Route 50plus. De snelweg naar kennis over 50plussers. 4. Internet. Dirk Sikkel Margot van der Goot 29 april Stichting Route 50Plus

Transcriptie

1 Route 50plus De snelweg naar kennis over 50plussers Consumer Studies 4. Internet Dirk Sikkel Margot van der Goot 29 april 2010 Stichting Route 50Plus Postbus BZ Arnhem

2 2 Route 50Plus Consumer Studies Route 50Plus voert sinds 2010 maandelijks een onderzoek uit onder een internetpanel van 50- plussers. De onderzoeken vinden plaats middels een online enquête. Ieder onderzoek heeft een specifiek thema. Rode draad binnen de onderzoeken is de belevingswereld van de 50-plusser en welke rol elk thema binnen het leven van de 50-plusser speelt. Het panel kan ook voor onderzoeken van externe opdrachtgevers worden ingezet. Internet: samenvatting Vijftigplussers zijn zeer te spreken over het internet. Bijna 90% is het eens of helemaal eens met de stelling dat het fijn is om te internetten. Als de computer stuk gaat zitten ze in zak en as. De internetangst is er grotendeels af. Minder dan 15% zegt bang te zijn om fouten te maken; integendeel, men vindt het leuk om anderen uit te leggen wat ze allemaal met het internet kunnen doen. De vijftigplusser zit bijna 13 uur per week op het internet. Vrouwen en mannen ontlopen elkaar hierin niet veel. Internet blijkt geen vervanger te zijn van televisie: hoe meer men televisie kijkt, hoe vaker men achter de computer zit. De meest frequente activiteiten zijn en, informatie zoeken, internet bankieren, producten vergelijken en vakanties uitzoeken. Men gebruikt het internet echter heel breed. Van de 34 voorgelegde activiteiten werden er gemiddeld meer dan 15 door de vijftigplusser gedaan. Sommige ervan zijn leeftijdgebonden: producten kopen, informatie verzamelen over leuke dingen om te doen en Youtube zijn niet populair bij tachtigers. De sociale websites worden vooral door vrouwen tussen 50 en 60 bezocht. Niet verrassend is dat cursussen vooral in de belangstelling staan bij leden van Seniorweb. Bij het kopen op internet zijn vooral vakanties, boeken, CD s en DVDs en tickets voor evenementen populair. Financiële en technische producten koopt de vijftigplusser liever niet via het web. Meer dan een kwart van de respondenten onderhoudt via het internet contact met zorginstanties, met name de huisarts en de apotheek. In ongeveer 15% van de gevallen is dat 1 x per maand of vaker. Zorg via het internet is duidelijk aan belang aan het winnen. Bij sociale websites heeft men vooral contacten met familie en vrienden; de contacten met mensen die men alleen van het internet kent zijn betrekkelijk schaars. Echter, mensen die gescheiden zijn hadden daarna een verhoogde belangstelling voor sociale websites en ontmoeten en daten. Het overlijden van de partner leidt ook tot meer activiteit op het internet: en, discussieforums, internet bankieren, informatie zoeken, en ook meer spelletjes doen op internet. Pensionering is een grote stimulans voor internetgebruik. Veel mensen nemen dan de tijd om het internet te benutten voor vakanties of om leuke dingen te doen. Internet is dan ook vaak een activerend medium: het zet mensen aan tot meedoen aan acties, prijsvragen, maar ook andere mensen opzoeken, vrijwilligerswerk of bewegen/sporten. Het aantal activiteiten dat men op internet doet blijkt enigszins voorspeld te worden door de algemene affiniteit die men met techniek heeft. Wie zijn TV kan inregelen of een MP3-speler goed kan bedienen doet ook meer op het internet. Kennelijk blijft er voor de vijftigplusser op dit moment nog iets van een technische barrière voor het optimaal benutten van het internet bestaan. Het lijkt echter een kwestie van tijd totdat deze geheel is verdwenen.

