Participatie van niet-westerse migranten in Wmo-adviesraden

Transcriptie

1 Participatie van niet-westerse migranten in Wmo-adviesraden

2

3 september W. van der Heide, L.M. Sluys Tympaan Instituut

4

5 Inhoud Inhoud blz 1 Inleiding Aanleiding Vraagstelling Werkwijze Leeswijzer 2 2 De checklists Inleiding Opbouw checklists 3 3 Resultaten interviews Inleiding Representatieve vertegenwoordiging niet-westerse migranten Interviews Werving Selectie Training Behoud van leden Aanvullende oplossingen Behoefte aan ondersteuning 9 4 Conclusies en aanbevelingen 11 Bijlagen

6

7 1 Inleiding 1 Inleiding 1.1 Aanleiding De Centra voor Maatschappelijke Ontwikkeling (CMO s) Meander en Stimulans richten zich op het bevorderen van integratie en participatie van niet-westerse migranten en op het ontwikkelen van diversiteitsbeleid samen met organisaties als gemeenten, scholen en zorginstellingen. De komst van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) versterkt de visie dat mensen zo veel mogelijk moeten participeren, in casu aan het maatschappelijke verkeer moeten (blijven) meedoen. Die participatie heeft ook betrekking op het gemeentelijke beleidsproces. Zo hebben de Wmo-adviesraden een inbreng bij de beleidsvorming en -evaluatie rond de Wmo. In deze Wmo-adviesraden is de veelkleurigheid van de Zuid-Hollandse samenleving niet altijd terug te vinden. Het is daarom onduidelijk of de belangen en behoeften van niet-westerse migranten voldoende op de agenda s van de Wmo-adviesraden staan. Meander en Stimulans willen graag weten of de samenstelling van de Wmo-adviesraden representatief is voor de bevolking. Ook willen zij weten welk ondersteuningsaanbod zij de Wmoadviesraden kunnen aanbieden om de positie van niet-westerse migranten in de Wmo-adviesraden te bevorderen. Zij hebben het Tympaan Instituut verzocht hier onderzoek naar te doen. 1.2 Vraagstelling In het onderzoek wordt antwoord gegeven op de volgende vragen: 1 In hoeverre is de samenstelling van de Wmo-adviesraden overeenkomstig de samenstelling van de bevolking? 2 Op welke wijze worden de Wmo-adviesraden samengesteld? 3 Op welke wijze en met welke instrumenten kan de positie van niet-westerse migranten in de Wmo-adviesraden versterkt worden? 4 Op welke wijze kunnen Meander en Stimulans ondersteuning bieden? 1.3 Werkwijze Bepalen onderzoeksgroep Op basis van bevolkingsgegevens uit het Regionaal Informatiesysteem Samenleving (RIS) en in overleg met Meander en Stimulans zijn gemeenten geselecteerd voor mogelijke deelname aan het onderzoek. De Wmo-adviesraden uit deze gemeenten zijn vervolgens benaderd voor deelname aan het onderzoek. Uiteindelijk hebben tien Wmo-adviesraden in het onderzoek geparticipeerd. Maken checklists Op basis van een beperkte literatuurstudie zijn twee checklists voor telefonische interviews gemaakt. Eén voor Wmo-adviesraden en één voor leden van de Wmo-adviesraad van nietwesterse afkomst (bijlagen 1 en 2).

8 1 Inleiding Houden telefonische interviews Vervolgens zijn de Wmo-adviesraden in de geselecteerde gemeenten benaderd voor het houden van telefonische interviews aan de hand van de checklists. De interviews zijn gehouden met de voorzitter of secretaris van de Wmo-adviesraden en (ex-)leden van niet-westerse afkomst. Analyse en rapportage In deze fase zijn de interviewgegevens verwerkt en is antwoord gegeven op de onderzoeksvragen. 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt de ontwikkelde checklist behandeld. In hoofdstuk 3 worden de uitkomsten van de telefonische interviews gepresenteerd. In hoofdstuk 4 worden de onderzoeksvragen beantwoord. 2

