VAKBONDSACTIES : 13 VRAGEN EN ANTWOORDEN?

Transcriptie

1 VAKBONDSACTIES : 13 VRAGEN EN ANTWOORDEN? 0. Inleiding Wanneer ondernemingen geconfronteerd worden met vakbondsacties roept dit bij de bedrijfsverantwoordelijken heel wat vragen op. Via 12 vragen geven we kort en bondig een antwoord op de meest voorkomende juridische en praktische problemen voor de ondernemingen. Tegelijk worden een aantal tips gegeven, gegroeid uit onze ervaring, om zo goed mogelijk voorbereid te zijn op deze acties. Elke actie is echter verschillend en moet gesitueerd worden in de concrete omstandigheden waarin zij zich afspeelt. De gegeven antwoorden kunnen niet met elke individuele situatie van de onderneming rekening houden. In die zin zijn de antwoorden hierna ook niet helemaal volledig. Ze reiken echter wel aan elke onderneming een aantal "do and don't -s" aan die nuttig kunnen zijn. Aarzel vooral niet om uw regionale te contacteren. Onze adviseurs hebben heel wat ervaring met het behandelen van conflicten en kunnen samen met u op zoek gaan naar de beste oplossingen. 1. Kan ik mij voorbereiden op vakbondsacties? Een aantal problemen kunnen opgelost worden door een voorafgaandelijke analyse van de omstandigheden en van de mogelijke gevolgen van de vakbondsacties voor de onderneming. Ook communicatie en afspraken vooraf met de vakbondsvertegenwoordigers en de werknemers kunnen preventief een aantal gevolgen beperken. Check list: - Objectieve informatie aan het personeel over de acties en hun gevolgen (meer in het bijzonder voor de werknemers die niet staken) - afspraken over welke werknemers hoe dan ook op het bedrijf toegelaten worden (bijv. directie, kaderleden, veiligheid,...) - eventuele afspraken over een minimumactiviteit - afspraken over veiligheid en bewaking (eventueel samen met andere ondernemingen) - verwittigen van externen, onderaannemers, leveranciers, bezoekers,... - bereikbaarheid organiseren in het geval het bedrijf niet toegankelijk is (afleiden centraal telefoonnummer, nummer, belangrijke telefoonnummers meenemen, bereikbaarheid van werkwilligen,...) - organiseren van thuiswerk - eventueel voorzien van lokalen buiten het bedrijf - voorafgaandelijke contacten met de locale overheid (burgemeester en politie)

2 2. Kan ik mijn personeel verplichten om de dag van de staking thuis te blijven? Een werkgever kan zijn werknemers, die normaal op de dag van de staking moeten werken, niet verplichten thuis te blijven. Hij kan immers niet afzien van zijn contractuele verplichting om zijn werknemers te laten werken. Werknemers die kunnen bewijzen dat zij voorafgaandelijk verplicht werden thuis te blijven op de dag van de staking kunnen voor die dag loon opeisen. Het kan integendeel nuttig zijn om uw werknemers aan te sporen om zo veel mogelijk te komen werken en niet thuis te blijven. U kan ook thuiswerk organiseren. Uiteraard kan een werknemer vrijwillig op de stakingsdag een dag verlof nemen of recuperatiedagen opnemen. 3. De ingang van mijn bedrijf of van de industriezone is afgesloten, waardoor niemand toegang krijgt tot mijn bedrijf. Wat kan ik doen? Blijf rustig en vermijd absoluut incidenten. Agressiviteit of nervositeit kan de situatie alleen maar verergeren. Tracht met objectieve argumenten in overleg met de vakbondsverantwoordelijken of met uw eigen vakbondsafgevaardigden de toegang tot het bedrijf of de industriezone mogelijk te maken. Ontwijk dit direct contact echter indien de gemoederen oververhit geraken. Indien de situatie escaleert, kan u beroep doen op de openbare instanties (burgemeester of politie). Vermijd echter elke actie die de situatie kan doen escaleren. Als laatste hulpmiddel kan u als belanghebbende partij een kortgeding instellen om het piket op te heffen (zie punt 5). Noteer tenslotte eventueel de namen van de aanwezige werkwilligen. Dit kan later nuttig zijn bv. voor het afleveren van eventuele attesten. 4. Kan ik de hulp inroepen van de politie of de overheid? Voorafgaandelijke contacten met de politie of de burgemeester (als hoofd van de politie), kunnen nuttig zijn om te weten welke maatregelen genomen werden of wie desnoods kan gecontacteerd worden in geval van problemen. Mogelijk kunnen ze ook aangespoord worden om in het kader van de openbare orde een aantal maatregelen te nemen of kunnen er afspraken gemaakt worden over de veiligheid en bewaking van de lege bedrijven. In het kader van zijn bevoegdheden kan een burgemeester tijdelijke maatregelen nemen om het verstoren van de openbare orde tegen te gaan (bv. door het verbieden van wegblokkades). 2

