DE VERZEKERDE EN DE BENADEELDE IN DE AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERING

Transcriptie

1 DE VERZEKERDE EN DE BENADEELDE IN DE AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERING

2 DE VERZEKERDE EN DE BENADEELDE IN DE AANSPRAKELIJKHEIDS VERZEKERING Geert Jocqué Antwerpen Cambridge

3 De verzekerde en de benadeelde in de aansprakelijkheids verzekering Geert Jocqué 2016 Antwerpen Cambridge Coverafbeelding: L accident (1893), Félix Vallotton Courtesy National Gallery of Art, Washington ISBN D/2016/7849/56 NUR 822 Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens bestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kunnen noch de auteurs noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.

4 VOORWOORD Het was voor ondergetekende een bijzonder voorrecht op te treden als promotor van een leeftijdsgenoot met een dergelijke wetenschappelijke en professionele staat van dienst als raadsheer Geert Jocqué. De typering van dit werk als een Old School proefschrift is een compliment van degelijkheid voor deze nochtans niet klassieke thesis zonder hoogdravende filosofische bespiegelingen en visionaire stellingen. Deze doctoraatsverhandeling is een technisch werkstuk dat het onderwerp quasi uitputtend in zijn deelproblematieken behandelt, alle tot in de kern kritisch ontleed als waren ze bedoeld voor evenzovele afzonderlijke wetenschappelijke publicaties. Dit werk draagt de stempel van zijn auteur als high tech jurist. De grote werkkracht van de auteur verdient bewondering: hij is erin geslaagd om in een periode van een paar jaren dit werkstuk te produceren in combinatie met een veeleisende voltijdse beroepsbezigheid en met niet aflatende andere juridischwetenschappelijke activiteiten. Ik heb met bijzonder veel belangstelling de totstandkoming van dit werk gevolgd. In plaats van een saaie klus, wekte de lezing van de ontwerpteksten alsmaar meer nieuwsgierigheid naar het antwoord op reeds gerezen vragen, waarvoor er nooit tijd of gelegenheid voor nader onderzoek was. Uit de boeiende voorbesprekingen en uit de finale tekst van het werk blijkt dat de auteur en de promotor het meestal eens zijn, maar de enkele keer dat hij de promotor contra citeert, typeert ook de auteur s onafhankelijkheid van geest. De auteur s wetenschappelijke en professionele staat van dienst verklaren ongetwijfeld respectievelijk de juridische diepgang en de maturiteit van het werk, zoals blijkt uit de gelegde verbanden en de maatschappelijke relevantie. De wetenschapper vindt in dit werk inspiratie voor verder onderzoek, de rechtspracticus niet enkel de laatste stand van het positieve recht in doctrine, jurisprudentie en wetgeving, maar de raadsman ook argumenten ter ondersteuning van de rechtspositie van zijn cliënten, de magistraat motieven ter onderbouwing van vernieuwende rechtspraak en de wetgever suggesties ter uitvaardiging van minstens reparatiewetgeving. v

5 Voorwoord Ook al in tegenstelling tot sommige andere doctorale proefschriften verdwaalt de lezer niet in dit naslagwerk : zo schept het nooit verwarring tussen de lex lata en de lex ferenda, wat is en wat zou kunnen of moeten zijn. Atypisch vormt dit proefschrift voor de auteur geen beloftevolle start van een schitterende beroepsloopbaan, maar wel de bekroning van een reeds meer dan geslaagd wetenschappelijk en professioneel parcours. K. Bernauw 6 december 2015 vi

