Gemeente Den Haag. de gemeenteraad

Transcriptie

1 Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag de gemeenteraad Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk rm DSB/ RIS Doorkiesnummer adres Aantal bijlagen Onderwerp Preadvies (H)eerlijk Haags; Een initiatiefvoorstel voor een Stedelijke Voedselstrategie Datum 20 maart 2012 Door de Partij voor de Dieren, de PvdA, de Haagse Stadspartij en GroenLinks is op 16 oktober 2011 het voorstel: (H)eerlijk Haags; Een initiatiefvoorstel voor een stedelijke voedselstrategie ingediend (rv 129/RIS ). Tijdens de gemeenteraadsvergadering van 3 november 2011 heeft de wethouder VDMO aan de raad toegezegd dat het initiatiefvoorstel uiterlijk 29 maart 2012 wordt afgedaan. Met deze raadsmededeling komen wij aan dit verzoek tegemoet. Het initiatiefvoorstel geeft aan dat kleinschalige en lokale voedselproductie kansen biedt voor versterking van de sociale cohesie en bevordering van gezondheid. Met regionaal geproduceerd voedsel kunnen zowel de samenhang in de regio als de voedselsector in Den Haag worden versterkt. Het geeft ook de lokale economie een impuls. Met een strategie voor duurzaam voedsel kan ook winst worden behaald bij het reduceren van de CO 2 -uitstoot. In het initiatiefvoorstel worden kansen en mogelijkheden om een lokale en regionale voedselstrategie te ontwikkelen geschetst. Het college spreekt haar waardering uit voor het initiatief waarin meer aandacht wordt gevraagd voor voedsel. Het voorstel geeft een goede indruk van de verwevenheid van de stad met voedsel en de veelheid van initiatieven en ideeën die al in de Haagse samenleving over voedsel bestaan. Regionaal geproduceerd voedsel heeft raakvlakken met onderwerpen die voor dit college belangrijk zijn: het verbeteren en vergroenen van het leefklimaat in Den Haag, het stimuleren van participatie en lokale initiatieven en het bevorderen van sociale cohesie en duurzaamheid. Allereerst gaan wij in op wat op het gebied van voedsel al in door de gemeente wordt gedaan. Daarna geven wij aan wat we meer gaan doen. Vervolgens gaan we nader in op een aantal onderdelen, die wij uit het initiatiefvoorstel hebben gelicht. Verder geven we de positie van de gemeente in deze aan. Tenslotte volgt het advies van het college over het initiatiefvoorstel. Inlichtingen bij Postadres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Telefoon: Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: Internetadres:

2 DSB/ Wat doen we al? Het algemene uitgangspunt van het initiatiefvoorstel voor meer aandacht voor de bewustwording en consumptie van voedsel wordt door het college onderschreven. De verantwoordelijkheid van de gemeente werkt reeds door in het eigen beleid en is opgenomen in de lopende programma s. Beleid ten aanzien van voedsel en de in het initiatiefvoorstel genoemde verbindingen wordt ingevuld via diverse andere gemeentelijke beleidskaders of activiteiten. De raad is hierover meerdere momenten geïnformeerd. Onder meer betreft dit: Gezonde voeding en bewegen is één van de vijf speerpunten in het volksgezondheidsbeleid in de komende jaren zoals beschreven in Gezond aan de slag!; Nota Volksgezondheid (RIS181972). In de Haagse Aanpak Gezond Gewicht (HAGG) wordt op scholen voorlichting en educatie over gezonde voeding voor alle leeftijdsgroepen van 0 tot19 jaar