NIEUWSBRIEF voorjaar 2016

Transcriptie

1 NIEUWSBRIEF voorjaar 2016 Programma integrale aanpak riskant alcoholgebruik jongeren Deze nieuwsbrief verschijnt 1 à 2 keer per jaar en bevat regionaal en landelijk nieuws over alcohol en jongeren. De informatie is bedoeld voor bestuurders, raadsleden en beleidsmedewerkers van de zeven gemeenten in de regio Gooi en Vechtstreek, voor samenwerkingspartners en geïnteresseerden. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met programmaleider Irma Laméris, i.lameris@ggdv.nl. Het project Samen aan de slag heeft als doel het riskante alcoholgebruik van jongeren in Gooi en Vechtstreek aan te pakken. De insteek is een integrale aanpak. Naast voorlichting omvat het regelgeving en handhaving. Activiteiten zijn niet alleen gericht op jongeren, maar ook op ouders, scholen en verstrekkers (zoals horeca, supermarkt, sportkantines). In het project werken gemeenten, GGD, politie, Jellinek, en Trimbos-instituut samen. Inhoud BELEID EN HANDHAVING REGIONAAL Mysteryshop-actie Regionaal Handhavingstappenplan Preventie- en Handhavingsplan Eerste indruk scholierenonderzoek Boete of Kanskaart PREVENTIE-ACTIVITEITEN REGIONAAL 30 dagen zonder alcohol werkt! Meer aandacht voor vragen leeftijd en ID Schooljaar start met PAS-presentatie Scholen alcoholvrij én gezond Pilot: Cool Choice be a hero, go zero LEF-voorlichting tijdens evenementen Vroegsignalering alcohol huisartsen LANDELIJK NIEUWS Blurring in opkomst; in strijd met DHW Inzet mysteryshoppers bij DHW-toezichtr Ouders beboet om dronken meisje BELEID EN HANDHAVING REGIONAAL Mysteryshop voorjaar 2016 In de eerste helft van 2016 zal net als in in opdracht van de gemeenten - de jaarlijkse mysteryshop-actie in Gooi en Vechtstreek worden uitgevoerd. Circa 150 alcoholverstrekkers (horeca, supermarkten, slijterijen, sportkantines en cafetaria) worden bezocht. Een aantal typisch 17-jarige jongeren zal proberen alcohol te kopen. Uit het onderzoek uit 2015 bleek dat de overall naleving ten opzichte van 2014 niet was verbeterd: in de helft van de gevallen konden 17-jarigen nog steeds alcohol kopen. De horeca in de regio liet de grootste verbetering zien: van 30% in 2014, naar 56% in Sportkantines deden het ook elke keer beter: van 24% in 2012, naar 45% juiste naleving in Tegenvallend was de naleving bij supermarkten: van 74% in 2014, naar 50% in De naleving bij cafetaria is net als voorheen laag met 31%. NIEUWSBRIEF Samen aan de slag, integrale aanpak riskant alcoholgebruik jeugd voorjaar 2016 Pagina 1 van 6

