Gemeente Delft ERZONDEN - 2 'W\ Geachte eden van de raad,

Transcriptie

1 Samenleving Uitvoering Gemeente Delft Westlandseweg ES Delft IBAN NL21 BNGH t.n.v. gemeente Delft Retouradres : Uitvoering, Postbus 78, 2600 ME Delft Aan de leden van de gemeenteraad Behandeld door Sanne van I Hof svhof@delft.n1 Internet Telefoon ERZONDEN - 2 'W\ Datum Ons kenmerk Uw brief van Onderwerp Motie Right to Challenge Uw kenmerk Bijlage Geachte eden van de raad, Tijdens de bespreking van de verordening maatschappelijke ondersteuning Delft 2015 is de motie Right to Challenge aangenomen. De raad verzoekt het college met deze motie het recht om uit te dagen uit te werken en op te nemen in de verordening maatschappelijke ondersteuning 2015, kwaliteitscriteria op te stellen waaraan maatschappelijke initiatieven dienen te voldoen en burgers actief te informeren over het recht uit te dagen. Met deze brief informeren wij u over de mogelijkheden die wij zien om Right to Challenge toe te passen in de gemeente Delft. Right to Challenge is een nieuw en complex onderwerp. Verschillende gemeenten zijn momenteel bezig om aan het Right to Challenge een invulling te geven en zijn daarin ook zoekende. Daarom is in december 2015 op initiatief van de gemeente Delft een kennisatelier Right to Challenge gestart in samenwerking met de VNG. Wij hebben de H10 gemeenten uitgenodigd en in vier bijeenkomsten samen met andere gemeenten uit de regio verkend hoe Right to Challenge vorm kan worden gegeven. Dit kan op verschillende man ieren. Aan het einde van deze brief doen wij een voorstel over hoe we Right to Challenge in de gemeente Delft willen gaan oppakken. Eerst zullen we wat dieper ingaan op wat Right to Challenge betekent, waar het vandaan komt en hoe het ingevuld kan worden in de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Wat is Right to Challenge? Er is op het moment geen allesomvattende definitie van Right to Challenge waar iedereen zich in kan vinden, dat biedt ruimte voor verschillende interpretaties over wat er met het Right to Challenge wordt bedoeld en hoe je er vorm aan kunt geven. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) definieert het Right to Challenge als volgt: Het Right to Challenge staat voor het recht van

2 bewoners(groepen)om de overheid uit te dagen om publieke taken over te nemen, als zij het anders, slimmer, beter, goedkoper kunnen. Right to Challenge is niet hetzelfde als maatschappelijk aanbesteden. Maatschappelijk aanbesteden is al een ouder instrument en een manier om bewoners en maatschappelijke partners bij beleid en uitvoering te betrekken. Het initiatief ligt dan bij de gemeente. De gemeente daagt de gemeenschap uit om een specifieke maatschappelijke taak of dienst over te nemen. Bij een Right to Challenge komt het initiatief uit de gemeenschap. Waar komt Right to Challenge vandaan? Het Right to Challenge komt uit het Verenigd Koninkrijk en is bedoeld om de invloed van burgers op het lokaal bestuur te vergroten. Het Right to Challenge is vastgelegd in landelijke wetgeving, de Localism Act Doel daarvan was om lokale samenwerking te ondersteunen door de macht van grote bureaucratische organisaties te verschuiven naar kleinschalige lokale gemeenschappen. Geble ken is dat in Engeland maar heel beperkt een formeel beroep wordt gedaan op het Right to Challenge. Er komt namelijk nogal wat bij kijken wan neer bewoners(groepen) publieke taken via bestaande aanbestedingsregels en kwaliteitseisen moeten gaan overnemen. Gebleken is dat dat bijna niet haalbaar is voor niet professionele organisaties. Het kan wel zo zijn dat het wettelijke recht de gemeenten in Engeland heeft aangejaagd om de samenwerking met bewonersinitiatieven te zoeken zodat er geen formele challenge nodig is. Right to Challenge en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning In Nederland heeft de landelijke overheid er vooralsnog voor gekozen het Right to Challenge niet wettelijk op te leggen aan de gemeenten. Dit betekent dat er op lokaal niveau invulling kan worden gegeven aan het Right to Challenge. Wel is er in de in de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO 2015) een amendement Right to Challenge opgenomen. Dit betekent in het kort dat bewoners en buurtinitiatieven zorg- en ondersteuningstaken kunnen overnemen en betrokken kunnen worden bij de uitvoering van WMO-beleid. Dit past volgens ons goed bij de uitgangspunten van de WMO om zorg en ondersteuning meer op eigen kracht en dichter bij de mensen te organ iseren. Ook wordt op deze manier de weg vrijgemaakt voor het aandragen van eigen ideeen voor beleid en eigen voorstellen voor uitvoering door inwoners van Delft. In overleg met het ministerie is er een werkdefinitie opgesteld van Right to Challenge in de WMO, waarin onderstaande elementen worden genoemd: Er is altijd sprake van een maatschappelijk initiatief, instellingen kunnen geen challenge indienen, maar als georganiseerde bewoners zich bijvoorbeeld verenigd hebben in een (zorg)cooperatie, dan is dit wel mogelijk. De challenge biedt (veronderstelde) voordelen ten opzichte van het door de gemeente gecontracteerde aanbod. Deze voordelen kunnen onder andere betrekking hebben op de prijs (aanbod wordt meer 2/5

