HANDBOEK BIJZONDER GEREGLEMENTEERDE VERZEKERINGSCONTRACTEN

Transcriptie

1 HANDBOEK BIJZONDER GEREGLEMENTEERDE VERZEKERINGSCONTRACTEN Vijfde editie Philippe COLLE Hoogleraar aan de Vrije Universiteit Brussel intersentia Antwerpen - Oxford

2 INHOUD Randnr. Hoofdstuk I. De brandverzekering Deel I. De brandverzekering-zaakverzekering Afdeling 1. Aard van de brandverzekeringsovereenkomst 1 Afdeling 2. Toepasselijke wetgeving 4 I. Toepassingsgebied van het KB van 24 december II. Uitsluitingen 7 III. Wettelijkheidsvraagstuk 8 Afdeling 3. Totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst 9 I. Het verzekeringsvoorstel 10 II. De verzekeringsaanvraag 13 III. De voorafgetekende polis 15 Afdeling 4. De verzekerde risico's I. Brand 16 II. Bijkomende dekkingen 17 A. Verplichte bijkomende dekkingen 1. De wet op de landverzekeringsovereenkomst Reddingskosten Schadegeval buiten de verzekerde goederen Natuurrampen 20bis - Gedekte natuurrampen - Gedekte schade - Uitsluitingen - De termijnen voor de schadevaststelling en de betaling - De vrijstelling en de bijpremie - Het Tariferingsbureau - Dekkingslimieten en Rampenfonds - Inwerkingtreding - Besluit v

3 Handboek bijzonder gereglementeerde verzekeringscontracten 2. Het brandverzekeringsbesluit Aanslag en arbeidsconflict Storm 24 B. Facultatieve bijkomende dekkingen 25 Afdeling 5. De verzekerde personen 27 Afdeling 6. De duur en de wijziging van de verzekeringsovereenkomst I. De duur 30 II. De wijziging van de verzekeringsovereenkomst 32 Afdeling 7. De minimumwaarborgen 33 I. Verzekerde risico's en verzekerde personen 34 II. Waardering van het verzekerde goed 35 III. Sanctionering van de onjuiste opgave van het risico 37 IV. Sanctionering van de niet-aangifte van een risicoverzwaring V. Verdeling van de schadelast bij samenloop van verzekeringen VI. Oververzekering en onderverzekering A. De overdraagbaarheidsclausule 49 B. De evenredigheidsregel 51 C. Uitzonderingen 52 VII. Sanctionering van de verplichting de schade te voorkomen of te beperken 54 VIII. Omvang van de vergoeding 57 A. Algemeen 57 B. Nieuw- of herbouwwaarde 58 C. Aangenomen waarde of andere waarden 63 D. Vrijstelling 64 IX. Uitkeringstijdstip van de vergoeding 66 A. Wederopbouw of wedersamenstelling 67 B. Vervanging 68 C. Andere gevallen 69 D. Regels gemeenschappelijk aan voornoemde gevallen Termijnverlenging Rechten van hypothecaire en bevoorrechte schuldeisers 72 Afdeling 8. Overgang en overdracht van het verzekerde goed 74 I. Overgang ingevolge overlijden 75 II. Overdracht onder levenden 77 Afdeling 9. Scheidsrechterlijk beding 80 VI

4 Inhoud Deel II. De aansprakelijkheidsverzekering in geval van brand Afdeling 1. Algemeenheden - toepasselijke wetgeving 82 Afdeling 2. De verzekering van het huurrisico 83 I. Huurdersaansprakelijkheid bij brand 84 II. Bijzondere bepalingen 86 A. Onderverzekering 87 B. Omvang en uitkeringstijdstip van de vergoeding 88 C. Rechtstreekse vordering Eigen recht Excepties Verjaring 95 Afdeling 3. De verzekering tegen het verhaal van derden I. Het verhaal van derden 96 II. Bijzondere bepalingen 99 A. Over- en onderverzekering 100 B. Omvang en uitkeringstijdstip van de vergoeding 101 C. Rechtstreekse vordering 105 Deel III. De wet van 30 juli 1979 betreffende de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake brand en ontploffing voor inrichtingen toegankelijk voor het publiek 106 Afdeling 1. Preventie van branden en ontploffingen 107 Afdeling 2. De objectieve aansprakelijkheid en overeenkomstige verplichte verzekering inzake brand en ontploffing 108 I. Objectieve aansprakelijkheid 109 II. Verplichte aansprakelijkheidsverzekering 113 A. Eigen recht van de slachtoffers 114 B. Excepties 116 C. Verjaring 117 D. Subrogatie van de verzekeraar 118 III. Sancties 119 Hoofdstuk II. De gezinsaansprakelijkheidsverzekering 120 Afdeling 1. Aard van de gezinsaansprakelijkheidsverzekering 121 Afdeling 2. Toepasselijke wetgeving I. De wet op de landverzekeringsovereenkomst 122 II. Koninklijk besluit van 12 januari A. Toepassingsgebied 127 Intersent ia VÜ

