To Challenge or not to Challenge? Uitdaagrecht voor bewoners

Transcriptie

1 To Challenge or not to Challenge? Uitdaagrecht voor bewoners Thomas Hessels & Koen van der Krieken Ockenburgh, 9 oktober

2 Opbouw Wat is Right to Challenge (RtC)? Politieke context & actualiteit RtC Stand van zaken RtC in Nederland Discussie a.d.h.v. stellingen Heden/toekomst: waar zijn we mee bezig? 2

3 Right to Challenge in de praktijk in Rotterdam YouTube 3

4 Wat is Right to Challenge? Afkomstig uit Engeland; Localism Act 2011; Big Society, Small Government ; beperkt succesvol Mogelijkheid bewoners/verenigingen uitvoering publieke taken van gemeenten over te nemen Goedkoper; beter ; slimmer ; meer draagvlak; meer burgerschapszin, etc. Taken en bijbehorend budget worden overgedragen aan bewoners/verenigingen Nederland: vaak in samenwerking mét gemeente/ambtenaren Reikwijdte in beginsel onbeperkt; wel verschillende juridische uitdagingen/beperkingen Oorsprong in NL: Wmo 2015 & Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen 2015 Voorbeelden: groenonderhoud, afvalinzameling, beheer/onderhoud sportvelden, bibliotheken, buurthuizen, etc. 4

5 Politieke context (I) Regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst, p. 7 Het kabinet biedt ruimte aan initiatieven van burgers en verenigingen in de samenleving. In overleg met gemeenten willen wij daarom via een Right to challenge-regeling burgers en lokale verenigingen de mogelijkheid geven om een alternatief voorstel in te dienen voor de uitvoering van collectieve voorzieningen in hun directe omgeving. Daarbij gaat het om zaken als het onderhoud van een park, het beheer van sportvelden of andere maatschappelijke voorzieningen. Daarnaast gaan we samen met enkele gemeenten experimenteren met een recht op overname, waarbij lokale verenigingen of buurtbewoners het eerste recht krijgen om maatschappelijke voorzieningen over te nemen en de bijbehorende functie voort te zetten. 5

6 Politieke context Kamerbrief plan van aanpak voor versterking lokale democratie en bestuur (5 juli 2018): Gemeenten stimuleren bewonersinitiatieven te ondersteunen, bv. via Right to Challenge Verdubbeling aantal gemeenten met Right to Challenge (nu: ca. 75 à 100) Onderzoek wenselijkheid wettelijke regeling Right to Challenge (ligt niet voor de hand) Najaar 2018: start traject experimenten tien gemeenten met recht op overname (exploitatie en beheer vastgoed) 6

7 Appreciatie Minister-President Motie Segers c.s., Right to Challenge Stemmingsuitslag Tweede Kamer motie Right to Challenge 7

8 Stand van zaken RtC Nederland - inventarisatie Uitvraag alle gemeenten i.s.m. VNG en Universiteit Leiden (april-juni 2018) Respons: 79 v.d. 380 gemeenten (20,8%; resultaten indicatief niet representatief voor situatie NL) 3 focuspunten Moties, regelingen, afspraken over RtC Challenges door bewoners/verenigingen in gemeenten Juridische, financiële en/of organisatorische obstakels RtC 8

9 Stand van zaken RtC Nederland - conclusies Right to Challenge staat in veel gemeenten in de startblokken Recht op overname komt nog nauwelijks voor Nog niet veel concrete afspraken/uitwerking van Right to Challenge Relatief weinig concrete challenges door inwoners c.q. verenigingen Challenges zijn kleinschalige initiatieven gericht op wijken en buurten Meeste challenges gaan over beheer/onderhoud van bv. sportvelden of buurthuizen Geen leidend model om challenges in de praktijk vorm te geven Belangrijkste obstakels gerelateerd aan wettelijke vereisten en juridische aspecten 9

10 Iets geregeld (N=28) Niets geregeld (N=48) Soort afspraken/regelingen Intenties/voorstellen (N=14) Verordening (N=2) Regels/regelingen (N=9) 10

11 Wel challenge (N=29) Geen challenge (N=18) Challenge-light (N=9) Beheer/onderhoud (N=18) Zorg/sociaal (N=11) Overig (N=4) 11

12 Obstakels RtC Soort obstakel #aantal Financiën 4 Juridisch/wetgeving 19 Interne gemeentelijke organisatie 6 Continuïteit 5 Meerwaarde/concurrentie 7 Kwaliteit 2 Politiek 3 12

13 Waar werken we aan? Stimuleren van gemeenten om inwonersinitiatieven te ondersteunen Traject gemeenten experimenten recht op overname Project Right to Challenge/recht op overname Laboratorium 10 gemeenten recht op overname Verdubbeling gemeenten met Right to Challenge (tot 200) Regionale bijeenkomsten inzake lokaal leren Right to Challenge Minstens 200 gemeenten met burgerinitiatieven in de geest van Right to Challenge (2020). Lokale leerateliers (in company) Themabijeenkomst 15 maart 2018 Inventarisatierapport RtC in Nederland + halfjaarlijkse update Dag van de lokale democratie 16 november 2018 Helpdesk voor bewoners, verenigingen en gemeenten Motie van de Graaf (CU) over organisaties van bewonersinitiatieven Right to Challenge "regeling" (motie Segers c.s.) Onderzoek ervaringen Community Rights Engeland 13