3 kosten efficient uitgevoerd) en/of de kwaliteit (aanbod leidt to hogere klanttevredenheid) Het aanbod waar de challenge betrekking op heeft, konnt altijd (deels) in de plaats van een door de gemeente gecontracteerd aanbod. Met andere woorden: er kan geen sprake zijn van (volledig) additioneel aanbod. Right to Challenge reikt verder dan alleen de WMO. In principe kan de lokale overheid op allerlei terreinen uitgedaagd worden om publieke taken over te hevelen naar bewoners(organisaties). Bijvoorbeeld beheer van openbaar groen en beheer van welzijnsvoorzieningen lenen zich ook voor Right to Challenge. Right to Challenge in Delft, kansen en dillema's. Het Right to Challenge past wat ons betreft bij de rolverandering die we als lokale overheid doormaken en bij de ontwikkelingen in de samenleving. Als gemeente zijn we al!anger bezig met het zoeken naar samenwerking met (bewoners)initiatieven. Samen met bewoners(organisaties), stichtingen, verenigingen en (sociaal) ondernemers hebben we de afgelopen tijd gekeken hoe bepaalde voorzieningen overgenomen kunnen worden door hen. Een aantal voorzieningen zijn ook daadwerkelijk overgenomen door de stad. Denk hierbij aan overname van het beheer velden sportpark Biesland, overname van de waterspeeltuinen/kinderboerderijen en overname van Buurthuis Voorhof. Daarnaast faciliteren we met het Netwerk Maatschappelijke Initiatieven (samen met partners uit de stad) steeds meer (bewoners) initiatieven vanuit de stad. Onlangs heeft u hier meer over kunnen lezen in de evaluatie van het Netwerk Maatschappelijke Initiatieven De gemeente wil verder uitzoeken met de stad en de raad hoe we de ontwikkelingen als eigen regie en verantwoordelijkheid van de samenleving verder kunnen uitwerken en faciliteren. Right to Challenge kan daarbij een rol spelen omdat het meer verantwoordelijkheid en sturingsmacht bij bewoners legt. Daarnaast kan het sociale cohesie en betrokkenheid van bewoners vergroten. Wat betreft Right to Challenge in de WMO kan het een verschuiving teweeg brengen van zwaardere naar lichtere zorg en nieuwe combinaties tussen formele en informele hulp stimuleren. Daarnaast worden zorgaanbieders gestimuleerd om anders te gaan denken en meer vanuit bewoners en niet-professionele instanties te gaan werken. Naast bovengenoemde kansen zijn er ook dillema's waar we rekening mee moeten houden. Zoals hierboven geschetst heeft de gemeente de laatste jaren al ervaringen opgedaan met (bewoners)initiatieven die voorzieningen in de stad hebben overgenomen. Gebleken is dat een voorziening overnemen niet vanzelf gaat. Het is van belang dat er aan de voorkant goede haalbare afspraken gemaakt worden. Daarnaast is begeleiding om te komen tot een goed (ondernemers)plan en kosten-baten analyse vaak nodig om op lange termijn de overname te laten slagen. Dit kost tijd, ook van gemeentelijke zijde. Verder hangt de kans van slagen vaak af van personen. Zijn er genoeg bekwame personen die zich inzetten voor de voorziening, ook op langere termijn? 3/5