6 DANKWOORD Dit boek is de handelseditie van het proefschrift dat ik op 3 november 2015 heb verdedigd aan de Universiteit Gent. Mijn dank en waardering gaat in de eerste plaats uit naar mijn promotor prof. dr. Kristiaan Bernauw voor de begeleiding van het proefschrift. Ook de co-promotoren prof. dr. Hubert Bocken en prof. dr. Ignace Claeys en de overige leden van de jury, professoren Bernard Dubuisson, Ton Hartlief, Marc Kruithof en Caroline Van Schoubroeck wil ik bedanken voor hun inspanningen om mijn proefschrift te beoordelen en voor hun interessante opmerkingen. Verder ben ik de rechtsfaculteit van de Universiteit Gent zeer erkentelijk. Gedurende verschillende jaren heb ik er kunnen deelnemen aan de inspirerende activiteiten van het Centrum voor Verbintenissenrecht. Ook de samenwerking binnen het Interuniversitair Centrum voor Aansprakelijkheids- en Verzekeringsrecht (ICAV) heeft mij zeer gestimuleerd. Verder wil ik Stefan Huygebaert, die mij de tekening van Félix Vallotton suggereerde voor de cover, bedanken. De aanmoedigingen van mijn kinderen, vrienden en Ingrid hebben mij ertoe aangezet om vol te houden en deze uitdaging tot een goed einde te brengen. Ik dank hen voor hun onvoorwaardelijke steun. Geert Jocqué vii

7 INHOUD Voorwoord...v Dankwoord... vii Inleiding...1 A. Situering en probleemstelling...1 B. Structuur en methode van het onderzoek Deel 1. VERZEKERING VAN AANSPRAKELIJKHEID Inleiding Hoofdstuk I. Verzekering van aansprakelijkheid A. Het verzekerbaar belang in de aansprakelijk heidsverzekering B. Het aansprakelijkheidsrisico I. Afbakening van de gedekte aansprakelijk heid II. Het aansprakelijkheidsbelang in de zaak verzekering Hoofdstuk II. Omschrijving van het begrip aansprakelijkheidsverzekering A. Wettelijke bepalingen met betrekking tot de aansprakelijkheidsverzekering B. Definitie van de aansprakelijkheids verzekering Hoofdstuk III. Vereiste van aansprakelijkheid A. Principe B. Vereiste van schade aan een ander C. Aansprakelijkheid als onzekere gebeurtenis D. Vergoeding van de schade door de verzekerde Hoofdstuk IV. Aard van de gedekte aansprakelijkheid A. Dekking van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid B. Geen dekking van de strafrechtelijke aansprakelijkheid C. Dekking van de contractuele en de buitencontractuele aansprakelijk - heid I. De contractuele en/of de buiten contractuele aansprakelijkheid a. Algemeen b. Dekking van de buitencontractuele aansprakelijkheid ix

8 c. Dekking van de beide aansprakelijkheden d. Dekking van de contractuele aansprakelijkheid II. Problemen van dekking ingevolge de kwalificatie van de aansprakelijkheid a. Dekking van aansprakelijkheid bij vriendendiensten en vrijwilligerswerk b. Dekking van aansprakelijkheid voor veiligheidsverplichtingen 50 c. Dekking bij samenloop van contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid d. Dekking bij co-existentie van aansprakelijkheden D. Aansprakelijkheid op grond van artikel 1386bis BW I. Aansprakelijkheidsregeling II. Invloed van en op de aansprakelijkheids verzekering a. Algemeen b. Invloed van de aansprakelijkheidsverzekering op de vergoedingsplicht van de geestesgestoorde c. Dekkingsplicht van de aansprakelijkheidsverzekeraar E. Dekking van de hoofdelijke en in solidum-aansprakelijkheid van de verzekerde I. Aansprakelijkheidsregeling II. Gevolgen voor de aansprakelijkheids verzekering a. Dekking van de aansprakelijkheid voor de volledige schade b. Dekking ten belope van het aandeel in de aansprakelijkheid c. Verhaal tegen de medeaansprakelijke F. Dekking van de aansprakelijkheids verzekering bij zaakwaarneming I. Dekking van de vergoeding van de door de zaakwaarnemer geleden schade II. De aansprakelijkheidsverzekeraar als belanghebbende III. Dekking van de reddingskosten G. Dekking van de aansprakelijk heid in bijzondere verzekeringsovereenkomsten I. Onderscheid tussen de gereglementeerde en nietgereglementeerde verzekeringsovereenkomsten II. Gereglementeerde verzekeringsovereenkomsten a. De WAM-verzekering Algemeen Dekking van de buitencontractuele aansprakelijkheid Dekking van de contractuele aansprakelijkheid De gedekte aansprakelijkheid in rechtsvergelijkend perspectief b. De gezinsaansprakelijkheidsverzekering Algemeen Dekking van de buitencontractuele aansprakelijkheid x

