Inspraak Slimme Haven. Havenvisie gemeente Amsterdam,

Transcriptie

1 Rapportage Inspraak Slimme Haven. Havenvisie gemeente Amsterdam, augustus 2008 is een bedrijf van de Gemeente Amsterdam

2 Pagina 2 van Inleiding Het College van B&W heeft op 25 april 2008 de concept versie vastgesteld van Slimme Haven, de havenvisie De inspraakprocedure liep tot medio juni In totaal heeft de gemeente Amsterdam 23 schriftelijke reacties ontvangen. Daarnaast hebben diverse personen hun mening over de visie gegeven tijdens bijeenkomsten en in afzonderlijke gesprekken met de wethouder of medewerkers van het havenbedrijf. Alle inzenders van een schriftelijke reactie hebben een ontvangstbevestiging gekregen. Zij krijgen individueel antwoord direct nadat het College van B&W deze nota heeft vastgesteld. 2

3 Pagina 3 van De inzenders In totaal zijn 23 schriftelijke inzendingen per post of per mail binnengekomen. Hierna volgt een overzicht. Bedrijfsleven 1. Kamer van Koophandel Amsterdam 2. Ondernemersvereniging Regio Amsterdam (Oram) 3. Amsterdam Ports Association (Amports) 4. ICL Fertilizers Europe 5. Evo 6. Fortress Maatschappelijke organisaties 7. Stichting Noordzeekanaalgebied Sterk, Schoon en Slim 8. Kontakt Milieubeheer Zaanstreek 9. Stichting Landjuweel 2000/Ruigoord 10. SP Velsen en Zaanstad 11. Combi van milieuorganisaties: De Noordzee, Milieucentrum Amsterdam, Milieufederatie Noord-Holland, Kontakt Milieubeheer Zaanstreek 12. Milieudefensie 13. D66 Velsen 14. Amsterdamse Raad voor de Stadsontwikkeling 15. Hogeschool van Amsterdam Overheden 16. Gemeente Zaanstad 17. Gemeente Beverwijk 18. Gemeente Velsen 19. Provincie Noord-Holland 20. Combi van ministeries: Verkeer en Waterstaat; Financien; Economische Zaken; Vrom. 21. Ministerie van Verkeer en Waterstaat 22. Stadsregio Amsterdam 23. Stadsdeel Westerpark 3

4 Pagina 4 van Algemene teneur reacties Er is veel waardering uitgesproken voor de Havenvisie. De belangrijkste punten waarover de inzenders positief waren zijn de volgende. Pluspunten 1. De keus om tot 2020 niet aan gebiedsuitbreiding te doen, maar de groei binnen het bestaande havengebied te accommoderen. 2. De groeimogelijkheden voor werkgelegenheid: ondanks efficiencyverbeteringen komen er in het Noordzeekanaalgebied extra banen bij tot De aandacht en de doelstellingen voor duurzaamheid. 4. De aandacht voor scholing en innovatie. 5. De vergroting van de aantrekkelijkheid van de haven. 6. De versterking van de samenwerking in de regio. 7. De duidelijkheid waarmee de nota is geschreven. Verbeterpunten 1. Maak beter duidelijk waarop de groeiprognoses voor de ladingstromen zijn gebaseerd. Dit hebben we gedaan in hoofdstuk Leg beter uit hoe de werkgelegenheidsgroei kan worden gerealiseerd ondanks de krapte op de arbeidsmarkt en de vergrijzing onder havenmedewerkers. Dit staat naar onze mening helder in hoofdstuk Licht toe hoe de samenstelling van de goederenstroom in overeenstemming te brengen is met de doelstellingen voor werk en toegevoegde waarde:dit geldt vooral voor kolen en olieproducten. Dit hebben we beter toegelicht in hoofdstuk Werk de doelstellingen voor duurzaamheid concreter uit. De uitwerking vindt plaats in het afzonderlijke milieubeleidsplan. 5. Maak duidelijk dat de intensivering van activiteiten strijdig kan zijn met milieunormen. Deze spanning hebben we in hoofdstuk 4 benoemd, echter vanuit het vertrouwen dat intensivering zonder overschrijding van de milieunormen mogelijk is. 6. Licht toe hoe een zo forse groei tot 2020 op bestaand gebied kan plaatsvinden. Dit hebben we beter toegelicht in hoofdstuk Maak beter duidelijk waarom een nieuwe sluis nodig is, en waarom (al) in Dit hebben we beter toegelicht in hoofdstuk Benoem explicieter de regionale samenwerking. Dit hebben we op verschillende plaatsen in de nota gedaan, onder meer aan het eind van de vierde paragraaf in de hoofdstukken 3 tot en met De periode tot 2020 is kort: maak althans op hoofdlijnen duidelijk hoe u de ontwikkeling tot 2040 ziet. Dit hebben we gedaan in bijlage 1. 4