3 3 1. Onderzoeksopzet Het onderzoek is uitgevoerd van 7 tot 12 mei 2010 bij het Route 50plus consumentenpanel. Dit is een panel dat is geworven onder de klanten van de partners van Route 50plus. De vragen zijn gesteld via het internet. De respondenten kregen een , met een link naar de website waar de vragen konden worden ingevuld. De mails zijn verstuurd naar 2814 personen, waarvan 1088 personen op een geldige manier hebben gerespondeerd (38,7%). Hiermee kan niet worden geclaimd dat het onderzoek representatief is (dat wil zeggen dat wanneer alle vijftigplussers in Nederland hadden meegedaan dezelfde procentuele uitkomsten zouden zijn verkregen). Het ligt echter wel voor de hand dat het hier gaat om een grote groep respondenten die relevant is voor veel bedrijven. Het gaat dus wel om een mening die telt. Dit geldt zeker voor verbanden tussen variabelen (zoals internetgedrag en leeftijd), die vaak robuust zijn tegen selectiviteit. De belangrijkste selectiviteit is die naar leeftijd: de respondenten tussen 60-en 70 zijn aanzienlijk oververtegenwoordigd. Echter, de meeste resultaten worden naar leeftijd uitgesplitst, waardoor deze selectiviteit niet doorwerkt in de conclusies. De overeenkomst met CBS-gegevens (zie hoofdstuk 8) suggereert bovendien dat de selectiviteit niet ernstig is. Voor een deel zijn de uitkomsten gecombineerd met het een maand eerder gehouden televisie-onderzoek; 608 personen hebben in beide onderzoeken gerespondeerd. Verdeling respons maar demografische variabelen steekproef populatie n % n % leeftijd tot ontbreekt geslacht man vrouw ontbreekt opleiding LO, VGLO; lager onderwijs LBO, VMBO; lager beroepsonderwijs MULO, MAVO; middelbaar algemeen voortgezet onderwijs MBO; middelbaar beroepsonderwijs HAVO, Gymnasium, HBS, Atheneum; Hoger algemeen vormend wetenschappelijk onderwijs HBO, wetenschappelijk onderwijs kandidaats Wetenschappelijk onderwijs, doctoraal ontbreekt totaal

4 4 2. Tijd op het net Zijn mensen langer aan het internetten naarmate ze ouder zijn? Men zou dit kunnen verwachten omdat de beschikbare tijd toeneemt, maar bekendheid met de mogelijkheden van het internet is bij ouderen misschien minder. Uit figuur 2.1 blijkt echter dat er nauwelijks sprake is van enig verband met leeftijd. Onder de respondenten (die uiteraard qua internetgedrag geen representatieve steekproef zijn) is het gemiddelde gebruik voor alle leeftijdgroepen stabiel op ongeveer 13,5 uur per week. Ter vergelijking: men kijkt ongeveer 21 uur per week televisie. Onder de vlakke lijn in figuur 2.1 gaan echter toch wel ontwikkelingen naar leeftijd schuil. Dit is te zien in figuur 2.2. Bij mannen is sprake van een stijging naar leeftijd, van 12,5 naar bijna 15 uur, terwijl bij oudere vrouwen het gebruik juist daalt, van 14 naar 12 uur per week. Figuur 2.1. Aantal uren internetten per week naar leeftijd. Figuur 2.2. Aantal uren internetten per week naar leeftijd en geslacht

5 5 In tabel 2.1 is de gemiddelde internettijd uitgesplitst naar week- en weekenddagen, en naar een aantal demografische variabelen. De verbanden zijn niet erg sterk. De jarigen internetten relatief veel in het weekend. Werklozen en arbeidsongeschikten zijn degenen die het internet het meest gebruiken. Tabel 2.1. Gemiddelde internettijd naar demografische variabelen werkdag zaterdag zondag totaal n leeftijd geslacht man vrouw burgerlijke staat alleenstaand gehuwd samenwonend gescheiden LAT-relatie weduwe/weduwnaar nooit gehuwd geweest hoogst voltooide opleiding LO, VGLO; lager onderwijs LBO, VMBO; lager beroepsonderwijs MULO, MAVO; middelbaar algemeen voortgezet onderwijs MBO; middelbaar beroepsonderwijs HAVO, Gymnasium, HBS, Atheneum; Hoger algemeen vormend wetenschappelijk onderwijs HBO, wetenschappelijk onderwijs kandidaats Wetenschappelijk onderwijs, doctoraal werkzaamheid Studerend Werkend Huisvrouw Gepensioneerd Werkloos Arbeidsongeschikt

6 6 werkdag zaterdag zondag totaal n vrijwilligerswerk ja nee kinderen ja nee kleinkinderen ja nee totaal Figuur 2.3. Scatterplot duur televisiekijken en duur internetgebruik.

