School

Gebruik van 3D CAD/CAM in de orthopedische Praktijk New Age versus Old School Gebruik van 3D CAD/CAM in de orthopedische Praktijk New Age versus Old School Welkom Remco Schouten bc. Niek Wondergem bc. Bewegingstechnologen Inhoud van de presentatie Introductie Algemene Probleemstelling

Nadere informatie

De kunst van fouten maken

De kunst van fouten maken De kunst van fouten maken Programma De kunde van patiëntveiligheid Kick-off Inleiding patiëntveiligheid Pauze De kunst van het zien en leren van incidenten VIM Human Factor Engineering Video Inleiding

Nadere informatie

Letselbiomechanica zwakke verkeersdeelnemers EVU-NL symposium: Verkeersslachtoffers de zwakste schakel?, 20 Nov. 2013, Houten

Letselbiomechanica zwakke verkeersdeelnemers EVU-NL symposium: Verkeersslachtoffers de zwakste schakel?, 20 Nov. 2013, Houten Letselbiomechanica zwakke verkeersdeelnemers EVU-NL symposium: Verkeersslachtoffers de zwakste schakel?, 20 Nov., Houten SAFETEQ, Son, The Netherlands Chalmers University of Technology, Göteborg, Sweden

Nadere informatie

Transparantie en duurzaam beheer van internationale ketens. Dr. Huib Huyse, HIVA-KU Leuven 26 november 2018

Transparantie en duurzaam beheer van internationale ketens. Dr. Huib Huyse, HIVA-KU Leuven 26 november 2018 Transparantie en duurzaam beheer van internationale ketens Dr. Huib Huyse, HIVA-KU Leuven 26 november 2018 Agenda 1 Duurzame toeleveringsketens: een blinde vlek? 2 Beleidskader en instrumenten 3 Transparantie

Nadere informatie

Onderwijs voor de 21 ste eeuw. Kris Van den Branden

Onderwijs voor de 21 ste eeuw. Kris Van den Branden Onderwijs voor de 21 ste eeuw Kris Van den Branden Is ons onderwijs nog mee met de tijd? Met de deur in huis De wereld is drastisch veranderd, de school niet. En dus falen onze scholen niet. Ze zijn gewoon

Nadere informatie

Milieu Impact van Composieten

Milieu Impact van Composieten Milieu Impact van Composieten Ben Drogt BiinC Ben Drogt,BiinC Aerospace Engineer sinds 1987 23 jaar bijdsm in verschillende R&D and Business posities Sinds 2006 focus op composieten, innovatie en duurzaamheid

Nadere informatie

Veiligheid 5.1 is pure winst

Veiligheid 5.1 is pure winst Veiligheid 5.1 is pure winst (VCA-certificering in 6 stappen) Verkorte versie Inhoudsopgave Inleiding Waarom kiezen voor een VCA-certificering? VCA-certificering in 6 stappen 0: 1: 2: 3: 4: 5: Voorbereiding

Nadere informatie

ACVAZ ALGEMENE COMMISSIE TOT VOORKOMING VAN ARBEIDSONGEVALLEN ZEEVARENDEN. 8 oktober 2014 Cor Blonk

ACVAZ ALGEMENE COMMISSIE TOT VOORKOMING VAN ARBEIDSONGEVALLEN ZEEVARENDEN. 8 oktober 2014 Cor Blonk 8 oktober 2014 Cor Blonk ACVAZ ALGEMENE COMMISSIE TOT VOORKOMING VAN ARBEIDSONGEVALLEN ZEEVARENDEN Presentatie Nederlandse Vereniging van Kapiteins ter Koopvaardij e oorsprong van de ACVAZ! Schepenwet

Nadere informatie

Nederlands Nationaal Contactpunt voor de OECD Richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen. Lodewijk de Waal Voorzitter NCP 16 november 2016

Nederlands Nationaal Contactpunt voor de OECD Richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen. Lodewijk de Waal Voorzitter NCP 16 november 2016 Nederlands Nationaal Contactpunt voor de OECD Richtlijnen voor Multinationale Ondernemingen Lodewijk de Waal Voorzitter NCP 16 november 2016 MVO: dilemma s zijn overal: 2 De ondernemingsraad en MVO MVO

Nadere informatie

Raamwerk patiëntveiligheid IC-AMC

Raamwerk patiëntveiligheid IC-AMC Raamwerk patiëntveiligheid IC-AMC 2 e generatie patiëntveiligheid Intensive Care: procesbeschrijving TBM/Safety Science Group Coen van Gulijk Mrt. 2009 1 TBM Waarom is versterken patiëntveiligheid belangrijk?

Nadere informatie