5 Pagina 5 van 11 Verwerking en reacties De hier genoemde verbeterpunten hebben alle geleid tot wijzigingen in de tekst. Veelal ging het om verduidelijkingen. Hierbij was uitgangspunt dat de visie beknopt en helder moest blijven. Hierna volgt per onderwerp een beknopte reactie. Daarnaast hebben inzenders soms ook kritiek op onderdelen die door andere inzenders niet wordt gedeeld en ook niet door de gemeente Amsterdam. De inzenders krijgen alle individueel antwoord op hun vragen en opmerkingen. 5

6 Pagina 6 van Reacties per onderwerp 1. Analyse goederenstromen en groeiprognoses Verschillende inzenders vonden de passages in de concept versie niet helder genoeg. Een enkele inzender vond de groeiambitie niet hoog genoeg. De bijna-verdubbeling tot 2020 leidt tot een forse toename van goederen, maar per jaar komt het neer op een gemiddelde groei van iets meer dan 5%. Dat is een realistische prognose, gebaseerd op kennis over de ontwikkeling van de wereldhandel, maar ook van investeringen en voorgenomen investeringen van bedrijven in Amsterdam en de rest van het Noordzeekanaalgebied. Er staat een uitgebreidere toelichting in de tekst. Een tabel laat zien hoe de afzonderlijke goederenstromen zich vanaf 1995 hebben ontwikkeld en hoe de prognoses zijn voor de jaren 2010 en Het is van de andere kant onjuist dat de ambitie niet hoog genoeg zou zijn. Onze prognose komt overeen met het scenario Global Economy, het hoogste van de vier scenario s die door de overheid worden gebruikt. 1 Amsterdam mikt op een behoud van zijn marktaandeel (plm 7,5%). De concurrerende havens groeien de komende jaren ook. Met de in de havenvisie genoemde prognoses is het mogelijk het marktaandeel te behouden. Mikken op een nóg grotere groei zou te grote offers vergen van ruimte en milieu, los van de mogelijkheden om zo n groei te realiseren. Wijzigingen: zie paragraaf 3.2 en Werkgelegenheidsgroei Er is algemeen waardering voor de ambities om toe te groeien naar banen extra in Sommige inzenders vinden dit wat bescheiden gezien de groei in de overslag, andere vinden het ambitieus omdat onzeker is of de arbeidsmarkt dit aantal wel kan opleveren. Zij wijzen op de problematiek van de vergrijzing in de haven. 1 Het CPB, het Milieu- en Natuurplanbureau en het Ruimtelijk Planbureau hebben vier zogeheten WLO-scenario s ontworpen (WLO staat voor welvaart en leefomgeving). De scenario s zijn: GE = global economy; TM = transatlantic market; SE = strong Europe; RC = regional communities. De SEO (Stichting Economisch Onderzoek Universiteit van Amsterdam) heeft deze scenario s in 2007 doorvertaald naar de ontwikkeling van goederenstromen voor de Amsterdamse haven. Het GEscenario waarin wordt uitgegaan van de hoogste groei is het meest realistisch gegeven de situatie in de haven en de investering- en vestigingsplannen van bedrijven. 6