9 2 De checklists 2 De checklists 2.1 Inleiding Voor de samenstelling van de checklists zijn vooral gebruikgemaakt van publicaties van Meander 1 en FORUM 2. Beide publicaties wijzen op het belang van diversiteitsbeleid dat, gezien de demografische ontwikkelingen, steeds belangrijker wordt. 2.2 Opbouw checklists Algemene gegevens Om iets te kunnen zeggen over een representatieve vertegenwoordiging van niet-westerse migranten in Wmo-adviesraden, zijn in de checklists demografische gegevens opgenomen over inwoneraantal en aandeel niet-westerse inwoners in de geselecteerde gemeenten. Deze gegevens zijn van het RIS afkomstig. Daarnaast bevatten de checklists vragen over het aantal leden dat de Wmo-adviesraad telt en het aandeel niet-westerse migranten daarin. Werving Het eerste onderwerp van de checklists betreft de werving van nieuwe leden. In de checklists komen onderwerpen aan de orde als gebruikte wervingskanalen, de aan- of afwezigheid van een informeel voortraject, interesse van (potentiële) nieuwe leden en de bekendheid van de Wmoadviesraad. Centraal staat de vraag hoe een doelgroep bereikt kan worden en in hoeverre Wmoadviesraden bij de werving van nieuwe leden rekening houden met interculturele verschillen. Selectie Bij het selectieproces wordt van kandidaten vastgesteld in welke mate zij geschikt zijn voor een bepaalde functie. Dit gaat in de regel via sollicitatiebrieven en selectie-interviews. De checklists besteden aandacht aan de gebruikte selectieprocedure. Er wordt onderzocht hoe de selectieprocedure verloopt en wat de criteria voor selectie zijn. Daarnaast wordt aandacht besteed aan de vraag hoe de verschillende Wmo-adviesraden omgaan met interculturele verschillen met betrekking tot selectie. Centraal staat de vraag of er beleid is dat specifiek is afgestemd op nietwesterse migranten. Training Via trainingen en cursussen kan aandacht worden besteed aan het omgaan met culturele verschillen. Deskundigheidsbevordering kan leiden tot een meer open houding ten opzichte van andere culturen. In de checklist voor voorzitter/secretaris van de Wmo-adviesraad is dan ook aandacht besteed aan trainingen en cursussen. Hierbij gaat het om trainingen en cursussen voor zowel niet-westerse migranten als Wmo-adviesraadsleden. Centrale vraag is hoe niet-westerse migranten zo veel mogelijk bij de Wmo-adviesraad te betrekken en hoe Wmo-adviesraden rekening houden met interculturele verschillen. 1 Meijerink L. Diversiteitsbeleid, doen! Alphen aan den Rijn: Stichting Meander, Bellaart H. Matrix Interculturalisatie. Utrecht: Forum,

10 2 De checklists Behoud van leden Wanneer nieuwe leden zijn gevonden door de Wmo-adviesraad, is het vervolgens zaak deze te behouden. Via de checklists is nagegaan of er in het verleden niet-westerse migranten deel hebben uitgemaakt van de Wmo-adviesraad en wat de redenen zijn voor hun eventuele vertrek. Daarnaast is gevraagd welke middelen zijn ingezet om hen te behouden voor de Wmoadviesraad. Aanvullende oplossingen In de checklists wordt aandacht besteed aan de vraag op welke andere manieren niet-westerse migranten te betrekken bij de Wmo-adviesraad. Behoefte aan ondersteuning Het laatste onderwerp in de checklists betreffen de eventuele behoefte aan ondersteuning van de Wmo-adviesraden. Er wordt onderzocht of er knelpunten zijn en zo ja, of ondersteuning gewenst is. De checklist voor leden van de Wmo-adviesraad van niet-westerse afkomst behandelt dezelfde onderwerpen als de checklist voor de voorzitters/secretarissen van de Wmo-adviesraden. De vragen zijn nu echter toegespitst op de eigen ervaring met de Wmo-adviesraad en de handelwijze van de Wmo-adviesraad richting niet-westerse migranten. De algemene vragen over werving en selectie zijn in deze checklist weggelaten. 4

11 3 Resultaten interviews 3 Resultaten interviews 3.1 Inleiding In overleg met Meander en Stimulans is een selectie gemaakt van gemeenten. In de selectie werden gemeenten opgenomen waarvan minimaal 10% van de bevolking bestaat uit nietwesterse migranten. De Wmo-adviesraden in deze gemeenten zijn per benaderd met het verzoek deel te nemen aan het onderzoek. Uiteindelijk namen tien Wmo-adviesraden deel. Met de voorzitter of de secretaris van deze Wmo-adviesraden is een telefonisch interview gehouden. Bij drie van de tien Wmo-adviesraden is ook een lid van niet-westerse afkomst geïnterviewd. In paragraaf 3.2 wordt ingegaan op de vraag in hoeverre Wmo-adviesraden een representatieve vertegenwoordiging kennen van niet-westerse migranten. In paragraaf 3.3 worden de resultaten van de interviews behandeld. 3.2 Representatieve vertegenwoordiging niet-westerse migranten Om te bepalen of sprake is van een representatieve vertegenwoordiging van niet-westerse migranten in Wmo-adviesraden, is hun aandeel in de Wmo-adviesraad vergeleken met hun aandeel in de bevolking (zie tabel 1 en bijlage 3). Tabel 1 Aandeel niet-westerse migranten in de bevolking en in Wmo-adviesraden in percentages 1 gemeente aandeel in bevolking aandeel in Wmo-adviesraad alphen aan den rijn barendrecht capelle aan den ijssel 19 7 delft gorinchem gouda leerdam leiden 15 0 maassluis 16 7 rijswijk schiedam spijkenisse vlaardingen zoetermeer zwijndrecht 11 9 Van deze gemeenten is het aandeel niet-westerse migranten in Wmo-adviesraden niet achterhaald via een telefonisch interview, maar via internetresearch. Van de vijftien gemeenten uit tabel 1 (Den Haag en Rotterdam zijn niet weergegeven omdat deze gemeenten niet een echte Wmo-adviesraad hebben) zijn er drie (Leiden, Rijswijk en Zoetermeer) die geen niet-westerse migranten in de Wmo-adviesraad hebben. Daarnaast zijn 5