9 3. Uitsluiting uit de dekking van de contractuele aansprakelijkheid Dekking van de aansprakelijkheid van artikel 1386bis BW.. 74 c. De brandverzekering Verhaal van derden Verzekering van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid bij brand en ontploffing d. De verzekering voor vrijwilligerswerk III. Niet-gereglementeerde verzekeringsovereenkomsten a. De verzekering BA uitbating Dekking van de buitencontractuele aansprakelijkheid Dekking van de contractuele aansprakelijkheid a) Dekking bij samenloop van aansprakelijkheden b) Dekking van een contractuele vrijwaringsverplichting.. 82 c) Dekking van de schade aan toevertrouwde goederen Dekking van de verzekering BA uitbating bij onderaanneming a) Aansprakelijkheid bij onderaanneming b) Dekking door de verzekering BA uitbating van de hoofdaannemer c) Dekking door de verzekering BA uitbating van de onderaannemer Dekking van de aansprakelijkheid van de gelegenheidsaansteller b. De verzekering BA na levering Dekking van de contractuele aansprakelijkheid Dekking van de productaansprakelijkheid Hoofdstuk V. Dekking van aansprakelijkheid in de omstandigheden omschreven in de verzekeringsovereenkomst A. Verscheidenheid aan omstandigheden B. Dekking van een ongeval of accidenteel veroorzaakte schade I. Geen wettelijke vereiste II. Het begrip ongeval of accidenteel veroorzaakte schade III. Toepassing in de gereglementeerde verzekerings overeenkomsten. 96 IV. Toepassing in de niet-gereglementeerde verzekerings overeenkomsten C. Omschrijving van de omstandigheden in de gereglementeerde verzekeringsovereenkomsten I. De WAM-verzekering a. Dubbele begrenzing van de dekking b. Gebruik van een motorrijtuig Het begrip motorrijtuig xi

10 2. Vereiste van een welbepaald motorrijtuig Het gekoppelde rijtuig Aansprakelijkheid door het gebruik van het motorrijtuig c. Aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door het motorijtuig in het verkeer II. De gezinsaansprakelijkheidsverzekering III. De verzekering voor vrijwilligerswerk D. Omschrijving van de omstandigheden in niet-gereglementeerde verzekeringsovereenkomsten I. Contractvrijheid van de partijen II. De verzekering BA uitbating a. Aansprakelijkheid bij uitvoering van bedrijfsactiviteiten b. Verband tussen het schadegeval en de bedrijfsactiviteiten Hoofdstuk VI. Dekking van aansprakelijkheid naar buitenlands recht A. Gedekte aansprakelijkheid naar buitenlands recht I. Algemeen II. De WAM-verzekering III. De gezinsaansprakelijkheidsverzekering B. Geografische beperking van de waarborg I. Algemeen II. De WAM-verzekering III. De gezinsaansprakelijkheidsverzekering Hoofdstuk VII. Coördinatie tussen aansprakelijkheidsdekkingen A. Algemeen B. Samenloop van aansprakelijkheids verzekeringen I. Algemeen a. Begrip b. Samenloop en oververzekering c. Samenloop en verzekeringen van opeenvolgende rang d. Samenloop en medeverzekering II. Voorwaarden voor samenloop a. Vereiste van eenzelfde verzekerbaar belang bij dezelfde verzekerde b. Vereiste van dekking van eenzelfde risico III. Regeling van de samenloop a. Keuzerecht van de verzekerde b. Verdeling van de schadelast tussen de verzekeraars C. De spiegelbeelddekking in aansprakelijkheidsverzekeringen I. Het begrip spiegelbeelddekking II. Spiegelbeelddekking voor het verkeers risico xii

