Jubileumconferentie Vijftien jaar Platform 30 November

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jubileumconferentie Vijftien jaar Platform 30 November"

Transcriptie

1 Jubileumconferentie Vijftien jaar Platform 30 November

2 Wat voor functie heb jij? Kun jij een verband aanleggen? Ik houd niet zo van rauwe wortels.

3 De start 2001: tweede-taaldidactiek binnen schoolvakken Context Begrijpelijkheid van nieuwe begrippen, teksten,... Keuze van contexten, aansluiten bij voorkennis Interactie Taalproductie-gelegenheid (schrijven, spreken) Deelname in interactieve activiteiten met medeleerlingen en leraar Taalsteun Steun bij begrijpen en produceren van nieuwe taal Feedback op vorm, inhoud, functie taalgebruik

4 Heeft een kwal botten?

5 Begripsontwikkelende interactie als voorbereiding op het lezen

6 Stappen voorwaarts Zichtbare opbrengsten: 2004 Handboek tvo 2006 De Kijkwijzer voor taalgericht vakonderwijs/coachen op taal/lesfabriek 2009 Taalgericht de vakken in prototypische lessenseries 2013 Werken aan vaktaal 2014 Genredidactiek 2015 derde druk Handboek

7 De sprong voorwaarts Handboek tvo 2006 De Kijkwijzer voor taalgericht vakonderwijs/coachen op taal/lesfabriek (pedagogisch-didactische aanpak, + hoe leren leraren) 2009 Taalgericht de vakken in prototypische lessenseries vakspecificering 2013 Werken aan vaktaal 2014 Genredidactiek 2015 derde druk Handboek

8 Taalgericht vakonderwijs... werkt toe naar expliciet geformuleerde talige doelen in een vak via inweving in een vakdidactiek die contextrijk is, veel gelegenheid geeft tot interactie en taalsteun biedt.

9 Een belangrijke koerswijziging: abstracte schooltaal overbrengen? Leefgemeenschap Abstracte taal Biotoop Variabiliteit Leraar verklaart, brengt over Populatie Concrete, alledaagse taal

10 . of vanuit concrete begrippen abstraheren en niveau verhogen? Leefgemeenschap Abstract vaktaalgebruik.. Variabiliteit Leraar leidt leerlingen in via gesprekken Populatie. Taal uit bekende contexten Boom paardenbloem gras Hond Olifant kwal

11 Taalsteun: scaffolding op weg naar expliciete vak-taaldoelen Dagelijkse taal Vaktaal

12 Maaike Hajer, Platform Taalgericht Vakonderwijs, 2016

13 Tweede-taaldidactiek +... Context Begrijpelijkheid van nieuwe begrippen, teksten,... Keuze van contexten, aansluiten bij voorkennis Interactie Taalproductie-gelegenheid (schrijven, spreken) Deelname in interactieve activiteiten met leerlingen en leraar die passen bij het vak Taalsteun Feedback op vorm, inhoud, functie taalgebruik Uitdaging + Toewerken naar zelfstandigheid

14 Tweede-taaldidactiek +... Context Begrijpelijkheid van nieuwe begrippen, teksten,... Keuze van contexten, aansluiten bij voorkennis Interactie Taalproductie-gelegenheid (schrijven, spreken) Deelname in interactieve activiteiten met leerlingen en leraar Taalsteun Feedback op vorm, inhoud, functie taalgebruik Uitdaging + Toewerken naar zelfstandigheid Vakspecifiek taalgebruik

15 Samengevat 2001 TAALgericht vakonderwijs Voor taalzwakke en NT2- leerders Vanuit cognitivistisch T2- onderzoek 2016 Taalgericht VAKonderwijs Voor alle leerders Vanuit vakdidactisch onderzoek, verankerd in socioculturele theorie Concept taalsteun

16 Samen leren ondanks veranderende contexten Het Platform: een leergemeenschap van middenkader, verbinding tussen (vakdidactische) netwerken Onderwijsbeleids- en didactische thema s (Onderwijskansen, Nieuwe Leren, Opbrengstgericht, Onderwijs 2032) Professionalisering en opleiding Organisatie van onderwijsverzorgingsstructuur Terugtrekkende overheid.

17 Na 2016: nieuwe vragen Inhoudelijk: Tweede-taalleerders in de vakles meertaligheid Zicht op taalontwikkeling: Formatieve evaluatie Benodigde kennis over taal Structureel: Leerplanontwikkeling binnen / tussen vakgebieden Context van de onderwijsverzorging Professionele cultuur binnen scholen

18 Welke kennis over (vak-)taal is wenselijk - Voor leerlingen? - Voor leraren? - Voor begeleiders en opleiders? ---

Opleidingsmateriaal Taalgericht Vakonderwijs

Opleidingsmateriaal Taalgericht Vakonderwijs Opleidingsmateriaal Taalgericht Vakonderwijs Een pakket in ontwikkeling Maaike Hajer, mmv Bart van der Leeuw, Theun Meestringa, Gerald van Dijk 7 november 2012 Taalgericht vakonderwijs taal- en vakdoelen

Nadere informatie

Taalontwikkeling in uw vakles

Taalontwikkeling in uw vakles Taalontwikkeling in uw vakles Workshop Zwolle/Utrecht/Eindhoven november 2012 Maaike Hajer/ Bart van der Leeuw Taalvaardigheid onderwijzen binnen taalonderwijs Taalvaardigheid benutten en verder uitbouwen

Nadere informatie

Twee nieuwe handboeken taalgericht vakonderwijs

Twee nieuwe handboeken taalgericht vakonderwijs 9. Taalbeleid en -screening Theun Meestringa (a), Maaike Hajer (b) & Bart van der Leeuw (a) (a) SLO (b) Hogeschool Utrecht Contact: t.meestringa@slo.nl maaike.hajer@hu.nl b.vanderleeuw@slo.nl Twee nieuwe