12 3 Resultaten interviews er nog twee gemeenten waarvan het aandeel niet-westerse migranten aan de lage kant is (Capelle aan den IJssel en Maassluis). De overige tien gemeenten hebben een aandeel nietwesterse migranten in de Wmo-adviesraad, dat vergelijkbaar is met het aandeel niet-westerse migranten in de bevolking. 3.3 Interviews De interviews zijn gehouden aan de hand van de ontwikkelde checklists. Per onderdeel van de checklist komen eerst de resultaten van de interviews met voorzitters of secretarissen van de Wmo-adviesraden aan de orde. Aansluitend worden de reacties van de leden van niet-westerse afkomst weergegeven Werving Voorzitters en secretarissen Wmo-adviesraden over werving van nieuwe leden Werving algemeen In de meeste gevallen doet de Wmo-adviesraad zelf de werving voor nieuwe leden. Soms gebeurt dat met hulp van een adviseur van de gemeente. Daarnaast kunnen verenigingen (bijvoorbeeld een ouderenvereniging of een vereniging voor mensen met een beperking) een nieuw lid voordragen. Het komt ook voor dat een vertrekkend lid van de Wmo-adviesraad zelf voor een vervanger zorgt. Bij vrijwel alle Wmo-adviesraden verloopt de werving via via. Er is een persoonlijke aanpak, waarbij mensen die men geschikt acht worden gepolst. Daarnaast maken verschillende Wmoadviesraden (ook) gebruik van vacatures in de krant, meestal een huis-aan-huisblad. Een enkele Wmo-adviesraad is hier tegen. Er is dus in bijna alle gevallen sprake van een informeel voortraject waarbij de Wmo-adviesraad via contacten met organisaties, netwerken of platforms polst of er belangstelling is voor lidmaatschap. Werving van leden van niet-westerse afkomst Bijna alle Wmo-adviesraden zoeken specifiek naar leden van niet-westerse migranten. Dit gebeurt zowel vanuit de wens een afspiegeling van de bevolking te bereiken als vanwege de specifieke problemen van niet-westerse migranten. De meeste Wmo-adviesraden hebben dan ook een niet-westerse migrant als lid. Bij een aantal Wmo-adviesraden is het vertrek van een lid van niet-westerse afkomst de belangrijkste aanleiding er (weer) specifiek naar te zoeken. Sommige Wmo-advies-raden zijn op zoek naar een tweede lid van niet-westerse afkomst. Ruim de helft van de Wmo-adviesraden is van mening dat niet-westerse migranten onvoldoende op de hoogte zijn van het bestaan van de Wmo-adviesraad. De naamsbekendheid van de Wmo-adviesraad is onder hen niet groot. Onder meer door taalproblemen komt informatie van de Wmo-adviesraad moeilijk over. Sommige Wmo-adviesraden doen een beroep op de gemeente om de Wmo-adviesraad bekender te maken bij niet-westerse migranten. Er zijn ook Wmo-adviesraden die het moeilijk vinden om in te schatten hoe hun naamsbekendheid onder niet-westerse migranten is. De contacten die Wmo-adviesraden hebben met niet-westerse migranten verlopen vaak via de netwerken van de niet-westerse migranten die al in de Wmo-adviesraad zitten. Zij vertegenwoordigen in de regel verschillende netwerken en hebben contact met hun achterban. Soms 6

