Raadsmededeling. Nummer : 73/2009 Datum : 3 december 2009 B&W datum : Portefeuillehouder : P.J. Frenken Onderwerp : Toezeggingen minimabeleid

Transcriptie

1 Raadsmededeling Nummer : 73/2009 Datum : 3 december 2009 B&W datum : Portefeuillehouder : P.J. Frenken Onderwerp : Toezeggingen minimabeleid Aanleiding Op 1 december 2009 is in de RTG Samenleving het voorstel tot vaststelling van de nota minimabeleid behandeld. Over een tweetal onderwerpen is een toezegging gedaan voor nadere informatie. Dit betreft de problematiek rondom het leefgeld via de Stadsbank Oost Nederland (SON) en de chronisch ziekenregeling in relatie tot de pakketmaatregel AWBZ in het algemeen en de ondersteunende begeleiding in het bijzonder. Inhoud mededeling Leefgeld Stadsbank (pagina 15 nota minimabeleid). Een aantal keren per jaar wordt de gemeente geconfronteerd met het feit dat een cliënt van de Stadsbank (SON) geen leefgeld (ook wel week- of huishoudgeld genoemd) ontvangt. De cliënt meldt zich dan bij het zorgloket met het verzoek om financiële hulp. Omdat het hier om levensonderhoud gaat, zijn wij niet bevoegd om (indien dit al zou worden overwogen) leefgeld te verstrekken. Het ISWI heeft hier ook geen beleid op ontwikkeld. Er zit echter altijd een verhaal achter een dergelijke situatie. Hoe werkt een budgetbeheerrekening? Als een cliënt zich bij de SON gemeld heeft voor schuldhulpverlening, dan wordt samen met de cliënt een plan van aanpak (inclusief een budgetplan waarbij er altijd van uitgegaan wordt dat het totaal aan uitgaven niet hoger mag zijn dan het totaal aan inkomsten) opgesteld. Naast het regelen van de schulden (minnelijk of wettelijk) wordt er altijd een budgetbeheerrekening (BBR) geopend. De meest voorkomende is de BBR totaal. Alle inkomsten en uitgaven lopen via de SON. Met betrekking tot de inkomsten doen zich situaties voor dat de kinderbijslag en het kindgebonden budget soms toch rechtstreeks door cliënten worden ontvangen. Dit heeft niet de voorkeur van de SON, maar op uitdrukkelijk verzoek van de cliënt gebeurt dit dan toch. Mogelijke oorzaken van het (incidenteel) niet ontvangen van leefgeld. 1. het inkomen is nog niet volledig door bijvoorbeeld het ontbreken van zorg- of huurtoeslag of heffingskorting minst verdienende partner. Vaak zijn deze aanvragen nog in behandeling bij de Belastingdienst. 2. om deurwaarders tevreden te houden wordt een betalingsregeling getroffen ter voorkoming van huisuitzetting/openbare verkoop inboedel/afsluiting NUTS voorzieningen. 3. de vaste lasten zijn structureel hoger dan het inkomen. Bij de vaste lasten kan dit door bijvoorbeeld een te hoge huur in relatie tot de ontvangen huurtoeslag (scheefwonen). Bij het inkomen kan er bijvoorbeeld sprake zijn van beslaglegging (vaak preferente crediteuren). 4. cliënten kunnen in bijzondere situaties voor specifieke uitgaven extra huishoudgeld opnemen. Als er geen reserve is, dan wordt het leefgeld voor de overige weken iets verlaagd. Het kan ook voorkomen dat er aan de eind van de maand geen of onvoldoende geld meer is om weekgeld uit te keren. Als een dergelijke situatie zich voordoet, dan worden cliënten hierover (op het moment van een extra opname) geïnformeerd. 5. soms komt er een onverwachte hoge nota (energie of water).