Nadere informatie

Sterk in taal, sterk in studie

Sterk in taal, sterk in studie Sterk in taal, sterk in studie Drie vormen van feedback Wilma van der Westen Voorzitter Nederlands/Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs Regioconferenties SLO / 19, 21 en 29 november 2011 Even voorstellen:

Nadere informatie

Taalgericht vakonderwijs voor Neerlandici en collega s van alle andere schoolvakken

Taalgericht vakonderwijs voor Neerlandici en collega s van alle andere schoolvakken . Taalvaardigheid Ronde 3 Ingrid Evers Instituut voor Leraar en School, Radboud Universiteit in Nijmegen Contact: i.evers@ils.ru.nl Taalgericht vakonderwijs voor Neerlandici en collega s van alle andere

Nadere informatie

Ruimte voor nieuwe talenten

Ruimte voor nieuwe talenten Ruimte voor nieuwe talenten Een meerjarenmodel voor integratie Maaike Hajer Hogeschool Utrecht Lowan PO, 11 april 2017 Opzet: De totstandkoming van de publicatie Hoofdlijnen van het advies Planning van

Nadere informatie

Symposium Project Docenten aan zet bij taal in alle vakken. Houten, 3 april 2013

Symposium Project Docenten aan zet bij taal in alle vakken. Houten, 3 april 2013 Symposium Project Docenten aan zet bij taal in alle vakken Houten, 3 april 2013 Even voorstellen: W.M.C.vanderWesten@hhs.nl Voorzitter Nederlands / Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs Bestuurslid

Nadere informatie

Taalonderwijs aan vluchtelingen kerninzichten in tweede-taalonderwijs -

Taalonderwijs aan vluchtelingen kerninzichten in tweede-taalonderwijs - Taalonderwijs aan vluchtelingen kerninzichten in tweede-taalonderwijs - Bijeenkomst voor schoolleiders 6 juni 2016, CNV-onderwijs, Utrecht Maaike Hajer Universiteit Malmö, Hogeschool Utrecht Vragen van

Nadere informatie

Het ontwerpen van taalgerichte vaklessen; planningshulpen

Het ontwerpen van taalgerichte vaklessen; planningshulpen Ronde 3 Bart van der Leeuw & Theun Meestringa SLO Contact: b.vanderleeuw@slo.nl t.meestringa@slo.nl Het ontwerpen van taalgerichte vaklessen; planningshulpen 1. Inleiding In schoolboeken voor vakken als

Nadere informatie

«Iedere leraar een taalleraar» Waarom? Wat? Hoe?

«Iedere leraar een taalleraar» Waarom? Wat? Hoe? «Iedere leraar een taalleraar» Esli Struys (estruys@vub.ac.be) Projectmedewerker taalbeleid IDLO Erasmushogeschool Brussel, 16 december 2009 Elke leraar is een taalleraar! Ik heb drie prioriteiten in verband

Nadere informatie

Woordenschatverwerving & taalontwikkelend lesgeven

Woordenschatverwerving & taalontwikkelend lesgeven Woordenschatverwerving & taalontwikkelend lesgeven Wilma van der Westen Project Docenten aan zet bij taal in alle vakken Utrecht 7 november 2012 Even voorstellen: Bestuurslid Het Schoolvak Nederlands HSN

Nadere informatie

kijkwijzer hoger onderwijs de les de docent taalontwikkelend lesgeven

kijkwijzer hoger onderwijs de les de docent taalontwikkelend lesgeven kijkwijzer hoger onderwijs taalontwikkelend lesgeven de docent 1. Is het taalaanbod van de docent rijk, verzorgd en afgestemd op de studenten? Zijn de formuleringen op het niveau van studenten? Drukt de

Nadere informatie

Taalgericht vakonderwijs

Taalgericht vakonderwijs Taalgericht vakonderwijs Publicatie: Taalgericht vakonderwijs in de Mens- en Maatschappijvakken. Handreiking voor opleiders en docenten, Landelijk Expertisecentrum Mens- en Maatschappijvakken en Landelijk

Nadere informatie

Taalontwikkelend onderwijs in de zaakvakken Een brug te ver?

Taalontwikkelend onderwijs in de zaakvakken Een brug te ver? Taalactiedag Taalbeleid in de Lerarenopleiding 15.05.2009 Taalontwikkelend onderwijs in de zaakvakken Een Het sensibiliseren van universitaire lerarenopleiders in de integratie van taalontwikkelend vakonderwijs

Nadere informatie

De (vak)leraar als taalgids

De (vak)leraar als taalgids De (vak)leraar als taalgids Studiedag Fontys Pabo's Eindhoven 15 maart 2012 Bart van der Leeuw, SLO Programma "taalgids" Joost van Berkel: Rekenen/wiskunde met een taalbril Bart van der Leeuw: de leraar

Nadere informatie

Boekbesprekingen. Kleurrijke scholen, vaktaal en taalgericht vakonderwijs. Vier boeken onder de loep.

Boekbesprekingen. Kleurrijke scholen, vaktaal en taalgericht vakonderwijs. Vier boeken onder de loep. Levende Talen Tijdschrift Jaargang 6, nummer 1, 2005 Boekbesprekingen Kleurrijke scholen, vaktaal en taalgericht vakonderwijs. Vier boeken onder de loep. Brok, P. den, M. Hajer, J. Patist & L. Swachten

Nadere informatie

Openbare bijeenkomst Nederlands/Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs

Openbare bijeenkomst Nederlands/Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs Wilma van der Westen Haagse Hogeschool Contact: w.m.c.vanderwesten@hhs.nl Openbare bijeenkomst Nederlands/Vlaams Platform Taalbeleid Hoger Onderwijs 1. Inleiding Het Nederlands/Vlaams Platform Taalbeleid

Nadere informatie

OMGAAN MET VERSCHILLEN IN DE BÈTA- VAKKEN. Bijeenkomst 4 23 april 2018

OMGAAN MET VERSCHILLEN IN DE BÈTA- VAKKEN. Bijeenkomst 4 23 april 2018 OMGAAN MET VERSCHILLEN IN DE BÈTA- VAKKEN Bijeenkomst 4 23 april 2018 INTRODUCTION TO CULTURE AND DIVERSITY 2 Programma 1. Terugblik op TVO 2. Huiswerk multi-cultureel lesgeven 3. Hoe cultureel is mijn