11 D. Coördinatieproblemen tussen bijzon dere aansprakelijkheidsverzekeringen I. Algemeen II. De WAM-verzekering versus de verzekering BA uitbating a. Het motorrijtuig als werktuig b. De conventie nr III. De WAM-verzekering versus de gezins aansprakelijkheidsverzekering a. Uitsluiting van het verkeersrisico in de gezinsaansprakelijkheidsverzekering b. De joyriding-clausule in de gezinsaansprakelijkheidsverzekering IV. De WAM-verzekering versus de vrijwilligers verzekering V. De gezinsaansprakelijkheidsverzekering versus de verzekering BA uitbating VI. De gezinsaansprakelijkheidsverzekering versus de vrijwilligersverzekering VII. De gezinsaansprakelijkheidsverzekering versus de brandverzekering VIII. De gezinsaansprakelijkheidsverzekering versus de verplichte jachtverzekering IX. De verzekering BA uitbating versus de ABR verzekering Hoofdstuk VIII. Omschrijving van de gedekte aansprakelijkheid in de verzekeringsovereenkomst A. Contractvrijheid van de partijen I. Principe II. Verhouding tussen de waarborg en de verzekeringsplicht B. Positieve en negatieve waarborg omschrijving I. Onderscheid tussen positieve en negatieve waarborgomschrijving II. Negatieve waarborgomschrijving en uitsluiting III. Uitsluiting en verval van dekking C. Het bewijs van de waarborg en van het schadegeval I. Een dubbel bewijs II. Bewijs van het bestaan en de inhoud van de verzekeringsovereenkomst a. Bewijs door de verzekerde b. Bewijs door de benadeelde III. Bewijs van dekking van het schadegeval a. Bewijs bij een negatieve waarborgomschrijving b. Bewijslast bij verval van dekking D. Uitlegging van de waarborgbedingen xiii

12 I. Waarborgbedingen in de algemene en bijzondere polisvoorwaarden II. Uitlegging van de waarborgbedingen volgens het gemeen recht III. Uitlegging van de waarborgbedingen volgens bijzondere wettelijke bepalingen Besluit Deel 2. DE HOEDANIGHEID VAN VERZEKERDE EN BENADEELDE Inleiding Hoofdstuk I. De verzekerde A. Dekking van de aansprakelijkheid van de verzekeringnemer en andere personen I. De verzekeringnemer als verzekerde II. De verzekerde die geen verzekeringnemer is a. Verzekering ten behoeve van een derde b. Identificatie van de verzekerde B. Verlies van de hoedanigheid van verzekerde I. Overlijden van de verzekerde II. Verdwijning van de verzekerde rechts persoon III. Verlies van de hoedanigheid van verzekerde door eigen toedoen. 193 C. Aanduiding van de verzekerde in de verzekeringsovereenkomst I. Algemeen II. Gereglementeerde verzekeringsovereenkomsten a. De verzekerde in de WAM-verzekering Algemeen De eigenaar van het verzekerde motorrijtuig De bestuurder van het verzekerde motorrijtuig De houder van het verzekerde motorrijtuig De in het verzekerde motorrijtuig vervoerde personen De werkgever van de eigenaar, houder, bestuurder en vervoerde personen De vrijwilligersorganisatie van de eigenaar, houder, bestuurder en vervoerde personen De verzekeringnemer De leverancier van de ketting, de tros, het touw, de stang of enige andere benodigdheid bij het slepen van het voertuig b. De verzekerde in de gezinsaansprakelijkheidsverzekering Algemeen De verzekeringnemer en zijn samenwonende echtgenoot xiv