aangeboden. Zoals in de programma s Gezond Bezig en Lekker Fit. Bij de passende begeleiding van kinderen met overgewicht is voedingssadvies onderdeel van de ondersteuning en voorlichting van ouders. Daarnaast speelt gezonde voeding een centrale rol in de wijkgerichte aanpak in de achterstandswijken voor jongeren met een hoog risico op overgewicht. GGD werkt daarbij samen met welzijn, zorg en sport. Voor de leeftijdsgroep volwassenen is een gezond eetpatroon onderdeel van leefstijlinterventies. Samen met zorgverzekeraars is een leefstijlinterventie ontwikkeld die bedoeld is voor sociale minima en die toeleidt naar beweegen sportactiviteiten. Het is de bedoeling dat jaarlijks 500 deelnemers aan deze leefstijlinterventie deelnemen. In lijn met het concernkader duurzaam inkoopbeleid (RIS169126) worden voor de bedrijfsrestaurants veel producten uit de categorie maatschappelijk verantwoord ondernemen besteld. Zoals biologische- en fair trade-producten. Vanaf 1 januari 2012 staat de warme vegetarische maaltijd op het menu van het bedrijfsrestaurant van het stadhuis. Bij voldoende vraag volgt de definitieve inregeling ervan in het weekmenu en zal een vegetarische maaltijd ook op het menu van het bedrijfsrestaurant aan de Fruitweg worden geplaatst. De activiteiten gericht op milieueducatie en bewustwording worden ingevuld met lespakketten, waarin aandacht is voor onder meer milieueffecten van voedsel afkomstig van ver (RIS142355). In het seizoen zijn door basisscholen voor ongeveer 800 groepen leerlingen (een groep bestaat gemiddeld uit 25 kinderen) ca lessen en pakketten over voedsel aangevraagd en verzorgd; met daarin ook bezoeken aan de boer of de stadsboerderij. Beoogd wordt jongeren een meer bewuste keuze over voedsel te leren. De gemeente is bij de uitvoering van activiteiten samenwerking met Gezonde Gronden en Eetbaar Park gestart. Hobbytuinen worden door de gemeente verhuurd. Bijna m 2 volkstuinen worden via de overkoepelende Haagse Bond voor Volkstuinverenigingen verhuurd. Voedsel is verder een belangrijk thema bij het vergroenen van en tuinieren op schoolpleinen en bij buurttuinieren. Buurttuinieren wordt door de gemeente Den Haag aangeboden op meer dan tien complexen. Verspreid over de stad tuinieren jaarlijks meer dan 600 Hagenaars. Bij verzoeken vanuit wijken en buurten van bijvoorbeeld scholen, bewonersorganisaties en zelforganisaties van bewoners brengt de gemeente haar expertise op het gebied van groenbeheer, milieueducatie en gezondheid in. Soms gebeurt dat met ondersteuning van externe partners, zoals het Haags Milieucentrum en Stroom. Soms is sprake van extra scholing. Zo worden de bewoners rond het initiatief van het Mr. de Bruinplein geschoold in permacultuur, betaald uit het initiatievenbudget krachtwijken. In de nota Haagse Bomen, kiezen voor kwaliteit en diversiteit (RIS158380) zijn mogelijkheden opgenomen om in zowel de stad als het openbaar groen vruchtdragende bomen te planten. Braakliggende terreinen zijn voor ons ook een speerpunt. Per geval zal afgewogen moeten worden of stadslandbouw of natuur een optie is. In de ecologische zones doen we in het groenbeheer veel voor bijen en tal van andere diersoorten. Organisaties en burgers worden uitgenodigd bij het inventariseren, monitoren en zoeken naar mogelijkheden voor bijenmaatregelen in het openbare groen.