3 Ook het optreden van de politie kan gevraagd worden, uiteraard altijd bij het vaststellen van strafrechtelijke feiten, zoals bv. slagen en verwondingen, maar ook voor de bescherming van personen en goederen of indien de veiligheid in het gedrang komt. 5. Kan ik een kortgeding inspannen om de toegang tot mijn bedrijf af te dwingen? Wanneer aangevoeld wordt dat bepaalde rechten, zoals het recht op arbeid of het eigendomsrecht onevenredig geschonden worden door de actie, of indien er een reëel en ernstig risico bestaat op schade aan materialen of goederen, kan een werkgever altijd via een eenzijdig verzoekschrift een gerechtelijke procedure inleiden bij de rechtbank om zeer snel (in kortgeding) maatregelen te vragen die een einde stellen aan de actie. Bij het inleiden van deze procedure in kortgeding om de toegang tot het bedrijf of de industriezone af te dwingen, moeten de opportuniteit, de haalbaarheid en noodzaak ervan duidelijk overwogen worden. Vakbonden reageren immers sinds lang hevig tegen rechterlijke tussenkomsten om stakingspiketten op te heffen. Een onderneming die de procedure inleidt loopt het risico dat daar waar het conflict op dit ogenblik extern is aan de onderneming, de vakbonden zich tegen hem keren. Vergeet niet dat na de staking vaak opnieuw met dezelfde vakbonden gewerkt moet worden binnen het bedrijf. Een onderneming die toch meent dat een gerechtelijke actie noodzakelijk is, kan als belanghebbende partij een procedure in kortgeding inleiden. In geval van acties van één enkele dag is het noodzakelijk dat dit zeer snel gebeurt. Het is dan aan de rechter om geval per geval op basis van de feiten te oordelen of de gevoerde actie disproportioneel is met het beoogde doel van de actie. Hij zal dan bij hoogdringendheid maatregelen kunnen nemen, zoals het verbod tot het handhaven van ongeoorloofde actiemiddelen of het opleggen van dwangsommen. Omdat de beoordeling door de rechter een feitenkwestie is, is het belangrijk om zoveel mogelijk bewijzen te verzamelen om de schade en de noodzaak van een onmiddellijk ingrijpen aan te tonen. Niet alleen bewijzen die op de dag van de staking zelf worden verzameld (vaststellingen, getuigenissen, foto's), maar ook voorafgaandelijke bewijzen zoals de aard van de activiteit van de onderneming, de verwachte schade en verlies, afgesprongen contracten als gevolg van de staking, enz... komen in aanmerking. Een procedure in kortgeding moet onmiddellijk de dag zelf van de staking ingeleid worden. De procedure verloopt altijd via een advocaat. Indien u overweegt om een kortgeding aan te spannen, vragen wij u onmiddellijk contact op te nemen met uw regionale. 6. Wat doe ik indien personen, die vreemd zijn aan het bedrijf, mijn bedrijf binnendringen om het te trachten stil te leggen? 3