13 3. De bij de verzekeringnemer inwonende personen Huispersoneel en gezinshelpers van de verzekerde Bewakers van kinderen en dieren van de verzekeringnemer 209 III. Niet-gereglementeerde verzekeringsovereenkomsten a. Algemeen b. De verzekerde in de verzekering BA uitbating Hoofdstuk II. De benadeelde A. Het begrip benadeelde B. Beperking van de kring van benadeelden C. Aanduiding van de benadeelde in de verzekeringsovereenkomst I. Gereglementeerde verzekeringsovereenkomsten a. De benadeelde in de WAM-verzekering Algemeen De werknemer De aansprakelijke persoon De bestuurder van het voertuig b. De benadeelde in de gezinsaansprakelijkheidsverzekering II. Niet-gereglementeerde verzekeringsovereenkomsten a. Algemeen b. De benadeelde in de verzekering BA uitbating Hoofdstuk III. Verhouding tussen de hoedanigheid van verzekerde en benadeelde A. De verzekerde als benadeelde I. Uitsluiting als benadeelde bij aan sprakelijk heid als verzekerde II. Vergoeding bij afwezigheid van aansprakelijkheid van de verzekerde a. Principe b. Beding van gekruiste dekking B. Uitsluiting van de verzekerde als benadeelde Besluit Deel 3. HET EIGEN RECHT VAN DE BENADEELDE Inleiding Hoofdstuk I. Beginselen van het eigen recht A. Functie van het eigen recht B. Grondslag van het eigen recht I. Principe II. Wettelijke bepalingen xv

14 a. Het eigen recht in de Wet Verzekeringen Het eigen recht van artikel 150 Wet Verzekeringen Het eigen recht van artikel 122 Wet Verzekeringen b. Bijzondere wettelijke bepalingen Hoofdstuk II. Toepassingsvoorwaarden van het eigen recht A. Inleiding B. De valutaverhouding tussen de benadeelde en de verzekerde I. Vereiste van een aansprakelijkheidsschuld van de verzekerde II. Het eigen recht zonder aansprakelijk heidsschuld a. Algemeen b. Wettelijke uitzonderingen op de vereiste van een aansprakelijkheidsschuld Verschillende verjaringsregelingen Het eigen recht in de brandverzekering De vergoedingsregeling van artikel 19bis-11, 2 WAM c. Jurisprudentiële uitzonderingen op de vereiste van een aansprakelijkheidsschuld Onbekende identiteit van de aansprakelijke in de WAM verzekering Aansprakelijkheid van de verzekerde op grond van artikel 1386bis BW Het eigen recht bij schade van de huwgemeenschap Afstand van het recht op schadevergoeding d. Erkenning van aansprakelijkheid door de verzekeraar C. De dekkingsverhouding tussen de verzekerde en de verzekeraar I. De vereiste van een verzekerings overeenkomst II. Het bewijs van het bestaan en de inhoud van de verzekeringsovereenkomst III. Een schadegeval binnen de draagwijdte van de verzekeringsovereenkomst Hoofdstuk III. Titularissen van het eigen recht A. Inleiding B. De benadeelde a. Het rechtstreekse slachtoffer b. Het slachtoffer bij weerkaatsing C. Rechtverkrijgenden van de benadeelde a. Erfgenamen van de benadeelde b. Derde-betalers Gesubrogeerden Derde-betalers met een zelfstandig verhaalsrecht xvi

