Taalontwikkelend onderwijs in de zaakvakken Een brug te ver?

Transcriptie

1 Taalactiedag Taalbeleid in de Lerarenopleiding Taalontwikkelend onderwijs in de zaakvakken Een Het sensibiliseren van universitaire lerarenopleiders in de integratie van taalontwikkelend vakonderwijs in de vakdidactiek

2 Taalontwikkelend vakonderwijs Een Het sensibiliseren van universitaire lerarenopleiders voor een taalgerichte vakdidactiek en het opleiden van studenten tot taalondersteunende leerkrachten.

3 Een Pag. 3

4 Een Pag. 4

5 Overzicht Taal tot de derde macht in de lerarenopleiding: inleiding & doelstelling Sensibiliseren van lerarenopleiders o Nascholingen o Brug te ver? Praktische bezwaren lerarenopleiders o Beoordelingsformulier o De sprong (salto mortale of Tia ke) Opleiden van studenten o Leesbegeleiding o Remediëring o Co-teaching Round-up o Binnen expertisenetwerk samenwerken o Tijd & geduld o Koppeling onderzoek Pag. 5

6 Taal tot de derde macht in de lerarenopleiding Specifieke Lerarenopleidingen (SLO) van het Brussels Expertisenetwerk Onderwijs (BEO) Samenwerking met partners binnen actiegroep Diversiteit Doelstelling: Taalgerichte leraren opleiden om doorstroom leerlingen, hogeschoolstudenten en cursisten te bevorderen Pilootproject in Brussel, maar uitbreidbaar naar Vlaamse context Pag. 6

7 Diversiteit & taalgericht vakonderwijs: de Brusselse context (I) Gemeenschapsonderwijs 29% 22% homogeen Nederlandstalig aandeel taalgemengd aandeel homogeen Franstalig aandeel 21% 28% homogeen Anderstalig aandeel Pag. 7

8 Diversiteit & taalgericht vakonderwijs: de Brusselse context (II) GEMIDDELDE PRESTATIE VAN MOEDERTAAL- SPREKERS ANDERSTALIGEN PRESTATIE- VERSCHILLEN TUSSEN BEIDE GROEPEN WET Vlaanderen OESO-gem LEZ Vlaanderen OESO-gem WISK Vlaanderen OESO-gem Bron: Pag. 8

9 Diversiteit & taalgericht vakonderwijs: de Brusselse context (III) Conclusie: Taal als doorslaggevende factor leerachterstand Behoefte: Aandacht voor taal in elke vakdidactiek, ook in wetenschappelijke geletterdheid & wiskunde Noodzaak: Aandacht voor taalgerichte didactiek in de lerarenopleiding. «Daarnaast moet elke leraar reeds van in de initiële lerarenopleiding worden voorbereid op het omgaan met anderstalige leerlingen in de klas. Momenteel ervaren tal van leraren de aanpak van anderstalige leerlingen nog als een probleem. Het gaat erom nog bewuster en nog doelgerichter aandacht te hebben voor de taalontwikkeling van de leerlingen in élke les» (Talenbeleidsnota, 2007, p.16) Pag. 9

10 Didactiek maakt het verschil Niet enkel voor anderstaligen, maar ook voor moedertaalsprekers Taalgerichte vakdidactiek is een wetenschappelijk onderbouwde didactiek (Hajer: 2004, Cummins: 1981) Aansluiting bij didactische vernieuwingen, zoals activerende didactiek, de content-based approach (CLIL) etc. Geen verkleutering, maar stapje hoger door stimuleren verschillende (taal)vaardigheden (bv. betekenisonderhandeling) «Die Grenzen meiner Sprache bedeuten die Grenzen meiner Welt» (Ludwig Wittgenstein) Pag. 10

11 Het driespan van de taalgerichte vakdidactiek Leren in context Leren in interactie Leren met taalsteun Uit: Hajer, M. (2008). Handboek taalgericht vakonderwijs Pag. 11

12 Context Pag. 12

13 Interactie geen of weinig talige interactie, enkel passieve taalvaardigheden Veel mogelijkheid tot interactie, Stimulatie passieve en actieve taalvaardigheden Pag. 13

14 Taalsteun Pag. 14

15 Taalsteun Deze ramp ontstaat als Vervolgens Daarna Tenslotte Door deze ramp Deze ramp heeft wel / geen voordelen, want Je kunt wel / niet iets tegen deze ramp doen, namelijk Afbeelding: Schrijfkader verslag 'Natuurrampen' Pag. 15

16 Taal tot de derde macht in de lerarenopleiding Sensibiliseren van lerarenopleiders Nascholingen Taalgerichte didactiek Beoordelingsformulier Taalontwikkelend werken Opleiden van studenten Tutoring: Leesbegeleiding SO Peer tutoring: taalbegeleiding HO Schrijftutoraat: co-teaching SO Ontwikkeling didactisch materiaal Pag. 16