Nadere informatie

Taalontwikkelend Lesgeven

Taalontwikkelend Lesgeven Taalontwikkelend Lesgeven Een didactische methode voor álle docenten Conferentie Thema Leren van elkaar 15 maart 2018 Ria Chin-Kon-Sung Matti Gortemaker (Hogeschool Rotterdam) Kennismaken Inclusief onderwijs

Nadere informatie

Taalontwikkeling in de vakles. Taalgericht rekenwiskundeonderwijs. Dolly van Eerde en Corine van den Boer Freudenthal Instituut

Taalontwikkeling in de vakles. Taalgericht rekenwiskundeonderwijs. Dolly van Eerde en Corine van den Boer Freudenthal Instituut Taalontwikkeling in de vakles. Taalgericht rekenwiskundeonderwijs Dolly van Eerde en Corine van den Boer Freudenthal Instituut Verborgen problemen De laatste decennia is ons onderwijs taliger geworden.

Nadere informatie

Workshop Rekenen en Taal

Workshop Rekenen en Taal Workshop Rekenen en Taal 26 januari 2011 13.30-16.00 uur Han Smits Verburg Berber Klein 1.1 Agenda 1. Introductie 1.1: Voorstellen 1.2: Programma en doelen workshop 2. Algemene inleiding op taal & rekenen

Nadere informatie

Rekenen op taal. Sara begrijpt niet wat haar meester bedoelt als hij zegt dat de verhouding van limonadesiroop en water 1 staat tot 5 is.

Rekenen op taal. Sara begrijpt niet wat haar meester bedoelt als hij zegt dat de verhouding van limonadesiroop en water 1 staat tot 5 is. 4 taal en rekenen Rekenen op taal vaktaal en schooltaal in de reken-wiskundeles Er zit meer taal in de rekenles dan je op het eerste gezicht zou denken. Leerlingen hebben taal nodig bij het lezen en begrijpen

Nadere informatie

Een houdertje ontwerpen

Een houdertje ontwerpen Een houdertje ontwerpen Docentenhandleiding Colofon Platform Taalgericht Vakonderwijs, Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede, 2009 Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het

Nadere informatie

Van taalexpert naar taalcoach Onderzoek naar de positie van de (aankomende) docent Nederlands

Van taalexpert naar taalcoach Onderzoek naar de positie van de (aankomende) docent Nederlands Van taalexpert naar taalcoach Onderzoek naar de positie van de (aankomende) docent Nederlands Mieke Lafleur Johanna van der Borden Studiedag Mbo Taalcoachacademie 21 september 2012 Programma 13.15-13.20

Nadere informatie

Het opleiden van taalontwikkelende leraren

Het opleiden van taalontwikkelende leraren Het opleiden van taalontwikkelende leraren Masterclass LOPON2 Den Bosch 12 oktober 2012 Bart van der Leeuw, SLO Het opleiden van taalontwikkelende leraren Voorbeeld 1, geschiedenis: de zwarte dood. Didactisering

Nadere informatie

Taalontwikkeling in de wiskundeles

Taalontwikkeling in de wiskundeles Taalontwikkeling in de wiskundeles Dolly van Eerde Wiskunde is voor sommige leerlingen een moeilijk vak. Taalzwakke leerlingen en tweede-taalleerders vinden wiskunde een extra moeilijk vak en dat is begrijpelijk.

Nadere informatie

De rol van taal in rekenen bijeenkomst 2

De rol van taal in rekenen bijeenkomst 2 LAMAVOC 5 juni 2019 De rol van taal in rekenen bijeenkomst 2 Vincent Jonker & Monica Wijers Starter Cursusopzet 8 mei inleiding, taalgericht vakonderwijs, reken-inhoud Huiswerk zelf uitproberen 5 juni

Nadere informatie

Taal in het reken-wiskundeonderwijs. Dolly van Eerde Freudenthal Instituut Universiteit Utrecht H.A.A.vanEerde@uu.nl

Taal in het reken-wiskundeonderwijs. Dolly van Eerde Freudenthal Instituut Universiteit Utrecht H.A.A.vanEerde@uu.nl Taal in het reken-wiskundeonderwijs Dolly van Eerde Freudenthal Instituut Universiteit Utrecht H.A.A.vanEerde@uu.nl Opbouw van de weblezing 1. Onderzoek naar taal in reken-wiskundeonderwijs 2. Om welke

Nadere informatie

Studievaardigheden in de brugklas - Verantwoordingstekst

Studievaardigheden in de brugklas - Verantwoordingstekst Profielproduct - Ontwikkelaar Janneke Metselaar - 10367705 Verantwoordingstekst Vak: Aardrijkskunde ILO - Universiteit van Amsterdam 30 juni 2013 Begeleider ILO: Beoordelaar ILO: Begeleider BRC: Marcel

Nadere informatie

27 November 2018 ONDERWIJSADVIES EN TRAINING. De taal van rekenen. Vincent Jonker & Monica Wijers

27 November 2018 ONDERWIJSADVIES EN TRAINING. De taal van rekenen. Vincent Jonker & Monica Wijers ONDERWIJSADVIES EN TRAINING 27 November 2018 De taal van rekenen Vincent Jonker & Monica Wijers Starter Wat zie je hier? Kennismaken MBO of VO? Docent of anders? Rekenen, taal of een ander vak? Bespreek

Nadere informatie

Timmeren en taal. Oefenen met taalgericht vakonderwijs in het vmbo / beroepsonderwijs

Timmeren en taal. Oefenen met taalgericht vakonderwijs in het vmbo / beroepsonderwijs http://taalunieversum.org/onderwijs/onderzoek/ http://digischool.kennisnet.nl/community_ne www.slo.nl Referenties Bonset, H. & M. Braaksma (008). Het Schoolvak Nederlands opnieuw onderzocht. Enschede:

Nadere informatie

Professionalisering van basisschoolleerkrachten m.b.t. taalgericht W&T-onderwijs. Anna Hotze en Edith Louman, Hogeschool ipabo Katja van Geer, NEMO

Professionalisering van basisschoolleerkrachten m.b.t. taalgericht W&T-onderwijs. Anna Hotze en Edith Louman, Hogeschool ipabo Katja van Geer, NEMO Professionalisering van basisschoolleerkrachten m.b.t. taalgericht W&T-onderwijs Anna Hotze en Edith Louman, Hogeschool ipabo Katja van Geer, NEMO EWT congres, 5 april 2017 Het project Professionalisering

Nadere informatie

Taalgericht werken in alle vakken een inleiding in stappen. Maaike Hajer, Hogeschool Utrecht/ SLO november 2012

Taalgericht werken in alle vakken een inleiding in stappen. Maaike Hajer, Hogeschool Utrecht/ SLO november 2012 Taalgericht werken in alle vakken een inleiding in stappen Maaike Hajer, Hogeschool Utrecht/ SLO november 2012 In deze weblezingen hoor je: I Het wat en waarom van taalgericht vakonderwijs Waarin schooltaal

Nadere informatie

Netwerkbijeenkomst taal vmbo

Netwerkbijeenkomst taal vmbo Laura Punt en Edith Vissers Netwerkbijeenkomst taal vmbo Over woordenschat, vak- en taaldoelen, interventies van de taalcoördinatoren en vakwerkplannen Programma netwerkbijeenkomst Herhaling: in vogelvlucht

Nadere informatie

Technologie en taal = WIN WIN. Anique Kamp-Bokdam Anika Embrechts

Technologie en taal = WIN WIN. Anique Kamp-Bokdam Anika Embrechts Technologie en taal = WIN WIN Anique Kamp-Bokdam Anika Embrechts Programma Workshop Even kennis maken.. Introductie workshop Zelf aan de slag en ervaren Ervaringen uitwisselen Wat neem ik mee voor morgen

Nadere informatie

Talig rekenen. Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2

Talig rekenen. Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2 SBZW 10-4-2016 1 Talig rekenen Drs. Martin Ooijevaar - Onderwijsadviseur M.ooijevaar@sbzw.nl 0299-783422 @mooijevaar @sbzwtweet SBZW 10-4-2016 2 Onderwerpen Inschatten van beginniveau Taal binnen de rekenles

Nadere informatie

kennisbasis vakdidactiek biologie auteurs Teresa Maria Dias Pedro Gomes, Stefan Bosmans en Marnix van Meer

kennisbasis vakdidactiek biologie auteurs Teresa Maria Dias Pedro Gomes, Stefan Bosmans en Marnix van Meer kennisbasis vakdidactiek biologie auteurs Teresa Maria Dias Pedro Gomes, Stefan Bosmans en Marnix van Meer Domein B1.1 Biologie leren Begripsontwikkeling en jargon Leren van biologische vaardigheden Verschillen

Nadere informatie

beheerst de volgende vaardigheden, kan deze onderwijzen en vaardigheden

beheerst de volgende vaardigheden, kan deze onderwijzen en vaardigheden Checklist vakdidactisch Kennisbasis Biologie Voor het begin van de 3 e jaars stage vullen de studenten deze checklist in. De studenten formuleren leerdoelen die aansluiten op de uitkomst van deze list.

Nadere informatie

OMGAAN MET VERSCHILLEN IN DE BÈTAVAKKEN

OMGAAN MET VERSCHILLEN IN DE BÈTAVAKKEN OMGAAN MET VERSCHILLEN IN DE BÈTAVAKKEN Bijeenkomst 3 16 april 2018 INTRODUCTION TO CULTURE AND DIVERSITY 2 OVERZICHT CURSUS 4 bijeenkomsten en huiswerk Gericht op onderzoekend leren in de bètavakken en:

Nadere informatie

Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren Presentatie door : Anna Hotze, Edith Louman en Meie van Laar

Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren Presentatie door : Anna Hotze, Edith Louman en Meie van Laar Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren Presentatie door : Anna Hotze, Edith Louman en Meie van Laar Jantien Smit: j.smit@saxion.nl Meie van Laar: vanlaar@e-nemo.nl Anna

Nadere informatie

Verborgen taaldoelen Hoe ze ontdekken en ermee omgaan.

Verborgen taaldoelen Hoe ze ontdekken en ermee omgaan. Verborgen taaldoelen Hoe ze ontdekken en ermee omgaan. Inspiratiedag 'De parabel van Babel 24/9/2013 Een mooi beginsel 2 Wat wordt bedoeld met irrigatie? 1.irrigatie = kunstmatige water aanvoeren 2.kunstmatige

Nadere informatie

Taalgericht werken in alle vakken een inleiding. Maaike Hajer, Hogeschool Utrecht/ SLO

Taalgericht werken in alle vakken een inleiding. Maaike Hajer, Hogeschool Utrecht/ SLO Taalgericht werken in alle vakken een inleiding Maaike Hajer, Hogeschool Utrecht/ SLO Geen (vak)-docent ontkomt eraan: lesgeven betekent ook taal ontwikkelen! In deze weblecture hoor je: I Wat schooltaal

Nadere informatie

Taal in de rekenles. Netwerk rekencoördinatoren Sarkon

Taal in de rekenles. Netwerk rekencoördinatoren Sarkon Taal in de rekenles Netwerk rekencoördinatoren Sarkon Taal in de rekenles - Voorstellen - Programma van de middag Wandel-wissel-uit Waar denk je aan bij taal in de rekenles? Besteed je bewust aandacht

Nadere informatie

De Digitale Collega online: kennis en vaardigheden rond dyslexie

De Digitale Collega online: kennis en vaardigheden rond dyslexie 2. Taalonderwijs van 12-18 groepsgesprekken kunnen leiden met een specifiek doel; leerling-volgend kunnen werken; verschillende werkvormen doelgericht inzetten; noodzaak scheppen om te gaan praten; taalzwakke