15 D. Uitoefening van het eigen recht door vertegenwoordiging E. Meerdere benadeelden bij eenzelfde schadegeval Hoofdstuk IV. Het voorrecht van artikel 20, 9 Hyp.W A. Geen eigen recht in deel 5 van de Wet Verzekeringen B. Wel een voorrecht in deel 5 van de Wet Verzekeringen C. Voorwaarden voor de uitoefening van het voorrecht I. Aansprakelijkheidsschuld van de verzekerde II. Vereiste van een ongeval III. Vereiste van een vordering tegen de verzekerde Hoofdstuk V. Het eigen recht van de benadeelde in rechts vergelijkend perspectief A. Inleiding B. Frankrijk C. Nederland D. Duitsland E. Engeland Besluit Deel 4. VERWEER VAN DE VERZEKERAAR TEGEN DE BENADEELDE Inleiding Hoofdstuk I. Verweermiddelen uit de valutaverhouding A. Principe B. Afwezigheid van aansprakelijkheid van de verzekerde C. Tenietgaan van de aansprakelijkheids schuld van de verzekerde I. Algemeen II. Betaling door de verzekerde III. Schuldvergelijking tussen de benadeelde en de verzekerde IV. Schuldvermenging tussen de benadeelde en de verzekerde V. Kwijtschelding van schuld van de verzekerde VI. Verjaring van de vordering van de benadeelde tegen de verzekerde Hoofdstuk II. Verweermiddelen uit de dekkingsverhouding A. Inleiding B. Wettelijke regelingen met betrekking tot de verweermiddelen I. Tegenwerpelijkheid van de verweer middelen op grond van artikel 151 Wet Verzekeringen xvii

16 II. Tegenwerpelijkheid van de verweer middelen op grond van artikel 92 Wet Verzekeringen III. Tegenwerpelijkheid van de verweer middelen op grond van artikel 120 Wet Verzekeringen C. De summa divisio: verplichte en niet-verplichte aansprakelijkheidsverzekeringen I. Verantwoording van de verschillende regelingen II. Onderscheid tussen verplichte en niet-verplichte verzekeringen. 309 a. De wettelijke verzekeringsplicht b. De contractuele verzekeringsplicht c. De deontologische verzekeringsplicht D. De externe en de interne verweer middelen I. Onderscheid tussen externe en interne verweermiddelen II. Verschillende wettelijke regelingen E. De tegenwerpelijke verweermiddelen I. De externe verweermiddelen in de verplichte en niet-verplichte verzekeringen a. Inleiding b. Afwezigheid van een verzekeringsovereenkomst c. Beëindiging van de verzekeringsovereenkomst vóór het schadegeval Principe Gerechtelijke beëindiging van de verzekeringsovereenkomst a) Algemeen b) Nietigverklaring van de verzekeringsovereenkomst (1) Principes (2) Gemeenrechtelijke gronden van nietigheid van de verzekeringsovereenkomst [a] De toestemming [b] De handelingsbekwaamheid [c] Het voorwerp [d] De oorzaak (3) Verzekeringsrechtelijke gronden van nietigheid van de verzekerings overeenkomst [a] Het putatief risico [b] Opzettelijke verzwijging of valse verklaring [1] De mededelingsplicht van de verzekeringnemer [2] Het gebruik van een verzekeringsvoorstel. 334 [3] Opzettelijke tekortkoming van de verzekeringnemer [4] Bewijslast xviii

17 c) Ontbinding van de verzekeringsovereenkomst Buitengerechtelijke beëindiging van de verzekeringsovereenkomst a) Verstrijken van de duur van de verzekeringsovereenkomst b) Verbreking van de verzekerings overeenkomst (1) Algemeen (2) Minnelijke beëindiging van de verzekeringsovereenkomst (3) Opzegging van de verzekeringsovereenkomst [a] Algemeen [b] Gevallen van opzegging [1] Overzicht [2] De voorafgetekende polis en verzekeringsaanvraag [3] Opzegging tussen het sluiten en de inwerkingtreding van de verzekeringsovereenkomst [4] Niet-betaling van de premie [5] Wijziging van het risico [6] Opzegging na een schadegeval [7] Faillissement van de verzekeringnemer [8] Overlijden van de verzekeringnemer [9] Overdracht door de verzekeraar van de rechten en verplichtingen voortvloeiende uit overeenkomsten [10] Wijziging van de premie door de verzekeraar d. Schorsing van de verzekeringsovereenkomst Onderscheid tussen schorsing van de overeenkomst en schorsing van de dekking Totstandkoming van de schorsing van de verzekeringsovereenkomst Tegenwerpelijkheid van de schorsing van de verzekeringsovereenkomst e. Draagwijdte van de waarborg Algemeen Verweer op grond van de hoedanigheid van verzekeraar a) Algemeen b) Verweer bij medeverzekering Verweer op grond van de veroorzaakte schade a) Algemeen b) Verweer op grond van de aard van de schade xix

