Douro, een spectaculair wijngebied Verslag van de NGS reis, gehouden van 26 t/m 29 mei Door Paul Op ten Berg

Transcriptie

1 Douro, een spectaculair wijngebied Verslag van de NGS reis, gehouden van 26 t/m 29 mei Door Paul Op ten Berg Al twee keer eerder bezocht een groep sommeliers van het NGS de Douro streek, beide malen als onderdeel van een reis door verschillende gebieden van Noord-Portugal. De eerste keer was dat van 7 t/m 11 april 1991 en de tweede keer van 16 t/m 21 mei Organisator en reisleider is ditmaal Olaf Kerstens, die samen met NGS Commissaris Reizen Heleen Boom veel tijd en energie stak in deze trip. Mede dankzij bijdragen van diverse producenten en ICEP is deze reis een groot succes geworden. Olaf Kerstens Heleen Boom

2 De 12 deelnemers: Olaf Kerstens, Heleen Boom, Harry Hendriks, Marcel Hansen, Ton Pinxten, Saskia Schurink, Guillaume Coret, Bianca Mens, Ruben Kwakman, Marieke Vennix, Elise Moeskops en Paul Op ten Berg. Zondag Na een goed verlopen vlucht met Transavia reizen wij met een busje en een auto naar de op anderhalf uur rijden gelegen plaats Peso da Regua voor diner en overnachting. Omdat het al donker was zien we uiteraard niets van het landschap, maar de mooiste route zal toch pas de volgende dag komen. Snel de bagage op de hotelkamer zetten en op weg naar Restaurant Castas e Pratos. Het is naast het station in een oud pakhuis gevestigd dat compleet werd gerenoveerd. Castas e Pratos heeft een strakke, moderne wijnbar en een gastronomisch restaurant. De wijnkaart is zeer uitgebreid en heeft als specialiteit lokale wijnen. Het restaurant wordt gerekend tot de 10 beste van Portugal.

3 Als aperitief kiest Olaf de droge witte wijn ***(*)Guru 2011, Wine & Soul Deze wijn van voornamelijk viosinho druiven werd gevinifieerd door Sandra Tavares, die ons de volgende dag dezelfde wijn op magnum laat proeven. Krachtige, zeer expressieve geur en sappige smaak van wit fruit met evenwichtig toegepast nieuw hout. Fijne kruidigheid in de tamelijk lange finale. Zie verder de proefnotities van dinsdag. Bij het hoofdgerecht komen twee wijnen op tafel: ****+Barca Velha 2004, Casa Ferreirinha / Sogrape - gedecanteerd De kostbaarste wijn van Portugal (op internet ruim 300,00) en een nationale icoon. Wordt sinds 1952 gemaakt, uitsluitend in de beste jaren, tot nu toe slechts 17 keer was een zeer warm en droog jaar. Voor 90% van druiven uit Quinta da Leda, aangevuld met die uit de Douro Superior. Blend van 40% touriga nacional, 30% touriga franca, 20% tinta roriz en 10% tinto cão. Handmatige pluk met selectie in de wijngaard en op sorteertafels. Volledig ontsteeld en gekneusd. Langdurig vergist met de schillen op rvs tanks en in draaiende robot persen met intensieve remontage resp. automatische pigeage. Opgevoed in de lodge te Villa Nova de Gaia gedurende 16 maanden op barriques van Frans eiken, waarvan 75% nieuw, gevolgd door 16 maanden flesrijping. Alc. 13,5%. Diepe geur van fijn bosfruit met amandelen, specerijen, munt, tabak en kreupelhout. Ook aroma s van lavendel, sinaasappelbloesem en viooltjes. Complexe, zachte en rijke smaak van rijp fruit, pruimedanten en specerijen, eerder elegant dan krachtig. Indrukwekkende tannines en een prachtige zuurgraad. Zeer lange finale. Nobele wijn, op zijn mooist rond ***(*)Quinta do Côa Reserva 2007 Blend van tinta roriz, touriga franca en touriga nacional. Alc. 14,5%. Frisse geur van cassis en aardbeien met merkbare alcohol, doet wat aan mourvèdre denken. Zachte smaak van rijp fruit, waarbij de alcohol beter in balans is door de levendige zuren.