2 soms ontvangen cliënten zelf bepaalde inkomstenbronnen zoals de kinderbijslag en het kindgebonden budget. De SON wil dit liever niet, maar dit kan niet worden afgedwongen. Dit geld wordt dan wel eens voor andere doeleinden besteed. Het totale gemiddelde maandinkomen wordt dan, in relatie tot de uitgaven die de SON moet doen, lager. 7. soms is de WSNP al uitgesproken en gaan mensen uit elkaar. De inkomstenbronnen zijn dan nog niet op orde. 8. bij wijzigingen (bijvoorbeeld overlijden partner of vertrek partner) worden door de Belastingdienst sommige toeslagen direct stopgezet. Het kost enige tijd voordat de toeslagen zijn aangepast naar de nieuwe situatie. Regeling chronisch zieken in relatie tot pakketmaatregel AWBZ (pagina 13 nota minimabeleid). In de nota minimabeleid wordt voorgesteld om de regeling chronisch zieken in te trekken per 1 januari Op 1 januari 2009 is namelijk de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) in werking getreden. In deze wet wordt geregeld dat chronisch zieken en gehandicapten gecompenseerd worden voor de extra kosten die zij hebben door hun ziekte of handicap met een bedrag dat jaarlijks wordt uitgekeerd. De nieuwe regeling komt in plaats van de fiscale regeling buitengewone uitgaven en het chronisch ziekenforfait. Het pakket van maatregelen bestaat uit: een jaarlijkse tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten; korting op de eigen bijdrage AWBZ/WMO; een nieuwe fiscale regeling voor specifieke zorgkosten; compensatie voor ouderen (verhoging tegemoetkoming AOW met 21,59 p.p. per maand); compensatie voor arbeidsongeschikten via een jaarlijkse tegemoetkoming. Zoals in de nota aangegeven komt de nieuwe landelijke regeling niet in de plaats van de (gemeentelijke regeling) categoriale bijstand voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen. Echter zijn wij van mening dat met de invoering van de Wtcg het alleszins redelijk en billijk is om de gemeentelijke regeling voor chronisch zieken per 1 januari 2010 af te schaffen. Chronisch zieken en gehandicapten krijgen per 1 januari 2009 (automatisch via het CAK en voor het eerst in november 2010) namelijk een jaarlijkse belastingvrije tegemoetkoming van 150,- of 350,- voor mensen boven de 65 jaar en 300,- of 500,- voor mensen onder de 65 jaar. Deze tegemoetkoming moet de doelgroep in staat stellen om de verborgen kosten te compenseren. Enkele voorbeelden van verborgen kosten zijn: onderhoud tuin, ramen wassen, vitamine en/of voedingssupplementen, lidmaatschap patiëntenverenigingen en extra telefoonkosten. Tijdens de RTG ging een vertegenwoordiger van de WMO-raad gedetailleerd in op de mogelijke financiële gevolgen voor chronisch zieken en gehandicapten mede in relatie tot de invoering van de pakketmaatregel AWBZ (zie bijlage). Hier werd specifiek de wijziging rondom de nieuwe functie begeleiding genoemd. Een grote groep mensen is of wordt opnieuw geïndiceerd voor de AWBZ functie begeleiding (de oude AWBZ functie heet ondersteunende of activerende begeleiding). Een aantal mensen zal geen nieuwe indicatie krijgen voor de nieuwe functie begeleiding of in uren achteruit gaan. Mensen met een lichte beperking kunnen geen aanspraak meer maken op de AWBZ en dienen voortaan elders een oplossing te zoeken. VWS heeft aangegeven dat het niet vanzelfsprekend is dat andere organisaties zoals gemeenten, school of jeugdzorg deze begeleiding gaan opvangen. Indien men geen nieuwe AWBZ-indicatie heeft gekregen voor de nieuwe functie begeleiding (hier geldt nu overigens ook een eigen bijdrage voor), dan moet de cliënt via andere hulpstructuren een oplossing zoeken. De WMO kent geen functie of product begeleiding. De gevolgen van deze maatregel (zowel inhoudelijk als financieel) zijn echter nog lang niet helder. De gemeente is hierover nog volop in overleg met thuiszorgorganisaties, MEE, vrijwilligersorganisaties en intramurale instellingen. Volledigheidshalve dient, ten aanzien van het betalen van eigen bijdragen voor diverse regelingen (AWBZ en WMO), vermeld te worden dat er geen sprake is van een cumulatie van eigen bijdragen. Er wordt 1 keer een eigen bijdrage opgelegd. Tegenover het intrekken van de gemeentelijke chronisch ziekenregeling staat de invoering van de Wtcg (landelijk) en de invoering van de gemeentelijke regeling categoriale bijzondere bijstand voor 65 plussers (pagina 18 nota minimabeleid). Verder bestaat altijd de mogelijkheid om voor specifieke kosten bijzondere bijstand aan te vragen.