18 II. (1) Verschillende categorieën van schade (2) Bepaling van de gedekte schade in de verzekeringsovereenkomst [a] Contractvrijheid [b] Gereglementeerde verzekeringsovereenkomsten c) Verweer op grond van de omvang van de schade (1) Algemeen (2) Dekkingsplafonds [a] Beperking van de vergoeding door het dekkingsplafond [b] Vergoeding boven het dekkingsplafond [c] Vergoeding bij meerdere benadeelden (3) Vrijstellingen [a] Algemeen [b] Vrijstellingen in de verplichte aansprake lijkheidsverzekering [c] Vrijstellingen in de niet-verplichte aansprakelijkheidsverzekering De interne verweermiddelen in de niet-verplichte aansprakelijkheidsverzekering a. Algemeen b. Verweermiddelen zonder een verband met het schadegeval Verzwijging of onjuiste mededeling van gegevens betreffende het risico a) Bij het sluiten van de verzekeringsovereenkomst b) Tijdens de duur van de verzekeringsovereenkomst Schorsing van de dekking wegens niet-betaling van de premie c. Verweermiddelen die verband houden met het schadegeval Het opzettelijke schadegeval a) Algemeen b) Het begrip opzet c) Het persoonlijke karakter van opzet d) Feit dat het schadegeval voorafgaat e) Bewijslast Grove schuld van de verzekerde a) Algemeen b) Het begrip grove schuld c) Oorzakelijk verband tussen de grove schuld en de schade d) Het persoonlijke karakter van de grove fout e) Feit dat het schadegeval voorafgaat xx

19 f) Bewijslast Verval van het recht op de verzekerings prestatie a) Verval van dekking b) Feit dat het schadegeval voorafgaat F. De niet-tegenwerpelijke verweer middelen I. De verplichte aansprakelijkheids verzekering a. Algemeen b. Het opzettelijke schadegeval c. Grove schuld van de verzekerde II. De niet-verplichte aansprakelijkheids verzekering Hoofdstuk III. Tegenwerpelijkheid van verweermiddelen in rechtsvergelijkend perspectief A. Nederland B. Frankrijk C. Duitsland Besluit Deel 5. HET RECHT VAN VERHAAL VAN DE VERZEKERAAR Inleiding Hoofdstuk I. Grondslag van het recht van verhaal A. Algemeen B. Beding in de verzekerings overeenkomst I. Vereiste van een contractueel beding II. Bewijs van het beding III. Verhaal zonder contractueel beding a. Overheid als verzekeraar b. Restitutie na nietigverklaring van de verzekerings overeenkomst c. Opzet als autonome grond van verhaal C. Weigering of vermindering van de prestatie van de verzekeraar I. Verhaal bij interne verweermiddelen II. Het oorzakelijk verband tussen de tekortkoming van de verzekeringnemer en de verzekerde en het schadegeval Hoofdstuk II. Schuldenaar van het verhaal A. De verzekeringnemer B. De verzekerde die niet de verzekering nemer is C. De verzekeringnemer en de verzekerde xxi

