INHOUDSTAFEL VOORWOORD INLEIDING Afdeling 1. Afdeling 2 GESCHIEDENIS Afdeling 3 DE TECHNIEK VAN DE VERZEKERINGEN...

Transcriptie

1 INHOUDSTAFEL VOORWOORD Afdeling 1 INLEIDING RISICO EN VERZEKERING Afdeling 2 GESCHIEDENIS Afdeling 3 DE TECHNIEK VAN DE VERZEKERINGEN Afdeling 4 ECONOMISCHE EN MAATSCHAPPELIJKE ROL VAN DE VERZEKERING Afdeling 5 CONTROLE VAN DE VERZEKERINGSONDERNEMINGEN EUROPEES VERZEKERINGSRECHT Europees verzekeringsrecht A. De vrijheden van het Verdrag tot instelling van de Europese Gemeenschap B. Vrijheid van vestiging C. Vrije dienstverrichting D. Andere ontwikkelingen. Mededingingsrecht Belgische reglementering A. Toepassingsgebied B. Toegangsvoorwaarden C. Uitoefeningsvoorwaarden D. Inrichting van de controle E. Buitenlandse ondernemingen... 61

2 6 VERZEKERINGSRECHT Afdeling 6 F. Sancties G. Doeleinden H. Controlerecht en contractenrecht DE BESCHERMING VAN DE VERZEKERINGSCONSUMENT Afdeling 7 VOORNAAMSTE INDELINGEN VAN DE VERZEKERINGEN Private verzekeringen en sociale verzekeringen Private verzekeringen en publieke verzekeringen Landverzekeringen en zeeverzekeringen Facultatieve verzekeringen en verplichte verzekeringen Verzekeringen van gemeen recht en wetsverzekering Ongevallen -verzekeringen Verzekeringen op premie en onderlinge verzekeringen Verzekeringen tot vergoeding van schade en verzekeringen tot uitkering van een vast bedrag Schadeverzekeringen en persoonsverzekeringen Zaakverzekeringen, aansprakelijkheidsverzekeringen, kostenverzekeringen Activiteitengroep niet-leven (of BOAR : brand, ongevallen en allerlei risico s ) en activiteitengroep leven Grote risico s en massarisico s Afdeling 8 TOEPASSELIJK RECHT De wet van 25 juni 1992 op de landverzekeringsovereenkomst A. Wordingsgeschiedenis B. Algemene kenmerken I. Een systematische en gestructureerde wet II. Een wet rijk aan inhoud met daarbijhorende uitvoeringsbesluiten III. Een in aanzienlijke mate dwingende wet C. Inwerkingtreding, overgangsregime Zeeverzekeringen, transportverzekeringen Bijzondere takken

3 INHOUDSTAFEL 7 4 Onderlinge verzekeringsverenigingen Controlereglementering Verzekeringstussenpersonen Diverse bepalingen Grondrechten Verbintenissenrecht Recht van de elektronische handel Handelspraktijken, onrechtmatige bedingen Bescheiden van de overeenkomst, polissen en typepolissen Gedragscodes Internationaal privaatrecht. Toepasselijke wet. Algemeen belang A. Bijzondere verwijzingsregels voor de verzekeringsovereenkomst B. Beperkingen aan de keuze van de toepasselijke wet I. Internationale openbare orde II. Politiewetten III. Verplichte verzekeringen C. Algemeen belang TITEL 1 Algemeen stelsel Afdeling 1 HOOFDSTUK 1 GRONDBEGINSELEN EN WEZENLIJKE BESTANDDELEN VERZEKERBAAR BELANGEN VERGOEDEND BEGINSEL Het vraagstuk van de eenheidsdefinitie van de verzekeringsovereenkomst De verzekering en het spel. Het begrip verzekerbaar belang Vrees voor opzettelijke schadegevallen en vergoedend beginsel Verzekerbaar belang en vergoedend beginsel