13 3 Resultaten interviews zorgt een adviseur van de gemeente voor contacten met (netwerken van) niet-westerse migranten. Verder wordt er door sommige Wmo-adviesraden op informele wijze wel eens contact gelegd met niet-westerse migranten, bijvoorbeeld door een moskee te bezoeken. Wat betreft de werving van nieuwe leden maakt de helft van de Wmo-adviesraden geen onderscheid tussen autochtonen en niet-westerse migranten. Er wordt een vacature opgesteld of er wordt iemand via via gepolst. In sommige gevallen wordt gebruikgemaakt van een adviseur van de gemeente. Ook wordt gebruikgemaakt van het netwerk van de niet-westerse migrant. Vier van de tien Wmo-adviesraden geven aan dat zij niet-westerse migranten niet of nauwelijks bereiken met de werving. Deze Wmo-adviesraden ervaren het bereiken van niet-westerse migranten als een moeizaam proces. Volgens een enkele Wmo-adviesraad komt dit vooral door een gebrek aan interesse van de niet-westerse migrant. Andere Wmo-adviesraden denken eerder dat de boodschap niet overkomt vanwege de taalbarrière. Twee Wmo-adviesraden hebben geen problemen met het bereiken van niet-westerse migranten. Leden van niet-westerse afkomst over werving van nieuwe leden Onder leden van niet-westerse afkomst zijn zowel leden die via een informeel voortraject zijn gevraagd voor een functie in de Wmo-adviesraad, als leden die gereageerd hebben op een vacature in de krant. Twee van de drie geïnterviewde leden van niet-westerse afkomst zijn ongevraagd benaderd voor de Wmo-adviesraad. Dit gebeurde via platforms waar zij deel van uitmaken. Volgens de geïnterviewden is de bekendheid van de Wmo-adviesraad bij niet-westerse migranten klein, evenals hun interesse hiervoor. Het bereiken van niet-westerse migranten lukt alleen met gerichte acties (aankondigingen, verzendingen van de gemeente en dergelijke). Het gaat vooral om een actieve houding van de Wmo-adviesraad. Wanneer alleen gebruik wordt gemaakt van formele kanalen, worden nietwesterse migranten onvoldoende bereikt Selectie Voorzitters en secretarissen Wmo-adviesraden over selectie van nieuwe leden Selectie algemeen De selectieprocedure verschilt nogal per Wmo-adviesraad. Een aantal raden benadert via via een mogelijk geïnteresseerde, waarna deze persoon uitgenodigd wordt om te solliciteren. Er is vrijwel altijd sprake van een sollicitatiegesprek en vaak moet er een sollicitatiebrief geschreven worden. Geschikte personen worden voorgedragen aan de Wmo-adviesraad (en soms ook aan de gemeente). Vaak loopt iemand ook een paar keer mee met vergaderingen van de Wmoadviesraad. De gemeente zelf kan ook iemand voordragen. De voorselectie van potentiële nieuwe leden wordt dus in de ene gemeente door de Wmo-adviesraad zelf gedaan, in een andere gemeente door de gemeente. Ditzelfde geldt voor de benoeming van nieuwe leden van de Wmo-adviesraad. Het belangrijkste selectiecriterium voor een nieuw lid is het hebben van een relevante achterban. Potentiële nieuwe leden moeten relaties hebben op een relevant terrein. Daarnaast vinden de meeste Wmo-adviesraden communicatieve vaardigheden belangrijk. Kennis van de Wmo of van een bepaald terrein en enige affiniteit ermee vinden de meeste Wmo-adviesraden ook een belangrijk criterium. 7

14 3 Resultaten interviews Selectie van leden van niet-westerse afkomst Zeven Wmo-adviesraden geven aan specifiek te selecteren naar niet-westerse migranten. Deze Wmo-adviesraden vinden het van belang dat de samenstelling van de Wmo-adviesraad representatief is voor de samenstelling van de bevolking. De overige drie gemeenten selecteren niet specifiek naar niet-westerse migranten. De Wmo-adviesraden hebben geen beleid dat specifiek is afgestemd op niet-westerse migranten. Het beleid dat er is met betrekking tot de selectie van nieuwe leden is voor iedereen hetzelfde. Bij de meeste Wmo-adviesraden zit geen lid van niet-westerse afkomst in de selectiecommissie. De specifieke samenstelling van deze commissie verschilt echter bij de meeste Wmo-adviesraden per keer. Twee Wmo-adviesraden geven aan dat er wel een lid van niet-westerse afkomst in de selectiecommissie zit. Leden van niet-westerse afkomst over selectie van nieuwe leden Kandidaten van niet-westerse afkomst hebben allen een sollicitatiegesprek gevoerd. Daarnaast hebben zij vergaderingen van de Wmo-adviesraad bijgewoond. Ze zijn vooral geselecteerd omdat zij een goed contact hebben met een relevante achterban. Ook hun kennis van de Wmo en het feit dat ze zich erbij betrokken voelen, heeft meegespeeld bij hun selectie. De selectieprocedure is naar tevredenheid verlopen bij alle kandidaten van niet-westerse afkomst. Twee van de drie kandidaten van niet-westerse afkomst geven aan dat hun achtergrond een criterium voor selectie was. Bij geen van hen zat er een lid van niet-westerse afkomst in de selectiecommissie Training Voorzitters en secretarissen Wmo-adviesraden over training Bij geen enkele Wmo-adviesraad worden er trainingen aan niet-westerse migranten gegeven om hen meer te betrekken bij de Wmo-adviesraad. Een enkele Wmo-adviesraad heeft wel trainingen voor nieuwe leden, maar die zijn bedoeld voor ieder nieuw lid, ongeacht de achtergrond. Ook aan de overige leden van de Wmo-adviesraad worden geen trainingen gegeven die specifiek bedoeld zijn om niet-westerse migranten bij de Wmo-adviesraad te betrekken. De meeste Wmo-adviesraden geven wel cursussen en trainingen, maar die zijn veel algemener van aard. Het gaat dan vaak om deskundigheidsbevordering waarbij het onderwerp het bereiken van allochtonen zijdelings ter sprake kan komen. De meeste Wmo-adviesraden besteden weinig aandacht aan culturele verschillen. Ze weten dat er verschillen zijn in culturele achtergrond maar doen er niets mee. Twee Wmo-adviesraden geven aan een open belangstellende houding te hebben tegenover de culturele achtergrond van de leden Behoud van leden Voorzitters en secretarissen Wmo-adviesraden over behoud van niet-westerse leden Zeven van de tien Wmo-adviesraden geven aan geen ex-leden te hebben van niet-westerse afkomst. Vaak is een niet-westerse migrant die nu lid is van de Wmo-adviesraad er vanaf het begin al bij. Bij de overige drie Wmo-adviesraden zijn in totaal vijf niet-westerse migranten in het verleden lid geweest. Een is gestopt vanwege een verhuizing en een tweede vanwege een andere 8