2 Regionaal Handhavingstappenplan Voor de uitvoering van de Drank- en Horecawet (DHW) is op regionaal niveau een handhavingsstappenplan opgesteld. Het toezicht op de DHW is een taak van toezichthouders gestationeerd in Hilversum. Als zij iets constateren dat tegen de wet is, schrijven ze een boeterapport en sturen dit naar de desbetreffende gemeente. Op grond van dit boeterapport is het aan de gemeente om handhavend op te treden. Afhankelijk van de overtreding kan dit leiden tot een waarschuwing of boete, en zelfs tot een tijdelijke sluiting. Weesp en Wijdemeren sluiten zich aan bij regionale toezichtfunctie In de regio Gooi en vechtstreek is besloten om gezamenlijk de toezichtfunctie op de DHW te organiseren. Hiertoe is er in Hilversum een pool met enkele toezichthouders aangesteld die op verzoek van de aangesloten gemeenten diverse verstrekkers en hotspots regelmatig bezoeken. Eind 2015 is de nieuwe toezichtfunctie geëvalueerd. Onlangs hebben Weesp en Wijdemeren besloten om de toezichtstaak ook bij de regio/ gemeente Hilversum neer te leggen. Evaluatie preventie- en Handhavingsplan Eind 2014 is door de negen regiogemeenten in het kader van het programma Samen aan de Slag riskant alcoholgebruik jeugd het Preventie- en Handhavingsplan geaccordeerd. Dit plan moet elke vier jaar worden geactualiseerd. De verschuiving van de nalevings- en toezichttaken van de Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) naar de gemeenten én de noodzaak van versterking van de integrale aanpak van de alcoholproblematiek op lokaal niveau waren redenen voor een wettelijke verplichting van dit plan. Inmiddels zijn we bijna twee jaar verder. Zowel op preventie- als op handhavingsgebied zijn stappen gezet, waarvan een aantal wordt beschreven in deze nieuwsbrief. Voor preventie is het een continuering van reeds bestaande activiteiten met enkele nieuwe impulsen. De handhavingstaken van de Drank- en Horecawet (inzet boa s, constateringen, boetes, afhandelingen e.d.) zijn voor het eerst bij de gemeenten belegd en hier is afgelopen twee jaar ervaring mee opgedaan. Het preventie- en handhavingsplan zal in de tweede helft van 2016 worden geëvalueerd, op basis van onderzoek bij jongeren, ouders en alcoholverstrekkers. Eerste indruk resultaten scholierenonderzoek. Onlangs heeft de GGD de eerste resultaten van het scholiereonderzoek onder tweede en vierde klassers bekend gemaakt. Dit keer werd het onderzoek overal in Nederland op dezelfde manier uitgevoerd. Hierdoor kunnen regionale cijfers vergeleken worden met landelijke cijfers. Omdat de vraagstelling in sommige gevallen veranderd is, is niet overal vergelijking met eerdere jaren mogelijk. Vier op de tien leerlingen hebben weleens alcohol gedronken (minstens een glas) en 34% heeft de afgelopen vier weken alcohol gedronken. Ruim een kwart (27%) van de jongeren dronk de afgelopen vier weken minimaal vijf drankjes bij één gelegenheid; dit wordt ook wel binge drinken genoemd. Deze percentages liggen hoger dan de landelijke percentages. Ten opzichte van 2013 ligt het percentage leerlingen dat ooit heeft gedronken lager. Voor de andere uitkomsten, lijken er geen duidelijke verschillen ten opzichte van Het alcoholgebruik van jongeren is stabiel hoog. NIEUWSBRIEF Samen aan de slag, integrale aanpak riskant alcoholgebruik jeugd voorjaar 2016 Pagina 2 van 6

3 Boete of Kanskaart : regionaal geslaagd, landelijk effect niet aangetoond Sinds april 2009 bestaat de Haltafdoening Alcohol. In de regio Gooi en Vechtstreek wordt de Haltafdoening uitgevoerd onder de naam Boete of Kanskaart. In 2014 en 2015 zijn elk jaar ca. dertig jongeren (en hun ouders) doorverwezen naar Halt voor Boete of Kanskaart voor groepsvoorlichting. Volgens Jellinek waren dit in onze regio steeds leerzame bijeenkomsten. Uit de landelijke effectevaluatie blijkt echter dat de beoogde effecten vrijwel niet worden gerealiseerd. De ondervraagde jongeren en hun ouders vinden dat hun kennis over alcohol is toegenomen, maar dit wordt niet met feiten gestaafd. Ook is geen positief effect gevonden op de houding van jongeren tegenover alcoholgebruik en hun drink- en delictgedrag. Boete of Kanskaart is daarom beëindigd. Jongeren worden nog steeds doorverwezen naar Halt voor alcoholgerelateerde delicten, en deze jongeren en hun ouders kunnen nog steeds worden bereikt. De cursus is echter vervallen. Voor de lichtere gevallen, waarbij sprake is van een alcoholgerelateerd feit, biedt Halt een eigen individuele alcohol opdracht aan. Jongeren met problematisch alcoholgebruik worden door Halt doorverwezen naar de verslavingszorg, op vrijwillige basis. PREVENTIE-ACTIVITEITEN REGIONAAL 30 dagen zonder alcohol werkt; nu ook landelijk uitgezet In maart 2016 organiseerde de GGD, samen met de gemeenten, de actie 30 dagen zonder alcohol. Voor de vijfde keer op rij konden volwassenen ervaren hoe het is om een maand nee te zeggen tegen een drankje en daarmee aan jongeren het goede voorbeeld geven. In 2015 is onderzoek gedaan naar het effect onder de 650 deelnemers 6 weken na de actie en 6 maanden na de actie. De 650 deelnemers hebben hiertoe verschillende vragenlijsten ingevuld. Daaruit bleek dat de actie veel mensen aanspreekt: mannen en vrouwen van alle leeftijden, sociale drinkers en riskante drinkers. Na de actie drinken mensen gemiddeld duidelijk minder vaak (1 dag per week minder, van 5 naar 4 dagen ), en minder glazen per keer ( gemiddeld 5 glazen per week minder, van 21 naar 16 glazen). Ze zijn blij met de actie: een goede stimulans om het alcoholgebruik aan de orde te stellen. Ook zijn ze trots op zichzelf, omdat het gelukt is hun gedrag te veranderen. Ook na 6 maanden zijn er bij met name de riskante drinkers nog steeds deze positieve effecten. Conclusie: deze luchtige aanpak is een goede manier om het serieuze gewoontedrinken aan te pakken. Meer aandacht voor vragen naar leeftijd en ID Zowel in 2014 als 2015 bleek uit de mysteryshop-actie dat het essentieel is dat alcoholverstrekkers vragen naar leeftijd en identiteitsbewijs (ID) bij de verkoop van alcohol aan jongeren. In eenderde van de gevallen werd er alcohol verstrekt zónder naar leeftijd en/of ID te vragen. Als er wél wordt gevraagd naar leeftijd en/of ID, leidt dat in de meeste gevallen tot een correcte naleving van de leeftijdsgrens. Het advies aan gemeenten is dan ook om alcoholverstrekkers hierin actief te stimuleren. Immers: geen 18, is geen alcohol. De GGD heeft hiervoor staandertjes met leeftijdscheck gemaakt voor op de bar. Deze worden actief verspreid onder NIEUWSBRIEF Samen aan de slag, integrale aanpak riskant alcoholgebruik jeugd voorjaar 2016 Pagina 3 van 6