4 Het is duidelijk dat personen die vreemd zijn aan het bedrijf niet in het bedrijf mogen komen zonder de toelating van de werkgever. Om ongewenste bezoekers te vermijden is het aangewezen om op de dag van de staking desnoods een verscherpte toegangscontrole te organiseren. Indien er toch vreemde personen het bedrijf binnendringen kan eerst in overleg (met de vakbondsverantwoordelijken) geprobeerd worden ze te verwijderen. Indien dit niet lukt of indien geweld gebruikt wordt, kan best de politie ingeschakeld worden. 7. Wat doe ik met de werkwilligen die na het opheffen van het piket het bedrijf kunnen betreden en er tewerkgesteld kunnen worden? Indien er werkwilligen het bedrijf kunnen betreden en het werk normaal kunnen aanvatten, hebben zij enkel recht op loon dat overeenstemt met het aantal gepresteerde uren. 8. Betaal ik loon aan de werkwilligen die niet kunnen werken? In geval van staking in de eigen onderneming of in de eigen sector is er nooit gewaarborgd loon verschuldigd. De werkgever overhandigt aan de werkwilligen wel een "C 3.2.A". en "C 3.2. werkgever", om hun mogelijke rechten op een tijdelijke werkloosheidsuitkering te verzekeren. De RVA beslist voor elke staking apart of er tijdelijke werkloosheidsuitkeringen betaald worden. In de regel echter beslist de RVA dat er geen tijdelijke werkloosheidsuitkeringen worden betaald aan werkwillige werknemers van ondernemingen of sectoren waar gestaakt wordt. Het gewaarborgd loon is alleen verschuldigd aan werknemers die door onvoorziene omstandigheden overkomen op de weg naar het werk zich te laat of niet hebben kunnen aanmelden op hun werkplek, voor zover hun eigen onderneming of sector niet in staking is. In geval van interprofessionele stakingsacties is er geen gewaarborgd loon verschuldigd. Enkel voor de effectief geleverde prestaties is er loon verschuldigd. De RVA besliste tot nu toe steeds in geval van een algemene interprofessionele staking geen tijdelijke werkloosheidsuitkeringen worden betaald. Wij verwijzen ook naar de meer uitgebreid nota 'Gewaarborgd loon en tijdelijke werkloosheid bij stakingen' als bijlage Betaal ik loon aan actievoerders? Aan stakers moet nooit gewaarborgd loon betaald te worden. Deelnemers aan vakbondsmanifestaties worden beschouwd als stakers, zodat u bijgevolg aan hen evenmin loon moet betalen. 4

5 10. Mag ik uitzendkrachten tewerkstellen op de dag van een staking? In principe mogen er in ondernemingen waar gestaakt wordt geen uitzendkrachten worden tewerkgesteld. Indien er in uw onderneming of sector een staking wordt aangekondigd of uitbreekt, dan moet u alleszins onmiddellijk uw uitzendkantoor verwittigen. Het uitzendkantoor zal u notifiëren dat er geen uitzendkrachten mogen tewerkgesteld worden. Indien na de notificatie door het uitzendkantoor toch nog uitzendkrachten in de onderneming tewerkgesteld zijn, wordt verondersteld dat de uitzendkracht met de gebruiker verbonden is met een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur. Een omstandige informatie vindt u in bijlage Wat met de werknemers die tijdens de staking ziek zijn of in economische werkloosheid zijn? Werknemers die op de stakingsdag ziek zijn hebben geen recht op gewaarborgd loon voor die dag. Zij zullen van hun ziekenfonds een ziektevergoeding krijgen indien zij hierom vragen. Wat de werkloosheidsuitkeringen voor economische werkloosheid betreft, bevestigt de RVA dat, op voorwaarde dat de economische werkloosheid aangevraagd of lopende was en dat het duidelijk is dat niet enkel voor de stakingsdag economische werkloosheid werd aangevraagd, de werkloosheidsuitkeringen normaal worden uitbetaald. De werkgever is niet verantwoordelijk om na te gaan wie die dag eventueel effectief aan de staking heeft deelgenomen. Het is de werknemer zelf die op zijn controledocument moet aangeven dat er voor die dag een ander inkomen was (stakersgeld). 12. Hoeveel dagen kunnen stakers in de nachtploeg afwezig blijven? Wij vernemen dat vakbonden in bepaalde omstandigheden bij stakingsacties aan nachtwerkers voor 2 dagen / nachten stakersgeld betalen. Agoria gaat hiermee niet akkoord. Het kan maximum om 1 dag / nacht afwezigheid gaan : ofwel de dag / nacht voorafgaandelijk aan de manifestatie of staking ofwel de dag / nacht op de dag van de manifestatie of staking. De werkgever dient best in deze zin te reageren. Wanneer betrokkenen toch 2 dagen /nachten afwezig blijven, raden wij aan om deze te boeken als toegestane afwezigheid 13. Waar kan ik verder terecht? Agoria volgt de sectorale en interprofessionele vakbondsacties steeds van zeer nabij en informeert de leden zo snel mogelijk over aangekondigde acties en manifestaties via de interne informatiekanalen. 5

