Succes- en risicofactoren bij (samen) innoveren. De oogst van de innovatieconferentie van hoogheemraadschap van Rijnland op 21 april 2016

Transcriptie

1 Succes- en risicofactoren bij (samen) innoveren De oogst van de innovatieconferentie van hoogheemraadschap van Rijnland op 21 april 2016

2 Op 21 april 2016 organiseerde hoogheemraadschap van Rijnland de werkconferentie "Samen werken aan innovatie". Rijnland wil de komende jaren met meer focus aan innovatie werken, vanuit de overtuiging dat creativiteit en innovaties nodig zijn voor een gezonde organisatie, een inspirerende werkomgeving en uiteindelijk ook een doelmatiger en duurzamer waterbeheer. In dit digitale boekje vindt u de "oogst van de dag" samengevat in de vorm van risico- en succesfactoren zoals die bij de verschillende workshoponderdelen zijn benoemd. Rijnland is hier inmiddels al mee aan de slag gegaan. Wij hopen dat u er zelf ook de nodige inspiratie uit kunt halen om innovatie verder de ruimte te geven. Hoogheemraad ir. Hans Pluckel, portefeuillehouder innovatie hhrs Rijnland

3 Samen innoveren / denken in kansen door prof. dr. Jeff Gasperz Betrokkenheid: betrek zo veel mogelijk mensen bij innovatie. Nodig klanten en stakeholders uit om mee te denken! Maak het makkelijk om ideeën in te dienen: zet bijvoorbeeld een "mijn gouden idee" knop op je website. Innoveren is ieders taak, niet van één (innovatie)manager. Een laagdrempelige innovatieboodschap: iederéén verbetert continu zijn eigen werk, doet het beter en slimmer. Innoveer in kleine stapjes. Ga aan de slag met mensen die wél willen. Naast leiderschap is ook verleiderschap nodig. Werk aan verbinding tussen mensen en afdelingen. Gebruik de verbeeldingskracht van kinderen.

4 Samen strijden tegen blauwalg in de Zoetermeerse Plas Elke zomer treedt in Rijnlandse wateren overlast op door blauwalgen. Er is een innovatieve aanpak ontwikkeld om deze te bestrijden: met ultrasone, niet hoorbare geluidsgolven. Inwoners hebben waterkwaliteit op de politieke agenda gezet. Zoetermeer wil pionieren en innovatieve oplossingen inzetten. Innoveren is pionieren en hoeft dus niet altijd te slagen. Er is wel lef voor nodig! Innoveren is samenwerken. LG Sonic is een Zoetermeers bedrijf: ontwikkel met partners uit je eigen omgeving. Risicofactoren: Hoog gespannen verwachtingen die mogelijk niet waargemaakt kunnen worden. Negatieve beeldvorming werking systeem.

5 Slimmer doorspoelen Haarlemmermeer: alleen waar en wanneer het nodig is! Om verzilting tegen te gaan worden zoute gebieden doorgespoeld met zoet water uit de rivieren of het IJsselmeer. Maar terwijl de verzilting toeneemt, wordt het zoete water juist schaarser. Dit vraagt om een andere aanpak die soms tegen de intuïtie ingaat. Ga aan de slag! Op voorhand zijn er allemaal risico s te bedenken die innovaties in de weg staan. Maar als je aan de slag gaat met kleine stapjes en mogelijkheden om onderweg bij te sturen, kom je verder! Ga het gesprek met gebruikers aan om te horen welke behoefte er is en kom zo samen tot oplossingen. Wederom is samenwerken belangrijk! Risicofactoren: Dooddoeners als Waarom zouden we het anders doen, we doen het al jaren zo...

6 Schoner water geeft meer energie: EssDe op awzi Velsen Dit nieuwe concept voor stikstofverwijdering in afvalwater maakt brede toepassing in de hoofdzuivering mogelijk. Dit levert belangrijke besparingen in energie en grondstoffen op. Mensen en/of organisaties die ergens voor willen gaan. Goede samenwerking = project ontstaan op de werkvloer. Overtuigingskracht is nodig. Risicofactor: Onvoldoende draagkracht in organisatie.