7 Pagina 7 van 11 Op dit punt waren geen aanpassingen nodig. Dat er niet méér dan banen kunnen worden gecreëerd bij de voorspelde groei van goederen, heeft te maken met het feit dat er geen één-op-één relatie is. Naarmate er meer wordt overgeslagen, stijgt de productiviteit sneller. Wij wijzen op een ander aspect van de werkgelegenheidsgroei: het aantal werknemers per hectare neemt sterk toe, omdat de groei in de overslag op bestaand gebied plaatsvindt. De gemeente onderschrijft dat de arbeidsmarkt niet eenvoudig is. Daarom besteedt de gemeente, in samenwerking met andere overheden langs het Noordzeekanaal en met het bedrijfsleven, veel aandacht aan scholing en arbeidsmarktbeleid. Het aantrekkelijker maken van de haven helpt eveneens bij het vinden van voldoende personeel. Uit recente cijfers (2006) is gebleken, dat na jarenlange daling, de werkgelegenheid in de haven weer toeneemt. Ook de ontwikkelingen bij individuele bedrijven (zoals Ceres en distributiebedrijven in het Atlaspark) wijzen hierop. Wij zien hierin een trendbreuk met het recente verleden, toen ondanks de groei van de goederenstromen de werkgelegenheid afnam) een gevolg van productiviteitsstijging. Wijzigingen: paragraaf Samenstelling van de goederenstromen Verschillende inzenders hebben twijfels bij het nut van kolenoverslag en, in iets mindere mate, de overslag van olieproducten. Zij wijzen erop dat deze niet aansluiten bij de ambities van toegevoegde waarde en werkgelegenheid. De tekst is op dit punt verduidelijkt. Hier speelt een samenstel van argumenten. De eerste is dat de behoefte aan kolen en daarmee de aanvoer over water de komende jaren aanhoudend hoog zal zijn in Europa. De energiebehoefte is niet op andere manieren te vervullen. Minder kolenoverslag in Europa is dus geen optie. Kolen via andere havens vervoeren is weliswaar een optie, maar gaat gepaard met grote nadelige milieueffecten. Amsterdam en Rotterdam hebben met hun uitstekende achterlandverbindingen (water en spoor) de beste mogelijkheden. De verdeling tussen Amsterdam en Rotterdam is ongeveer 1/3 e 2/3 e. Dat is niet zozeer een overheidskeuze, maar een wens van de markt. Enerzijds vanwege de beschikbare ruimte in beide havens, anderzijds omdat de levering van kolen te cruciaal is om van één enkele haven afhankelijk te zijn. Bij olieproducten heeft Amsterdam zich inmiddels een zeer sterke positie verworven. Bedrijven in deze sector zoeken elkaar op en zijn niet alleen concurrenten, maar ook partijen die van elkaars diensten gebruik maken en de innovatieve kracht stimuleren. Door de schaal die inmiddels is bereikt, is het ook mogelijk biobrandstoffen aan het segment toe te voegen. Zoals in de havenvisie staat, verwachten wij dat het aandeel biobrandstoffen de komende jaren zal groeien. 7

8 Pagina 8 van 11 Gezamenlijk bieden kolen, olieproducten en biobrandstoffen Amsterdam een sterke positie op de energiemarkt, een van de belangrijkste sectoren van de toekomst. Dat is goed voor de continuïteit van de haven. Gezamenlijk zorgen ze ook voor voldoende schaalvoordelen om alle onderdelen van de haven (inclusief dienstverlening, ICT-systemen en onderhoudsinvesteringen) op een hoog peil te houden, en daarmee concurrerend te blijven. Tot slot: de voorspellingen voor deze beide sectoren duiden op een forse toename van de overslag tot Dat is echter niet altijd een toename die nieuwe terminalcapaciteit zal vragen. Veel bedrijven hebben bij de inrichting van hun terminals al ingezet op groei en zitten dus ruim genoeg in hun jasje. Wijzigingen: paragraaf 3.4 van de Havenvisie. 4. Doelstellingen duurzaamheid Verschillende inzenders hebben vragen bij de manier waarop de gemeente haar milieudoelstellingen wil halen en vragen om een toelichting. Wij begrijpen de vraag om een nadere toelichting, maar zullen die vooral geven in ons Milieubeleidsplan voor de haven. Slimme Haven is een visie, geen uitvoeringsplan. Het Milieubeleidsplan is wél een uitvoeringsplan en heeft een reikwijdte van vier jaar. Meer gedetailleerd worden acties uitgewerkt in de jaarplannen van. Uitvoeringsmaatregelen hebben een relatief korte doorlooptijd, mede vanwege de stand der techniek. Zodra zich innovatieve verbeteringen aandienen, worden die zo snel mogelijk in uitvoering genomen. Wijzigingen: op dit punt geen, wel details verbeterd en verduidelijkt in hoofdstuk Ruimtegebruik Enerzijds is er veel waardering voor de ambities om de groei tot 2020 te accommoderen op bestaand gebied, anderzijds is er twijfel aan de mogelijkheden om dit te realiseren. De overslag van goederen wordt immers bijna verdubbeld. Binnen de gemeente Amsterdam speelt nog het vraagstuk van de woningbehoefte, waarbij alle geschikte terreinen in Amsterdam in ogenschouw worden genomen. Terreinen die nu nog een havenbestemming hebben, zouden daartoe ook kunnen worden gerekend. De tekst is op deze punten verduidelijkt. De mogelijkheid om te groeien op bestaand gebied berust op de hoeveelheid grond die nu nog niet is uitgegeven, maar vooral op de 8

