. Leven in Bladel is samen toekomst maken

Transcriptie

1 . Leven in Bladel is samen toekomst maken MEDEDELING *R * Nummer : R Onderwerp : Gevolgen pakketmaatregelen Awbz Aan de raad Samenvatting Op 1 januari 2009 zijn de pakketmaatregelen Awbz van kracht geworden. Hierdoor is de toegang tot de Awbz voor de functies Activerende Begeleiding en Ondersteunende Begeleiding verdwenen of aangescherpt. Dit heeft consequenties voor een aantal groepen van (voormalige) cliënten die mogelijk een beroep doen op de Wmo. De gevolgen zijn, vanwege een overgangsregeling van 1 jaar, pas vanaf 1 januari 2010 merkbaar. Deze notitie is een eerste update over de effecten van de pakketmaatregelen voor Bladel. Ontwikkelingen in de Awbz De functies die in het verleden onder de Awbz bekend stonden als Activerende en Ondersteunende Begeleiding (AB/OB) zijn, ihkv de pakketmaatregelen Awbz op 1 januari 2009 vervallen. Daar is de functie Begeleiding voor in de plaats gekomen. Deze functie is een verzamelnaam voor verschillende vormen van begeleiding voor mensen met beperkingen. Dat kan individuele begeleiding zijn zoals begeleiding bij het boodschappen doen, de administratie of (na)schoolse activiteiten (vaak bij jongeren met een beperking) of het groepsgewijs aanbieden van dagbesteding voor ouderen. De pakketmaatregelen Awbz hebben geleid tot aanscherping van de nieuwe Awbz-functie Begeleiding waardoor Begeleiding op grond van de Awbz: niet meer wordt toegekend aan mensen met (slechts) lichte beperkingen; niet meer wordt toegekend aan mensen die (slechts) beperkingen hebben op het terrein van participatie en niet dat van zelfredzaamheid; wordt gebonden aan maxima voor verschillende situaties Voor de voormalige AB/OB-cliënten is een overgangsregeling getroffen die in de praktijk betekent dat het overgrote deel van de voorheen rechthebbenden pas in het laatste kwartaal van 2009 en uiterlijk per 31 december 2009 hun recht op Activerende of Ondersteunende Begeleiding hebben verloren. Gevolgen voor de gemeenten De pakketmaatregelen hebben betrekking op uitvoering van de Awbz en zijn in principe dus niet van toepassing op het gemeentelijk domein. De gemeenten hebben geen wettelijke opdracht gekregen voor (1op1) compensatie van een wegvallende/aangescherpte Awbz-functie (zoals voor de hulp bij het huishouden destijds wel het geval was). Toch is er wel een rol voor gemeenten voorzien door de rijksoverheid. Van gemeenten werd/wordt verwacht dat zij een dekkend systeem van (voorliggende) collectieve welzijnsvoorzieningen in stand houdt waarmee de wegbezuinigde OB en AB wordt opgevangen. Voor de toeleiding tot die collectieve welzijnsvoorzieningen heeft de rijksoverheid de MEEorganisaties aangewezen. MEE heeft de opdracht gekregen om samen met de cliënten waarbij sprake is van vermindering of het wegvallen van zorg te onderzoeken wat voor mogelijkheden er zijn. Oplossingen moeten dan gevonden worden in de voorliggende welzijnsvoorzieningen. Bladelse situatie tot nu toe/cijfers Voor Bladel gelden de volgende aantallen voor wat betreft het recht op aanspraak voor begeleiding per 1 januari 2010 in absolute en relatieve aantallen na herindicatie van cliënten die op 1 januari 2009 nog aanspraak hadden op AB/OB. Conc.: WZ Behandelend ambtenaar: Hans Antonise Telefoonnummer: Coll.:

2 Situatie per 1 januari 2010 Doelgroep Absoluut Relatief 0. Oud regime, nog geen herindicatie 6 2,5% 1. Indicatie of BG verlopen 54 22,8 % 2. Intramurale zorg 21 8,9% 3. Nieuw regime: gelijk of meer BG 76 32,1 % 4. Nieuw regime : minder BG 53 22,4% 5. Nieuw regime: wel AWBZ-, geen BG 16 6,8% 6. Nieuw regime: negatief besluit 11 4,6 % Totaal % Met name de doelgroepen 1, 3 en 4 en 6 zijn interessant. Bij doelgroep 1 gaat het om cliënten die op 1 januari 2009 een aanspraak hadden op AB/OB maar die op 1 januari geen recht meer hebben op deze functies omdat de geldigheidsduur is verlopen. Mogelijk hebben zij nog wel recht op andere extramurale AWBZ-zorg (zoals bijvoorbeeld persoonlijke verzorging). Er is voor deze cliënten sinds 1 januari 2009 geen herindicatie afgegeven. Zij hebben ook geen nieuwe aanvraag ingediend. Bij de groepen 3. en 4. heeft er een herindicatie plaatsgevonden met als resultaat gelijk, meer of minder uren Begeleiding (dan onder AB/OB) maar geen afwijzing. Onder doelgroep 6 vallen de cliënten die een echte afwijzing hebben ontvangen op grond van een negatieve indicatie onder het nieuwe regime van Begeleiding. Het is niet bekend hoeveel van deze 11 cliënten een bezwaarschift hebben ingediend. Uit een nadere onderverdeling van het CIZ blijkt dat de 11 cliënten met een negatief besluit allemaal behoren tot de indicatie: Psychiatrische aandoening/psychosociaal probleem 18 jaar en ouder. Hiervan zijn er 2 afkomstig uit Hapert, 1 uit Hoogeloon en 8 uit de kern Bladel. Behoudens de cliënten die een nieuwe/andere Awbz-toekenning hebben gekregen heeft het CIZ geen zicht op de vervolgacties van cliënten die een definitieve afwijzing hebben ontvangen of waarvan de indicatie is afgelopen (groep 1). Die kunnen zich melden bij MEE of het Zorgloket. Dat is op kleine schaal ook gebeurd maar het is opvallend dat de geregistreerde cliëntgroepen van het CIZ voor wat betreft de relatieve categorie-indeling- niet aansluiten op de meldingen bij MEE en/of het Zorgloket Bladel. MEE Bij MEE hebben zich tot nu toe (peildatum ) 5 cliënten uit Bladel gemeld met een verzoek om ondersteuning (in de zoektocht naar een alternatief). De door ons ontvangen gegevens van MEE zijn geanonimiseerd. Daardoor is (slechts) beperkte informatie beschikbaar). De vijf cliënten zijn als volgt te categoriseren: 1. Categorie: Volwassenen die als gevolg van chronische invaliderende aandoeningen licht beperkt zijn in hun functioneren. Het betreft hier 1 persoon waarvan de functie OB/AB volledig is vervallen. De hulpvraag heeft betrekking op: Financiën. MEE is nog bezig met de begeleiding naar een alternatief. 2. Categorie: Kinderen met lichte beperkingen waarvan de ouders niet in staat zijn het kind voldoende te ondersteunen. Het betreft hier 1 persoon waar van de functie OB/AB volledig is vervallen. De hulpvraag heeft betrekking op: Wet- en regelgeving. MEE heeft een alternatief gevonden bij een zorgaanbieder. 3. Categorie: Kinderen met lichte beperkingen die begeleiding krijgen om vaardigheden te oefenen. Ook hier gaat het voor Bladel om 1 persoon waarvan de functie OB/AB volledig is vervallen. De hulpvraag heeft betrekking op: Scholing. MEE is nog bezig met de begeleiding naar een alternatief. 4. Categorie: Kinderen en jongeren met lichte beperkingen waarbij de ouders ontlast moeten worden: Wederom gaat het hier om 1 persoon waar van de functie OB/AB gedeeltelijk is vervallen. De hulpvraag heeft betrekking op: Opvoeding. De begeleiding door MEE is afgesloten zonder dat er een alternatief is gevonden (waarbij overigens moet worden opgemerkt dat de functie Begeleiding gedeeltelijk is vervallen). 5. Categorie: Chronisch psychiatrisch patiënten in de wereld van maatschappelijke opvang. Ook hier gaat het om 1 persoon waarvan de functie OB/AB gedeeltelijk is vervallen. De hulpvraag heeft betrekking op: Sociaal Netwerk. MEE is nog bezig met de begeleiding naar een alternatief.