15 3 Resultaten interviews baan. Er is ook een lid weggegaan omdat er niet echt een achterban aanwezig was. Bij de overige twee ex-leden is het onduidelijk wat de reden is van vertrek, al bestaat bij de Wmo-adviesraad het vermoeden dat er sprake was van desinteresse. Er worden over het algemeen genomen geen specifieke middelen ingezet om leden van nietwesterse afkomst te behouden voor de Wmo-adviesraad. Leden van niet-westerse afkomst over selectie over behoud van niet-westerse leden Om leden van niet-westerse afkomst te behouden voor de Wmo-adviesraad, is het van belang hen serieus te nemen. Een open, geïnteresseerde houding werkt daarbij het beste. Volgens leden van niet-westerse afkomst zijn er geen ex-leden van niet-westerse afkomst in hun Wmo-adviesraad Aanvullende oplossingen Voorzitters en secretarissen Wmo-adviesraden over het betrekken van nietwesterse migranten Zeven Wmo-adviesraden geven aan dat zij geen specifieke methoden hanteren om nietwesterse migranten te bereiken. Er zijn geen specifieke instrumenten voor. Niet-westerse migranten worden op dezelfde manier benaderd als andere doelgroepen. Het onderwerp wordt door sommige van deze Wmo-adviesraden niet als een knelpunt gezien, waardoor er dus geen speciale aandacht voor hoeft te zijn. De overige drie Wmo-adviesraden besteden aandacht aan het bereiken van niet-westerse migranten via voorlichtingsbijeenkomsten. Een Wmo-adviesraad gaat voorlichting geven in een moskee. Een tweede Wmo-adviesraad heeft een speciale bijeenkomst georganiseerd voor migranten. Een derde Wmo-adviesraad heeft naast het organiseren van voorlichtingsbijeenkomsten ook een werkgroep samengesteld om migranten te bereiken voor specifieke projecten. Vijf Wmo-adviesraden bezoeken wel eens specifieke plekken om niet-westerse migranten te benaderen. Hierbij gaat het om moskeeën, gezelschapsruimten en multiculturele centra. Daarnaast is er een Wmo-adviesraad die wel eens naar wijken toegaat waar veel allochtonen wonen in de hoop hen te interesseren voor de Wmo-adviesraad. Leden van niet-westerse afkomst over het betrekken van niet-westerse migranten Volgens leden van niet-westerse afkomst van de Wmo-adviesraad worden geen specifieke instrumenten ingezet voor het betrekken van niet-westerse migranten bij de Wmo-adviesraad. Er worden soms presentaties gegeven, maar die zijn van algemene aard en niet specifiek bedoeld voor migranten. Verder worden er volgens hen geen speciale plekken bezocht om niet-westerse migranten te kunnen benaderen Behoefte aan ondersteuning Voorzitters en secretarissen Wmo-adviesraden over behoefte aan ondersteuning Hoewel sommige Wmo-adviesraden wijzen op knelpunten (moeilijke bereikbaarheid van nietwesterse migranten, gebrek aan interesse, communicatieproblemen en dergelijke), heeft geen enkele Wmo-adviesraad behoefte aan ondersteuning. Het onderwerp wordt vaak te specifiek bevonden. De aandacht zou uit moeten gaan naar (bredere) vragen als Hoe bereik je nieuwe leden? 9