7 Boxbarrier en Slamdam; praktische innovaties in de strijd tegen het water Water keren met water. Sommige innovaties blinken uit door eenvoud, flexibiliteit en compactheid. Samenwerking tussen ontwikkelaar en Rijnland. Stimulans voor Rijnland om mee te werken aan initiatieven vanuit het bedrijfsleven. Brede en snelle toepasbaarheid: het is snel op elke ondergrond te plaatsen. Partners zijn van belang. Rijnland heeft Slamdam financieel gesteund in de testfase. Nu het succesvol blijkt zijn er drie waterschappen die het hebben aangeschaft. In onderhandeling met nog een aantal. Risicofactoren: Financiering/aanschaf van het uiteindelijke product. Bekendheid van de aanwezigheid van deze middelen binnen Moet zich nog bewijzen in praktijksituatie. Het is lastig mensen te overtuigen van een nieuwe innovatie. Bekendheid van de aanwezigheid van deze middelen binnen de organisatie. Rijnland en samenwerkende partijen.

8 Do s en don'ts voor een innovatieve organisatie Welke wegen heeft hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier bewandeld op weg naar een innovatieve mindset en innovatief handelen? Een innovatieschap wordt niet in één nacht bedacht en opgezet. Er moet ruimte, durf en tijd gecreëerd worden om out of the box te denken en met nieuwe ideeën te komen. De discussie ging vooral over het proces en de opstart naar een innovatieve organisatie. Faciliteer Maak keuzes Ambassadeur(s) van innovatie Begin klein Vier successen Maak fouten SKG (organiseer een Slim Klein Groepje mensen) Mandaat > doen! Budget Passie Risicofactoren: Bang zijn om te falen Het werken aan ideeën binnen een heel kleine groep houden Nee zeggen

9 Voorbeelden: Project Was op maat is een samenwerking met het drinkwaterbedrijf: door zachter water is er minder wasmiddel nodig. Malen bij wind heeft -14% energie opgeleverd. Waar ging het mis of zijn wij blijven hangen en wat kunnen wij hiervan leren? Kiezen (stel ambassadeur aan) Inspireren (pak irritaties aan, bijv. geen werkplek te vinden (nu scherm in hal met overzicht)) er wordt naar je geluisterd! Faciliteren (ruimte van directie/innovatie in de etalage/het podium/ brainwave Laten zien Durf te doen (bierviltjes acties alle medewerkers, samenvatten in top 10 /1 t/m 3 belonen!) Waarderen (ook als het niet goed uitpakt) Speel en probeer (dus ook durven falen) Volharden Vieren

10 Ideeënbrouwerij Sociale innovatie: community building Hoe zorg je ervoor dat mensen zich betrokken voelen bij een plan of initiatief en zelfs actief gaan meedenken en meehelpen? Hoge aaibaarheidsfactor Goede business case Meerdere partijen aan de voorkant betrekken (ook ict) Doen en mandaat vragen Er in blijven geloven Snelheid (behouden) Doorzettingsmacht om op te leggen Gamma vragen generiek formuleren Maatschappelijke relevantie centraal stellen Tips van de Ideeënbrouwerij: Stap er open in Sluit aan bij wat leeft Denk mee met burgers Maak gebruik van expertise

11 Innovatieve hersenen en gedragsverandering Bij innovatief denken en bij acceptatie van innovaties, wordt meestal een beroep gedaan op onze denkkracht, op motivatie door uitleg en overtuiging met argumenten. Het menselijk handelen wordt echter voor 95 % bepaald door onbewust handelen.

12 Creëer rust en een veilige omgeving (geen stress) voor de beste AHA momenten. Maak gebruik van natuurlijke verandermomenten bij introductie innovatie(trajecten). Vergelijk jezelf regelmatig met andere organisaties (benchmarken, wat kun je van hen leren). Maak het introduceren van innovatie makkelijker door het verkleinen van de boodschap, het erkennen van weerstand, het geven van garanties, het herdefiniëren van een voorstel (85% doelbereik i.p.v. 15% niet doelbereik). Gebruik emoties/anekdotes i.p.v. alleen feiten, straal autoriteit uit, zorg voor wederkerigheid, maak het gezamenlijk. Beloon creativiteit. Gebruik zintuigelijke prikkels. Risicofactoren: Brainstormsessies (onder tijdsdruk met ideeën komen). Bordjes/richtlijnen. Ideeën presenteren als iets nieuws/een vernieuwing; nieuw voelt hetzelfde als angst. Tegenstrijdige prikkels: tekst/boodschap maai uw sloot met daarbij een plaatje van een begroeide sloot. Innovaties direct/automatisch communiceren (als nieuw/beter).