3 Er kunnen zich nog tot 30 juni aanstaande cliënten melden bij MEE. De ondersteuning van MEE kan doorlopen tot uiterlijk 31 augustus In vergelijking met landelijke cijfers is het opvallend dat zich bij MEE geen Bladelse ouderen hebben gemeld waarvan de functie AB/OB is vervallen (ic stopzetting van de dagopvang). Van de door MEE gemaakte categorieën is dat namelijk de grootste groep die op landelijk niveau- door MEE wordt begeleid, liefst 41% van de MEE-cliënten komt uit die groep. De ouderen-dagopvang- cliënten hebben zich wel bij het Zorgloket Bladel gemeld. Zorgloket Bladel Bij het Zorgloket Bladel hebben zich sinds 1 januari 8 cliënten gemeld waarvan er 5 behoren tot de categorie Ouderen. Bij alle 5 ging het om stopzetting (per ) van de dagopvang. Alle 5 cliënten hebben (soms op advies van het Zorgloket) bezwaar aangetekend tegen de stopzetting van de functie AB/OB of een nieuwe aanvraag ingediend. Van 1 cliënt heeft het bezwaar inmiddels geleid tot een nieuwe toekenning, 1 cliënt heeft in reactie op het bezwaar een definitieve afwijzing ontvangen (die is door het Zorgloket inmiddels doorverwezen naar MEE) van de andere 3 cliënten zijn de bezwaar-/aanvraagprocedures nog niet afgerond. Verder hebben zich bij het Zorgloket Bladel nog twee gezinnen gemeld waarbij Awbz-begeleiding in het kader van praktisch pedagogische thuisbegeleiding wenselijk zou zijn (aanvragen lopen nog) en 1 gezin waarbij het onderdeel vervoer naar therapie (ihkv de Awbzfunctie Begeleiding) is vervallen. Het Zorgloket heeft deze familie geholpen bij verduidelijking van de regelgeving en de bezwaarprocedure. Het bezwaar is nog in behandeling. In aanvulling op de gegevens van het Zorgloket Bladel en MEE heeft Lunetzorg laten weten dat van veel Lunetcliënten weliswaar de functie Begeleiding is verminderd maar niet vervallen. Uit navraag bij het CIZ blijkt dat een verklaring voor het verschil tussen de cliënten die met een definitieve afwijzing bij het CIZ staan geregistreerd en de groep (van voornamelijk) ouderen die zich gemeld heeft bij het Zorgloket Bladel is gelegen in de categorie Indicatie of BG verlopen (54 personen). Daartoe behoort een grote groep ouderen waarvan de indicatie per is verlopen en die dus geen negatief besluit heeft ontvangen maar ook geen nieuwe aanvraag vanaf heeft ingediend. Landelijke cijfers Van de mensen die op 1 januari 2009 een recht op begeleiding bezaten, kregen er ruim te maken met de gevolgen van de nieuwe beleidsregels. 55% van deze mensen heeft op 1 januari 2010 nog evenveel of zelfs meer Awbz-begeleiding. Ruim 25% ontvangen minder begeleiding en bijna 20% ontvangt helemaal geen begeleiding meer. Van die laatste groep ( cliënten) behoort tweederde tot de volgende groepen: 1. mensen van 75 jaar en ouder met een lichamelijke (somatische) aandoening. 2. mensen vanaf 18 jaar met een psychisch/psychiatrische aandoening. 3. mensen met een zintuiglijke handicap. Conclusie De -met name door patiënten- en cliëntenorganisaties- voorspelde hoos aan aanvragen bij het Wmo-loket en/of de druk op collectieve Wmo-voorzieningen is uitgebleven. Toch moeten er geen voorbarige conclusies worden verbonden aan het uitblijven van ondersteuningsvragen. Een groot deel van de afgewezenen heeft een bezwaarschrift ingediend die naar verwachting pas in de tweede helft van 2010 allemaal zullen zijn afgehandeld. Daarnaast kan het zo zijn dat veel mensen een eigen oplossing hebben gevonden die op de korte termijn geschikt lijkt maar op de langere termijn onvoldoende compensatie biedt. Met name als de compensatie wordt opgelost met een (extra) belasting van de mantelzorger kan dat verregaande consequenties hebben. Oplossing/standpunt gemeente Onlangs heeft het rijk erkend dat er 3 geherindiceerde groepen door de vermindering/stopzetting van begeleiding tegen specifieke knelpunten aanlopen. Het rijk heeft daarom de volgende aanpassingen gedaan: 1. Als Awbz-begeleiding noodzakelijk is tijdens onderwijs is daar nu ruimte voor gemaakt in de indicatiestelling. 2. Het rijk heeft vastgesteld dat het herindiceren van kinderen tot 18 jaar nadelige gevolgen kan hebben omdat bij de herindicatie alleen is gekeken naar de functie Begeleiding. Kinderen vormen volgens het rijk een extra kwetsbare groep die vaak gebruik maakt van meerdere vormen van Awbz-zorg. Daarom heeft het rijk in overleg met het CIZ besloten om bij de-