9 Pagina 9 van 11 ruimte die bedrijven al wel hebben gereserveerd, maar nog niet in gebruik genomen. In alle grote sectoren worden in Amsterdam op dit moment al terreinen vrij gehouden met het oog op de groei tot 2020: de containerterminal, de kolenterminals en de terminals voor olieproducten. Daarnaast kan Amsterdam de komende jaren ook het voormalige ADMterrein uitgeven. Intensivering (slimmer gebruik van het huidige terrein) en herstructurering (betere inrichting van vrijkomende terreinen) zijn andere maatregelen om de doelstelling te bereiken. zal bij intensivering nauw samenwerken met de betrokken bedrijven. De doelstelling is naar onze mening haalbaar. Dat wil niet zeggen dat het gemakkelijk wordt. Dit komt omdat bedrijfsactiviteiten op een logische plaats geconcentreerd moeten zijn. Een bepaald bedrijf kan moeilijk uitbreiden op een terrein dat kilometers verwijderd is van het bestaande terrein. Onze doelstelling is dus haalbaar, maar niet eenvoudig. Mede om die reden zijn wij er een voorstander van dat haventerreinen tot 2020 in elk geval niet kleiner worden en dat ook de milieuruimte minimaal behouden blijft. Wijzigingen: paragraaf 5.3 en Intensivering en milieunormen Verschillende inzenders wijzen erop dat intensivering weliswaar grote voordelen heeft voor het ruimtegebruik, maar dat een nadeel kan zijn dat de concentratie van activiteiten leidt tot (plaatselijke) overschrijding van de milieunormen. Dit is een terechte waarschuwing. De gemeente realiseert zich dit probleem. Wij vertrouwen er echter op dat dit oplosbaar is, mede dankzij nieuwe technieken (innovaties), en soms ook dankzij een andere manier van het werk organiseren. De gemeente blijft hierover in gesprek met de betreffende bedrijven. Het is duidelijk dat een overschrijding van de normen niet kan. Wijzigingen: paragraaf 4.4 van de Havenvisie. 9