7 7 Komt het internet in plaats van televisie? Zeker bij ouderen ligt deze veronderstelling niet voor de hand omdat de kijkcijfers nauwelijks dalen. Dit onderzoek biedt de mogelijkheid om deze vraag vanuit een andere invalshoek te beantwoorden. Uit het televisieonderzoek zijn immers ook de kijkduren bekend. Wanneer het internet de plaats van televisie in zou nemen zou de tijd die men aan het internet zou besteden ten koste gaan van de tijd voor televisie. Figuur 2.3 laat zien dat dit niet het geval is. Er is zelfs een licht positief verband tussen de tijd die men aan het internet besteedt en de tijd gedurende welke men televisie kijkt. Wat iedereen die s avonds door een woonwijk loopt door de ramen kan zien wordt hier bevestigd: bij de vijftigplusser is de televisie niet op zijn retour vanwege de komst van het internet.

8 8 3. Activiteiten op het web Het internet kan voor gebruikers van alles zijn: een bron van informatie, een mogelijkheid om producten te vergelijken, te kopen en te verkopen, vermaak, contact met anderen en een manier om reizen, accommodatie en tickets te reserveren. Van al deze mogelijkheden wordt door de vijftigplusser in ruime mate gebruik gemaakt, zie tabel 3.1. Naast de voorde hand liggende toepassing van en zijn informatie zoeken en internet bankieren de mogelijkheden die vrijwel universeel worden gebruikt. Men kan deze toepassingen dan ook niet meer uit het dagelijks leven wegdenken, wat blijkt uit het rapportcijfer voor het persoonlijk belang dat men aan de toepassing hecht (de toepassingen met een belang van meer dan 7.5 zijn groen gekleurd, de toepassingen met een belang van minder dan 6 rood gekleurd). Ongeveer drie kwart van de respondenten gebruikt het web om vakanties uit te zoeken, producten te vergelijken, het weerbericht te lezen, de dienstregeling van het openbaar vervoer te raadplegen en routes uit te stippelen. Ruim 60% doen ook hun belastingaangifte op het internet. Degenen die dat doen willen absoluut niet anders meer. Sommige toepassingen staan lager in de rangorde, maar zijn daarom niet minder van betekenis. Ruim 30% onderhoudt sociale contacten via sociale websites; bijna even veel respondenten geven hun mening via discussieforums en andere websites. Meer dan een kwart onderhoudt via het web contacten met zorginstanties. De implicatie is dat het web voor ouderen een belangrijk middel voor emancipatie, tegen sociale isolatie en voor efficiencywinst bij de zorg voor ouderen kan worden. Dat blijkt ook uit de correlaties naar leeftijd. Bijna alle correlaties zijn negatief, dat wil zeggen dat naarmate men ouder is de betreffende activiteit minder wordt gedaan. Het ligt voor de hand te veronderstellen dat de jongere respondenten die de activiteiten nu reeds doen dat zullen blijven doen als ze ouder zijn. De intensiteit van het internetgebruik zal dus, ook bij deze selecte doelgroep, alleen maar toenemen. In tabel 3.1 zijn alleen de significante correlaties weergegeven. Het verband tussen leeftijd en de activiteiten met de hoogste correlaties naar leeftijd is weergegeven in figuur 3.1. De sterke daling met de leeftijd van producten kopen op het internet, informatie verzamelen over leuke dingen om te doen en kijken naar film(pje)s zoals op Youtube komt hierin duidelijk tot uiting, als blijft zelf bij 80-jarigen nog 30% van de respondenten dit soort dingen doen. Naast de correlaties met leeftijd staan in tabel 3.1 ook de correlaties met geslacht. Bij positieve correlaties doen meer vrouwen aan de activiteit, bij negatieve correlaties meer mannen. Sociale contacten onderhouden via sociale websites correleert zowel met leeftijd als met geslacht. Wat dit in concreto betekent is te zien in figuur 3.2, waar bij met name de jongere vrouwen de deelname veel hoger ligt dan bij de corresponderende groep mannen. Pas rond 70 jaar ligt de deelname gelijk. Dit doet vermoeden dat bij de vijftigplussers Hyves, Facebook e.d. in de toekomst vooral een vrouwenaangelegenheid wordt. Tenslotte worden enkele andere hoge correlaties met geslacht in figuur 3.3 vertaald in concrete percentageverschillen. Mannen doen vaker de belastingaangifte, vrouwen vaker spelletjes.