3 - 3 - Uniformering percentages minimaregelingen. Tijdens de RTG werd gevraagd om uitleg over het gebruik van de percentages van 100, 120 en 130 bij diverse regelingen. Een voorstel is om voor alle minimaregelingen (geldt niet voor de bijzondere bijstand omdat bij een inkomen vanaf 100% van het sociaal minimum een draagkracht wordt vastgesteld) het percentage gelijk te stellen op 120. Nu worden nog verschillende percentages gehanteerd. Een aanvullende motivatie hiervoor is dat 1 vast percentage voordelen biedt voor categoriale behandeling. De gemeente bouwt diverse bestanden op van cliënten met een inkomen tot 120 of 130% van het sociaal minimum. Als je voor alle regelingen 1 percentage hanteert, dan kun je deze doelgroep volledig en gemakkelijk selecteren (administratieve lastenverlichting). De volgende stukken zijn voor u bijgevoegd: Samenvatting AWBZ-pakketmaatregel. De volgende stukken zijn voor u ter inzage gelegd:

4 - 4 - Samenvatting AWBZ pakketmaatregel In de brief Zeker van zorg nu en straks (13 juni 2008) gaf het kabinet haar visie op de toekomst van de langdurige zorg. De kern van deze visie is dat de AWBZ beperkt moet worden tot mensen met een ernstige beperking en dat daarvoor maatregelen genomen moeten worden. Met ingang van 1 januari 2009 worden forse veranderingen in de AWBZ doorgevoerd. De hoofdlijnen van deze veranderingen werden in juli dit jaar al uitgebreid in de Tweede Kamer besproken. Er was toen nog veel onduidelijk en dankzij acties van Per Saldo en andere cliëntenorganisaties eiste de Tweede Kamer meer duidelijkheid en beter doordachte plannen. Op 16 september stuurde Bussemaker een brief Uitwerking AWBZ pakketmaatregel aan de Tweede Kamer waarin ze de verdere uitwerking van de voorgenomen maatregelen beschrijft. Hieronder volgt een samenvatting van de hoofdpunten uit de brief. 1. Nieuwe functie begeleiding 2. Begeleiding alleen voor mensen met ernstig regieverlies 3. PGB en AWBZ 4. Psychosociale grondslag verdwijnt 5. Participatie verdwijnt uit de AWBZ 6. Invoering maximum van uren begeleiding 7. Individuele of collectieve verantwoordelijkheid 8. Voornemens van de staatssecretaris 9. Overgangsperiode 1. Nieuwe functie begeleiding Er komt een nieuwe functie begeleiding in de AWBZ. De huidige drie functies ondersteunende begeleiding (OB), activerende begeleiding (AB) en behandeling worden samengevoegd tot twee nieuwe: begeleiding en behandeling. De nieuwe functie begeleiding wordt ingeperkt tot drie activiteiten: a. het ondersteunen bij/oefenen met vaardigheden/handelingen ten behoeve van zelfredzaamheid; b. het ondersteunen bij/oefenen met het aanbrengen van structuur, cq het voeren van regie; c. het overnemen van toezicht (in kader van respijthulp bij mantelzorg) De activerende begeleiding is onderdeel van ieder van deze drie activiteiten. De definitie van de functie begeleiding in de AWBZ zal met ingang van 1 januari 2009 als volgt luiden: Begeleiding omvat door een instelling (of via een pgb) te verlenen ondersteunende en activerende activiteiten, niet zijnde persoonlijke verzorging, gericht op het bevorderen van de zelfredzaamheid van de verzekerde met ernstig regieverlies of met een ernstige, invaliderende aandoening of beperking. 