4 alcoholverstrekkers. Sportverenigingen met een sportkantine kunnen hiernaast posters en trainingshesjes van NIX ontvangen om het onderwerp weer onder de aandacht te brengen van de jeugd en hun ouders. Schooljaar start met PAS-presentatie Aan het begin van elk schooljaar wordt vanuit het programma Samen aan de slag aan alle VOscholen in de regio de PAS-presentatie (Preventie Alcoholgebruik Scholieren) aangeboden. Een jeugdverpleegkundige van de GGD of een docent van de school geven een korte presentatie over jongeren en alcohol, tijdens een algemene ouderavond. Wettelijke regels, gevolgen van alcoholgebruik op jonge leeftijd en de zes opvoedingstips voor ouders komen in vogelvlucht aan bod. Voor sommige ouders is het een korte herhaling van bekende feiten; voor anderen een wake up call, omdat ze onbekend zijn met termen als indrinken en binge drinken. Voor alle ouders echter een aansporing om te praten met elkaar en met hun kinderen over het niet drinken van alcohol, zeker nu de leeftijdsgrens voor alcohol is verhoogd naar 18 jaar. Jaarlijks zijn er zo n vijf scholen die gebruik maken van dit aanbod. Scholen alcoholvrij én gezond Inspelend op de verschuiving van de leeftijdsgrens voor alcohol van 16 naar 18 jaar, heeft de GGD de VO-scholen gestimuleerd om afspraken te maken over het alcoholbeleid en zich te ontwikkelen tot Alcoholvrije School. Dit keurmerk kunnen scholen behalen door structureel aandacht te besteden aan: voorlichting aan leerlingen, voorlichting aan ouders, geen alcohol op schoolfeesten, bij de diploma-uitreiking en bij buitenschoolse activiteiten, helder schoolbeleid bij overtreding van de regels en heldere communicatie. Het Comenius College in Hilversum kwam als eerste in aanmerking voor het keurmerk, dat feestelijk werd uitgereikt door wethouder Eric van der Want. Zijn collega Marianne Verhage mocht in Huizen maar liefst twee certificaten overhandigen: aan het Erfgooiers College en Huizermaat. Proficiat! Scholen die naast alcoholpreventie ook werk maken van het voorkomen van roken en drugsgebruik kunnen het vignet Gezonde School behalen. Daarvoor moet de school positief scoren op vier pijlers: beleid, signalering, educatie en omgeving. Ook hier was het Comenius College koploper, zelfs landelijk! Voor het gezondheidsthema roken-, alcohol en drugspreventie ontving deze school op 14 november, als eerste VO-school in Nederland, het Vignet Gezonde School uit handen van Paul Rosenmöller. De GGD kan scholen ondersteunen bij het aanvragen van het vignet Gezonde School. Meer informatie over de Gezonde School: Pilot: Cool Choice be a hero, go zero In het schooljaar heeft Jeugd en Gezin op het Comeniuscollege een pilot uitgevoerd met het event Cool Choice be a hero, go zero. Deze nieuwe interventie voor jongeren uit klas 2 of 3 van het VO is gericht op weerbaarheid en het maken van eigen keuzes in relatie tot alcohol en roken. De opzet van Cool Choice is vergelijkbaar met het tv-programma Over de streep (Challenge Day), maar NIEUWSBRIEF Samen aan de slag, integrale aanpak riskant alcoholgebruik jeugd voorjaar 2016 Pagina 4 van 6