3 DSB/ Wat kunnen we meer doen? In toenemende mate komt voedsel en de verbouw ervan binnen en buiten de stad onder de aandacht van bewoners in Den Haag. Daarom wil het college in reactie op uw initiatiefvoorstel en binnen de vastgestelde beleidskaders en daarvoor beschikbare budgetten meer doen en de aandacht voor voedsel versterken. Wij stellen voor dat: bij de nieuwe aanbesteding voor de inkoop van het bedrijfsrestaurant de mogelijkheden worden betrokken van regionaal duurzaam voedsel en het gebruik van regionale producten in de eigen bedrijfskantines. Een optie is om een deel van de producten buiten een nieuwe raamovereenkomst te houden en deze regionaal in te kopen. Een andere optie is om wel voor één raamcontract te gaan, maar hierbij in het programma van eisen te beschrijven dat een deel van de in te kopen producten duurzaam en regionaal moeten zijn; hoewel het huidige contract voor de inkoop van het bedrijfsrestaurant formeel geen mogelijkheden biedt, er bij de huidige leveranciers een verzoek wordt gedaan voor meer regionale duurzame producten ; binnen het huidige beleid mogelijkheden zullen worden nagegaan om vrucht- en nootdragende bomen langs de openbare weg te (her)planten, desgewenst in samenwerking met bewoners; particulieren ruimte krijgen om zelf locaties met vrucht- en nootdragende bomen in te vullen. Daarnaast geeft de gemeente voor 2012 subsidie aan het Haags Milieucentrum om onderzoek te doen waar met stadslandbouw of natuur zowel op braakliggende terreinen als in leegstaande kantoren en op daken van kantoren kan worden geëxperimenteerd cq gerealiseerd; dit in samenwerking met buurtbewoners, wijkorganisaties, scholen, natuur-en milieuorgansiaties en zorgcentra. Overige punten uit het initiatiefvoorstel. Hieronder hebben wij een aantal onderdelen uit het initiatiefvoorstel gelicht. Daar gaan we nader op in. Economie De aandacht van het initiatiefvoorstel gaat uit naar het bevorderen van kleinschalige initiatieven en regionale afzet van regionaal geproduceerd voedsel. Bij de verbinding van voedsel met economie in het initiatiefvoorstel is enige relativering op zijn plaats. Hoewel kleinschalige voedselproductie enig effect heeft op de werkgelegenheid, is de bijdrage aan structurele economische doelstellingen in verhouding laag. Daarnaast is regionale afzet weliswaar interessant, maar de praktijk laat zien dat de vraag naar andere producten vele malen groter en anders is dan naar de producten die de regio verbouwt. Mondiale ontwikkelingen zijn dusdanig dat inkoop- en productieafspraken en distributieketens in Greenport-Westland en in de Scheveningse visserijsector van een ander schaalniveau en orde van grootte zijn dan in het initiatiefvoorstel wordt voorgesteld. Wel is Westland (Tomatoworld) een nabije locatie waar in het kader van educatieprogramma s over voedsel leerlingen kennis mee kunnen maken. Via de Visafslag Scheveningen worden eveneens voor groepen en scholen rondleidingen georganiseerd. Daarnaast onderzoekt de sector de haalbaarheid van het concept Fishworld waarmee ze een podium krijgt voor informatie-overdracht over de ontwikkelingen binnen de sector en de Noordzee. In dit verband is wel vermeldenswaard dat de gemeente in het kader van de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag deelneemt in de Hof van Delflandraad. De verbinding van een vitale agrarische sector met de steden maakt onderdeel uit van de kernopgaven bij de ontwikkeling van het Hof van Delfland. De Haagse Good & Green Guide De Haagse Good & Green Guide is een voorbeeld van een door ondernemers zelf ontwikkeld product. Deze ondernemers zien voor maatschappelijk verantwoord ondernemen marktruimte en -kansen. De ondernemers en de concreet genoemde voorbeelden hebben een plekje in de stad gevonden. Zij hebben in hun ondernemerschap hun eigen doelgroep en marktruimte gevonden en gecreëerd. De gemeente juicht dit initiatief van harte toe.