6 Elke onderneming kan uiteraard ook ten allen tijde contact opnemen met de sociale cel van zijn regionale. In geval van staking in de onderneming of van produktieverlies ten gevolge van sectorale of interprofessionele acties vragen wij ook om zo spoedig mogelijk de regionaal bureau te informeren. Het spreekt voor zich dat elke bijkomende informatie over de impact van de acties in uw omgeving welkom is. Het laat ons toe om de ingezamelde informatie te vervolledigen. Bijlage 1: stakingsacties en gewaarborgd loon Bijlage 2: stakingsacties en interimarbeid 6

7 BIJLAGE 1 INTERPROFESSIONELE STAKINGSACTIES - SOCIALE GEVOLGEN : GEWAARBORGD LOON EN TIJDELIJKE WERKLOOSHEID 1. Aan stakers moet voor deze dagen geen gewaarborgd loon betaald te worden. De acties worden immers erkend door de vakbonden en stakers ontvangen van de vakbonden een stakingsvergoeding. De afwezigheid van stakers kan niet als onrechtmatig beschouwd worden. 2. Bij de niet-stakers moet een onderscheid gemaakt worden tussen werknemers die door de staking niet of te laat op het werk komen en werknemers die op hun werk aankomen maar dit niet kunnen aanvatten of voortzetten. De werknemers die zich ten gevolge van deze acties met vertraging of niet aanmelden op de werkplaats, hebben geen recht op het gewaarborgd loon, vermits de staking al voldoende op voorhand werd aangekondigd en dus niet als onvoorzienbare omstandigheid kan worden ingeroepen. De werknemer die zijn gewaarborgd loon toch opeist, zal duidelijk moeten aantonen dat hij voldoende inspanningen heeft gedaan om zich naar het werk te begeven. Anders gezegd, er moeten een aantal voorwaarden vervuld zijn, waarbij de bewijslast ligt bij de individuele werknemer die om betaling van het gewaarborgd dagloon verzoekt, alvorens het normale dagloon wordt toegekend. - De werknemer moet arbeidsgeschikt zijn op het ogenblik dat hij zich naar het werk begeeft. - De werknemer moet zich normaal en effectief naar zijn werk hebben begeven, m.a.w. hij moet zijn woonplaats verlaten hebben en zich in de onmogelijkheid bevinden (gewone moeilijkheden beantwoorden niet aan deze voorwaarde) om tijdig op het werk aan te komen ten gevolge van een oorzaak overkomen op de weg naar het werk die onafhankelijk is van zijn wil. - De werknemer moet als een goed huisvader het nodige gedaan hebben om tijdig op het werk te geraken en de vertraging tot een minimum te beperken. Uit de rechtspraak kan men eveneens afleiden dat er geen recht is op gewaarborgd dagloon voor de tweede en de volgende dagen wanneer een staking (in casu het openbaar vervoer) reeds enige tijd heeft geduurd en iedereen vooraf voldoende geïnformeerd was 1. Wat de werknemers betreft die in het bedrijf hun arbeid niet kunnen beginnen of voortzetten ten gevolge van de staking, is geen loon verschuldigd wanneer de werkgever de onmogelijkheid 2 om verder arbeid te verschaffen kan bewijzen. Werknemers kunnen evenwel aanspraak maken op tijdelijke werkloosheidsuitkeringen voor zover de RVA deze onmogelijkheid als overmacht niet betwist. Werkgevers kunnen hierbij de normale procedure volgen (kennisgeving aan het gewestelijk kantoor van de RVA en overmaken van C 3.2.A en C 3.2.werkgever). Het zal dus pas na beslissing van het Beheerscomité van de RVA zijn dat werkloosheidsuitkeringen kunnen worden toegekend aan de werknemers die door de staking getroffen zijn. 1 Cass. 8/12/86, R.W., , 2779, concl. LENAERTS, h., Arbeidshof. Gent, afd. Brugge, , R.W., , Cf. Arrest van het Arbeidshof van Luik, 2 februari 1993, T.S.R.,

8 In het verleden besliste de RVA evenwel dat in geval van een algemene interprofessionele staking geen tijdelijke werkloosheidsuitkeringen werden betaald. Voor een begonnen dag met vergoede prestaties, zelfs gedeeltelijk, zal de RVA in ieder geval niet tussenkomen. 8