4 8 VERZEKERINGSRECHT Afdeling 2 VERZEKERINGSTECHNIEK EN DEFINITIE VAN HET CONTRACT Afdeling 3 DEFINITIE, WEZENLIJKE BESTANDDELEN EN KENMERKEN VAN DE VERZEKERINGSOVEREENKOMST Definities. Grondbegrippen A. Verzekeringsovereenkomst B. Contractspartijen I. Probleemstelling II. Verzekeraar III. Verzekeringnemer IV. Verzekerde V. Begunstigde VI. Benadeelde C. Prestaties van partijen I. Betaling van de premie II. Prestatie van de verzekeraar D. Risico Schadegeval E. Verzekerbaar belang Kenmerken van de verzekeringsovereenkomst HOOFDSTUK 2 VOOR DE ONDERSCHEIDEN TYPES VAN VERZEKERINGEN GEMENE REGELS INLEIDING Afdeling 1 TOTSTANDKOMING VAN HET CONTRACT Algemeen overzicht Wilsovereenstemming A. Probleemstelling B. Gemeenrecht C. De sluiting van het contract in de nieuwe wet I. Verzekeringsvoorstel

5 INHOUDSTAFEL 9 II. Voorafgetekende polis en verzekeringsaanvraag a) Voorafgetekende polis b) Verzekeringsaanvraag III. Verzekeringsovereenkomsten op afstand IV. Andere regels D. Elektronische overeenkomsten E. Bedenkrecht Afdeling 2 VERTEGENWOORDIGING, ZAAKWAARNEMING BEGUNSTIGING VERZEKERING VOOR REKENING Vertegenwoordiging, zaakwaarneming A. Vertegenwoordiging B. Zaakwaarneming Begunstiging A. Toepassingen Aard B. Aanwijzing van de begunstigde C. Herroeping van de begunstiging D. Rechten van de begunstigde. Aanvaarding van de begunstiging E. Verweermiddelen Verzekering voor rekening Afdeling 3 A. Begrip B. Praktijk C. Wet van 25 juni I. Verzekering voor rekening en verzekering voor rekening van wie het behoort II. Plaats van het artikel III. Stelsel van de verweermiddelen IV. Herroepbaarheid? V. Voordelen en lasten VI. Verzekering voor rekening en meervoudige verzekeringen D. Verzekering voor rekening en begunstiging HET VERZEKERDE RISICO Verzekerbare risico s. Vermeende risico s A. Onzekere gebeurtenis

6 10 VERZEKERINGSRECHT B. Vermeende risico s Mededeling van het risico A. Probleemstelling B. De wet van 11 juni C. Wet van 25 juni I. De mededelingsplicht II. Draagwijdte van de vragenlijst III. Voorlichting van de verzekeringnemer IV. Stelsel van de tekortkomingen aan de mededelingsplicht a) Opzettelijke verzwijging of onjuiste mededeling b) Onopzettelijke verzwijging of onjuiste mededeling V. Latere ontdekking van onbekende omstandigheden VI. Conventionele aanpassingen a) Onbetwistbaarheidbeding b) Warranties VII. Tussenkomst van tussenpersonen Wijzigingen van het risico A. Probleemstelling B. Verzwaring van het risico I. Begrip Mededelingsplicht II. Mededelingstermijn III. Toepasselijk stelsel a) Lot van het contract b) Het voorvallen van een schadegeval IV. Uitgesloten takken C. Vermindering van het risico I. Probleemstelling II. Begrip III. Toepasselijk stelsel IV. Uitgesloten takken Afdeling 4 VERPLICHTINGEN VAN DE VERZEKERDE Betaling van de premie A. Begrip. Berekeningswijze