10 Pagina 10 van Nieuwe zeesluis Het is onvoldoende duidelijk waarom een nieuwe sluis nodig is. En mocht die nodig zijn, waarom dan al in 2016? Er zijn verschillende redenen waarom een nieuwe zeesluis nodig is. Van de vier sluizen in het huidige complex is de Noordersluis uit 1929 de belangrijkste. Voor ongeveer 90% van alle lading en 100% van de zeecruiseschepen op Amsterdam is de Noordersluis de enige toegangspoort. Dat maakt de haven kwetsbaar: immers, als de Noordersluis buiten gebruik raakt door een ongeluk of door noodzakelijk herstel, zit de Amsterdamse haven op slot. Herstelwerkzaamheden worden steeds waarschijnlijker naarmate de tijd vordert: enerzijds omdat de Noordersluis echt op leeftijd raakt, anderzijds omdat moderne schepen een motoraandrijving hebben die veel krachtiger is dan waar 80 jaar geleden rekening werd gehouden. De vertraging wordt nu al hinderlijk. Daardoor is het noodzakelijk op korte termijn al naar oplossingen te zoeken, zoals bijvoorbeeld het verplaatsen van de zandopslag in de Fortput (van vóór de sluis naar achter de sluis), de ontwikkeling van nieuwe lichterfaciliteiten in de Averijhaven en het optimaliseren van de sluisplanning. Een tweede reden is dat het sluizencomplex binnen afzienbare tijd zijn maximale capaciteit heeft bereikt. Dat kan al in 2013 gebeuren bij het groeiscenario dat we hanteren. Als de maximale capaciteit is bereikt, zullen schepen vanwege de wachttijden gaan uitwijken. De bedrijven voor wie die schepen bestemd zijn, zullen volgen. Wij geloven er niet in dat het in deze markt lukt om door te groeien tot de maximale capaciteit en vervolgens dat niveau te blijven handhaven. En zeker is het dat we onze doelstellingen voor 2020 (werkgelegenheidsgroei, groei van goederenstromen, intensivering en innovatie) dan niet gaan halen. Laat staan dat we gebruik zouden kunnen maken van de mogelijkheden ná De noodzaak voor een nieuwe sluis komt dus voort uit onze visie op de haven. Een derde reden is de breedte van de nieuwe sluis. Containerschepen die nu in de vaart worden genomen en die over een paar jaar de standaard zijn voor havens als die van Amsterdam, zijn te breed voor de Noordersluis. NYK kan een flink aantal van zijn containerschepen nu al niet naar Amsterdam laten komen. Daarom willen we vooral een bredere sluis (70 meter). We willen ook een diepere sluis (18 meter). Sommige inzenders twijfelen aan het nut daarvan, omdat het kanaal door de verkeerstunnels zelf ook maar een beperkte diepgang heeft. Een diepere sluis heeft echter als belangrijk voordeel dat zeeschepen dan ook bij laag tij kunnen worden geschut, nu kan dat voor dieper stekende schepen alleen bij hoogtij. De capaciteit van het complex neemt daarmee dus enorm toe. Zeker als de nieuwe sluis ook nog wat langer wordt dan de Noordersluis (wij willen graag 500 meter lengte): de schutcapaciteit kan dan zo efficiënt mogelijk worden gebruikt voor het type schepen dat past bij het karakter van de Amsterdamse haven. Tot slot: schepen die te diep steken om, vol beladen, over de tunnels onder het Noordzeekanaal te kunnen varen, hebben de mogelijkheid om een deel van de lading te lichteren vóór het sluizencomplex. Dit speelt vooral bij kolen. Na het lichteren is er geen probleem meer. Bij de nieuwe generatie containerschepen, die een diepgang tot 15 meter 10

11 Pagina 11 van 11 kunnen hebben, speelt het probleem niet, omdat die schepen een deel van hun lading al hebben gelost voordat ze Amsterdam aan doen. Cruiseschepen en vrachtschepen voor olieproducten steken geen van alle zo diep dat de tunnels in het Noordzeekanaal een belemmering vormen. Wijzigingen: paragraaf 6.3 en Regionale samenwerking De meeste inzenders hebben waardering voor de versterking van de regionale samenwerking. Wel vindt men dat die wat explicieter kan worden benoemd. De gemeente Amsterdam onderschrijft dit en heeft in de hoofdstukken 3 tot en met 8 bij de doelen voor 2020 passages over de regionale samenwerking toegevoegd. De wethouder haven van Amsterdam is inmiddels een overleg gestart met zijn collega-wethouders en met de verantwoordelijke gedeputeerde van de provincie Noord-Holland om de regionale samenwerking te intensiveren. Ook ambtelijk zal het overleg worden geïntensiveerd. Wijzigingen in paragraaf 3.4, 4.4, 5.4, 6.4, 7.4 en Een aantal inzenders vindt de reikwijdte van Slimme Haven ( ) wat kort voor een visie. Verschillende beleidsstukken van het rijk nemen 2040 als eindjaar. De vorige Amsterdamse havenvisie had een vergelijkbare reikwijdte van 10 jaar. Voor deze periode is gekozen omdat wij vinden dat de havenvisie bestuurders een handvat hoort te geven voor de kansen en problemen die zich binnen een afzienbare periode vrij zeker voordoen. Naarmate de visie een grotere reikwijdte heeft, komt er meer onzekerheid over de voorspellingen of over de beleidsmatige mogelijkheden om de toekomst te beïnvloeden. Niettemin erkennen wij dat het nuttig is om enige vooruitblik op de periode na 2020 te bieden. Daarom hebben we in de definitieve versie een bijlage opgenomen onder de titel doorkijk naar Wijzigingen: bijlage 1 toegevoegd. 11