Detailhandel Rotterdam Een stad waar winkelen een plezier is!

Transcriptie

1 Detailhandel Rotterdam Een stad waar winkelen een plezier is! Versie 1: 22 april 2013 Stadsontwikkeling Rotterdam Postbus AN Rotterdam

2 Inhoudsopgave 1. Rotterdamse detailhandel in perspectief 2. Inleiding 3. Visie, ambitie en beleidsuitgangspunten 3.1 Visie 3.2 Ambitie 3.3 Beleidsuitgangspunten 4. Detailhandel in perspectief 4.1 Trends en ontwikkelingen in koop- en bestedingsgedrag 4.2 Trends in aanbod 5. Rotterdamse detailhandel 5.1 Inleiding 5.2 Vraag 5.3 Winkelaanbod in Rotterdam en de deelgemeenten 5.4 Huidige detailhandelsstructuur 6. Detailhandelsstructuur per deelgemeente 6.1 Inleiding 6.2 Delfshaven 6.3 Noord 6.4 Kralingen-Crooswijk 6.5 Prins Alexander 6.6 Hoek van Holland 6.7 Rozenburg 6.8 Hillegersberg-Schiebroek 6.9 Overschie 6.10 Hoogvliet 6.11 Charlois 6.12 IJsselmonde 6.13 Feijenoord 6.14 Pernis 7. Uitvoeringsaspecten 7.1 Inleiding 7.2 Vervolg en uitvoeringsprogramma s 7.3 Beoordelingscriteria 7.4 Tot slot 8. Bijlage 2

3 1. Rotterdamse detailhandel in perspectief Detailhandel in perspectief In vele wijken staan winkels leeg en er komen steeds meer lege panden bij. Deskundigen voorspellen dat er steeds minder winkels nodig zullen zijn in de toekomst. Toch wordt er in de binnenstad van Rotterdam volop gebouwd en staan er diverse plannen voor nieuwe vierkante meters in de steigers. Dat lijkt niet met elkaar te rijmen. Voor u ligt de stedelijke detailhandelsnota Rotterdam. Tot stand gekomen na consultatie van markpartijen en deelgemeenten. Deze nota is nodig om flexibel mee te kunnen bewegen met wat de consument wil. Mijn visie op de detailhandel is simpel: je kunt mensen niet dwingen naar een winkel te gaan. De consument is vrij om te kopen wat hij wil en waar hij dat wil. De detailhandel beweegt mee met de veranderingen in de samenleving. De winkel van nu is anders dan die van twintig jaar geleden en de winkel van de toekomst lijkt niet op die van nu. Hetzelfde geldt voor de consument. Vooral in een grote stad als Rotterdam zijn de veranderingen in het consumentengedrag en daarmee de detailhandel duidelijk zichtbaar. Niet alleen de economische recessie en de digitalisering zijn debet aan veranderingen in de detailhandel. Demografische en sociale factoren zijn even goed van grote invloed. De stad als place to be De verwachting is dat in de komende jaren minder vierkante meters detailhandel nodig zijn. Alleen in de binnenstad van een aantal grote steden zien de deskundigen nog mogelijkheden voor uitbreiding. Dat heeft met een aantal factoren te maken. Lange tijd trokken Rotterdammers naar de randen van de stad en daarbuiten om te wonen. Er verrezen wijken met hoge flats en eengezinswoningen. In de plinten van de flat en in kleine centra tussen de huizen was ruimte voor winkels. Vooral bestemd voor de dagelijkse aankopen. Deelname aan de arbeidsmarkt door vrouwen lag veel lager dan nu. Voor grote aanschaffen ging men in het weekend naar het centrum van Rotterdam. Alle overige zaken kocht men in de buurt. Er was een duidelijke scheiding tussen de woon- en werkfunctie, mogelijk gemaakt door de grotere mobiliteit. Veel bedrijven hadden de ruimte nodig en die vonden ze op bedrijventerreinen buiten de stad. Momenteel zien we dat het aantal inwoners van Rotterdam toeneemt en zal blijven toenemen. Mensen kiezen weer vaker voor de stad om te (blijven) wonen. De prognose is dat het aantal jongeren én ouderen in de loop der jaren flink zal stijgen. Dat betekent dat het aantal een- en tweepersoonshuishoudens stijgt. De scheiding tussen de woon- en werkfunctie neemt af; veel huidige bedrijvigheid kan prima plaatsvinden in een woongebied. Bovendien wordt door de aanhoudende informatisering het nieuwe werken steeds meer mogelijk. Veel activiteiten zijn niet meer gebonden aan een werklocatie. De nieuwe detailhandel Al deze ontwikkelingen maken dat de consument andere wensen heeft. Het merendeel van de detaillisten kan, volgens de deskundigen, alleen overleven als zij overgaat tot een mix van kanalen om hun producten aan te bieden. Zowel een winkel als een internetsite en liefst ook meegaan in de mogelijkheden die de social media bieden. Steeds vaker besluiten websitewinkels ook een écht pand in een winkelstraat te vestigen. De behoefte aan voorraadruimte in winkels zal afnemen. De behoefte om producten uit te proberen neemt daarentegen toe. Merken worden belangrijker, zo ook profilering en signatuur. Kwaliteit wordt belangrijker dan kwantiteit. De consument is op zoek naar iets unieks. Winkelen wordt steeds meer een belevenis. 3