4 DSB/ Visserij Ook de visserijsector in Scheveningen floreert en profileert zich voornamelijk op eigen kracht. De sector investeert in duurzaamheidsmaatregelen (waaronder MSC en nieuwe vangsttechnieken), soms gesteund door (Europese) subsidieprogramma's. Het Vispact Scheveningen uit 2009 is een impuls van een groot aantal lokale en andere vertegenwoordigers uit de brede vissector die het belang van duurzame versterking van Scheveningen als viscentrum onderkennen. Met het traject Scheveninger' Best heeft de sector in 2011 de promotie van verse, lokale, duurzaam gevangen vis zelf opgepakt.. Ook bij de ontwikkelingen op de kade staat duurzaamheid op de agenda, zowel bij bedrijfsleven als bij de gemeente den Haag. Gemeente, de reders met vissersschepen in Scheveningen Haven en Rijkswaterstaat, de laatste als eigenaar van twee schepen, hebben gezamenlijk de intentie uitgesproken om een walstroomsysteem aan te leggen, zodat schepen die in de Haven van Scheveningen zijn aangemeerd hun aggregaten niet meer hoeven te laten draaien. In 2012 vindt een ontwerpfase plaats, waarna de partijen een definitief besluit nemen over de aanleg van de laadstations, de benodigde elektriciteitsleidingen en de aanpassingen van de schepen. Met deze aanpassing vermindert de uitstoot van luchtvervuiling, neemt geluidshinder af en vermindert het energiegebruik. De visserij wordt daarmee een stuk duurzamer. CO 2 -emissie Ook bij de suggestie in het initiatiefvoorstel dat met een duurzame voedselstrategie als onderdeel van het Klimaatplan veel winst te behalen valt bij het halen van de Haagse klimaatdoelen plaatsen wij een kanttekening. Het gemeentelijke beleid in het Klimaatplan gaat uit van de directe CO 2 emissie. De indirecte uitstoot veroorzaakt door de consumptie van voedsel door de Haagse burger (voedsel van ver) is bij de gemeente bekend, maar ligt buiten de directe invloedsfeer van de gemeente. Met natuur- en milieueducatie en bij de uitvoering van het beleid volksgezondheid worden burgers wel geïnformeerd over voedsel en de keuze van voedselproducten. Samenwerking met Haaglanden, Provincie en Rijk Het Rijk heeft voedsel geïntegreerd in andere beleidsvelden en heeft op dit moment geen afzonderlijk beleid gericht op dit thema. Wel worden mogelijkheden van lokale voedselproductie verkend door het stadsgewest Haaglanden en de Provincie. De gemeente volgt deze ontwikkelingen met belangstelling. Op het gebied van milieueducatie is reeds samenwerking tussen de milieueducatie-afdelingen van Den Haag, Delft en Zoetermeer. Rol van de gemeente. Zo veel is duidelijk: er gebeurt al veel in de stad op het gebied van voedsel en stadslandbouw. Dat laat zien dat voedsel leeft. De burgers zelf zijn zich steeds meer bewust van het belang van gezond en herkenbaar voedsel. Ook heeft de burger steeds meer behoefte om zelf met voedsel aan de slag te gaan. Van zelf geteeld voedsel krijgen we een beter gevoel van wat de seizoenen aan producten leveren en het is vaak ook lekkerder. Het college is blij met deze ontwikkeling en ondersteunt deze naar vermogen. Wij willen daarbij de beweging en energie voor deze initiatieven laten waar die is: bij maatschappelijke organisaties, bewonersgroepen en actieve burgers in de stad. Zoals ook in het collegeakkoord is beschreven: Wij nodigen Hagenaars uit zelf initiatief te nemen. Waar nodig en mogelijk steunen wij deze. Uiteraard houdt de initiatiefnemer het initiatief.. Onze rol vullen wij in door informatie te verschaffen, know-how in te brengen, door uitvoering te geven aan vastgesteld beleid, het nagaan van mogelijkheden om barrières voor lokale initiatieven weg te nemen en door de relatie tussen verschillende beleidsterreinen op het gebied van voedsel zo nodig te versterken. Hiermee bieden wij duidelijkheid over onze rol. Het is aan de stad om te kijken hoe ze de ideeën over voedselstrategie en stadslandbouw verder invullen.

5 DSB/ Kosten De kosten voor beleid ten aanzien van voedsel worden gedekt door de in de begroting beschikbaar gestelde budgetten. Zoals gezegd betreft dit budgetten die zijn gekoppeld aan de gemeentelijke beleidskaders en activiteiten, waarin de aandacht voor bewustwording en consumptie van voedsel doorwerkt. In het initiatiefvoorstel wordt gesteld dat de verwezenlijking van duurzaamheidsambities met een duurzame voedselstrategie zonder extra middelen kan. Wanneer deze conclusie juist zou zijn, zou het college het initiatief grotendeels ondersteunen. Het college deelt die conclusie echter niet. Het vergroten van de impact van hetgeen in de stad op het gebied van voedsel gebeurt en het versnellen daarvan vraagt tijd en capaciteit van het gemeentelijke apparaat. Initiatieven leiden bovendien vaak tot verzoeken aan de gemeente om financiële bijdragen. In dit verband hechten wij