13 De basis van innovatie is relatie Dagelijks werkt InnovationQuarter met ondernemers in Zuid-Holland om business te realiseren voor nieuwe markten en technologie. Het smeden van relaties staat daarin centraal. Hoe pak je dat aan en stimuleer je dus innovaties? Het doel van IQ is het faciliteren van gesprekken, elkaar kansen geven. Interacties om samen innovaties vorm te geven. Maak mensen ambassadeur van geslaagde innovaties; kleine innovaties zijn net zo belangrijk als die ene grote. Verwacht geen winstgevendheid (op korte termijn). Luister naar elkaar, ga interactie aan. Samenwerken berust op halen en brengen. Benoem wat je ziet, wees kritisch. Risicofactoren: Kijk uit voor vooroordelen. Voorbeelden: regionaal innovatieprogramma deltatechnologie - werken met proeftuinen (vb: groene daken/klimaatverandering ondergrondse wateropslag zoetwater).

14 Innovatieruimte bij (water)werken: samen met de markt ontwikkelen Aanbestedingsregels kunnen aannemers met innovatieve oplossingen maken of breken. Hoe kunnen waterschappen en de markt beter samenwerken om meer mogelijkheden te scheppen voor innovatieve kosteneffectieve oplossingen? Dick van den Heuvel van Heijmans deelde zijn ervaringen met innovatieve waterwerken. Definieer wat je als opdrachtgever wilt bereiken in functionele eisen. Geef als opdrachtgever ruimte in de samen werking om je eigen kennis in te brengen bij de markt. Risicofactoren: Te veel uit handen geven en alleen op afstand toetsen Niet vooraf beseffen welke risicoruimte je hebt. Onvoldoende zorgdragen voor draagvlak.

15 Uit de paneldiscussie met Andre Bol (Rijnland), Louis de Quelerij (Bouwcampus), Kees van Velzen (gemeente Teylingen), Dick van der Harst (Schiphol Trade Park) en Loes Versteeg (jeugdwaterschapsbestuurder Rijnland) onder leiding van Anouschka Laheij Volg je hart. Kijk en denk van buiten naar binnen, dat levert je nieuwe inzichten op. Innovatiecultuur: werk aan kennisdeling geef beeldende pitches. Creëer een cultuur waar mensen (af en toe) kunnen dagdromen. Daag mensen uit, zorg voor verrassende sprekers van buiten de organisatie, beloon innovaties (oa met een prijsvraag), fouten durven laten maken. Benut de intrinsieke motivatie van medewerkers. Betrek bewoners, zoek dialoog actief op, durf ruimte te bieden voor hun mening en vondsten. Investeer in het elkaar leren kennen en vertrouwen; werken vanuit een vertrouwensrelatie is een vruchtbare innovatiebodem. Risicofactoren: Te veel denken voor in plaats van denken met. Te veel denken in risico s.

16 Hartelijk dank voor uw aanwezigheid en/of interesse in onze innovatiemiddag. Wij hopen u een volgende keer weer te mogen ontvangen om samen te werken en te bouwen aan innovatie. Uw ideeën, vragen of opmerkingen kunt u sturen naar: innovatieconferentie@rijnland.net Met speciale dank aan: Robin Paalvast Jeff Gasperz Anouschka Laheij Joost Delsman Mark Kramer Harm Baten Anna van den Hadelkamp Rob Mensink Heleen van Praag Anjo Travaille Michiel Pols Gerbert van der Wal Dick van den Heuvel Ruby Neervoort - Maarten Keijsper Auke Herrema Kees van Velzen Louis de Quelerij Dick van der Harst Loes Versteeg André Bol Hans Pluckel

17 Hoogheemraadschap van Rijnland Archimedesweg 1 postbus AD Leiden juni 2016