9 9 Tabel 3.1. Activiteiten op het internet: percentages, gemiddeld belang en correlatie met leeftijd en geslacht. correlatie geslacht n % belang leeftijd (vrouw) en Informatie zoeken (via zoekmachine zoals Google) Internet bankieren Producten vergelijken Vakanties uitzoeken Informatie over het weer bekijken Vervoersinformatie opzoeken (NS, OV) Geografische informatie bekijken, routes zoeken (bijv. Google Earth, Google Maps) Nieuws volgen (op nieuwssites, krantensites, startpagina Belastingaangifte doen Producten kopen op het internet Online reserveringen maken Informatie verzamelen over leuke dingen om te doen Contact met de overheid, de gemeente Spelletjes doen Foto's bewerken/online plaatsen/afdrukken Zo maar naar leuke sites surfen Informatie verzamelen over hobby's Iets verkopen Kijken naar film(pje)s, zoals op Youtube Radio luisteren/tv kijken (bijvoorbeeld Uitzending gemist) Sociale contacten onderhouden via sociale websites als Hyves, Facebook, LinkedIn of Schoolbank Mijn mening geven op discussieforums Mijn mening geven op andere websites Contact met huisarts, specialist, zorginstanties telefoneren via internet, skypen Dingen leren, cursussen Sociale contacten onderhouden door chatten, twitteren, MSN Downloaden van muziek en films Een eigen website of weblog onderhouden Ontmoeten en daten Anders Totaal

10 10 Figuur 3.1. Percentages deelname aan drie geselecteerde activiteiten naar leeftijd Figuur 3.2. Percentage deelname sociale contacten onderhouden via sociale websites als Hyves, Facebook, LinkedIn of Schoolbank naar leeftijd en geslacht.

11 11 Figuur 3.3. Verschillen in deelname aan drie geselecteerde activiteiten naar geslacht Van de deelnemers aan de enquête was 41,6% lid van Seniorweb. De vraag is of deze mensen een afwijkend gedrag op het internet vertonen. Tabel 3.2 laat zien dat dit inderdaad het geval is. Met name doet men disproportioneel veel aan dingen leren, cursussen en houdt men ook relatief vaak een eigen website of eigen website aan. Sociale websites als Facebook en Hyves zijn aan leden van Seniorweb minder besteed.

12 12 Tabel 3.2. Activiteiten op het internet naar percentage deelnemers dat lid is van seniorweb. % seniorweb Dingen leren, cursussen 59.5 Een eigen website of weblog onderhouden 48.8 Ontmoeten en daten 45.8 Contact met huisarts, specialist, zorginstanties 45.6 Spelletjes doen 45.4 Foto's bewerken/online plaatsen/afdrukken 44.5 Mijn mening geven op discussieforums 44.3 Contact met de overheid, de gemeente 44.2 telefoneren via internet, skypen 43.2 Sociale contacten onderhouden door chatten, twitteren, MSN 43.0 Kijken naar film(pje)s, zoals op Youtube 43.0 Internet bankieren 42.7 Radio luisteren/tv kijken (bijvoorbeeld Uitzending gemist) 42.6 Downloaden van muziek en films 42.5 Producten kopen op het internet 42.3 Belastingaangifte doen en 41.6 Informatie verzamelen over hobby's 41.6 Producten vergelijken 41.5 Informatie zoeken (via zoekmachine zoals Google) 41.5 Informatie over het weer bekijken 41.4 Zo maar naar leuke sites surfen 41.4 Nieuws volgen (op nieuwssites, krantensites, startpagina 41.3 Geografische informatie bekijken, routes zoeken (bijv. Google Earth, Google Maps) 41.2 Mijn mening geven op andere websites 40.5 Vervoersinformatie opzoeken (NS, OV) 40.3 Online reserveringen maken 39.6 Informatie verzamelen over leuke dingen om te doen 39.2 Iets verkopen 39.0 Vakanties uitzoeken 39.0 Sociale contacten onderhouden via sociale websites als Hyves, Facebook, LinkedIn of Schoolbank 38.7 Anders 36.0 Totaal 41.6