7 INHOUDSTAFEL 11 B. Stelsel I. Solvens II. Accipiens III. Plaats van de betaling IV. Betalingswijze V. Ogenblik van de betaling VI. Duur van de verbintenis. Lot van de premie bij uitdoving van de overeenkomst a) Nietigheid b) Opzegging VII. Sancties a) Schorsing van de dekking b) Opzegging Verplichtingen van de verzekerde bij schadegeval A. Voorkoming en beperking van de gevolgen van het schadegeval I. Draagwijdte van de regel a) Oud stelsel b) Nieuw stelsel II. Toepassingsgebied III. Tenlasteneming van de kosten B. Aangifte van het schadegeval C. Sancties Afdeling 5 VERPLICHTINGEN VAN DE VERZEKERAAR Prestatie bij schadegeval A. Overeengekomen prestatie aleatoir karakter B. Prestatie in speciën of in natura C. Prestatie bestaande in vergoeding van de schade of in een vast bedrag D. Accipiens E. Betalingstermijnen F. Onverschuldigde betaling G. Bijzondere modaliteiten inzake het beheer van schadegevallen Uitvoering te goeder trouw voorlichtings- en raadgevingsplicht Eerbiediging van het privéleven

8 12 VERZEKERINGSRECHT Afdeling 6 AFBAKENING VAN DE DEKKING UITGESLOTEN RISICO S, VERVAL VAN DEKKING Omschrijving van het risico, uitsluiting en verval A. Omschrijving van het risico B. Uitsluitingen C. Verval D. Vergelijking E. Belang van de onderscheiden I. Bewijslast II. Artikel 11 (verval van recht op verzekeringsprestatie) F. Conventionele invullingen Opzet en zware fout van de verzekeringnemer, de verzekerde of de begunstigde A. Opzettelijk schadegeval B. Zware fout Schadegevallen veroorzaakt door natuur- en andere rampen Afdeling 7 A. Oorlogsrisico s I. Wettelijke uitsluiting II. Draagwijdte van de uitsluiting III. Bewijslast IV. Conventionele dekkingen B. Oproer C. Aanslagen en terreurdaden I. Het recent ingevoerde stelsel a) Toepassingsgebied b) Actoren, dekking II. Weerslag op de betrokken verzekeringsovereenkomsten III. Weerslag op de eerder bestaande stelsels D. Natuurrampen I. Kernrisico s. Technologisch Rampen EINDE VAN HET CONTRACT Inleiding

9 INHOUDSTAFEL 13 2 Duur. Afloop van de termijn A. Probleemstelling. Evolutie B. De regeling I. Een jaar, stilzwijgende verlengingen II. Uitzonderingen III. Ondeelbaarheid van het schadegeval IV. Gevolgen van de verlenging V. Schorsing van de overeenkomst VI. Verplichtingen die het contract overleven Nietigheid Verval A. Nietigheid I. Gevallen van nietigheid II. Gevolgen B. Verval I. Gevallen van verval II. Gevolgen Opzegging A. Gevallen van opzegging I. Verscheidene gevallen. Herinnering en verwijzing II. Niet-uitvoering van de verbintenissen III. Opzegging na schadegeval a) Regeling b) Uitzonderingen IV. Faillissement of gerechtelijk akkoord van de verzekeringnemer a) Probleemstelling b) Regeling bij faillissement c) Gerechtelijk akkoord d) Collectieve schuldenregeling e) Faillissement van de verzekeraar V. Overlijden van de verzekeringnemer B. Vormen van de opzegging C. Uitwerking D. Combinatiepolissen E. Premiekrediet

10 14 VERZEKERINGSRECHT Afdeling 8 GESCHILLEN Bewijs van de verzekeringsovereenkomst polissen en andere contractuele bescheiden A. Wettelijke vereisten I. Bewijs door geschrift II. Verplichte vermeldingen B. Praktijk I. Algemene voorwaarden en bijzondere voorwaarden II. Types van polissen III. Andere bescheiden Uitlegging van de verzekeringsovereenkomst A. Probleemstelling B. Uitleggingsbeginselen Verjaring A. Vorderingen gesteund op de verzekeringsovereenkomst I. Gemeenrechtelijke termijn a) Drie jaar b) Toepassingsgebied II. Bijzondere termijn III. Vertrekpunt a) Beginsel b) Bijzondere gevallen IV. Schorsing van de verjaring V. Stuiting van de verjaring VI. Dwingende aard B. Rechtstreekse vordering van het slachtoffer tegen de aansprakelijkheidsverzekeraar I. Termijn II. Vertrekpunt III. Schorsing van de verjaring IV. Stuiting van de verjaring Bevoegdheid A. Volstrekte bevoegdheid B. Territoriale bevoegdheid I. Nationaal recht II. Internationaal privaat recht