Nadere informatie

Taal door een andere zonnebril

Taal door een andere zonnebril Taal door een andere zonnebril Taalgericht vakonderwijs in de praktijk, een analyse van de lessenserie Multiperspectiviteit in geschiedenis Ma-scriptie: Taalbeheersing Student: Heleen Prins Vakcode: LNX999M20

Nadere informatie

Taalbewust beroepsonderwijs. Vijf vuistregels voor effectieve didactiek 1

Taalbewust beroepsonderwijs. Vijf vuistregels voor effectieve didactiek 1 9. Taalbeleid en -screening Ronde 4 Tiba Bolle & Inge van Meelis ITTA Contact: Tiba.bolle@itta.uva.nl Inge.vanmeelis@itta.uva.nl Taalbewust beroepsonderwijs. Vijf vuistregels voor effectieve didactiek

Nadere informatie

KIJKWIJZER MOEILIJKHEID ACTIVITEITEN. 1. Wereld onderwerp. van eenvoudig naar complex

KIJKWIJZER MOEILIJKHEID ACTIVITEITEN. 1. Wereld onderwerp. van eenvoudig naar complex KIJKWIJZER MOEILIJKHEID ACTIVITEITEN 1. Wereld onderwerp van eenvoudig naar complex 1.1. hoe moeilijk is het onderwerp van de activiteit voor de leerling? a. abstractie het onderwerp van de activiteit

Nadere informatie

VIRBO Directies GO Garderen, 13 maart Magda Deckers

VIRBO Directies GO Garderen, 13 maart Magda Deckers VIRBO Directies GO Garderen, 13 maart 2013 Magda Deckers TAALVAARDIGHEIDSONDERWIJS: Eenzelfde begrippenkader: - vaststellingen die leidden tot TVO - conclusies voor het onderwijs - TVO: conceptueel kader

Nadere informatie

Werken met een kennisbasis Nederlands en diversiteit voor het taalontwikkelend vakonderwijs

Werken met een kennisbasis Nederlands en diversiteit voor het taalontwikkelend vakonderwijs TWEEËNTWINTIGSTE CONFERENTIE HET SCHOOLVAK NEDERLANDS Ronde 4 Anneli Schaufeli & Mienke Droop Expertisecentrum Nederlands, Nijmegen Contact: a.schaufeli@taalonderwijs.nl m.droop@taalonderwijs.nl Werken

Nadere informatie

«Iedere leraar een taalleraar» Waarom? Wat? Hoe?

«Iedere leraar een taalleraar» Waarom? Wat? Hoe? «Iedere leraar een taalleraar» Esli Struys (estruys@vub.ac.be) Projectmedewerker taalbeleid IDLO CVO Brussel, 7 december 2009 Elke leraar is een taalleraar! Ik heb drie prioriteiten in verband met gelijke

Nadere informatie

Taalgericht vakonderwijs

Taalgericht vakonderwijs Taalgericht vakonderwijs Tijd voor een nieuw vijfjarenplan Maaike Hajer Zoekmachine Google levert in een oogwenk ruim 700 hits bij het intypen van de zoekterm taalgericht vakonderwijs. Daarmee wordt gedoeld

Nadere informatie

twee initiatieven Academisch Nederlands

twee initiatieven Academisch Nederlands twee initiatieven Academisch Nederlands Boekpresentatie Breda, 28 maart 2012 Inleiding Twee verhalen Cursusontwikkeling Taalgericht vakonderwijs Academisch Nederlands? Link secundair hoger onderwijs? Draaiboek

Nadere informatie

Zin in TOL. Een introductie op Inclusief en taalontwikkelend lesgeven: een methode voor álle docenten in vo, mbo en hbo

Zin in TOL. Een introductie op Inclusief en taalontwikkelend lesgeven: een methode voor álle docenten in vo, mbo en hbo Zin in TOL Een introductie op Inclusief en taalontwikkelend lesgeven: een methode voor álle docenten in vo, mbo en hbo Werkgroep Inclusief en taalontwikkelend lesgeven juli 2018 1 Colofon Auteurs: Werkgroep

Nadere informatie

Lesmateriaal ontwikkelen voor taalontwikkeling in de rekenwiskundeles

Lesmateriaal ontwikkelen voor taalontwikkeling in de rekenwiskundeles Lesmateriaal ontwikkelen voor taalontwikkeling in de rekenwiskundeles D. van Eerde FIsme, Universiteit Utrecht inleiding Dit hoofdstuk is als volgt opgebouwd. Eerst wordt kort beschreven waarom aandacht

Nadere informatie

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam PAPER 1 Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Ontwerprapport Daniëlle Griep Algemene Economie Werken zal je! Context-concept Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Nadere informatie

Communicatie en overleg (COO) A. Algemeen. Theorie X Praktijk Semester 1 X Semester 2 Semester 3 Semester 4

Communicatie en overleg (COO) A. Algemeen. Theorie X Praktijk Semester 1 X Semester 2 Semester 3 Semester 4 MODULE Communicatie en overleg (COO) A. Algemeen Situering binnen het programma Periode binnen het tweejarige modeltraject Theorie X Praktijk Semester 1 X Semester 2 Semester 3 Semester 4 Aantal studiepunten

Nadere informatie

Workshop Omgaan met Cito-taal in rekenopdrachten

Workshop Omgaan met Cito-taal in rekenopdrachten Workshop Omgaan met Cito-taal in rekenopdrachten 31 oktober 2012 13.30-16.00 uur Willeke Beuker Elselien Boekeloo Met dank aan Berber Klein Vooraf: Probeer te onthouden Een krant is beter dan een weekblad.