13 13 4. Specifieke activiteiten Over een aantal activiteiten zijn in het onderzoek vervolgvragen gesteld. Deze worden in de volgende paragrafen besproken. 4.1 Kopen en verkopen In hoofdstuk 3 bleek dat 60% van de respondenten wel eens producten op het internet koopt, en dat dit percentage sterk samenhang met de leeftijd. Bij de vraag wat men dan kocht bleek vakantie bovenaan te staan, nog voor boeken en CD s en DVD s. Opmerkelijk in dit kader is dat muziekdownloads vrijwel onderaan staat. Bij deze groep respondenten, die vermoedelijk niet tot de meest immobiele ouderen behoren, is het toch opmerkelijk dat men alleen kruidenierswaren noemt als productsoort die men nooit zou kopen. Tabel 4.1. Producten die men gekocht heeft en producten die men nooit zou kopen via het internet, percentages; basis: degenen die op internet producten kopen. gedaan nooit vakantie (vliegtickets, accommodatie e.d.) boeken CD's, DVD's tickets voor evenementen, concerten, beurzen, attractieparken e.d kleding software camera- en fotoartikelen telefoons financiele producten (spaar- en beleggingsrekeningen, verzekeringen, hypotheken) huishoudelijke apparaten (wasmachines, stofzuigers, strijkijzers etc.) computers televisie en multimedia (blu-ray spelers, DVD-recorders, home cinema etc.) keukenapparatuur (fornuizen, ovens, koffiezetapparaten, koelkasten etc.) gereedschap en tuingereedschap speelgoed muziekdownloads kruidenierswaren

14 Zorg Zorg via internet is nog niet echt ingeburgerd. Het komt bij ongeveer een kwart van de respondenten voor. In tabel 4.2 wordt bovendien in 19.2 van de gevallen een andere zorgverlener genoemd, waarmee men vaak de verzekeraar bedoelt. De huisarts wordt het vaakst genoemd, wanneer de apotheek wordt genoemd is daar sprake van de hoogste frequentie. Duidelijk is dat hier nog een wereld te winnen valt. Tabel 4.2. Met welke zorgverlener contact via het internet; frequentie rijpercentages n % 1 x per maand of vaker 1 x kwartaal tot 1 x per maand 1 x per jaar tot 1 x per kwartaal minder dan 1 x per jaar mijn huisarts een specialist de apotheek de thuiszorg een andere zorgverlener totaal Leren op het internet Uit tabel 3.1 bleek dat 24,1% van de respondenten het internet gebruikte om dingen te leren. Op basis van de correlaties leek het verband met leeftijd en geslacht beperkt te zijn, maar figuur 4.1 laat zien dat dit toch interessanter is dan op basis van correlaties lijkt. Het percentage mannen dat het internet gebruikt om te leren stijgt gestaag met de leeftijd van 14% naar 33%. Bij vrouwen is er aanvankelijk sprake van een daling, maar na 65 jaar stijgt het percentage weer. Figuur 4.1. Leren op internet naar leeftijd en geslacht