4 Met deze trends hebben we in onze stad rekening te houden. Waar in het verleden de overheid nog zelf initiatieven nam in de ontwikkeling van winkelstraten en in gebieden investeerde, is de rol nu veranderd in die van facilitator. De klant is immers koning. Hij bepaalt welke winkelgebieden blijven voortbestaan en welke niet. De overheid is echter wel verantwoordelijk voor het grotere geheel. De detailhandel heeft immers niet alleen een economische functie. Winkels zijn van belang voor de levendigheid en veiligheid van een wijk. Sterke levensvatbare winkelcentra zijn in ieders belang: van de ondernemer, bewoner en klant. Daar streven we naar. Dat willen we stimuleren. En waar de vraag om winkels afneemt en leegstand dreigt, is het goed om mogelijkheden te creëren voor andere functies van gebieden en panden. Deze nota is nodig om dat mogelijk te maken. Namens het College van Burgemeester en Wethouders, Hamit Karakus Wethouder wonen, ruimtelijke ordening, vastgoed en stedelijke economie 4

5 2. Inleiding Definitie detailhandel Winkels horen bij de stad en zijn belangrijk voor sfeer, uitstraling en aantrekkingskracht. In deze stedelijke detailhandelsnota staat het winkelaanbod en de winkelstructuur centraal. Tot detailhandel wordt in een gangbare definitie 1 gerekend: de verkoop van goederen, zowel nieuw als tweedehands, aan particulieren. In de totale breedte wordt detailhandel vaak onderverdeeld in winkels, ambulante handel en internetwinkels. In deze nota staat de detailhandel in de vorm van de verkoop via fysieke winkels centraal. Detailhandel in perspectief Detailhandel is een belangrijke en beeldbepalende economische sector in de stad. Rotterdam beschikt over een groot aantal winkels dat in 67 winkelgebieden en verspreid over de gemeente is gevestigd. Deze winkelgebieden zijn naast aankoopplaatsen ook plekken waar mensen elkaar ontmoeten en het stedelijk leven gestalte krijgt. Winkels in deze gebieden staan daarin niet op zichzelf. Het zijn gebieden waar verschillende functies, zoals wonen, werken en winkelen samen zorgen voor de aantrekkelijkheid van de stad. Een gemeentelijke visie op deze belangrijke gebieden is daarom van groot belang vanuit het oogpunt van leefbaarheid en de aantrekkelijkheid van de stad. Ook vanuit economisch perspectief is de detailhandel een belangrijke sector. In het Koopstromenonderzoek Randstad 2011 komt naar voren dat er in Rotterdam bijna 2,9 miljard wordt omgezet in de detailhandel. Ook qua werkgelegenheid is de detailhandel voor Rotterdam een belangrijke sector. In totaal werken bijna mensen in de detailhandel, dat neerkomt op ruim 8% van het aantal werkzame personen in Rotterdam 2. Kortom, de detailhandel is een belangrijke sector voor de Rotterdamse economie. Detailhandel in beweging De detailhandel is in beweging. Door trends en ontwikkelingen in vraag en aanbod en door economische ontwikkelingen ziet de detailhandel er vandaag de dag anders uit dan 10 tot 20 jaar geleden. Ook staat vast dat de detailhandel er over 10 tot 20 jaar weer anders uit zal zien dan vandaag. Met de detailhandel en winkelgebieden in Rotterdam staan we op een kruispunt. In de stad is jarenlang versterking en vergroting van het detailhandelsaanbod de realiteit geweest. Zowel de binnenstad, stadsdeelcentra als buurt- en wijkcentra hebben impulsen gekregen en verspreid over de stad is veel detailhandel toegevoegd. Naast inzet op kwalitatief goede gebieden zijn ook minder kansrijke gebieden in stand gehouden, omdat het beeld leefde dat ook