2. Begeleiding alleen voor mensen met ernstig regieverlies Er zal volgens een nieuwe systematiek (door het CIZ) worden vastgesteld of iemand in aanmerking komt voor begeleiding uit de AWBZ. Er moet sprake zijn van ernstig regieverlies dan wel een ernstige, invaliderende beperking. AWBZ-begeleiding blijft mogelijk voor mensen die; matige/zware beperkingen ervaren op het terrein van hun sociale redzaamheid en/of bewegen&verplaatsen, problemen hebben met psychisch functioneren, gedrag en/of geheugen- en oriëntatie, aangewezen zijn op palliatief/terminale zorg en/of thuisbeademing, matige /zware beperkingen ervaren als gevolg van psychogeriatrische, somatische, en/of psychiatrische problematiek, een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking hebben, (begeleid) zelfstandig wonen. 3. PGB en AWBZ Voor wie wel in aanmerking komt voor begeleiding uit AWBZ, blijft de begeleiding zowel in natura als PGB beschikbaar.

5 Psychosociale begeleiding De grondslag psychosociaal verdwijnt uit de AWBZ. In 2008 konden mensen met psychosociale problemen al geen ondersteunende begeleiding in uren meer krijgen, in 2009 kan ook geen aanspraak meer gemaakt worden op dagopvang en persoonlijke verzorging. Gemeenten nemen deze taak over. Er geldt een overgangstermijn van 1 jaar. 5. Participatie uit de AWBZ Participatie vervalt als doelstelling voor de begeleiding in de AWBZ. Alleen zelfredzaamheid blijft als doelstelling voor begeleiding in de AWBZ over. Dat betekent dat voor mensen met lichte beperkingen geen begeleiding meer wordt geïndiceerd die is gericht op maatschappelijke integratie (bijvoorbeeld vrijetijdsbesteding, uitstapjes, wandelen). Deze mensen zullen in belangrijke mate een beroep moeten doen op het eigen netwerk / de sociale omgeving of in sommige gevallen de gemeente. 6. Invoering maximum aan aantal uren begeleiding Er wordt een maximum aantal uren begeleiding ingevoerd. De omvang van de functie begeleiding is vanaf 2003 enorm toegenomen zonder dat de onderliggende beperkingen van de groep gebruikers is meegegroeid. Tevredenheid van de burger over de zorg in ons land is niet toegenomen en de druk op de intramurale voorzieningen is niet afgenomen. Om de onbedoelde groei terug te dringen wil het kabinet per 1 januari 2009 ook komen tot een normering van het aantal uren van de nieuwe functie begeleiding per cliënt. Tot op heden is er niet met een normering per activiteit gewerkt. Er wordt de volgende normering gesteld aan het maximaal te indiceren uren begeleiding per cliënt: a. Voor het oefenen met het aanbrengen van structuur of nieuwe vaardigheden (een onderdeel van de huidige functie activerende begeleiding) kan per week maximaal 3 uur individuele begeleiding geïndiceerd worden met een looptijd van maximaal 1 jaar. b. De zorgvragers waarbij er sprake is van het overnemen van (een gedeelte van) de toezichtstaak om de belasting te verminderen van gezinsleden/mantelzorgers die langdurig informele zorg bieden, blijft het mogelijk maximaal 4 uur per week individuele begeleiding te indiceren. c. De groep die begeleiding bij alle drie activiteiten nodig heeft, kan per week maximaal geïndiceerd worden in klasse 5 (12,9 uur). d. Als er daarnaast ook oefening nodig is, kan er maximaal geïndiceerd worden in klasse 6 (15,9 uur). Dan resteert een kleine groep zorgvragers met een dusdanig zware (gedrags)problematiek waarvoor maximaal klasse 7 (19,9 uur) per week, inclusief oefenen geïndiceerd kan worden. e. Voor de mensen die zijn aangewezen op palliatief/terminale zorg blijft het