Nadere informatie

KIJKWIJZER MOEILIJKHEIDSGRAAD voor INFORMATIEVERWERKENDE TAKEN

KIJKWIJZER MOEILIJKHEIDSGRAAD voor INFORMATIEVERWERKENDE TAKEN KIJKWIJZER MOEILIJKHEIDSGRAAD voor INFORMATIEVERWERKENDE TAKEN 1. Wereld onderwerp : toegankelijkheid 1.1. hoe abstract is het onderwerp van de tekst* en activiteit voor de nieuwkomer? en activiteit is

Nadere informatie

AANDACHT VOOR DE MOEDERTAAL IN HET ONDERWIJS. 14 maart 2018 Sterre Leufkens (UU) Jantien Smit (SLO) & Margot Mol (CITO)

AANDACHT VOOR DE MOEDERTAAL IN HET ONDERWIJS. 14 maart 2018 Sterre Leufkens (UU) Jantien Smit (SLO) & Margot Mol (CITO) AANDACHT VOOR DE MOEDERTAAL IN HET ONDERWIJS 14 maart 2018 Sterre Leufkens (UU) Jantien Smit (SLO) & Margot Mol (CITO) Programma 16:00 17:00: 17:00 17:30: 17:30 18:30: 18:30 19:00: plenaire inleiding soep

Nadere informatie

EEN MODULE NEDERLANDS OP DE OPLEIDINGSVLOER 1 INLEIDING 1.1 AANLEIDING 1.2 EEN MODULE NEDERLANDS OP DE OPLEIDINGSVLOER

EEN MODULE NEDERLANDS OP DE OPLEIDINGSVLOER 1 INLEIDING 1.1 AANLEIDING 1.2 EEN MODULE NEDERLANDS OP DE OPLEIDINGSVLOER EEN MODULE NEDERLANDS OP DE OPLEIDINGSVLOER Aan: Centra voor Volwassenenonderwijs Van: Huizen van het Nederlands April 2012 1 INLEIDING 1.1 AANLEIDING Centra voor Volwassenenonderwijs (CVO), zeker degene

Nadere informatie

2 Taal en (wiskunde) leren

2 Taal en (wiskunde) leren Rekenen-wiskunde en taal: een didactisch duo H.A.A. van Eerde FIsme, Universiteit Utrecht Wij kunnen ons vanuit ons eigen perspectief moeilijk voorstellen hoezeer talige aspecten in de reken-wiskundeles

Nadere informatie

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Didactisch bekwaam D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leerlingen krijgen ruimte voor eigen inbreng en creatieve invulling van de opdracht. De leraar zorgt ervoor dat leerlingen zich

Nadere informatie

Ronde 2. Naar een taalkrachtigere lerarenopleiding. 1. Aanleiding. 2. De praktijk op school

Ronde 2. Naar een taalkrachtigere lerarenopleiding. 1. Aanleiding. 2. De praktijk op school VIJFENTWINTIGSTE CONFERENTIE HET SCHOOLVAK NEDERLANDS Ronde 2 Mieke Lafleur & Johanna van der Borden Hogeschool Utrecht / LEONED Contact: mieke.lafleur@hu.nl johanna.vanderborden@hu.nl Naar een taalkrachtigere

Nadere informatie

Gezonde Voeding? Docentenhandleiding

Gezonde Voeding? Docentenhandleiding Gezonde Voeding? Docentenhandleiding Colofon Platform Taalgericht Vakonderwijs, Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede, 2009 Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan

Nadere informatie

Taalgericht de vakken in!

Taalgericht de vakken in! Achtergronden bij dertien lessenseries Achtergronden bij dertien lessenseries Colofon Platform Taalgericht Vakonderwijs, Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede, 2010 Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Taalstimulering voor kinderen en volwassenen. Taal en taalbeleid 3 februari 2014

Taalstimulering voor kinderen en volwassenen. Taal en taalbeleid 3 februari 2014 Taalstimulering voor kinderen en volwassenen Taal en taalbeleid 3 februari 2014 Enkele stellingen Taalontwikkeling 1. Voortalige fase: van 0 tot 1 jaar 2. Vroegtalige fase: van 1 tot 2,5 jaar Eentalige

Nadere informatie

Taalonderwijs aan nieuwkomerskinderen

Taalonderwijs aan nieuwkomerskinderen Taalonderwijs aan nieuwkomerskinderen Veel basisscholen krijgen te maken met nieuwkomerskinderen. Ter ondersteuning van het taalonderwijs aan deze kinderen, kregen alle basisscholen dit voorjaar het boekje

Nadere informatie

Vakdidactiek: inleiding

Vakdidactiek: inleiding Vakdidactiek: inleiding Els Tanghe 1 1. Inleiding Een specialist in de wiskunde is niet noodzakelijk een goede leraar wiskunde. Een briljant violist is niet noodzakelijk een goede muziekleraar. Een meester-bakker

Nadere informatie

Laan, van der E.J.C. (2012), Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel., Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam

Laan, van der E.J.C. (2012), Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel., Amsterdam: Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam Naam auteur E.J.C. van der Laan Vakgebied Algemene Economie Titel Nominaal en reëel? Dat is al snel teveel. Meer grip op abstracte economische begrippen met behulp van taalgericht vakonderwijs. Ontwerpen

Nadere informatie

1 Inleiding. Integratie van taal in het wiskundecurriculum van de pabo. H.A.A. van Eerde FIsme, Universiteit Utrecht

1 Inleiding. Integratie van taal in het wiskundecurriculum van de pabo. H.A.A. van Eerde FIsme, Universiteit Utrecht Integratie van taal in het wiskundecurriculum van de pabo H.A.A. van Eerde FIsme, Universiteit Utrecht Nu de taal van rekenen-wiskunde deel uitmaakt van de Kennisbasis rekenen-wiskunde voor de pabo rijst

Nadere informatie

Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren

Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren Taalgericht de klas in! Een taalgerichte W&T-les voorbereiden en uitvoeren Jantien Smit: j.smit@saxion.nl Meie van Laar: vanlaar@e-nemo.nl Anna Hotze: a.hotze@ipabo.nl Martine Gijsel: m.a.r.gijsel@saxion.nl

Nadere informatie

Het Realistisch Rekenonderwijs en taalzwakke leerlingen: een onmogelijke combinatie?