5 dan gericht op het gebruik van genotmiddelen. Twee groepen van elk ca 70 leerlingen hebben hier actief aan meegedaan. De evaluatie heeft nuttige informatie opgeleverd die wordt teruggegeven aan de ontwikkelaar GGD Hart voor Brabant. Cool Choice duurt drie uur en start met populaire muziek, spelletjes en veel energie. Vervolgens worden in subgroepen wat meer serieuze onderwerpen besproken, zoals jezelf zijn, je kwetsbaar opstellen en je eigen keuze maken - steeds gericht op weerbaarheid voor alcohol en roken. LEF-voorlichting tijdens evenementen Ook in 2016 zullen jongeren o.a. op Hilversum alive weer voorlichting geven aan jongeren. Dit jaar zullen hiervoor peereducators van Jellinek ingezet worden. Medio 2015 was het LEF-team actief tijdens zomerse evenementen in de regio. LEF staat voor Lekker Een Frisje. Op een groot bord staat een ludieke afbeelding en de tekst Wat kies jij?. Zo trokken de LEF-medewerkers (studenten gezondheidswetenschappenen of sociale pedagogiek) de aandacht van jongeren en ouders. Ook gingen ze gesprekken aan over uitgaan en alcohol. Het viel de LEF-medewerkers op dat veel jongeren van rond de 16 jaar lieten weten dat ze geen alcohol dronken. De jongeren die wél alcohol dronken, beperkten zich bepaald niet tot twee of drie glazen, maar dronken vaak erg veel meer. Dit gegeven is in lijn met de resultaten van het Emovoonderzoek van de GGD. Gemeenten die hier ook belangstelling voor hebben kunnen contact opnemen met de GGD of Jellinek. Bijeenkomst vroegsignalering alcohol voor huisartspraktijken Afgelopen jaar verzorgde de GGD, in samenwerking met de Landelijke Huisartsen Vereniging en Jellinek, een bijeenkomst over Vroegsignalering van riskant alcoholgebruik bij volwassenen in de huisartsenpraktijk. De bijeenkomst werd goed bezocht. Vroegsignalering vindt in deze regio mondjesmaat plaats óf niet op een systematische wijze, ondanks het feit dat er een NHG-standaard voorhanden is. Doel van de bijeenkomst was agendasetting bij huisartsen en POH-ers en het bieden van handvatten voor vroegsignalering, Motivational Interviewing en tips voor verwijzingsmogelijkheden. Ook werden de effecten gepresenteerd van de interventie 30 dagen zonder alcohol. Landelijk nieuws Blurring in opkomst, maar in strijd met Drank- en Horecawet Een spijkerbroekenwinkel die bier tapt, een modezaak die klanten lokt met een wijnaanbod, een kapper die een biertje schenkt tijdens het knippen, een boekwinkel die op de afdeling culinair flessen wijn verkoopt, een supermarkt waar je biertappen kunt leren. Allemaal voorbeelden van blurring. Letterlijk betekent deze Engelse term wazig of onscherp. In economische termen is deze mengvorm van winkel en horeca een vorm van branchevervaging. Voorstanders zien het echter als een innovatieve combinatie. Vanuit gezondheidsoogpunt en handhavingsoogpunt is het een bedenkelijke ontwikkeling. De staatsecretaris en STAP hebben zich dan ook fel geuit tegen deze pilot. Factsheet: Inzet mysteryshoppers bij DHW-toezicht Jongeren onder de 18 jaar komen nog steeds gemakkelijk aan drank, maar alcoholverstrekkers worden slechts sporadisch betrapt en beboet op de verkoop onder de 18. Er wordt daarom naar nieuwe wegen gezocht. Eén van de meest veelbelovende methoden is het inzetten van mysteryshoppers die mee NIEUWSBRIEF Samen aan de slag, integrale aanpak riskant alcoholgebruik jeugd voorjaar 2016 Pagina 5 van 6

6 gaan met inspecteurs van de Drank- en Horecawet. Dat spaart veel observatietijd en kan leiden tot snelle constatering van overtredingen. De eerste experimenten in Eindhoven en Utrecht worden daarom met belangstelling gevolgd. STAP, het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid, heeft een factsheet gepubliceerd met diverse vormen van mysteryshop-inzet: bij onderzoek, toezicht en handhaving. De conclusie van STAP is dat het tijd is voor een opmars van de mystery-shopper bij het leeftijdstoezicht. Verder lezen in de factsheet: Ouders beboet om dronken meisje op sweet sixteen party dochter Ouders die een feestje organiseren voor hun kind zijn verantwoordelijk voor het alcoholgebruik van minderjarigen op dat feestje. Dat heeft de rechtbank in Den Haag eind januari bepaald. Meer info; NIEUWSBRIEF Samen aan de slag, integrale aanpak riskant alcoholgebruik jeugd voorjaar 2016 Pagina 6 van 6