eraan op te merken dat, buiten wat wij nu al doen in de lopende programma s en de in dit preadvies toegezegde extra activiteiten, er geen extra financiële middelen beschikbaar zijn om een stedelijke voedselstrategie te ontwikkelen en om in samenwerking met maatschappelijke organisaties en andere initiatiefnemers deze strategie te implementeren. Faciliteren in de zin van mogelijkheden creëren, verbindingen maken, initiatieven ondersteunen en samenbrengen, opschalen kost tijd en capaciteit van de gemeentelijke organisatie. In de tabel hieronder is ook weergegeven welke gemeentelijke bijdragen in het initiatiefvoorstel worden gevraagd, die wel extra middelen en capaciteit kosten. Veelal liggen deze te leveren bijdragen in de sfeer van beleid en communicatie, terwijl juist op de beleids- en communicatiefuncties een forse bezuiniging is doorgevoerd. Wij schatten de extra inzet voor de in het initiatief gevraagde gemeentelijke bijdragen op 1 fte, gemiddeld ,00 inclusief overhead en uitgaande van 0,5 fte beleid en 0,5 fte communicatie. Deze capaciteit is niet beschikbaar. Het college wil zoveel mogelijk tegemoet komen aan de wensen van de raad, maar zonder dat dit leidt tot kostenverhoging of het bemoeilijken van opgedragen bezuinigingen. Dat is reden om het voorstel om tot een stedelijke voedselstrategie te komen te ontraden. Overigens heeft de gemeente ten aanzien van voedsel geen wettelijke taak. Tabel Wat doen we al. Wat kunnen we meer doen zonder dat het geld kost. Wat kunnen we niet doen omdat het geld kost. Gezondheid - voorlichting en educatie op scholen over gezond - - extra aandacht voor gezond eten bij jeugd en eten - werkgevers - voeding centraal in wijkgerichte aanpak voor jongeren met overgewicht stimuleren gezonde voeding door middel van gemeentebrede campagnes zoals Ga voor gezond en aanbod versproducten bij scholen Inkoop regionale producten Educatie - pilot vegetarische maaltijd op menu bedrijfsrestaurant - aanbod en verzorging lessen en lespakketten over voedsel op scholen - jongeren betrekken bij - mogelijkheden nagaan bij huidige en aanstaande leveranciers voor meer regionale duurzame producten in bedrijfsrestaurant - verkennen mogelijkheden voor lokale voedselproductie bij Haaglanden en Provincie - ondersteunen promotie regionale producten - creëren platform duurzame regionale voedselvoorziening realiseren van afzetmarkten - - opzetten projecten, zoals over seizoensproducten en smaakeducatie voor jongeren uit verschillende

6 DSB/ Bewoners Economie Dier, natuur en milieu Visserij vergroenen en tuinieren op schoolpleinen - verhuur hobby-, volks- en buurttuinen - inbreng expertise groenbeheer, educatie en gezondheid bij en financiële ondersteuning van bewonersinitiatieven - planten van vrucht- en nootdragende bomen in openbaar groen - opties nagaan om braakliggende terreinen met stadslandbouw of natuur in te richten - verbinding van agrarische sector met steden bij de ontwikkeling van Hof van Delfland - bijenmaatregelen in ecozones - partijen betrekken bij inventarisaties in flora- en faunabeheer - inkoop biologische- en fair tradeproducten - ondersteuning initiatieven ten behoeve van promotie duurzame vis - nagaan mogelijkheden van planten vrucht- en nootdragende bomen in openbare ruimte - geven van ruimte aan particulieren om zelf locaties met vrucht- en nootdragende bomen in te vullen - subsidies aan het Haags Milieucentrum in 2012 voor onderzoek naar stadslandbouw en natuur op braakliggende terreinen en op/in leegstaande kantoren culturen - extra stimuleren kennis over lokaal duurzaam voedsel - promotie hergebruik gft-afval door stadstuinders - opzetten projecten zoals volkstuinvitaminen - - faciliteren aanbieders van regionaal geproduceerd voedsel - uitbreiding samenwerkings- verbanden met onder meer KvK en MKB - aanleg walstroomsysteem - - voorlichten over bijen en bijvriendelijk tuinieren - voeren campagne over gezond voedsel - ontwikkelen kringloopstrategie Samenvattend Voedsel is op meerdere werkvelden al aandachtspunt in het gemeentelijk beleid. Het college is bereid binnen de bestaande beleidskaders en de daarvoor beschikbare budgetten de aandacht voor voedsel versterken. Extra financiële middelen voor nieuw beleid ontbreken echter. Het college van burgemeester en wethouders, de secretaris, de burgemeester, mw. A.W.H. Bertram J.J. van Aartsen