die, vanuit sociaal economisch oogpunt, op een hoger niveau te brengen waren. Vanuit de economische situatie, landelijke trends, ontwikkelingen en vernieuwde inzichten vanuit de markt- en deelgemeenteconsultatie, moet echter geconcludeerd worden dat er niet méér maar betere detailhandelsmeters nodig zijn. Dat vraagt om een heldere keuze voor gebieden die aansluiten op de eisen van de consument, omdat die winkelgebieden toekomst hebben. Beleidskaders De trends en ontwikkelingen maken duidelijke sturing op detailhandel noodzakelijk. De Stadsregio Rotterdam heeft daarom het Beleid Detailhandelsstructuur stadsregio Rotterdam 2012 gemaakt, dat erop gericht is om de bestaande regionale detailhandelsstructuur te versterken en ervoor te zorgen dat nieuwe ontwikkelingen niet ten koste gaan van bestaande perspectiefrijke winkelgebieden. 1 HBD, Dossier Detailhandel totaal, Bedrijvenregister Zuid-Holland,

6 Vanwege de positie van de Binnenstad als belangrijk bovenregionaal aankoopcentrum in Zuid- Holland, heeft het college voor dit gebied in het voorjaar van 2012 reeds een aparte visie vastgesteld: WNKLN N RTTRDM. De ambitie voor de Binnenstad valt in de visie uiteen in vier uitgangspunten, namelijk: 1. De binnenstad is aantrekkelijk voor een brede groep consumenten 2. De focus is gericht op de binnenstad 3. De winkelgebieden (in de binnenstad) zijn logisch met elkaar verbonden 4. Sfeervolle en bijzondere winkelmilieus zijn van belang Doel stedelijke detailhandelsnota In aansluiting op het stadsregionale beleid en WNKLN N RTTRDM ligt hier de Stedelijke Detailhandelsnota Rotterdam Doel van de nota is het bieden van een stedelijk kader voor de detailhandel. Waar WNKLN N RTTRDM zich richt op de Binnenstad, geeft de stedelijke nota een antwoord op de vraag hoe het beleid er voor de overige winkelgebieden en verspreid gesitueerd aanbod uitziet. Het doel is een heldere structuur met toekomstbestendige winkelgebieden. Dus een keuze voor winkelgebieden waarbij de consument centraal staat en waarbij sprake is van een compleet, compact, comfortabel en levensvatbaar centrum. Kortom, van meer naar betere meters. Proces In het voorjaar van 2012 ging het proces van start. Het startschot werd gegeven met een marktconsultatie, waarbij vastgoedeigenaren, projectontwikkelaars, retailers, makelaars en adviesbureaus gevraagd zijn om input voor het gemeentelijk beleid te leveren. Tijdens deze bijeenkomst werd duidelijk dat alle partijen baat hebben bij duidelijke keuzes waar winkelgebieden wel en waar deze niet wenselijk zijn. Dat hebben de marktpartijen duidelijk aan de gemeente meegegeven. Niet alles in stand houden, maar kiezen voor krachtige gebieden was het devies. Hierbij is tevens aangegeven dat er in het stedelijk beleid wel ruimte wordt geboden aan nieuwe trends en concepten. Daarnaast is ook gezegd dat, om veranderingen tot stand te brengen, voor de markt enkele randvoorwaarden nodig zijn of dienen te worden aangepast. Genoemd werden onder andere: bestemmingsplannen meer flexibel maken, verminderen regeldruk, bundeling van krachten in doelgerichte samenwerking en het verplicht instellen van ondernemersfondsen per winkelgebied/straat. In aansluiting op de consultatie van de marktpartijen zijn de deelgemeenten geconsulteerd, omdat de gebiedsspecifieke kennis en visie van de deelgemeenten essentieel zijn bij de keuze voor de detailhandelsstructuur binnen de deelgemeenten. De concept Eindrapportage van deze nota is ter visie aan de betrokken marktpartijen en deelgemeenten aangeboden, waarna de opmerkingen in deze eindrapportage zijn verwerkt. Leeswijzer Voorliggende Stedelijke detailhandelsnota is als volgt opgebouwd: Hoofdstuk 3: Visie, ambitie en beleidslijnen Hoofdstuk 4: Positie van de detailhandel: Trends en ontwikkelingen Hoofdstuk 5: Rotterdamse detailhandel en detailhandelsstructuur Hoofdstuk 6: Detailhandelsstructuur per deelgemeente Hoofdstuk 7: Uitvoeringsaspecten Hoofdstuk 8: Bijlage 6