5 Handboek bijzonder gereglementeerde verzekeringscontracten B. Overgangsrecht 130 C. Wettelijkheidsvraagstuk 131 Afdeling 3. De verzekerde risico's 133 I. De burgerlijke aansprakelijkheid buiten overeenkomst met betrekking tot het privéleven A. Artikelen te BW 134 B. Objectieve aansprakelijkheden en hinder uit nabuurschap C. Milieuschade 139 D. Bewijslast 140 II. Bijkomende dekkingen 141 A. Rechtsbijstand 142 B. Onvermogen van derden 144 C. Andere dekkingen 145 III. Uitsluitingen A. Verplichte uitsluitingen Contractuele aansprakelijkheid Professionele aansprakelijkheid Aansprakelijkheid bij brand 151 B. Facultatieve uitsluitingen De burgerrechtelijke aansprakelijkheid buiten overeenkomst onderworpen aan een verplichte verzekering (art. 6,1 ) De schade veroorzaakt aan de verzekeringnemer, zijn samenwonende echtgenoot en alle bij hem inwonende personen (art. 6, 2 ) De materiële schade aan huispersoneel (art. 6, 3 ) De schade voortvloeiend uit de extracontractuele aansprakelijkheid die leiders, aangestelden of organisatoren van jeugd- of gelijkgestelde bewegingen dragen voor daden van personen voor wie ze moeten instaan (art. 6,4 ) De schade die rechtstreeks of onrechtstreeks het gevolg is van nucleaire risico's (art. 6, 5 ) 6. De schade voortvloeiend uit grove fouten die op uitdrukkelijke en beperkende wijze in de algemene voorwaarden van de polis zijn bedongen en begaan worden door een verzekerde die de jaren van onderscheid heeft bereikt (art. 6, 6 ) 158

6 Inhoud 7. De schade aan roerende of onroerende goederen of aan dieren die een verzekerde onder zijn bewaking heeft (art. 6, 7 ) De schade veroorzaakt door het gebouw of een deel van het gebouw, dat door de verzekeringnemer niet gebruikt wordt als hoofdverblijf (art. 6,8 ) De schade veroorzaakt door tuinen met een oppervlakte van meer dan 1 ha (art. 6, 9 ) 10. De schade veroorzaakt door personen- of goederenliften (art. 6,10 ) 11. De stoffelijke schade veroorzaakt door vuur, brand, ontploffing of rook ingevolge vuur of brand ontstaan in of overgeslagen van het gebouw waarvan de verzekerde eigenaar, huurder of bewoner is (art. 6, 11 ) De schade veroorzaakt door gebouwen ter gelegenheid van de bouw, wederopbouw of aanpassingswerken (art. 6,12 ) De stoffelijke schade veroorzaakt door grondverschuivingen (art. 6, 13 ) De schade veroorzaakt door het gebruik van zeilboten van meer dan 200 kg, motorboten of luchtvaartuigen, door het beoefenen van de jacht met inbegrip van de wildschade, alsmede de schade veroorzaakt door rijpaarden waarvan de verzekerde eigenaar is en door andere huisdieren (art. 6,14 tot 17 ) 165 Afdeling 4. De verzekerde personen 166 I. De verzekeringnemer en samenwonende echtgeno(o)t(e) 167 II. De bij de verzekeringnemer inwonende personen A. Het begrip 'inwonenden' 168 B. Studenten 169 C. Dienstplichtigen en gewetensbezwaarden 170 D. Conventionele uitbreidingen 171 III. Huispersoneel en gezinshelpers 172 IV. Bewakers van kinderen en dieren van de verzekeringnemer Afdeling 5. De omvang van de vergoeding - Vrijstelling 176 I. Lichamelijke schade 178 II. Stoffelijke schade - Vrijstelling 180 III. Reddingskosten 184 Intersent ia ix