9 BIJLAGE 2 UITZENDARBEID EN STAKING 1. Artikel 8 van de CAO n 58 van bepaalt dat een uitzendbureau geen uitzendkrachten bij de gebruiker mag tewerkstellen of aan het werk houden in geval van staking. Artikel 9 van dezelfde CAO bepaalt dat indien de gebruiker doorgaat met de tewerkstelling van uitzendkrachten, nadat het uitzendbureau kennis heeft gegeven van zijn beslissing om de uitzendkrachten terug te trekken in geval van staking : - er een einde wordt gesteld aan arbeidsovereenkomst tussen uitzendbureau en uitzendkracht - er een arbeidsovereenkomst van onbepaalde ontstaat tussen gebruiker en uitzendkracht. Bovenstaande bepalingen houden een absoluut verbod in voor de uitzendbureaus om uitzendkrachten te laten werken in geval van staking, maar legt tegelijkertijd de verantwoordelijkheid van de kwalificatie van het begrip 'staking' bij het uitzendbureau. Zo het uitzendbureau een syndicale actie als een staking beschouwt, notificeert zij aan de onderneming dat de uitzendkrachten niet aan de slag kunnen of, indien zijn al aan het werk waren, niet meer verder kunnen werken. De sanctie (beëindiging van contract van onbepaalde duur bij de gebruiker) kan pas spelen na deze notificatie aan de gebruiker door het uitzendbureau. 2. Het begrip staking in de CAO (en in de wet van 24 juli 1987 betreffende uitzendarbeid) is vrij vaag. Het is de verantwoordelijkheid van het uitzendbureau om de ' staking' te interpreteren zodat de procedure van notificatie aan de gebruiker in werking kan treden. FEDERGON, de federatie van de uitzendbureaus, geeft ten behoeve van zijn leden volgende interpretatie: - De notie 'staking' moet geval per geval onderzocht worden op het niveau van de situatie in de onderneming. - De deelname van enkele afgevaardigden en militanten, zonder enig gevolg op de activiteit van de onderneming, wordt niet beschouwd als een staking in de zin van de wetgeving op de uitzendarbeid. In dit geval mogen de uitzendkrachten bij de gebruiker blijven werken - Verduidelijkt wordt dat de beide voorwaarden 'deelname van afgevaardigden en militanten' EN 'zonder gevolg op de activiteit van de onderneming samen moeten bestaan, met de nadruk op de tweede voorwaarde. Bijvoorbeeld o Men kan stellen dat er geen staking is wanneer enkele afgevaardigden en militanten deelnemen aan een vergadering of manifestatie, zonder enige invloed op de activiteit van de individuele onderneming o Men moet stellen dat er staking is indien er zich voor de poort van een individuele onderneming een stakingspiket bevindt, samengesteld uit enkele afgevaardigden en militanten. Al bij al blijft deze interpretatie van FEDERGON vrij summier en kan allerlei vragen oproepen. 9

10 De beoordeling over de notie staking blijft echter een feitenkwestie, waarbij de verantwoordelijkheid bij de uitzendbureaus zelf ligt. Zolang er immers geen notificatie is vanwege dit uitzendbureau kan de gebruiker de uitzendkrachten blijven tewerkstellen. 3. Een uitzendbureau kan niet altijd kan weten of en wanneer er in de onderneming een staking uitbreekt of werd aangekondigd. In geval van een staking in een individuele onderneming is het aan te raden dat de gebruiker waar een actie gevoerd wordt of aangekondigd werd onmiddellijk zijn uitzendbureau hiervan verwittigt en het de nodige gegevens aanreikt om te kunnen beoordelen of de actie verantwoordt dat de uitzendkrachten aan het werk kunnen of verder tewerkgesteld kunnen blijven. Ook in geval van een algemene staking in de eigen sector is het aangewezen, vermits FEDERGON de nadruk legt op het effect van dergelijke acties op de activiteit van de onderneming en de deelname van eigen afgevaardigen/militanten of niet, om het uitzendbureau te informeren over de gevolgen van deze algemene stakingsactie voor de eigen onderneming (piket of niet - vermindering van activiteit of niet - deelname eigen afgevaardigden/militanten of niet). 10