7 3. Visie, ambitie en beleidsuitgangspunten 3.1 Visie Rotterdam streeft naar een evenwichtige detailhandelsstructuur, waarbij samenhang tussen verschillende winkelgebieden essentieel is. Daarbij maakt de gemeente steeds een afweging welke aanpassingen en ontwikkelingen noodzakelijk zijn. Bij deze afweging staat de wens en het gedrag van de consument centraal, waarbij de gemeente en ondernemers flexibel in kunnen spelen op veranderingen in de detailhandel. De dynamiek in de detailhandel moet gefaciliteerd kunnen worden, maar wel binnen de gewenste stedelijke detailhandelsstructuur. Rotterdam staat open voor kwalitatieve vernieuwing en biedt hieraan ruimte, maar niet ten koste van een evenwichtige en toekomstbestendige winkelstructuur. 3.2 Ambitie Ambities voor een compleet en comfortabel winkelaanbod De Binnenstad is het hoofdwinkelcentrum met een regionale en landelijke functie. Er is een breed aanbod dat sterk gericht is op recreatief winkelen. Een levendige omgeving en een mix van functies in een compact gebied staat daarbij centraal. De opgave is om de Binnenstad blijvend te vernieuwen door in te spelen op de dynamiek, zowel qua omvang als op het onderscheidend vermogen. Deze functie mag niet aangetast worden door winkelgebieden in andere delen van Rotterdam. Naast de Binnenstad trekken ook regionale en stadsdeelcentra als Alexandrium en Zuidplein consumenten naar Rotterdam. Het niveau van deze centra moet daarbij zoveel mogelijk complementair zijn aan het aanbod, uitstraling en niveau van de binnenstad. Dit moet geen extra concurrentie opleveren, maar juist aanvullend zijn op het aanbod en functie van de Binnenstad. Dit gaat ook op voor ontwikkelingen van perifere en grootschalige detailhandelsvestigingen (PDV/GDV). Binnen de functie die het Alexandrium en Zuidplein hebben blijft het ook voor de toekomst belangrijk dat deze gebieden zich ten gunste van de consument blijven doorontwikkelen. De manier waarop zich dat uit zal echter kleiner zijn dan de Binnenstad Op de schaal van stadsdeel en wijk moet een goed, volwaardig en eigentijds niveau van voorzieningen bestaan, waarbij zowel de kwaliteit als omvang van het dagelijks aanbod is afgestemd op het aantal consumenten in de directe omgeving. Het profiel van deze winkelgebieden moet duidelijk zijn en aansluiten op de lokale vraag. De consument vindt zowel de kwaliteit van het aanbod als de ruimtelijke kwaliteit van de winkelomgeving belangrijk. Daarom moeten er keuzes worden gemaakt voor toekomstbestendige winkelgebieden die aan die kwaliteitseis voldoen. Verspreid gelegen detailhandel ondersteunt de stedelijke detailhandelsstructuur onvoldoende. De stedelijke focus voor detailhandel ligt daarom op de winkelgebieden. Juist door de combinatie van een compleet winkelaanbod in compacte en comfortabele winkelcentra ontstaan gebieden waar de consument optimaal wordt bediend. Keuzes Om tot een evenwichtige toekomstbestendige detailhandelsstructuur te komen, is het van belang heldere keuzes te maken. De gemeentelijke keuze voor een evenwichtige detailhandelsstructuur, impliceert direct dat verspreid gevestigde detailhandel (buiten de winkelgebieden van de stedelijke structuur) niet gewenst is omdat het de structuur onvoldoende ondersteunt. 7

8 Van de huidige winkelgebieden in Rotterdam heeft het grootste deel ook in de toekomst een duidelijke functie in de stedelijke structuur, maar dat geldt niet voor alle winkelgebieden. In hoofdstuk 5 is per deelgemeente de huidige en toekomstige structuur in beeld gebracht. De winkelgebieden die ook in de toekomst hun functie houden zijn echter niet af. De belangrijke opgave blijft hier het concentreren van winkelaanbod in een compacter en completer gebied. Dit geldt vooral voor de winkelcentra die worden gevormd door oude stadsstraten. Concentratie van het aanbod in de kern van de winkelgebieden houdt eveneens in dat het deel dat haar functie als winkelgebied verliest voor een transformatieopgave staat. Een aantal winkelgebieden in de stad zal echter geheel verdwijnen. Dit zijn hoofdzakelijk kleine buurtcentra of buurtstrips, die door de jaren heen hun functie hebben verloren. Ook in deze gebieden ligt