16 3 Resultaten interviews Leden van niet-westerse afkomst over behoefte aan ondersteuning De leden van niet-westerse afkomst stellen eveneens dat er geen behoefte is aan ondersteuning. Overige opmerkingen van voorzitters en secretarissen en leden van nietwesterse afkomst Wmo-adviesraden Aan het slot van het interview kregen de geïnterviewden nog de gelegenheid zelf punten in te brengen die ze hadden gemist tijdens het interview of om zaken te benadrukken die onvoldoende naar voren waren gekomen. Drie Wmo-adviesraden vinden dat de nadruk op niet-westerse migranten er juist voor zorgt dat er een onnodig onderscheid wordt gemaakt tussen niet-westerse migranten en andere groepen. De problemen die er kunnen zijn met betrekking tot bereikbaarheid en dergelijke zijn niet noemenswaardig lastiger dan voor andere groepen. Een vierde Wmo-adviesraad wil wel graag in kaart gebracht zien wat niet-westerse migranten zelf eigenlijk willen, zowel wat betreft wijze van benadering als manier waarop zij betrokken wensen te worden. Deze Wmo-adviesraad stelt dat enerzijds de Wmo-adviesraad zelf waarschijnlijk weinig uitnodigend is naar migranten toe, maar dat anderzijds bij migranten ook weinig bereidheid lijkt te bestaan om iets aan de situatie te veranderen. De niet-westerse migranten voegen hier nog aan toe dat het vanwege de geringe bekendheid van de Wmo-adviesraad nodig is hier meer op te wijzen. 10

17 4 Conclusies en aanbevelingen 4 Conclusies en aanbevelingen In hoeverre is de samenstelling van de Wmo-adviesraden in overeenstemming met de samenstelling van de bevolking? Hoewel de meeste Wmo-adviesraden aangeven vaak moeite te hebben met het bereiken van niet-westerse migranten, slagen de meeste er wel in. Bij twee van de drie Wmo-adviesraden is de samenstelling voor wat betreft het aandeel nietwesterse migranten in overeenstemming met de samenstelling van de bevolking. Een van de drie Wmo-adviesraden heeft ofwel geen lid van niet-westerse afkomst of heeft naar verhouding weinig leden van niet-westerse afkomst. Op welke wijze worden de Wmo-adviesraden samengesteld? De specifieke wijze waarop de Wmo-adviesraad wordt samengesteld, verschilt per gemeente. De belangrijkste wijze is echter de persoonlijke benadering. De meeste Wmo-adviesraden vinden het belangrijk een samenstelling te hebben, waarbij verschillende doelgroepen uit de samenleving zijn vertegenwoordigd. Om ook de groep niet-westerse migranten te kunnen vertegenwoordigen, is een niet-westerse achtergrond vaak een criterium voor selectie. Voor het vinden van nieuwe leden voor de Wmo-adviesraad is vaak sprake van een informeel voortraject, waarbij mensen worden gepolst voor het lidmaatschap. Dit geldt voor zowel niet-westerse migranten als autochtonen. Het hebben van een relevante achterban vergroot de kansen om lid te kunnen worden van de Wmo-adviesraad. Een goed contact met netwerken van migranten is dan ook een belangrijk criterium voor niet-westerse migranten om lid te kunnen worden van een Wmo-adviesraad. Hoewel Wmo-adviesraden aangeven diversiteit na te streven, is er meestal geen beleid dat daar expliciet op gericht is. Op welke wijze en met welke instrumenten kan de positie van leden van nietwesterse afkomst in de Wmo-adviesraden versterkt worden? Formele kanalen om niet-westerse migranten te bereiken werken vaak niet. Van de Wmoadviesraad moet een actieve houding uitgaan om niet-westerse migranten te bereiken. Potentiële nieuwe leden worden vaak informeel benaderd om hen te polsen voor het lidmaatschap van de Wmo-adviesraad. Dit is bij niet-westerse migranten van nog groter belang dan bij autochtonen. Een meer formele benadering, bijvoorbeeld het zetten van een vacature in een krant, levert nagenoeg geen reacties op van niet-westerse migranten. Om niet-westerse migranten te bereiken zal de Wmo-adviesraad op pad moeten gaan. Het gaat hierbij om het bezoeken van zowel moskeeën, gezelschapsruimten en dergelijk, als het organiseren van bijeenkomsten voor niet-westerse migranten (bijvoorbeeld in een wijk waar veel migranten wonen). Het is veel niet-westerse migranten niet duidelijk wat zij (kunnen) hebben aan de Wmoadviesraad. Het is dus van belang dat dit goed uitgelegd wordt. Een open geïnteresseerde houding tegenover niet-westerse migranten in de Wmoadviesraad is van belang. Dit werkt uitnodigend, waardoor niet-westerse migranten zelf ook aangemoedigd worden stappen te zetten. 11