4 Bij het Right to Challenge, het overnemen van een overheidstaak moet rekening worden gehouden met bovenstaande factoren en spelen nog andere vraagstukken een rol. Een van de belangrijkste vragen is Waar willen we Right to Challenge voor openstellen? Het kan gaan over groenvoorzieningen, welzijnsvoorzieningen en over zorg, (algemene voorzieningen in de zorg, maar ook maatwerkvoorzieningen/specialistische zorg). Deze vraag hangt samen met risico's die de gemeente wil en durft te nemen en in hoeverre we de kwaliteit en continditeit van de dienstverlening en ondersteuning willen garanderen. Risico's bij het openstellen van Right to Challenge bij maatwerkvoorzieningen in de zorg kunnen groter zijn dan bij algennene voorzieningen. Bij publieke diensten horen bepaalde kwaliteitseisen. Hoe kun je garanderen dat bewonersinitiatieven aan de gewenste kwaliteitseisen voldoen, of stel je je eisen bij? Daarnaast berusten bewonersinitiatieven vaak op samenwerking van mensen die elkaar kennen. Hoe wordt de continditeit geborgd als deze samenwerkingsverbanden uiteenvallen. Naast de mogelijkheden die we nu hebben, namelijk dat bewoners met hun initiatieven gebruik kunnen maken van het NMI en een beroep kunnen doen op de stimuleringssubsidie, betekent Right to Challenge dat bewoners het recht krijgen om mee te doen met aanbestedingen. Dit brengt ook praktische vraagstukken met zich mee. Voor bewoners(organisaties) zal het vaak moeilijk zijn om aan alle voorwaarden van een aanbesteding te kunnen voldoen die nodig zijn om ook daadwerkelijk een dienst over te kunnen nemen. Samenwerking met een bestaande professionele organisaties zou uitkomst kunnen bieden. Een tussenvornn van Right to Challenge zou kunnen zijn dat bewoners worden betrokken bij de voorbereiding en beoordeling van een aanbesteding. Een ander punt is dat de gemeente regelmatig kiest voor meerjarige contracten met professionele organisaties. Initiatieven houden daar geen rekening mee en kunnen zich ieder moment aandienen. Een oplossing zou kunnen zijn om ervoor te kiezen een budget naast het aanbestedingsbudget te reserveren om te experimenteren met bewonersinitiatieven. Dat zijn we van plan voor het inkoopplan Jeugd/VVMO. In het concept inkoopplan dat eind juni door de raad wordt vastgesteld, is een passage opgenomen over experimenteerruimte bieden aan kleine vernieuwende aanbieders, burgerinitiatieven en Right to Challenge. Kwalitatief moeten partners wel aan dezelfde eisen voldoen, maar op bijvoorbeeld administratief vlak kunnen we tijdelijk meer ruimte bieden. Tot slot Binnen de nieuwe rolverhoudingen tussen overheid en samenleving past het dat de Delftse samenleving en de gemeenteraad, een rol gaan spelen bij de invulling van Right to Challenge. Als hulpmiddel hiervoor heeft u onlangs een brief over het Kompas Right to Challenge ontvangen van de LSA. Door samen op te trekken wordt beleid mede vormgegeven door de partijen die het aangaat. Voorstel is daarom te starten met een ken nisatelier in de raad en met geinteresseerde bewoners(organisaties) over het Right to Challenge in het algemeen en het Right to Challenge met betrekking tot de 4/5

5 WMO in het bijzonder. Opbrengsten uit dit kennisatelier kunnen als vertrekpunt dienen voor verder lokale invulling van het Right to Challenge. Wij hopen dat u enthousiast geworden bent van ons voorstel en dat u instemt om op korte termijn deel te nemen aan een kennisatelier Right to Challenge en daarna in samenwerking met de stad en het college verder invulling wilt gaan geven aan het Right to Challenge in Delft. We beschouwen hiermee de motie als afgedaan. Hoogachtend, het college van burgenneester en wethouders van Delft,, burgemeester mr. drs. G.A.A. Verkerk, secretaris mr, J. Kf /5