een transformatieopgave. Samenvatting ambitie en beleidsuitgangspunten Een heldere en evenwichtige detailhandelsstructuur staat centraal, met respect voor lokale en regionale structuur Consument staat centraal Keuze voor toekomstbestendige winkelgebieden Winkelcentra zijn compleet, compact, comfortabel en levensvatbaar Concentratie en clustering van winkelvoorzieningen is uitgangspunt Focus op de Binnenstad, waaraan overige en complementair en niet concurrerend zijn Binnenstad Vernieuwing in winkelgebieden faciliteren als deze zorgen voor versterking van de stedelijke structuur en niet ten koste van toekomstbestendige winkelgebieden Kwaliteit belangrijker dan kwantiteit Supermarkten in of nabij winkelgebieden Solitaire vestiging van winkels wordt afgewezen Ruimte voor innovaties Internetwinkels met bezoekfunctie in winkelgebieden Geen vestiging van detailhandel op bedrijventerreinen 3.3 Beleidsuitgangspunten De ambitie voor de toekomstige detailhandelsstructuur in Rotterdam is hier verder uitgewerkt. Essentie is dat de gemeente kiest voor het versterken van een evenwichtige toekomstbestendige detailhandelsstructuur. De detailhandel staat onder druk en alleen die centra die aansluiten op de vraag van de consument hebben toekomst. De detailhandelstructuur is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de markt (ondernemers, vastgoedeigenaren, beleggers, ontwikkelaars, intermediairs) en overheid. De belangen van deze partijen staan veelal haaks op elkaar. Deze stedelijke detailhandelsnota moet gezien worden als afwegingskader waaraan gebieden en (nieuwe) projecten ten aanzien van detailhandel vanuit economisch perspectief getoetst worden. De stedelijke detailhandelsnota is daarmee kaderstellend en faciliterend, wat inhoudt dat gevestigde en bestemde detailhandel op plekken buiten de gewenste structuur niet actief wordt gesaneerd. Bij wijzigingen van bestemmingsplannen zal deze stedelijke detailhandelsnota de input zijn voor het economisch advies omtrent toekomstige bestemming. Evenwichtige detailhandelsstructuur staat centraal Het voornaamste doel van het stedelijk detailhandelsbeleid is het creëren van een heldere en evenwichtige detailhandelsstructuur. Hierbij zijn de bestaande vestigingslocaties voor winkelgebieden uitgangspunt. Dynamiek en vernieuwing in de detailhandel zal bij voorkeur in die gebieden een plek moeten vinden. Nieuwe vestigingslocaties moeten niet ten koste gaan van bestaande toekomstbestendige winkelgebieden. 8

9 In een evenwichtige structuur voldoen de afzonderlijke centra aan vier kenmerken: ze zijn compact, compleet en comfortabel en levensvatbaar. Er is samenhang tussen de winkelgebieden die stuk voor stuk voldoende eigen kracht hebben, een eigen functie kunnen vervullen en voldoende toekomstperspectief hebben. Er zijn echter ook winkelgebieden die beperkt tot niet levensvatbaar zijn en op de midden tot lange termijn ondermaats presteren. Ze zullen niet meer als zelfstandig winkelgebied kunnen bestaan en staan voor een transformatieopgave. Voor de leegstaande panden zal naar een alternatieve invulling gezocht moeten worden. Optimalisatie voorzieningenniveau, clustering van winkels in winkelgebieden Een evenwichtige detailhandelsstructuur is nodig om het voorzieningenniveau voor consumenten en bewoners te optimaliseren. Hierbij hoort een aantrekkelijk, onderscheidend en bij de consument passend voorzieningenaanbod. Dit resulteert in versterking van de winkelstructuur, waarbij de winkelgebieden voldoende onderscheidend en complementair aan elkaar zijn. Clustering van winkels in winkelgebieden draagt hieraan bij. De winkels profiteren van elkaars aantrekkingskracht en gezamenlijke faciliteiten (oa. parkeren). Voor de consument biedt het gemak, overzichtelijkheid en keuzemogelijkheden. In dat kader is vestiging buiten de reguliere winkelgebieden ongewenst. De toekomstbestendige winkelgebieden in de huidige situatie vormen het uitgangspunt bij de keuze voor winkelgebieden. Solitaire winkel- en gebiedsontwikkelingen worden in het verlengde daarvan