18 4 Conclusies en aanbevelingen Op welke wijze kunnen Meander en Stimulans ondersteuning bieden bij het versterken van de positie van leden van niet-westerse afkomst in de Wmoadviesraden? Er is weinig tot geen behoefte aan ondersteuning die gericht is op het versterken van de positie van leden van niet-westerse afkomsten in de Wmo-adviesraden. Problemen die Wmo-adviesraden hebben met het bereiken of behouden van leden van nietwesterse afkomst, verschillen hooguit gradueel met die van autochtonen. De aandacht voor het bereiken en behouden van leden moet dan ook breder getrokken worden dan alleen de leden van niet-westerse afkomst. De ondersteuning die sommige Wmo-adviesraden nodig hebben wordt vaak al gegeven door een adviseur van de gemeente. Knelpunten die worden genoemd zijn onbekendheid met de Wmo-adviesraad, taalbarrière en gebrek aan interesse. Via voorlichtingsbijeenkomsten zou hier iets aan gedaan kunnen worden. Een aantal Wmo-adviesraden doet dit echter zelf al. Andere Wmo-adviesraden voelen daar minder voor. Het is bij sommige Wmo-adviesraden onduidelijk of er bij niet-westerse migranten eigenlijk wel een echte wens bestaat om deel te nemen aan een Wmo-adviesraad. Dit is een mogelijk onderwerp van onderzoek. 12

19 Bijlage 1 Bijlage 1 Checklist voor voorzitter/secretaris van de Wmo-adviesraad naam van de gemeente aantal inwoners aantal niet-westerse inwoners aandeel niet-westerse inwoners omvang wmo-adviesraad aantal niet-westerse migranten in wmo-adviesraad aandeel niet-westerse migranten in wmo-adviesraad functie of rol in de wmo-adviesraad representatieve vertegenwoordiging redenen voor (eventuele) niet-representativiteit werving (algemeen) wie doet de werving voor nieuwe leden? (van wie gaat het initiatief uit?) van welke wervingskanalen wordt gebruikgemaakt (mondtot-mondreclame, tv, vacaturebank, externe advertentie, huis-aan-huisbladen, platforms, persoonlijke benadering)? is er een (informeel) voortraject (wordt er via contacten met organisaties, netwerken of platforms, gepolst of mensen er belangstelling voor hebben)? werving (met betrekking tot niet-westerse migranten) wordt er specifiek naar niet-westerse migranten gezocht door uw wmo-adviesraad? zijn niet-westerse migranten (voldoende) van het bestaan van de wmo-adviesraad op de hoogte? in hoeverre is er interesse van niet-westerse migranten voor deelname aan de wmo-adviesraad? in hoeverre zijn er contacten met platforms, groepen of initiatieven (netwerken) van niet-westerse migranten? wordt er gebruikgemaakt van wervingskanalen specifiek gericht op niet-westerse migranten? (bijvoorbeeld trefpunt voor allochtonen, via contactpersonen uit de allochtonengemeenschap)? is er een (informeel) voortraject? (wordt er via contacten met organisaties of netwerken gepolst of niet-westerse migranten er belangstelling voor hebben?) worden niet-westerse migranten bereikt met de werving? selectie (algemeen) hoe verloopt de selectieprocedure van nieuwe leden? wat zijn de criteria voor selectie? (representativiteit, kennis van de wmo, kwaliteit, et cetera)

20 Bijlage 1 selectie (met betrekking tot niet-westerse migranten) wordt er specifiek geselecteerd naar niet-westerse migranten? is het een criterium? is er beleid rondom de selectie dat specifiek is afgestemd op niet-westerse migranten? zitten er niet-westerse migranten in de selectiecommissie? training is er bij de wmo-adviesraad sprake van training of cursussen voor niet-westerse migranten om hen bij de wmoadviesraad te betrekken? is er bij de wmo-adviesraad sprake van training of cursussen voor wmo-adviesraadsleden om niet-westerse migranten bij de wmo-adviesraad te betrekken? op wat voor manier wordt er omgegaan met culturele verschillen tussen leden? wordt er rekening mee gehouden? behoud van de leden hebben in het verleden (meer) niet-westerse migranten deel uitgemaakt van de wmo-adviesraad? indien ja, waarom maken zij geen deel meer uit van de wmoadviesraad? worden of zijn er middelen ingezet om leden van nietwesterse afkomst te behouden voor de wmo-adviesraad? mogelijke oplossingen op wat voor manier probeert u niet-westerse migranten te betrekken bij de wmo-adviesraad? worden er instrumenten ingezet die specifiek bedoeld zijn om niet-westerse migranten te betrekken bij de wmoadviesraad? (bijvoorbeeld voorlichtingsbijeenkomsten, presentaties van klankbordgroepen en dergelijke) worden er specifieke plekken bezocht (bijvoorbeeld een moskee of een wijkcentrum) om niet-westerse migranten te benaderen? worden niet-westerse migranten ook actief en ongevraagd benaderd om hen te interesseren voor de wmo-adviesraad? behoefte aan ondersteuning heeft uw wmo-adviesraad behoefte aan ondersteuning om niet-westerse migranten bij de wmo-adviesraad te betrekken en/of te behouden? wat voor ondersteuning heeft u hierbij nodig? wat zijn volgens u de grootste knelpunten? (bijvoorbeeld het bereiken van de niet-westerse migranten, het stimuleren om deel te nemen aan de wmo-adviesraad, het behouden van de leden) heeft u nog overige opmerkingen met betrekking tot het onderwerp van dit interview? 2