Het Realistisch Rekenonderwijs en taalzwakke leerlingen: een onmogelijke combinatie? Het Realistisch Rekenonderwijs en taalzwakke leerlingen: een onmogelijke combinatie? Een literatuurstudie naar de geschiktheid van het Realistisch Rekenonderwijs voor allochtone en taalzwakke VMBO leerlingen.

Nadere informatie

Problemen in het rekenonderwijs bij NT2 kinderen. Een kwestie van woordenschat of is er meer aan de hand?

Problemen in het rekenonderwijs bij NT2 kinderen. Een kwestie van woordenschat of is er meer aan de hand? Eveline Groen Problemen in het rekenonderwijs bij NT2 kinderen. Een kwestie van woordenschat of is er meer aan de hand? Rekenonderwijs op de basisschool is steeds taliger geworden. De meeste moderne rekenmethodes

Nadere informatie

De integratie van taal- en vakonderwijs

De integratie van taal- en vakonderwijs Samenvatting Inleiding: achtergrond van het onderzoek en onderzoeksvragen Onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal is een belemmering bij de integratie in de samenleving en een belangrijke factor

Nadere informatie

Wetenschap en technologie in het basisonderwijs

Wetenschap en technologie in het basisonderwijs Wetenschap en technologie in het basisonderwijs Hoe dan? Makkelijker gezegd dan gedaan. Anna Hotze, Hogeschool ipabo Amsterdam PO congres, 10 oktober 2018 Fascinatie 2 Deze en toekomstige problemen Vragen

Nadere informatie

Een leerlijn met vakdoelen en taaldoelen. Marijke Peeters (taalcoördinator) Monique van Luffelen (taalsatelliet)

Een leerlijn met vakdoelen en taaldoelen. Marijke Peeters (taalcoördinator) Monique van Luffelen (taalsatelliet) Een leerlijn met vakdoelen en taaldoelen Marijke Peeters (taalcoördinator) Monique van Luffelen (taalsatelliet) Taalbeleid op het Kandinsky Schets van de geschiedenis Stand van zaken sinds 2009 Definitie

Nadere informatie

Een taalbeleid op maat van

Een taalbeleid op maat van Een taalbeleid op maat van de lerarenopleiding Een onderzoeksproject van het expertisenetwerk voor lerarenopleidingen van de Associatie K.U.Leuven School of Education 2009-2011 Guido Cajot Partners HUBrussel

Nadere informatie

WERKEN AAN VAKTAAL SPECIAL TAALGERICHT VAKONDERWIJS I VAN TWAALF TOT ACHTTIEN 1

WERKEN AAN VAKTAAL SPECIAL TAALGERICHT VAKONDERWIJS I VAN TWAALF TOT ACHTTIEN 1 jubileum WERKEN AAN VAKTAAL Taalgericht vakonderwijs zoekt naar mogelijkheden om leren, denken en taal aandacht te geven in de vaklessen. Leren, denken en taal zijn immers onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Nadere informatie

List en meertaligheid

List en meertaligheid List en meertaligheid Karin Elferink Hogeschool Utrecht/ SvO karin.elferink@hu.nl Programma Welkom Moedertaal als springplank Van DAT naar CAT Taken van de lezer Rol van scaffolding bij lezen Moedertaal

Nadere informatie

Wiskunde en informatica: innovatie en consolidatie Over vragen in het wiskunde- en informaticaonderwijs

Wiskunde en informatica: innovatie en consolidatie Over vragen in het wiskunde- en informaticaonderwijs Tijdschrift voor Didactiek der β-wetenschappen 22 (2005) nr. 1 & 2 53 Oratie, uitgesproken op 11 maart 2005, bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Professionalisering in het bijzonder in het onderwijs

Nadere informatie

Rol van taal bij het leren van rekenenwiskunde

Rol van taal bij het leren van rekenenwiskunde En nu in rekentaal! Talige ondersteuning bieden in de reken-wiskundeles Workshop Masterplan Dyscalculie, 2 april 2014 Jantien Smit (j.smit@saxion.nl) Freudenthal Instituut Universiteit Utrecht Academie

Nadere informatie

Schrijven en leren op de pabo en de basisschool. Zomerschool Lopon2 28 augustus 2014 Mieke Smits

Schrijven en leren op de pabo en de basisschool. Zomerschool Lopon2 28 augustus 2014 Mieke Smits Schrijven en leren op de pabo en de basisschool Zomerschool Lopon2 28 augustus 2014 Mieke Smits Onderwerpen Schrijven op de lerarenopleiding en de basisschool De kracht van schrijven voor het leren en

Nadere informatie

KIJKWIJZER VOOR PAV-BUNDELS

KIJKWIJZER VOOR PAV-BUNDELS KIJKWIJZER VOOR PAV-BUNDELS Inleiding Uitgeverijen brengen heel wat publicaties op de markt die nuttig kunnen zijn voor leraren PAV en hun leerlingen. Daarnaast verkiezen veel leraren om volledig of gedeeltelijk

Nadere informatie

TWEEDETAALVERWERVING EN NT2-DIDACTIEK

TWEEDETAALVERWERVING EN NT2-DIDACTIEK TWEEDETAALVERWERVING EN NT2-DIDACTIEK AZC Dronten 2016-2017 Bijeenkomst 1 Lies.Alons@itta.uva.nl 1 ONDERWERPEN Scholing 2016-2017 De context van tweedetaalverwerving Didactiek in de NT2-les De praktijkopdracht

Nadere informatie

Denken over W&T vraagt om een talige aanpak. Taal in de W&T-les

Denken over W&T vraagt om een talige aanpak. Taal in de W&T-les Taal Denken over W&T vraagt om een talige aanpak Taal in de W&T-les Er komt steeds meer aandacht voor de mogelijkheden om taal met wetenschap en technologie (W&T) te combineren. Door tijdens de voorbereiding

Nadere informatie

Een schooltaalbeleid en een mogelijke rol voor de leraar Nederlands (van Marleen Lippens, pedagogisch-begeleider Nederlands DPB-Brugge)