ontmoedigd. Hiermee wordt versnippering van winkels buiten winkelgebieden voorkomen en wordt ingezet op een stevige en overzichtelijke detailhandelsstructuur. Dit wil niet zeggen dat vernieuwing en modernisering de pas wordt afgesneden. Juist door te kiezen voor een heldere detailhandelsstructuur is het mogelijk om nieuwe initiatieven op de juiste plekken in de bestaande structuur te laten landen. Dynamiek en vernieuwing zal in eerste instantie een plek moeten kunnen krijgen in de bestaande concentratiegebieden. Profilering en positionering van winkelgebieden noodzakelijk De consument laat zich steeds minder in categorieën indelen en winkelgedrag is per individu lastig voorspelbaar. Het belangrijkste kenmerk van de hedendaagse consument is dat dezelfde consument op verschillende koopmomenten een heel ander gedrag vertoont. Efficiënt kopen en recreatief winkelen wisselen elkaar af waarbij de te kopen artikelen en het type winkel(gebied) bepalend zijn voor het soort koopgedrag. De detailhandel speelt zelf steeds meer in op dit diffuser gedrag van consumenten. Voor het consumentengedrag is een lifestyle en marketingbenadering steeds bepalender voor winkeliers en winkelgebieden. Een duidelijk profiel en een heldere positionering moeten ervoor zorgen dat ook de winkelgebieden beter aansluiten op dit diffuser geworden koopgedrag. Kwaliteit, beleving en multifunctionaliteit moeten de uniciteit aanvullen en ondersteunen. Met een passend aanbod kunnen winkelgebieden inspelen op diverse koopmomenten: boodschappen doen, recreatief winkelen en het doen van doelgerichte laagfrequente aankopen. De positie van een winkelgebied in de structuur is bepalend. Buurtwinkelcentra en wijkcentra zijn gericht op efficiënt dagelijkse boodschappen doen en centra van hogere orde richten zich daarnaast op recreatief winkelen. De binnenstad is de Place to be waar consumenten naartoe komen omdat alle functies aanwezig zijn. Duidelijk is dat voor een sterke detailhandelstructuur afstemming tussen regio en stad, maar zeker ook binnen het stedelijk gebied noodzakelijk is. Focus op de Binnenstad en versterken van de functie als recreatief winkelgebied voor (Regio) Rotterdam In Rotterdam is tussen de winkelgebieden met een lokale en/of (boven-) regionale verzorgingsfunctie steeds meer spanning ontstaan. De grote stadsdeelcentra hebben zich steeds meer ontwikkeld tot recreatieve aankoopplaatsen. Denk hierbij aan de binnenstad versus de grote stadsdeelcentra Alexandrium en Zuidplein. 9

10 De Binnenstad van Rotterdam heeft sinds jaar en dag een unieke positie in de stad, stadsregio en provincie. In de loop der jaren heeft de Binnenstad steeds meer concurrentie ondervonden van andere centra. De Binnenstad beantwoordt deze toegenomen concurrentie met de specifieke kwaliteiten die het bezit. De combinatie van breedte en diepte in het voorzieningenpakket en de aanwezigheid van en wisselwerking met horeca, cultuur en voorzieningen maken de Binnenstad de Place to Be bij uitstek van Rotterdam. In de detailhandelsvisie WNKLN N RTTRDM is de unieke positie van de binnenstad daarom expliciet duidelijk gemaakt. Om de concurrentie tussen gebieden te beperken wordt de focus van nieuwe detailhandelsontwikkelingen gelegd op de Binnenstad. Het ontwikkelen van een compact kernwinkelgebied zorgt ervoor dat dit gebied nog interessanter wordt voor een grotere groep consumenten. De Binnenstad krijgt hiermee een impuls die een aanzuigende werking heeft op consumenten uit een wijde regio. De markt ziet veel kansen en is bereid te investeren. Er zijn verschillende plannen in ontwikkeling om het aanbod van de binnenstad een kwaliteitsimpuls te geven. Voor de Binnenstad houdt kwaliteit niet meer van hetzelfde in, maar een grotere diversiteit in het aanbod en omvang. De regie voor het in juiste banen leiden van deze dynamiek ligt bij de gemeente. Naast kwalitatieve verbreding van het aanbod, moeten routes en winkelgebieden beter met elkaar verbonden worden. Hoewel de focus op de Binnenstad ligt, blijf het binnen de functie die de grote stadsdeelcentra