17 Sensibiliseren van lerarenopleiders (I) Nascholingen taalgerichte didactiek Nascholingen voor stagebegeleiders en vakdidactici Sensibiliseren voor belang TVO Samenwerking tussen pedagogische begeleiders Scholengroep Brussel, vakdidactici talen & medewerkers taalbeleid IDLO Toegespitst op 3 kerngroepen: zaakvakken, wetenschapsvakken en bewegingsvakken Pag. 17

18 Sensibiliseren van lerarenopleiders (II) Taalgerichte vakdidactiek: een relatie taalleren en begripsleren, wederkerig? taalsteun: te taalgericht!? Voorbeelden uit de praktijk Pag. 18

19 Sensibiliseren van lerarenopleiders (II) Beoordelingsformulier taalontwikkelend werken Opgedeeld in 3 deelrubrieken: context, interactie & taalsteun Gebaseerd op Kijkwijzer Taalgericht Vakonderwijs (SLO, Enschede) Momenteel op gebruiksgemak getest door stagebegeleiders wetenschappelijke & zaakvakken bij beoordeling stagiairs Pag. 19

20 Sensibiliseren van lerarenopleiders (II) Context: aanreiken van voorbeelden vragen naar voorbeelden expliciteren kernbegrippen formuleren vak- en taaldoelstellingen procesgericht werken Interactie variatie in vraagstelling activerende feedback interactie tussen leerlingen (samenwerkend leren), betekenisonderhandeling (interactie leerlingen leerkracht) Pag. 20

21 Sensibiliseren van lerarenopleiders (II) Taalsteun Aandacht voor correct taalgebruik Leesstrategieën Visuele ondersteuning Taalhulpmiddelen Variatie aan verwerkingsvormen Differentiatie Einddoel: uniform evaluatiedocument taalgericht vakonderwijs binnen BEO Pag. 21

22 Sensibiliseren van lerarenopleiders (II) Zo slaan we de brug: gastcolleges en good practices meer toegespitst op specifieke vakken meer inbreng van de lerarenopleiders voor alle partners: CVO s, Hogeschool, Univ Pag. 22

23 Opleiden van studenten (I) Tutoring: leesbegeleiding SO i.s.m. pedagogische begeleiders Scholengroep Brussel GO! twee Brusselse scholen: KA «Emmanuel Hiel» Schaarbeek & KTA Evere «Victor Horta» 10 sessies van 2 uur binnen lesuren PAV intro binnen de verbredende opdrachtenstage SLO Pag. 23

24 Opleiden van studenten (I) Meerwaarde voor leerlingen en tutoren Verbredend en verrijkend Kennismaking met Brusselse context, andere onderwijsvorm (BSO) & individuele begeleiding Experimenteren met vernieuwende didactiek in veilige omgeving Uitdaging: oog voor elementaire leeshandeling Leerlingen hebben zeer grote leesachterstand Overgang van geleide naar zelfstandige taalsteun Ontleden samengestelde woorden Betekenisonderhandeling Leesstrategieën Pag. 24

25 Opleiden van studenten (II) Peer tutoring: taalbegeleiding HO i.s.m. Erasmushogeschool Brussel Studenten uit SLO Talen (VUB) geven taalbegeleiding aan studenten Ba SO (EhB) 8 sessies van 2 uur Studentenvolgsysteem Binnen verbredende opdrachtenstage Pag. 25

26 Opleiden van studenten (III) Schrijftutoraat: co-teaching SO i.s.m. pedagogische begeleiders Scholengroep Brussel binnen de begeleide & zelfstandige oefenstage beperkt aantal studenten nieuw concept vereist voor goed verloop zijn testgegevens, instructiekaart & scorewijzer per schrijftaak en een intense samenwerking met taalcoördinatoren Pag. 26

27 Opleiden van studenten (IV) Ontwikkeling didactisch materiaal LIO s teksten bekijken vanuit taalinvalshoek didactisch materiaal voor gebruik door vakdidactici Pag. 27

28 Opleiden van studenten (V) Zo slaan we de brug: korte termijn: beoordelingsformulier taalgericht werken middellange termijn: gastcolleges, workshops, good practice in de vakdidactiek lange termijn: taalgerichte module met aandacht voor taalgerichte didactiek en taalvaardigheid studenten Pag. 28

29 Round-up Binnen expertisenetwerk krachten bundelen loont Na aanvangsjaar disseminatiefase Tijd & geduld als variabelen voor succes sensibilisering Koppeling met onderzoek naar interactie in taalgerichte vakles Pag. 29

30 Pag. 30

31 Bedankt voor uw aandacht!! Pag. 31