11 INHOUDSTAFEL 15 a) Controlewet b) Verordening EG nr. 44/ C. Arbitrage HOOFDSTUK 3 REGELS TOEPASSELIJK OP VERZEKERINGEN TOT VERGOEDING VAN SCHADE OF TOT UITKERING VAN EEN VAST BEDRAG INLEIDING Afdeling 1 VERZEKERINGEN TOT VERGOEDING VAN SCHADE Verzekerbaar belang A. Vereiste van een belang B. Voorwerp C. Houder D. Geoorloofdheid Het vergoedend beginsel en zijn toepassingen A. Bedrag van de vergoeding I. Beginselen II. Verzekering van de verhoopte winst III. Milderingen IV. Factoren die het bedrag van de vergoeding beïnvloeden V. Dekkingsgrenzen, vrijstellingen VI. Afstand B. Oververzekering en samenloop van verzekeringen I. Probleemstelling II. Oververzekering a) Begrip b) Regeling Oververzekering te kwader trouw Oververzekering te goeder trouw III. Meervoudige verzekeringen a) Begrip b) Regeling Meervoudige verzekeringen te kwader trouw

12 16 VERZEKERINGSRECHT 2. Meervoudige verzekeringen te goeder trouw C. Verbod van samenvoeging der vergoedingen. Indeplaatsstelling van de verzekeraar I. Probleemstelling II. Indeplaatsstelling van de verzekeraar a) Rechtsaard b) Derde tegen wie de subrogatie kan worden uitgeoefend c) Aansprakelijkheid van de verzekerde of van de begunstigde d) Verzaking aan de subrogatie e) Conventionele subrogatie f) Eigen recht? Onderverzekering en evenredigheidsregel A. Probleemstelling Afdeling 2 B. Evenredigheidsregel C. Remedies tegen de onderverzekering D. Reglementering van de onderverzekering VERZEKERINGEN TOT UITKERING VAN EEN VAST BEDRAG Verzekerbaar belang A. Vereiste van een belang B. Voorwerp C. Titularis I. Belang in hoofde van de begunstigde Kritiek II. Verzekering op het hoofd van een derde D. Geoorloofdheid Niet-toepasselijkheid van het vergoedend beginsel gevolgen Niet-toepasselijkheid van de evenredigheidsregel Afdeling 1 HOOFDSTUK 4 OP SCHADEVERZEKERINGEN TOEPASSELIJKE REGELS ALGEMEEN TOEPASSELIJKE REGELS Inleiding

13 INHOUDSTAFEL 17 2 Vergoedende aard Reddingskosten Afdeling 2 ZAAKVERZEKERINGEN Inleiding Verzekerbare waarde A. Beginselen B. Werkelijke waarde C. Nieuwwaarde D. Schatting door de verzekeringnemer. Indexatie E. Getaxeerde waarde I. Begrip II. Toepassingen III. Milderingen a) Aanzienlijke waardevermindering b) Bedrog c) Klaarblijkelijk overdreven schatting Plaatsgesteldheid Overdracht onder de levenden van de verzekerde zaak A. Probleemstelling B. Vervreemding van onroerende goederen C. Vervreemding van roerende goederen Vragen met betrekking tot de uitbetaling van de schadevergoeding A. Bevoorrechte en hypothecaire schuldeisers B. Faillissement van de verzekerde Voorrecht van de verzekeraar Afdeling 3 AANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERINGEN Inleiding Geschiedenis hedendaagse maatschappelijke en economische rol Rechtsstelsel A. Inleiding B. Definitie