15 15 Een interessante vraag, die op basis van een cross-sectioneel onderzoek niet valt te beantwoorden is waaraan dit ligt. Worden vrouwen na 65 jaar steeds leergieriger of blijven leergierige vrouwen langer leven? Uit tabel 4.3 blijkt dat het omgaan met de computer zelf het belangrijkste onderwerp is. Hier is ook de gemiddelde leeftijd het hoogst, dus: hoe ouder, hoe leergieriger. Bij alle specifiek genoemde onderwerpen is de belangstelling van mannen groter. Tabel 4.3. Wat leert men op het internet?, frequenties, gemiddelde leeftijd en geslacht n % gemiddelde leeftijd man vrouw omgaan met de computer of met internet iets technisch iets sociaals, met andere mensen omgaan tuinieren een andere specifieke hobby anders totaal Wie hoog is opgeleid heeft mogelijk minder behoefte aan cursussen; men heeft immers in het verleden al relatief veel geleerd. Tabel 4.4 laat echter zien dat het tegendeel het geval is. Bij lager opgeleiden benut slechts 19,1% het internet om te leren, bij de wetenschappelijk opgeleiden is dit 35,9%. Bij de leden van Seniorweb volgt 34,4% een cursus, bij de niet-leden 16,7%. Het verschil zit vooral in cursussen om met de computer om te gaan. Tabel 4.4. Aantallen respondenten die cursussen volgen en typen cursussen (rijpercentages) opleiding n % omgaan met de computer of met internet iets technisch iets sociaals, met andere mensen omgaan tuinieren een andere specifieke hobby LO, VGLO; lager onderwijs LBO, VMBO; lager beroepsonderwijs MULO, MAVO; middelbaar algemeen voortgezet onderwijs MBO; middelbaar beroepsonderwijs HAVO, Gymnasium, HBS, Atheneum; Hoger algemeen vormend wetenschappelijk onderwijs HBO, wetenschappelijk onderwijs kandidaats Wetenschappelijk onderwijs, doctoraal lid Seniorweb ja nee

16 16 De belangrijkste redenen om niet via het internet te leren zijn ik leer liever met een boek en ik ben uitgeleerd, ik heb geen zin meer om te leren. Dit laatste geldt vooral voor mannen. Specifiek voor vrouwen geldt dat ze liever iets leren samen met anderen. Tabel 4.5. Redenen om geen cursus op internet te volgen n % leeftijd man vrouw Ik leer liever met een boek Ik leer liever samen met anderen Ik leer liever met een docent Ik ken geen interessante cursussen op internet Ik moet voor mijn werk al genoeg leren Ik ben uitgeleerd, ik heb geen zin meer om te leren Ik denk dat leren via internet voor mij niet werkt geen van deze totaal Sociale contacten Via het internet is de hele wereld binnen bereik, ook in sociaal opzicht. Van de directe communicatiekanalen (chatten, MSN, Twitter) maakt 21% van de senioren maakt gebruik. Uit figuur 3.2 bleek wel een sterk verband naar leeftijd, vooral voor vrouwen, waarbij met name vrouwen van begin vijftig enthousiaste gebruikers zijn van Facebook en Hyves. Zowel bij Twitter etc, als bij de sociale websites wordt echter geen contact onderhouden met de hele wereld. Vooral familie en vrienden en daarna andere bekenden uit de echte wereld zijn met elkaar verbonden via het internet. Naast de eerder genoemde verbanden met leeftijd en geslacht zijn er weinig demografische categorieën die relatief veel sociale contacten via het internet onderhouden. De impact van het web is voor veel groepen hetzelfde. Uitzondering zijn de werklozen, die veel op sociale websites doen. Het hebben van kinderen of kleinkinderen heeft slechts een beperkt effect.

17 17 Tabel 4.6. Sociale contacten onderhouden door chatten, twitteren, MSN; percentages naar demografische variabelen. leeftijd totaal daarvan: familie, vrienden andere mensen die ik ook buiten het internet om ken mensen die ik alleen via het internet ken mensen die ik in het geheel niet ken geslacht man vrouw burgerlijke staat alleenstaand gehuwd samenwonend gescheiden LAT-relatie weduwe/weduwnaar nooit gehuwd geweest opleiding LO, VGLO; lager onderwijs LBO, VMBO; lager beroepsonderwijs MULO, MAVO; middelbaar algemeen voortgezet onderwijs MBO; middelbaar beroepsonderwijs HAVO, Gymnasium, HBS, Atheneum; Hoger algemeen vormend wetenschappelijk onderwijs HBO, wetenschappelijk onderwijs kandidaats Wetenschappelijk onderwijs, doctoraal werkzaamheid Studerend Werkend Huisvrouw Gepensioneerd Werkloos Arbeidsongeschikt kinderen