4 Bij het dessert wordt geschonken: **(*)Port Wine 10 years old, Quinta Seara d Ordens Tawny port, gedurende 10 jaar opgevoed op grote eiken vaten. Alc. 19,5%. Aantrekkelijke geur van energiek rijp fruit. Boeiende smaak van sinaasappelschillen, gedroogde pruimen en abrikozen, kweeperengelei, stoofappels, amandelen en walnoten. Maandag

5 Terwijl Olaf Kerstens met het busje de koffers vervoert, nemen de anderen de trein. Na een half uur wachten op het kleine station, dat uiteraard voorzien is van de bekende Portugese tegeltableaus, rijden we met het boemeltje van Peso da Regua naar het eindstation Pocinho, een rit van bijna anderhalf uur. Je kijkt je ogen uit tijdens die treinrit. De spectaculaire uitzichten volgen elkaar in hoog tempo op. Het landschap is terecht geregistreerd als Unesco World Heritage. Meestal is de rivier heel breed, maar verder stroomopwaarts naar het oosten komt er een vrij smalle kloof met steile granietrotsen, waar de rivier sneller en woester doorheen stroomt. En wijngaarden in overvloed, meestal steil tot zeer steil, en tot op flinke hoogte. Ook zien we grote stukken met bossen en diverse stuwdammen. Ruben gaat met de pet rond

6

7 Beroemde namen komen op grote borden voorbij, zoals Graham s Quinta dos Malvedos, Quinta de Roriz, Quinta dos Aciprestes en Quinta do Boa Vista (beide van Real Companhia Velha), Taylor s Quinta de Vargellas en Quinta do Vesuvio. Regelmatig is er sprake van vertikale aanplant. We stoppen op alle tussenstations, met namen als Vargellas en Vesuvio. En wie stond ons op te wachten op het station van Pochino? NGS erelid André Kerstens, de sympathieke vader van Olaf, die een individuele reis maakte door de streek. NGS erelid André Kerstens wacht ons op

8 Eindstation Pocinho Quinta do Vale Meão Deze belangrijke quinta vinden we bij het plaatsje Vila Nova de Foz Coa in de Douro Superior, waar de rivier een lus maakt op 20 km van de Spaanse grens. Dit was het laatste grote project van de legendarische Grand Old Lady of the Douro, Dona Antónia Adelaide Ferreira, die in 1896 overleed. Het tussen 1877 en 1879 door haar gekochte grondgebied omvat 270 hectare en droeg toen de naam Quinta do Monte Meão. De hoogte boven de zeespiegel is circa 350 m. Het is nu eigendom van haar achter-achterkleinzoon Francisco Javier de Olazabal, die voorheen CEO was bij het porthuis Ferreira, waaraan de druiven van Quinta do Vale Meão verkocht werden. In 1998 besloot hij Quinta do Vale Meão te gaan ontwikkelen en de wijnen, geproduceerd en gevinifieerd door zijn zoon en technisch directeur Francisco de Olazabal y Nicolau de Almeida, in eigen beheer te gaan bottelen. Dochter Luisa doet marketing en sales. De eerste oogst, die de familie in 2001 op de markt bracht, was die van 1999.

9 Francisco Javier de Olazabal en zijn dochter Luisa De eeuwenoude winery met zijn dubbele granieten muren en daken van kastanje-hout werd in 1999 gerenoveerd en voorzien van moderne installaties en airconditioning. Dit alle met behoud van de architectonische waarde van het gebouw. De oude granieten lagares werden in kleinere vakken verdeeld en weer in gebruik genomen. De oorspronkelijke Barca Velha wijngaard met het huisje Barca Velha Quinta do Vale Meão leverde tot 1998 de druiven voor de legendarische Barca Velha. Beneden in het dal zien we tussen de wijnstokken het Barca Velha huisje. We komen in een oude kelder, waar Dona Antónia de wijn liet vinifiëren. In die tijd werd de malolactische gisting al op barrique gedaan.

10 Wijngaarden Het met wijngaarden beplante oppervlak bedraagt 90 hectare en alles voor port is klasse A. De bodem varieert van schist via graniet tot alluviaal grind, een voor de Douro ongebruikelijke diversiteit die bijdraagt aan de complexiteit van de wijnen. Zo krijgt touriga nacional op een schist bodem meer concentratie en meer kleur, terwijl dit ras op een granietbodem meer florale aroma s heeft en minder rijp wordt. Op steile stukken met een hellingshoek van meer dan 35% bevinden zich terrassen. De rijen wijnstokken op de terrassen hebben paden, waarop een tractor de bodem kan bewerken. Maar de oogst gebeurt overal met de hand, ook op de vlakkere percelen waar de plantdichtheid oploopt tot stokken per hectare. De aanplant bestaat uit: 40% touriga nacional 25% tinta roriz 20% touriga franca 5% tinta amarela