14 18 VERZEKERINGSRECHT C. Gedekte aansprakelijkheden I. Delictuele aansprakelijkheid en contractuele aansprakelijkheid II. Onbeperkte aansprakelijkheid en beperkte aansprakelijkheid D. Wezenlijke kenmerken I. Verzekerbaar belang II. Gedekte risico s III. Schadegeval IV. Uitgebreidheid van de dekking in de tijd a) Probleemstelling b) Vroegere toestand c) Problemen van het inlooprisico d) Problemen van het uitlooprisico e) De wet van 25 juni 1992 en de hervorming van 29 december f) Nieuw stelsel Beginsel Uitzonderingen E. Toepassing op de aansprakelijkheidsverzekeringen van de regels eigen aan de verzekeringen tot vergoeding van schade I. Bepaling van de schadevergoeding II. Oververzekering. meervoudige verzekeringen III. Indeplaatsstelling IV. Onderverzekering F. Leiding van het geschil I. Probleemstelling II. Regeling a) Verplichting van de verzekeraar b) Recht van de verzekeraar c) Rechtsaard d) Verplichtingen van de verzekerde G. Betaling van de schadevergoeding I. Betaling door de verzekeraar a) Beginselen b) Intresten c) Kosten en erelonen d) Vrije beschikking over de schadevergoeding e) Kwijtschrift II. Schadeloosstelling door de verzekerde

15 INHOUDSTAFEL 19 Afdeling 4 H. Eigen recht van de benadeelde I. Probleemstelling. wordingsgeschiedenis II. Nieuw stelsel a) Veralgemeende rechtstreekse vordering b) Tegenstelbaarheid van verweermiddelen Probleemstelling Verplichte verzekeringen Niet verplichte verzekeringen c) Verjaring I. Verhaal van de verzekeraar J. Tussenkomsten in de procedure KOSTENVERZEKERINGEN Van de verzekering rechtsbijstand tot de kostenverzekeringen in het algemeen Types van kostenverzekeringen Stelsel A. Gemeenschappelijke bepalingen B. Begrip schadegeval C. Regels met betrekking tot de schadeverzekeringen en de verzekeringen tot vergoeding van schade I. Beginselen II. Verzekerbaar belang III. Vergoedend beginsel IV. Onderverzekering Bijzondere aard van de kostenverzekeringen Afdeling 1 HOOFDSTUK 5 REGELS VAN TOEPASSING OP DE PERSOONSVERZEKERINGEN INLEIDING Afdeling 2 FORFAITAIRE OF INDEMNITAIRE AARD

16 20 VERZEKERINGSRECHT Afdeling 3 VOOR DE PERSOONSVERZEKERINGEN GEMEENSCHAPPELIJKE BEPALINGEN Naamgebondenheid van de polis Medische informatie A. Probleemstelling B. Regeling Verzekering van zeer jonge kinderen Andere regels eigen aan de persoonsverzekeringen levensverzekeringen en andere persoonsverzekeringen Afdeling 1 HOOFDSTUK 6 MEDEVERZEKERING EN HERVERZEKERING MEDEVERZEKERING Begrip Stelsel Afdeling 2 A. Afwezigheid van hoofdelijkheid B. Rol van de leidend verzekeraar HERVERZEKERING Begrip nut Vormen van herverzekering Vergoeding van de partijen Rechtsaard gevolgen Reglementering Afdeling 1 HOOFDSTUK 7 DE VERZEKERINGS-TUSSENPERSONEN ROL VAN DE TUSSENPERSONEN. ONTWIKKELING VAN DE VERZEKERINGSDISTRIBUTIE

17 INHOUDSTAFEL 21 Afdeling 2 WET VAN 27 MAART Oogmerken Draagwijdte Toepassingsveld Inschrijving Toezicht van de C.B.F.A. Voorlichting van het publiek Afdeling 3 CONTRACTUELE VERHOUDINGEN Verzekeringsagenten Makelaars Voor agenten en makelaars gemeenschappelijke problemen A. Rechtsaard van de werkzaamheden der producenten I. Probleemstelling II. Aannemingsovereenkomst III. Lastgeving IV. Plaatsingsmandaat B. Aansprakelijkheid van de producenten C. Strafsancties D. Recht op commissieloon E. Verzekeringsportefeuille F. Door de verzekeraar toegestane kredieten. Onvermogendheid van de producent BIBLIOGRAFIE ALFABETISCH REGISTER