21 Bijlage 2 Bijlage 2 Checklist voor leden van de Wmo-adviesraad van nietwesterse afkomst naam van de gemeente aantal inwoners aantal niet-westerse inwoners aandeel niet-westerse inwoners omvang wmo-adviesraad aantal niet-westerse migranten in wmo-adviesraad aandeel niet-westerse migranten in wmo-adviesraad functie of rol in de wmo-adviesraad representatieve vertegenwoordiging redenen voor (eventuele) niet-representativiteit werving bent u (of was u) lid van de wmo-adviesraad? sinds wanneer zit/zat u in de wmo-adviesraad? (eventueel) tot wanneer zat u in de wmo-adviesraad? hoe bent u bij de wmo-adviesraad gekomen? (via vacature, huis-aan-huisbladen, persoonlijke benadering, via contactpersoon, et cetera) is er met u via een (informeel) voortraject contact opgenomen (is er via een organisatie of netwerk gepolst of u belangstelling had voor de wmoadviesraad)? bent u zelf actief en ongevraagd benaderd om u te interesseren voor de wmo-adviesraad? wordt er specifiek naar niet-westerse migranten gezocht door uw wmo-adviesraad? denkt u dat niet-westerse migranten (voldoende) op de hoogte zijn van het bestaan van de wmoadviesraad? in hoeverre is er volgens u interesse van niet-westerse migranten voor deelname aan de wmo-adviesraad? bent/was u lid van een platform of netwerk (netwerken) van niet-westerse migranten? worden niet-westerse migranten bereikt met de werving? wat vindt u van de manier waarop de wmo-adviesraad zijn leden werft?

22 Bijlage 2 selectie hoe is de selectieprocedure verlopen? wat waren de criteria voor selectie? (representativiteit, kennis van de wmo, kwaliteit, et cetera) hoe heeft u de selectieprocedure ervaren? was uw niet-westerse achtergrond een criterium? werd er specifiek op geselecteerd? zaten er niet-westerse migranten in de selectiecommissie? behoud van de leden hebben in het verleden (meer/andere) niet-westerse migranten deel uitgemaakt van de wmo-adviesraad? zo ja, waarom maken zij geen deel meer uit van de wmo-adviesraad? worden of zijn er middelen ingezet om leden van nietwesterse afkomst te behouden voor de wmoadviesraad? zijn er trainingen of cursussen voor wmo-adviesraadsleden om om te gaan met verschillen in culturele achtergrond van de leden? wat is volgens u nodig om leden van niet-westerse afkomst te behouden voor de wmo-adviesraad? mogelijke oplossingen worden er instrumenten ingezet die specifiek bedoeld zijn om niet-westerse migranten te betrekken bij de wmo-adviesraad? (bijvoorbeeld voorlichtingsbijeenkomsten, presentaties van klankbordgroepen en dergelijke) worden er specifieke plekken bezocht (bijvoorbeeld een moskee of een wijkcentrum) om niet-westerse migranten te benaderen? behoefte aan ondersteuning: heeft uw wmo-adviesraad behoefte aan ondersteuning om niet-westerse migranten bij de wmo-adviesraad te betrekken en/of te behouden? wat voor ondersteuning is er volgens u nodig? waar zitten volgens u de grootste knelpunten om nietwesterse migranten te betrekken bij de wmoadviesraad? (bijvoorbeeld het bereiken van de nietwesterse migranten, het stimuleren om deel te nemen aan de wmo-adviesraad, het behouden van de leden) heeft u nog overige opmerkingen met betrekking tot het onderwerp van dit interview? 2

23 Bijlage 3 Bijlage 3 Aandeel niet westerse migranten in de bevolking en in Wmo-adviesraden Tabel 1 Aandeel niet-westerse migranten in de bevolking gemeente totaal aantal inwoners aantal niet-westerse inwoners aandeel niet-westerse inwoners (in percentages) alphen aan den rijn barendrecht capelle aan den ijssel delft gorinchem gouda leerdam leiden maassluis rijswijk schiedam spijkenisse vlaardingen zoetermeer zwijndrecht bron: Centraal Bureau voor de Statistiek Tabel 2 Aandeel niet-westerse migranten in Wmo-adviesraden gemeente totaal aantal leden (zonder de voorzitter) aantal niet-westerse leden aandeel niet-westerse leden (in percentages) alphen aan den rijn barendrecht capelle aan den ijssel delft gorinchem gouda leerdam leiden maassluis rijswijk schiedam spijkenisse vlaardingen zoetermeer zwijndrecht bron: Tympaan Instituut