Alexandrium en Zuidplein hebben ook voor de toekomst belangrijk dat deze gebieden zich ten gunste van de consument blijven doorontwikkelen. De manier waarop zich dat uit zal echter anders zijn dan de Binnenstad. Verdringingsmarkt en nieuwe detailhandelsinitiatieven Vraag en aanbod staan in grote delen van Rotterdam op gespannen voet. Op verschillende plekken ontstaat daardoor leegstand, die in sommige gevallen wordt opgevuld met kwalitatief matig winkelaanbod. Door schaalvergroting en kwaliteitsverbetering van winkels en winkelgebieden, zijn slechtlopende kleine buurtstrips en winkelcentra steeds verder in de verdrukking geraakt. Ook de uitvoering van nieuwbouwplannen op toekomstbestendige locaties zal betekenen dat nu al slecht functionerende gebieden, aan de onderkant van de hiërarchie, nog minder toekomst hebben. Dit wil niet zeggen dat nieuwbouw en vernieuwing in de detailhandel moet worden tegengegaan, maar wel dat er een transformatieopgave ontstaat voor niet toekomstbestendige winkelgebieden. De gemeente zal bij nieuwbouwinitiatieven de afweging maken of de toename van vierkante meters detailhandel leidt tot kwaliteitsverbetering. Uitgangspunt hierbij is de dynamiek in de detailhandel alleen te faciliteren als deze nieuwe ontwikkelingen landen in- of grenzen aan de bestaande winkelgebieden en themacentra (PDV-GDV-concentraties). Aangetoond moet wel worden dat de beoogde ontwikkeling voorziet in een consumentenbehoefte en dat andere toekomstbestendige winkelgebieden een eerlijke kans houden. Geen solitaire supermarkten De vestiging van supermarkten buiten de bestaande winkelgebieden past niet in het stedelijk detailhandelsbeleid. Supermarkten moeten uitsluitend in of nabij winkelcentra gevestigd worden. Het creëren en behouden van een compleet en aantrekkelijk pakket dagelijkse voorzieningen in de woonomgeving is uitgangspunt in het beleid. Ontwikkelingen van (grootschalig) supermarktaanbod op verspreide solitaire locaties is niet gewenst. Dat geldt ook voor de combinatie van een supermarkt met leisure en/of een themacentrum. Deze initiatieven worden afgewezen omdat daarmee het bestaansrecht van nog toekomstbestendige en levensvatbare bestaande buurt- en wijkcentra in het gedrang komt. Verspreide bewinkeling Verspreide bewinkeling zijn winkels die gevestigd zijn buiten de winkelgebieden van de Rotterdamse structuur. De gemeente richt zich op concentratie van winkels in compacte winkelgebieden. De verspreide bewinkeling staat daar haaks op. Ook al heeft een deel van het verspreide aanbod een functie voor de consument, is het vanuit de stedelijke structuur ongewenst. Hierbij gaat het vooral om winkels in de dagelijkse artikelensector, waar clustering in winkelgebieden bijdraagt aan gemakscentra voor de dagelijkse boodschappen. Ook clustering van niet-dagelijkse winkels is gewenst. 10

11 Perifere concentraties Perifere winkelconcentraties bieden plaats aan aanvullend en complementair aanbod ten opzichte van het stadscentrum, stadsdeelcentra en buurt- en wijkcentra. Hierbij geldt het gedachtegoed van het PDV/GDV beleid zoals door de provincie is vastgesteld. In stadsregionaal verband is afgesproken dat verbreding van het aanbod naar bijvoorbeeld de branche bruin- en witgoed niet gewenst is. Wel kunnen ook kleinere winkels in de branche woninginrichting (<1.000 m 2 bvo) worden toegestaan. In Rotterdam zijn er drie perifere detailhandelsconcentraties (Alexandrium Woonmall, Bigshops Parkboulevard en Stadionweg/Veranda) en één grootschalige detailhandelsconcentratie (Alexandrium megastores). Vooralsnog is er geen behoefte aan nieuwe perifere locaties. Tuincentra en bouwmarkten In overeenstemming met het regionale detailhandelsbeleid geldt dat gelet op de kenmerken van het aanbod tuincentra en bouwmarkten, vestiging buiten de aangewezen gebieden bespreekbaar is. Deze twee branches krijgen binnen de structuur een bijzondere positie. Het uitgangspunt is efficiënt ruimtegebruik en aansluiting bij andere voorzieningen. Bij de afweging voor het al dan niet toestaan van nieuwvestiging