20 Hoofdstuk III. Voorwaarden voor de uitoefening van het verhaal A. Algemeen B. Verplichting van de verzekeraar tot kennisgeving van zijn voornemen 447 I. Ratio legis II. Voorwaarden voor een geldige kennis geving a. Klare en duidelijke kennisgeving van het voornemen b. Tijdige kennisgeving van het voornemen c. Kennisgeving aan de verzekerde III. Gevolgen van de niet-naleving van de kennisgevingsverplichting 451 C. Aansprakelijkheid van de verzekerde I. Vergoedingen betaald op grond van aansprakelijkheid II. Vergoedingen betaald op grond van artikel 29bis WAM III. Vergoedingen betaald in het kader van de RDR-overeenkomst Hoofdstuk IV. Voorwerp van het verhaal van de verzekeraar A. Schade van de benadeelde B. Beperking van de omvang van het verhaal C. Moratoire interest Hoofdstuk V. Uitoefening van het recht van verhaal A. Algemeen B. Uitoefening te goeder trouw van het recht van verhaal C. Afstand van het recht van verhaal D. Overeenkomst over het verhaal Hoofdstuk VI. Het verhaal van de verzekeraar in rechtsvergelijkend perspectief Besluit Deel 6. DEKKING IN DE TIJD VAN DE AANSPRAKELIJKHEIDS VERZEKERING Inleiding Hoofdstuk I. Het schadegeval en de duur van de waarborg A. Het schadegeval B. Dekking van het inlooprisico C. Dekking van het uitlooprisico I. Het loss occurrence-systeem als regel II. Het claims made-systeem als uitzondering xxii

21 Hoofdstuk II. Verjaring in de aansprakelijk heidsverzekering A. Bijzondere wetsbepalingen B. Verjaring van de verschillende vorderingen I. Algemeen II. Vorderingen van de verzekerde tegen de verzekeraar a. Vordering van de verzekerde tot dekking van het schadegeval 487 b. Regresvordering van de verzekerde tegen de verzekeraar III. Vordering van de benadeelde tegen de verzekeraar IV. Vordering van de verzekeraar tegen de verzekerde a. Verhaalsvordering op grond van een contractueel beding b. Verhaalsvordering op grond van restitutie C. Stuiting van de verjaring I. Algemeen II. Gronden van stuiting a. Gemeenrechtelijke gronden Dagvaarding voor het gerecht Erkenning van het recht Ingebrekestelling b. Bijzondere gronden van stuiting Aanmelding van het schadegeval Kennisgeving door de benadeelde van zijn wil om vergoeding te verkrijgen III. Gevolgen van de stuiting a. Aanvang van een nieuwe verjaringstermijn b. Relatief karakter van de stuiting D. Schorsing van de verjaring I. Algemeen II. Gronden van schorsing a. Vordering van minderjarigen, onbekwaamverklaarden en andere onbekwamen b. Overmacht c. Conventionele schorsing van de verjaring E. Afstand van de verjaring Besluit ALGEMEEN BESLUIT Hoofdstuk I. Evaluatie van de rechtspositie van de verzekerde en de benadeelde Hoofdstuk II. Rechtspositie van de verzekerde A. Algemeen xxiii

22 B. Omschrijving van de waarborg I. Onderscheid tussen gereglementeerde en niet-gereglementeerde overeenkomsten a. Gereglementeerde verzekeringsovereenkomsten b. Niet-gereglementeerde verzekeringsovereenkomsten II. Omschrijving van het risico volgens de aard van de aansprakelijkheid III. Omschrijving van het risico volgens de feitelijke omstandigheden van het schadegeval C. Omvang van de vergoeding van de benadeelde D. Beperking van de dekking van het inloop- en uitlooprisico E. Beperking van de dekking door het verhaal van de verzekeraar Hoofdstuk III. Rechtspositie van de benadeelde A. Algemeen B. Het bestaan van een verzekering C. Bepaling van de waarborg D. Het eigen recht van de benadeelde I. Aansprakelijkheid van de verzekerde II. Identificatie van de verzekeraar E. Tegenwerpelijkheid van de verweermiddelen Tot slot Bibliografie Trefwoordenregister xxiv