7 Handboek bijzonder gereglementeerde verzekeringscontracten Afdeling 6. De werking van de gezinsaansprakelijkheidsverzekering I. De leiding van het geschil 186 II. Eigen recht van de benadeelde A. Begripsomschrijving 190 B. Tegenwerpelijke excepties en regresvordering 191 C. Verjaring 193 Afdeling 7. De duur van de verzekeringsovereenkomst 197 Hoofdstuk III. De verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen Afdeling 1. Aard van de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen 200 Afdeling 2. Toepasselijke wetgeving 201 Afdeling 3. Het toepassingsgebied van de verplichte aansprakelijkheidsverzekering inzake motorrijtuigen 203 I. Het begrip 'motorrijtuig' 204 II. Verzekeringsplicht 206 A. Onder welke voorwaarden geldt de verzekeringsplicht? B. Op wie rust de verzekeringsplicht? 209 C. Uitzonderingen Staat en openbare instellingen Gewoonlijk in het buitenland gestalde voertuigen Belgisch Bureau van de Autoverzekeraars Afdeling 4. Totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst 219 Afdeling 5. Het bewijs van de verzekeringsovereenkomst I. Tussen verzekeraar en verzekeringnemer de groene kaart II. Jegens derden de groene kaart Afdeling 6. De verzekerde risico's Deelneming aan het verkeer Burgerrechtelijke aansprakelijkheid De vergoeding van de zwakke weggebruiker Het toevallig besturen van andermans motorrijtuig en het vervangingsvoertuig Schadegevallen op privéterreinen 226 Afdeling 7. De verzekerde personen - de inzittenden Het exclusief besturenbeding 229 I. De houder 230 X

8 Inhoud II. De bestuurder 231 III. De vervoerde personen 232 IV. De werkgever 233 V. Dekking uitgesloten bij diefstal, geweldpleging of heling 234 Afdeling 8. De gedekte schade en de omvang van de vergoeding I. Gedekte schade Gebruiksderving Blijvende waardevermindering Financieringskosten Huurkosten 237 II. Van de dekking uitgesloten schade Verzekerde voertuig - Vervoerde goederen - Snelheids- en andere wedstrijden III. Omvang van de vergoeding Dubbele schatting 239bis - Btw Belasting op inverkeerstelling en accijnscompenserende belasting 240bis - Gedeelde aansprakelijkheid Persoonlijke kleding en bagage 242 IV. Van de dekking uitgesloten benadeelden 243 Afdeling 9. De werking van de verplichte motorrijtuigenverzekering. 246 I. Eigen recht van de benadeelde 247 II. Niet-tegenwerpelijke excepties 248 III. Tegenwerpelijke excepties schorsing van de overeenkomst - schorsing van de dekking IV. Verhaalrecht van de verzekeraar (regresvordering) Voorbeelden Verjaring Kennisgeving Het gezag van het strafrechtelijk gewijsde 258 V. Mechanismen ter bespoediging van de schadeafwikkeling.. 258bis A. De rechtstreekse vordering tegen de motorrijtuigenverzekeraar 258ter B. De schaderegelaar 258quater C. De behandeling en afwikkeling van de schadevergoedingseis 258quinquies

9 Handboek bijzonder gereglementeerde verzekeringscontracten D. Het informatiecentrum en schadevergoedingsorgaan 258sexies 1. De informatieopdracht 258septies 2. De vergoedingsopdracht bij ontstentenis van antwoord of voorstel vanwege de verzekeraar en bij ontstentenis van schaderegelaar 258octies Afdeling 10. De premie en het bonus-malusstelsel I. De berekeningscriteria van de premie 260 II. Het bonus-malusstelsel (a posteriori-personalisatiestelsel) A. Vóór het KB van 16 januari B. Sedert het KB van 16 januari bis III. Het Tariferingsbureau 267ter Afdeling 11. De overdracht van het motorrijtuig 268 Afdeling 12. Het geschil I. Territoriaal bevoegde rechter 271 II. Materieel bevoegde politierechter Het begrip 'verkeersongeval' III. Verjaring 274 Stuiting en schorsing 277 VI. Tegenwerpelijkheid van het vonnis Tussenkomst voor de strafrechter 282 Afdeling 13. Het Gemeenschappelijk Waarborgfonds 283 I. Tussenkomstgevallen Niet-geïdentificeerd motorrijtuig Toevallig feit Diefstal, geweldpleging en heling Geen verzekering of niet-geïdentificeerde verzekeringsonderneming 290bis 5. Ingetrokken toelating of faillissement van de verzekeraar 291 II. Gedekte schade 295 III. Uitgesloten benadeelden 297 HOOFDSTUK IV. DE LEVENSVERZEKERING 301 Afdeling 1. Aard van de levensverzekering 302 Afdeling 2. Toepasselijke wetgeving 303 Afdeling 3. Geldigheidsvoorwaarden 304 XÜ

