De doeloriëntatiebenadering nader toegelicht

Transcriptie

1 De doeloriëntatiebenadering nader toegelicht prof. dr. Marc Verbraak klinisch psycholoog Waarom sta ik hier? Wat wil ik bereiken?

2 is in; burnout is uit Burnout wordt nog steeds behandeld Hoe voorkomen we terugval? Hoe voorkomen we het? Wat beïnvloedt burnout? Maakt kwetsbaar? Nog steeds burnout

3 Traditioneel onderscheid in twee typen: - De niet-nee-zegger - De ja-zegger (perfectionist) (narcist) plichtsgetrouw idealist zelf-opofferend meer doen dan moet ambitieus zichzelf bewijzen doelgericht kennen eigen grenzen onvoldoende Burnout en persoonlijkheid

4 Centraal bij perfectionisme: hoge standaarden Zelf-geörienteerd perfectionisme Sociaal voorgeschreven perfectionisme In de weg zittend perfectionisme: wanneer de standaard niet wordt gehaald Perceived discrepancy: de waarneming van de persoon dat hij consequent de standaard(en) niet haalt Risico groter bij sociaal voorgeschreven perfectionisme Kans op burnout in geval van sociaal voorgeschreven perfectionisme en waargenomen verschil Van Yperen, Verbraak & Spoor, 2011 Burnout en perfectionisme

5 In de weg zittend perfectionisme niet uniek voor burnout Sociaal voorgeschreven perfectionisme komt relatief veel voor bij burnout, depressieve stoornis en comorbiditeit Waargenomen discrepantie het sterkst in geval van comorbide stoornissen Geen verschil in hoge standaarden en zelf-geörienteerd perfectionisme tussen normalen, mensen met burnout of andere stoornissen In de weg zittend perfectionisme levert stress op, want is in strijd met behoefte aan competentie en de behoefte je doel te bereiken Van Yperen, Verbraak & Spoor, 2011 Burnout en perfectionisme

6 Vragen die in een training, terugvalpreventie, aan de orde dienen te komen zijn: 1. Is de zelf-kritische waarneming van verschil tussen standaard(en) van presteren en criteria van succes te veranderen? 2. Zijn de hoge standaarden een wens/verlangen of noodzaak? 3. Bestaat er een fit tussen de persoonlijk aangenomen hoge standaarden en de hoge, door anderen opgelegde, standaarden? Als de door andere opgelegde standaarden hoger zijn, waarom is dat dan? En waarom is het belangrijk om deze veronderstelde hoge standaarden te halen? -> doelorientaties! Van Yperen, Verbraak & Spoor, 2011 Burnout en perfectionisme

7 : Waarom men een bepaald doel nastreeft Persoonskenmerk / voorkeur Beïnvloedt door de situatie van het moment Twee delen: 1. Referentiepunt 2. Uitkomst Referentie: Zichzelf verbeteren t.o.v. huidig niveau: leer- of ontwikkeldoel (mastery) Vergelijken met anderen: prestatiedoel (performance) Uitkomst: Gericht op positieve uitkomst: streefdoel (approach) Voorkomen van negatieve uitkomst: vermijddoel (avoidance) Prestatiemotief

8 gericht op streven oriëntatie competitiestreeforiëntatie egogerichte streber competitievermijdingsoriëntatie egogerichte angsthaas leerstreeforiëntatie taakgerichte streber leervermijdingsoriëntatie taakgerichte angsthaas leer- oriëntatie gericht op vermijden taxonomie

9 gericht op streven Burnout leerstreeforiëntatie streeforiëntatie oriëntatie leer- oriëntatie leervermijdingsoriëntatie vermijdingsoriëntatie gericht op vermijden McCabe, Van Yperen & Verbraak, in voorbereiding allemaal gecorreleerd; opvallende correlatie leer-streef en comp.-vermijd taxonomie en clienten met werkgerelateerde psychische stoornis

10 oriëntatie gericht op streven leerstreeforiëntatie streeforiëntatie emotioneel stabiel - goedaardigheid + goedaardigheid - zorgvuldigheid + leervermijdingsoriëntatie vermijdingsoriëntatie emotioneel stabiel -- emotioneel stabiel -- extraversie - extraversie - zorgvuldigheid - leer- oriëntatie gericht op vermijden McCabe, Van Yperen & Verbraak, in voorbereiding taxonomie en bij clienten met werkgerelateerde psychische stoornis

11 gericht op streven Burnout leerstreeforiëntatie streeforiëntatie emotioneel stabiel - goedaardigheid + goedaardigheid - zorgvuldigheid + narcistisch obsessief-compulsief leeroriëntatie oriëntatie leer- vermijdingsoriëntatie vermijdingsoriëntatie emotioneel stabiel -- emotioneel stabiel -- extraversie - extraversie - zorgvuldigheid - ontwijkend ontwijkend gericht op vermijden McCabe, Van Yperen & Verbraak, in voorbereiding; Costa & Widiger, 2002 taxonomie, en relatie persoonlijkheid

12 s te zien als mediatoren tussen persoonlijkheidskenmerken en prestaties nemen als ingang om persoonlijkheidskenmerken te beïnvloeden en daarmee preventief te werk gaan Het streven daarbij is om mensen in principe meer in het leerstreeforiëntatie kwadrant te krijgen Beïnvloeden van de doeloriëntatie

13 Ontwikkel-/leerdoelen stellen: Welke doelen heb je/stel je? Wat wordt jij daar zelf beter van? Hoe/waarin wil jij je ontwikkelen? Beïnvloeden van de doeloriëntatie

14 De werknemer die zich richt op ontwikkelen en op leren = een meer bevlogen werknemer Burnout is uit, bevlogenheid is in