4 ze groep de hele zorgvraag te bekijken. Het oude indicatiebesluit blijft geldig tot uiterlijk 1 mei 2010, daarvoor moeten iedereen opnieuw zijn bekeken 3. Verder is gebleken dat ook mensen met een zintuiglijke handicap op knelpunten stuiten. Het gaat dan specifiek om doof-blinden. Ook hiervoor gaat het rijk een oplossing voor zoeken. De aanpassingen van het rijk heeft voor 5 van de bij MEE en het Zorgloket Bladel gemelde cliënten de consequentie dat hun situatie opnieuw, en waarschijnlijk positief, wordt bezien. De gemeentelijke alternatieven voor de wegvallende Awbz-ondersteuning die tot nu toe in den lande worden voorgesteld hebben de beperking dat ze te veel- uitgaan van de zorgvrager als doelgroep en de oorspronkelijke Awbz-indicatie. De compensatie zou dan voor wat betreft aard en inhoud een kopie kunnen zijn van de 1 op 1 Awbz-ondersteuning en daarmee reparatie van de Awbzbezuiniging. Daarom wordt voorgesteld om zeker voor wat betreft de wegvallende dagbesteding- naast de wensen van de zorgvrager nadrukkelijk(er) rekening houden met de behoefte van de mantelzorger. Mantelzorgondersteuning is namelijk (wel) een expliciete verantwoordelijkheid van de gemeente in het kader van de Wmo en daarmee voor ons een legitimatie voor een (eventueel) compensatiealternatief in het kader van de Wmo. Voor wat betreft de concrete invulling van die compensatie willen we aan de hand van concrete praktijkgevallen kleinschalige collectieve compensatiealternatieven afwachten/uitproberen die uiteindelijk voor de gemeente Bladel kunnen resulteren in een gemeentebrede compensatieregeling waarbij de ontlasting van de mantelzorger leidend is (zie ook Notitie Dagbesteding, zie verderop). Vanwege het nu nog zeer beperkte volume en de diversiteit van doelgroepen willen we voorkomen dat er aan de voorkant (grootschalige) beleidsinitiatieven worden ontwikkeld voor een (uiteindelijk) beperkte doelgroep. Notitie Dagbesteding: Een werkgroep van de Adviesgroep Wonen, Zorg en Welzijn van de gemeente Bladel heeft in augustus 2009 een Notitie Dagbesteding opgesteld. De directe aanleiding voor deze notitie was de wijziging in de Awbz met betrekking tot de Ondersteunende en Activerende Begeleiding. Ook voor de werkgroep was het onduidelijk wat het volume zou worden van de ex-awbz-ers die mogelijk een aanvraag zouden doen voor een Wmo-compensatie. De werkgroep adviseert de gemeente twee mogelijke vormen van compensatie: 1. Huiskamerproject: het huiskamerproject voorziet in opvang van een groep mensen die niet meer mee kunnen doen aan de reguliere activiteiten van de KBO maar die nog niet zijn aangewezen ( nog te goed zijn ) op dagverzorging/dagopvang (onder de Awbz). Het betreft veelal kwetsbare ouderen of mensen met beperkingen waarbij eenzaamheid en ontlasting van de mantelzorg, belangrijke elementen zijn. De uitvoering van deze vorm van dagbesteding kan gedaan worden onder verantwoordelijkheid van plaatselijke organisaties. Een professional op afstand (GOW) kan het geheel coördineren en de vrijwilligersgroep ondersteunen. 2. Dagopvang/dagvoorziening via de gemeente: in het segment tussen het Huiskamerproject en de Awbz-functie Begeleiding/Behandeling komt een groep mensen die een zodanige opvang nodig heeft die voor vrijwilligers te zwaar is maar die geen Awbz-indicatie meer krijgen. Voor deze groep mensen zal de verantwoordelijkheid bij de gemeente komen liggen in het kader van de Wmo. Bij deze vorm van dagopvang/dagverzorging zullen professionele krachten moeten worden ingezet (activiteitenbegeleidsters en verzorgenden) aangevuld met vrijwilligers. Vervolg Gelet op het tot nu toe- beperkte volume en de diversiteit van (groepen van) ex-awbz-cliënten is er vooralsnog geen aanleiding om van gemeentewege een collectieve Wmo-compensatie-activiteit op te starten (zoals in de Notitie Dagopvang wordt geadviseerd). Het Zorgloket Bladel blijft vanzelfsprekend wel de aangemelde cliënten monitoren en begeleiden. MEE zorgt voor de toeleiding naar bestaande collectieve voorzieningen. Desondanks kan er in individuele gevallen sprake zijn van een zeer schrijnende situatie waarvoor geen (collectieve) voorliggende voorziening beschikbaar is en waarvan van bezwaar en beroep bij de Awbz geen resultaat heeft gehad. Ons college zal dan in overleg met het Zorgloket Bladel en ISD-de Kempen de mogelijkheid bekijken van een Wmo-gefinancierde (tijdelijke) individuele oplossing. Maatwerkcompensatie dus.

5 Eventuele Wmo-compensatie op individueel niveau zullen wij (geanonimiseerd) opnemen in de volgende periodieke rapportage aan uw commissie. Bladel, 27 april Burgemeester en wethouders van Bladel, de secretaris, de burgemeester,