10 Inhoud Afdeling 4. Totstandkoming, inwerkingtreding en duur van de overeenkomst 308 Afdeling 5. De verzekerde risico's 312 I. De verzekering bij overlijden 313 A. De verzekering voor het hele leven 315 B. De tijdelijke overlijdensverzekering 316 C. De overlevensverzekering 317 II. De verzekering bij leven 318 A. De verzekering op uitgesteld kapitaal 319 B. De verzekering op lijfrente Onmiddellijke lijfrente Uitgestelde lijfrente 322 III. De gemengde verzekering 323 IV. Specifieke levensverzekeringen 324 A. De volksverzekering 325 B. De schuldsaldoverzekering 326 C. De rekeningverzekering 328 D. De groepsverzekering Niet-betaling van de premies Beëindiging van de arbeidsovereenkomst 333 E. De fondsenverzekering of unit-linked levensverzekering (tak 23) 335 V. Uitsluitingen 336 A. Oorlog en gelijkaardige feiten 337 B. Zelfmoord 339 C. Doodstraf en deelneming aan een misdaad of wanbedrijf D. Andere uitsluitingen 344 E. Bewijslast 345 F. Lot van de gekapitaliseerde premies 347 Afdeling 6. De begunstigde 348 I. Aanduiding van de begunstigde 349 A. De echtgenoot 351 B. De kinderen 352 C. Geen of vooroverleden begunstigde 353 II. Beding ten gunste van een derde en aanvaarding 355 III. Tegenwerpelijke excepties 358 IV. Herroeping van de begunstiging 359 xiii

11 Handboek bijzonder gereglementeerde verzekeringscontracten Afdeling 7. De verplichtingen van de verzekeringnemer 362 I. Juiste opgave van het risico A. Spontane mededelingsplicht 363 B. Sanctionering 366 C. Aids 369 D. Erfelijkheidsonderzoek (genetic screening) 372 E. Het onbetwistbaarheidsbeding 374 II. Mededeling van risicoverzwaringen 375 III. Betaling van de premie 376 Afdeling 8. De premie en de wiskundige reserve I. De premieberekening 379 A. De verzekering bij overlijden 380 B. De verzekering bij leven 381 C. De gemengde verzekering 382 II. De rechten op de wiskundige reserve 383 A. Recht van afkoop 384 B. Recht van reductie 389 C. Recht van voorschot 393 D. Recht van inpandgeving 395 E. Recht van overdracht 398 F. Winstdeling 400 Afdeling 9. Echtgenoten en levensverzekering 401 I. Bekwaamheid van onder een gemeenschapsstelsel gehuwde echtgenoten 402 A. De mede-echtgenoot is begunstigde 403 B. Een derde is begunstigde 404 II. Verzekeringsprestatie: eigen of gemeenschappelijk goed? 407 III. Gevolgen van een scheiding op de uit de overeenkomst voortspruitende rechten en op de handhaving van de begunstiging A. De rechten voortspruitend uit de polis 409 B. De begunstiging 410 Afdeling 10. De vervanging en de overname van de levensverzekeringsovereenkomst 412 Afdeling 11. De verjaring van de verzekeringsprestatie 416 Xiv

12 Inhoud Hoofdstuk V. De rechtsbij standsverzekering 419 Afdeling 1. Aard van de rechtsbijstandsverzekering De verhaalbaarheid van de erelonen van de advocaat 421 Afdeling 2. Toepasselijke wetgeving I. KB van 12 oktober 1990 en wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst 422 II. Toepassingsgebied KB 12 oktober Uitsluitingen 423 A. Geschillen of risico's in verband met het gebruik van zeeschepen (art. 2, 1 KB) 424 B. Verzekeraar van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid (art. 2,2 KB) 425 C. Verzekeraar van hulpverlening (art. 2,3 KB) 426 III. Overgangsrecht 427 IV. Wettelijkheidsvraagstuk 428 Afdeling 3. De verzekerde risico's 429 I. Verzekerde is verwerende partij II. Verzekerde is eisende partij Afdeling 4. De dekkingswaarborgen 432 I. Gerechtelijke kosten 433 II. Buitengerechtelijke kosten 436 III. Andere diensten 438 IV. Verleende dekking en goede trouw 439 V. De objectiviteitsclausule 441 A. Meningsverschillen 442 B. De objectiviteitsclausule Informatieplicht Procedure 445 Afdeling 5. Beschermingsbepalingen ten gunste van de verzekerden I. Afzonderlijke overeenkomst of hoofdstuk en afzonderlijke premie 451 II. Beheerformules inzake schaderegeling 453 A. Ratio legis 454 B. Gescheiden beheer 456 C. Schaderegelingskantoor 458 D. Aanstelling van een vrij gekozen advocaat 460 E. Algemene beoordeling 463 F. Vrije dienstverlening en vrijheid van vestiging 465 III. Belangenconflictenregeling 467 XV

13 Handboek bijzonder gereglementeerde verzekeringscontracten IV. Rechtsbijstandsverzekering als bijkomend risico 471 Afdeling 6. De verhouding tussen de rechtsbijstandsverzekeraar en de advocaat 473 Afdeling 7. De duur van de verzekeringsovereenkomst 478 Selecte bibliografie p. 385 Trefwoordenregister p. 393 xvi