nu geldende maximum van 56 uur per week van kracht. f. Het onderscheid tussen begeleiding in uren en in dagdelen blijft bestaan. Voor begeleiding in dagdelen blijft het bestaande maximum van kracht, dat wil zeggen maximaal 9 dagdelen per week. 7. Individuele verantwoordelijkheid Mensen met een lichte beperking kunnen geen aanspraak meer maken op de AWBZ en dienen voortaan elders een oplossing zoeken. De staatsecretaris vindt dat de eigen individuele verantwoordelijkheid weer teruggegeven moet worden. Mensen met lichte beperkingen worden geacht zelf verantwoordelijkheid te dragen voor het invullen van de activiteiten die momenteel onder de AWBZ-aanspraak begeleiding vallen. Er is sprake van een eigen verantwoordelijkheid. De staatssecretaris geeft in haar brief aan dat het schrappen van aanspraken uit de AWBZ niet vanzelfsprekend inhoudt dat deze begeleiding elders wel geboden gaat worden. Het is niet vanzelfsprekend dat andere organisaties zoals gemeenten, school of jeugdzorg deze begeleiding gaan opvangen. Gemeenten, Centra voor Jeugd en Gezin dienen te onderzoeken of en op welke wijze zij hier mee om willen gaan. 8. Voornemens van de staatssecretaris

6 - 6 - In haar brief beschrijft de staatssecretaris verschillende voornemens: 1. Met het ministerie van Jeugd & Gezin wordt nagegaan in hoeverre voor sommige kinderen die geen aanspraak meer kunnen doen op de AWBZ, een beroep op jeugdzorg op grond van de Wet op de jeugdzorg dan wel de Wmo mogelijk blijft. 2. Met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wordt uitgezocht of het wegvallen van de doelstelling participatie een negatief effect kan hebben op de arbeidsparticipatie van arbeidsgehandicapten (gelet op de ontwikkelingen op de terreinen van Wajong en Wsw). 3. Met het ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap wordt bekeken in hoeverre en op welke wijze uitval uit het (regulier) onderwijs voorkomen kan worden als dat het gevolg zal blijken te zijn van het wegvallen van begeleiding op grond van de AWBZ. 4. Met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de gemeenten wordt bekeken in hoeverre als gevolg van het schrappen van aanspraken in de AWBZ een beroep op de Wmo kan worden gedaan. 5. Om de overheveling van begeleidingstaken naar de Bureaus Jeugdzorg goed te laten verlopen, wordt met de minister voor Jeugd en Gezin een taskforce ingesteld. 6. De effecten van de maatregel worden gevolgd. In samenwerking met Per Saldo en andere patiëntenorganisaties wordt een plan van aanpak gemaakt om de effecten van de deze maatregel op cliëntniveau in beeld te brengen. 7. Het CIZ dient met een voorstel te komen hoe zij de effecten van de nieuwe systematiek van indiceren, de komende jaren in kaart kunnen brengen en daarover kunnen rapporteren. 8. Invoering van een aangescherpte vermogen- en inkomenstoets voor de eigen bijdrage in de ABZ en het voornemen om vanaf 2010 een eigen bijdrage voor begeleiding in te voeren. 9. Overgangsperiode Het jaar 2009 is een overgangsjaar. Mensen met een doorlopend indicatiebesluit houden in 2009 hun bestaande aanspraak op de (oude) begeleidingsfuncties. Alle mensen die een bestaande indicatie voor begeleiding hebben, worden in 2009 geherindiceerd. In 2009 zal ongeveer de helft van het huidige aantal personen dat AWBZ-begeleiding ontvangt gedurende het jaar een herindicatie ontvangen. VWS uitwerking pakketmaatregel