18 18 totaal daarvan: familie, vrienden andere mensen die ik ook buiten het internet om ken mensen die ik alleen via het internet ken mensen die ik in het geheel niet ken ja nee kleinkinderen ja nee totaal Tabel 4.7. Sociale contacten onderhouden via sociale websites als Hyves, Facebook, LinkedIn of Schoolbank naar demografische variabelen. leeftijd totaal daarvan: familie, vrienden andere mensen die ik ook buiten het internet om ken mensen die ik alleen via het internet ken mensen die ik in het geheel niet ken geslacht man vrouw burgerlijke staat alleenstaand gehuwd samenwonend gescheiden LAT-relatie weduwe/weduwnaar nooit gehuwd geweest opleiding LO, VGLO; lager onderwijs LBO, VMBO; lager beroepsonderwijs MULO, MAVO; middelbaar algemeen voortgezet onderwijs MBO; middelbaar beroepsonderwijs HAVO, Gymnasium, HBS, Atheneum; Hoger algemeen vormend wetenschappelijk onderwijs

19 19 totaal daarvan: familie, vrienden andere mensen die ik ook buiten het internet om ken mensen die ik alleen via het internet ken mensen die ik in het geheel niet ken HBO, wetenschappelijk onderwijs kandidaats Wetenschappelijk onderwijs, doctoraal werkzaamheid Studerend Werkend Huisvrouw Gepensioneerd Werkloos Arbeidsongeschikt kinderen ja nee kleinkinderen ja nee totaal

20 20 5. Gebeurtenissen Vijftigplussers maken in de loop van hun leven een aantal gebeurtenissen mee die hun omstandigheden aanzienlijk kunnen veranderen. Brengen deze gebeurtenissen ook veranderingen met zich mee in het internetgedrag? Dat hang sterk af van de aard van de gebeurtenissen. Tabel 5.1 beschrijft in welke mate veranderingen in familieomstandigheden in de laatste 5 jaar stimulansen zijn om verschillende activiteiten op het internet meer te gaan doen. Er zijn inderdaad sterke verbanden. De meest in het oog springende zijn in de cellen met groen aangegeven. Samenwonen en trouwen (wat uiteraard niet vaak voorkomt bij vijftigplussers: bij 3.7% van de respondenten) leidt onder meer tot een toename in vakanties uitzoeken, reserveren, informatie over leuke dingen opzoeken etc. Wanneer het laatste kind het huis uit gaat neemt het verkeer toe. Mensen die gescheiden zijn hadden daarna een verhoogde belangstelling voor sociale websites en ontmoeten en daten. Het overlijden van de partner leidt ook tot meer activiteit op het internet: en, discussieforums, internet bankieren, informatie zoeken, en ook meer spelletjes doen op internet. De gevolgen van de andere omstandigheden die zijn veranderd worden beschreven in tabel 5.2. Vooral pensionering leidt tot een groot aantal nieuwe activiteiten, vooral in de sfeer van vakanties en leuke dingen doen. Verslechtering van de eigen gezondheid of die van de partner leidt niet tot veel nieuwe activiteiten. Uiteraard heeft men meer contact met een zorgverlener via het internet.

21 21 Tabel 5.1 Meer doen aan activiteiten en veranderde familieomstandigheden in de afgelopen 5 jaar; percentages getrouwd/gaan samenwonen laatste kind het huis uit gegaan gescheiden partner overleden kleinkinderen gekregen en telefoneren via internet, skypen contact met huisarts, specialist, zorginstanties sociale contacten onderhouden door chatten, twitteren, MSN sociale contacten onderhouden via sociale websites als Hyves, Facebook of LinkedIn, Schoolbank ontmoeten en daten mijn mening geven op discussieforums mijn mening geven op andere websites producten vergelijken producten kopen op het internet iets verkopen vakanties uitzoeken online reserveringen maken internet bankieren belastingaangifte doen kijken naar filmpjes zoals op Youtube nieuws volgen (op nieuwssites, krantensites, startpagina's van providers) radio luisteren/tv kijken (bijv. Uitzending gemist) downloaden van muziek en films foto's bewerken/online plaatsen/afdrukken spelletjes doen informatie zoeken (via zoekmachine zoals Google) dingen leren, cursussen informatie verzamelen over hobby's informatie verzamelen over leuke dingen om te doen vervoersinformatie opzoeken (NS, OV) geografische informatie bekijken, routes zoeken (bijv. Google Earth, Google Maps) informatie over het weer bekijken contact met de overheid, gemeente een eigen website of weblog onderhouden zo maar naar leuke sites surfen geen van deze n %