11 5% tinta barroca 2% tinto cão 2% sousão 1% andere druivenrassen, o.a. alicante henri bouschet en syrah. Lagares Pas na 1986 ontstond aandacht voor druivenrassen en oude stokken. Alle druiven worden met de hand geplukt, met selectie in de wijngaard. Na aankomst op de winery volgt een tweede selectie op sorteertafels. Op Quinta do Vale Meão wordt geen groene oogst verricht, de rendementen zijn met maximaal 19 hl/ha laag genoeg. Dat komt voor de rode wijn neer op 1 kg druiven per fles en bij de Vintage Port op 0,7 kg per fles. Biologisch In een nieuw perceel van 10 ha is vanaf de aanplant sprake van biologische wijnbouw, om te zien wat het doet, want ze hebben er hier geen hoge pet van op. Dus geen gebruik van pesticiden, herbiciden en insecticiden. Maar die producten hoeven hier toch al

12 nauwelijks te worden gebruikt, in de praktijk wordt een keer per jaar gespoten tegen meeldauw. In alle percelen lopen slangen voor druppel-irrigatie, die in sommige jaren nodig is. Productie Quinta do Vale Meão produceert twee rode Douro wijnen, Meandro do Vale Meão (2e wijn, productie flessen) en Quinta do Vale Meão ( flessen), alsmede Quinta do Vale Meão Vintage Port ( flessen). In de toekomst wellicht ook een 10 jaar oude tawny of een Colheita. Behalve voor de Meandro, waarvoor 20% druiven worden bijgekocht, worden uitsluitend eigen druiven gebruikt. We horen dat momenteel in de Douro een derde van de productie bestaat uit port en tweederde uit wijn. Dat komt omdat de vraag naar port de laatste jaren is gedaald. Rode wijn De druiven voor de rode wijnen worden apart gevinifieerd. De gekneusde druiven worden eerst met de voeten getreden in de lagares. Dit gebeurt met 20 mensen die 3 à 4 uur

13 treden, waarna de volgende ploeg komt. In totaal wordt 12 uur getreden. De temperatuur van de most is minimaal 15 C, want het mag niet te koud aan de voeten zijn en buiten is het dan vaak 35 C. Over-extractie wordt vermeden. Na het treden volgt de gisting soms met toevoeging van gistculturen - bij gecontroleerde temperatuur op rvs tanks van 10 ton, met remontage. De opvoeding vindt plaats op barriques van Frans eiken, waarvan slechts 1% nieuw is. De vaten worden 4 jaar gebruikt. We zien de oogst van 2011 op stalen tanks liggen en die van 2012 op barriques. De beste oogstjaren voor de rode wijn zijn 2000, 2005, 2007, 2008 en Het alcoholgehalte varieert van 13,5 tot 14,5%. Vintage Port De druiven voor de Quinta do Vale Meão Vintage Port worden circa 1 week later geplukt dan die voor de wijn. Alle druiven worden niet ontsteeld - samen getreden en vergist in de lagares. Hierbij is wel sprake van over-extractie. Het treden duurt maximaal 3 dagen, tot het moment dat de alcohol wordt toegevoegd waardoor de gisting stopt en er restsuiker overblijft. Vanaf dat moment gaat de Vintage Port in robotic lagares, waarbij

14 de robot op rails over de lagares rijdt om zijn werk te doen. Als alcohol wordt tegenwoordig meestal die uit Cognac gebruikt, waarvan de prijs is gestegen tot 4,00 per liter door het wegvallen van EU subsidie om wijn te distilleren en door de gestegen vraag naar bulkwijn. Quinta do Vale Meão Vintage Port bevat minstens 50% touriga franca en werd uitgebracht in 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2007, 2008 en Het jaar 2011 is zowel voor rode wijn als voor port een topjaar. Verder zijn 2000, 2003 en 2007 van bijzonder goede kwaliteit. Schaduw op de wijnstokken Het kan in de Douro s zomers bloedheet zijn, in Pinhão werd ooit 51 C gemeten. De wijngaarden van de subregio Douro Superior ondervinden stress van het krachtige zonlicht, de hoge gemiddelde luchttemperatuur en de uiterst geringe hoeveelheid neerslag. Daardoor is vaak sprake van uitdroging van de druiven, met als gevolg een lager rendement en ongewenste eigenschappen van de most. Omdat werd vermoed dat het gedeeltelijk aanbrengen van schaduw het uitdrogen van de druiven zou kunnen verminderen en de eigenschappen van de most zou kunnen verbeteren, werd in 2010 op Quinta do Vale Meão een experiment gestart in een perceel met 27 jaar oude touriga nacional stokken. Dit in nauwe samenwerking met de universiteit van Villa Real. Op tien willekeurige rijen wijnstokken werd twee jaar lang het onderste deel van de loofwand aan de zuidkant voorzien van schaduw door het plaatsen van een 30 cm hoog