Een schooltaalbeleid en een mogelijke rol voor de leraar Nederlands (van Marleen Lippens, pedagogisch-begeleider Nederlands DPB-Brugge) Een schooltaalbeleid en een mogelijke rol voor de leraar Nederlands (van Marleen Lippens, pedagogisch-begeleider Nederlands DPB-Brugge) Elke leraar is een taalleraar Moet/kan een leraar Nederlands zijn

Nadere informatie

Nieuwe vormen van leren en het onderwijs Nederlands - Theoretisch kader

Nieuwe vormen van leren en het onderwijs Nederlands - Theoretisch kader Nieuwe vormen van leren en het onderwijs Nederlands - Theoretisch kader Inleiding Nieuwe vormen van leren en begeleiding krijgen steeds meer aandacht. In Nederland geldt dat met name het voortgezet onderwijs

Nadere informatie

Ronde 6. Werken met taalcoaches in het mbo. 1. Inleiding. 2. Taalontwikkeling

Ronde 6. Werken met taalcoaches in het mbo. 1. Inleiding. 2. Taalontwikkeling . Competentieleren Ronde 6 Jolien Drent & Pia Niemeijer Drenthe College, Emmen Contact: j.drent@drenthecollege.nl p.niemeijer@drenthecollege.nl Werken met taalcoaches in het mbo 1. Inleiding Het Instituut

Nadere informatie

Taalgericht vakonderwijs als deel van CLILdidactiek

Taalgericht vakonderwijs als deel van CLILdidactiek Taalgericht vakonderwijs als deel van CLILdidactiek Jill Surmont (VUB, Centrum voor Linguïstiek) CLIL studiedag 13 februari 2017 Ministerie van Onderwijs Wat is CLIL? Huidige definities zijn te vaag. Suggestie

Nadere informatie

AVL-nascholing NW02. KU Leuven

AVL-nascholing NW02. KU Leuven Toelichtingen en praktische didactische tips bij de leerplandoelstellingen genetica in het Leerplan D/2017/13.758/009 Aardrijkskunde/Natuurwetenschappen 3 graad kso/tso; sept 2017: Leerplan van het Secundair

Nadere informatie

De lat hoog voor vakonderwijs: taalbeleid in de klas via taalgerichte vakdidactiek

De lat hoog voor vakonderwijs: taalbeleid in de klas via taalgerichte vakdidactiek 11 De lat hoog voor vakonderwijs: taalbeleid in de klas via taalgerichte vakdidactiek Maaike Hajer Taalvaardigheid Nederlands ontwikkelen onze leerlingen wel in de lessen Nederlands. Het klinkt zo logisch,

Nadere informatie

List en meertaligheid

List en meertaligheid List en meertaligheid Roxanne Blokker en Karin Elferink Hogeschool Utrecht/ SvO Programma Welkom Van DAT naar CAT Taken van de lezer Moedertaal als springplank Rol van scaffolding bij lezen Het zal duidelijk

Nadere informatie

leerkrachtinstructie Een taalgerichte aanpak van wetenschap en technologieonderwijs

leerkrachtinstructie Een taalgerichte aanpak van wetenschap en technologieonderwijs leerkrachtinstructie Een taalgerichte aanpak van wetenschap en technologieonderwijs Auteur Naam project Martine Gijsel Onderzoekend leren over constructies: het effect van een interventie op leerling-

Nadere informatie

Beroepsstandaarden docent Nederlands

Beroepsstandaarden docent Nederlands De Beroepsstandaarden en Registratie in het Talenonderwijs (BiT) zijn ontwikkeld in opdracht van Levende Talen en in afstemming met het SBL. De beroepsstandaarden in dit document zijn uitgewerkt door een

Nadere informatie

Van beleidsplan naar docentgedrag in de klas. Etalageconferentie 7 februari 2013 Geppie Bootsma

Van beleidsplan naar docentgedrag in de klas. Etalageconferentie 7 februari 2013 Geppie Bootsma Van beleidsplan naar docentgedrag in de klas Etalageconferentie 7 februari 2013 Geppie Bootsma g.bootsma@aps.nl Opzet lezing Taalbeleidsplan in de school Taalbewust gedrag in de les Onderzoek naar taal

Nadere informatie

Samen werken aan een taalbeleid voor nieuwkomers - van compensatorisch naar inclusief? -

Samen werken aan een taalbeleid voor nieuwkomers - van compensatorisch naar inclusief? - Samen werken aan een taalbeleid voor nieuwkomers - van compensatorisch naar inclusief? - Maaike Hajer Utrecht, Taalschool/LOWAN bijeenkomst ambulant begeleiders, 22 januari 2019 Het fascinerende fenomeen

Nadere informatie

Kaartspel Succesfactoren. Dit kaartspel is een onderdeel van de website

Kaartspel Succesfactoren. Dit kaartspel is een onderdeel van de website Kaartspel Succesfactoren Dit kaartspel is een onderdeel van de website www.lezeninhetvmbo.nl Handleiding Kaartspel Succesfactoren voor Lezen in het vmbo Met dit spel kan het team (vaksectie Nederlands

Nadere informatie

Samen werken aan een taalbeleid voor nieuwkomers - van compensatorisch naar inclusief? - Maaike Hajer Utrecht, Kanaal mei 2019

Samen werken aan een taalbeleid voor nieuwkomers - van compensatorisch naar inclusief? - Maaike Hajer Utrecht, Kanaal mei 2019 Samen werken aan een taalbeleid voor nieuwkomers - van compensatorisch naar inclusief? - Maaike Hajer Utrecht, Kanaal 030 22 mei 2019 Augustus 2015 2016/2017 www.taallectoren.nl Inmiddels, 2019: Vragen

Nadere informatie

Leerzame interactie tijdens samen schrijven

Leerzame interactie tijdens samen schrijven Lectoraat Taalgebruik & Leren NHL Hogeschool Leeuwarden Nederland Leerzame interactie tijdens samen schrijven Masterclass Wetenschap & Techniek April - mei 2015 Anke Herder anke.herder@nhl.nl Context Lectoraat

Nadere informatie