15 vertikaal net van witte kunststof in twee lagen. Dit gebeurde bij 10 rijen in de periode van bloei tot rijping van de druiven en bij 10 andere rijen van véraison tot rijping van de druiven. Een derde stuk van 10 rijen werd ter vergelijking niet van netten voorzien. De reeds gepubliceerde resultaten tonen verandering van de bladeren in het van schaduw voorziene gedeelte, waardoor zowel verlies aan rendement als concentratie van anthocianen in de most worden teruggebracht. In 2012 werd gematigde irrigatie van bloei tot véraison (verandering van kleur van de druiven) aan het experiment toegevoegd. De resultaten hiervan worden nu gepubliceerd en bediscussieerd. De schaduwwerking veranderde de vorm van de planten en verhoogde de druivenproductie. Het aantal uitgedroogde druiven verminderde aanzienlijk. In de most was sprake van verlaging van anthocyanen, verhoging van het potentiële alcoholgehalte, beter titreerbare zuurgraad en minder appelzuur. Lunch Als aperitief wordt de droge witte wijn van Quinta do Vallado geschonken:

16 Vallado 2012, Douro DOC Blend van arinto, gouveio, rabigato en viosinho van wijngaarden op 600 m hoogte, verder stroomopwaarts aan de Douro gelegen. De geur heeft vooral plantaardige aroma s. Stevige smaak met iets tannines en een goede zuurgraad. Aangenaam aperitief. Tijdens de maaltijd genieten wij van: ****-Meandro do Vale Meão 2011 Meandros was een Grieks woord voor een Turkse rivier. Vatmonster, definitieve blend, ongefilterd. Zeer diepe kleur. Open geur van geconcentreerd, levendig en karaktervol zwart fruit van bramen met wat inkt. Vlezige smaak van cassis en bramen met grafiet en tabak, gelardeerd met een frisse sappigheid. Lange tot zeer lange finale. Veelbelovend. ***(*)Meandro do Vale Meão % touriga nacional, 30% touriga franca, 13% tinta roriz, 5% sousão, 4% tinta barroca en 3% tinto cão. 11 maanden geleden gebotteld. De kleur is minder geconcentreerd en minder paars. Ontwikkelde geur met al wat secundaire aroma s als kreupelhout. De strakke smaak is wat strenger en heeft minder vulling, maar wordt krachtiger in de finale, met een metalig accent. ****(*)Quinta do Vale Meão 2010, magnum Diepe kleur. Uitstekende geur en smaak met duidelijk meer vulling en balans dan de vorige twee. Zeer evenwichtig en elegant. In een concours van de wijnen van de Douro Superior veroverde deze wijn de eerste plaats. *****-Quinta do Vale Meão 2011 Voorlopige blend, deze ochtend voor ons gemaakt en uit een karaf geschonken. Zwartpaars. Machtige geur van bramen, zwarte bessen, munt en chocolade. Hetzelfde in de complexe smaak, met veel vulling en structuur maar tegelijk volop verfijning. Een stap hoger dan de 2010.

17 **** Monte Meão 2009, F. Olazabal e Filhos Single vineyard wijn van Quinta do Vale Meão, van 100% touriga nacional op een granietbodem. Zeer diepe kleur. Rokerige en florale geur met veel verfijning. Frisse, ijle, lenige smaak met veel fruitvulling. Minder complex dan de vorige twee, maar erg goed in balans. Spirituele wijn met veel toekomst.

18 ***** Quinta do Vale Meão Vintage Port 2011 Van 60% touriga franca, 20% touriga nacional, 5% tinta roriz, 5% tinta barroca, 5% sousão en 5% diverse druivenrassen. Zeer diepe kleur. Diep geschakeerde geur met o.a. planten en bloemen. Krachtige, vlezige maar zachte inzet met veel fruit, chocolade, kersen op brandewijn, aardbeien, frambozen. Fris met veel vulling en structuur, maar nog potdicht. ****(*) Quinta do Vale Meão Vintage Port 2000 Blend van tinta barroca, tinta amarela, tinta roriz, touriga franca, touriga nacional, sousão en tinto cão. Om ons te laten proeven hoe deze port zich ontwikkelt. Iets minder diepe kleur. Edele geur van fruit, bloemen, kruiden, thee, kaneel en chocolade. De lenige smaak is erg fris, meer open en tot een complexe eenheid ontwikkeld. Chocolade, specerijen, thee, leer en wild. Verfijnd en zeer aangenaam. Lichter dan 2011, met minder vulling en wat minder complexiteit.

19 Nieuw project Francesco maakt ook wijnen voor Quinta do Vallado, Quinta de Porrais en Munda (Dão). Bovendien is hij bezig met een joint venture project in de wijnstreek Dão, genaamd MOB. Deze gelijknamige wijn van oude stokken (touriga nacional, jaen, alfrocheiro en baga) wordt in Dão geproduceerd door drie Douro wijnmakers, Jorge Moreira (Poeira), Francisco Olazabal (Quinta do Vale Meão) en Jorge Serôdio Borges (Wine & Soul).