van een tuincentrum of bouwmarkt, wordt er gericht gekeken naar de consumentenverzorging in het verzorgingsgebied. Supergrootschalige detailhandel De schaalvergroting heeft in de afgelopen jaren een vlucht genomen en verwacht kan worden dat er vraag ontstaat naar supergrootschalige detailhandel groter dan m 2 bvo die gericht is op een bovenregionaal verzorgingsgebied. Voor deze locaties zal Rotterdam en de Stadsregio, gezien de mogelijke impact op de structuur, extra kritisch kijken naar locatie en gevolgen voor de consumentenverzorging. Solitaire vestiging is in essentie mogelijk, maar mag nooit leiden tot het ontstaan van een nieuw retailcluster. Geen detailhandel op bedrijventerreinen Bedrijventerreinen zijn de plekken in de stad waar ruimte is gereserveerd voor grootschalige bedrijven met een hoge milieuhindercategorie. Detailhandel hoort in essentie niet thuis op bedrijventerreinen, omdat zij zich veel bezoekers aantrekken en zich ook kunnen vestigen in de winkelgebieden. Op de perifere concentraties (vaak aangrenzend aan bedrijventerreinen) is wel ruimte voor grootschalige detailhandel zoals bouwmarkten. Vestiging van detailhandel op bedrijfsterreinen is uitgesloten. Kleinschalig winkelaanbod hoort thuis in de winkelgebieden van de stedelijke structuur en niet op bedrijventerreinen. Winkels in tweedehandsgoederen Winkels met tweedehandsgoederen dienen in principe gevestigd te worden in de bestaande winkelgebieden. Enkel wanneer het kringloopartikelen betreft, kunnen dergelijke winkels worden toegestaan in de PDV-concentratiegebieden en eventueel op bedrijventerreinen. Internetwinkels en -afhaalpunten De trend van toegenomen internetverkopen is duidelijk waarneembaar in de detailhandel. Het aantal internetwinkels is als gevolg daarvan toegenomen. Ook zijn er initiatieven voor internetafhaalpunten, ofwerl click & collect. Voor dit thema is daarom nieuw beleid noodzakelijk. Vanuit de stadsregio zijn de volgende (voorlopige) beleidsrichtlijnen geformuleerd: Internethandel zonder bezoekersfunctie kan zich overal vestigen waar bedrijven zich mogen vestigen Internethandel met een (beperkte) bezoekersfunctie wordt enkel toegestaan in de winkelgebieden en op trafficlocaties. Wanneer er in een winkelgebied sprake is van een branchering, dan geldt deze branchering ook voor de internethandel. Omdat internethandel nog in ontwikkeling is, kan aan de hand van concrete aanvragen en voortschrijdende jurisprudentie te zijner tijd beoordeeld worden of deze voorlopige uitgangspunten aanpassing behoeven. Aspecten als consumentengemak, bereikbaarheid en omvang kunnen daarbij argumenten vormen. 11

12 12

13 4. Detailhandel in perspectief Onder detailhandel wordt in het algemeen verstaan het aanbieden van fysieke producten aan de consument in winkels, ambulante handel en internetwinkels. In deze nota staat de detailhandel in fysieke winkels centraal. De detailhandel is een sector die sterk wordt bepaald door de markttrends en ontwikkelingen. In de afgelopen jaren hebben trends en ontwikkelingen in deze sector elkaar snel opgevolgd. Dit is één van de redenen waardoor het winkellandschap er op dit moment anders uitziet dan tien à twintig jaar geleden. De consument is veranderd en dus is de detailhandel ook veranderd. Hiernaast zijn ook de omgevingsfactoren voor de detailhandel veranderd door de economische situatie. In het Visionair Startdocument detailhandelsvisie Metropoolregio en de Structuurvisie Detailhandel Stadsregio Rotterdam 2012 zijn de belangrijkste trends en ontwikkelingen in beeld gebracht. In dit hoofdstuk komt een samenvatting van de belangrijkste trends en ontwikkelingen in detailhandel naar voren. 4.1 Trends en ontwikkelingen in koop- en bestedingsgedrag Profiel naar winkelgedrag Bij de keuze voor een winkelgebied als aankoopplaats is tegenwoordig niet alléén het product dat wordt aangeboden doorslaggevend voor de consument. Naast het aan te schaffen artikel zijn de eisen ten aanzien van het bezoek (even snel tussendoor, dagje uit, etc.) en de kenmerken van de aankoopplaats belangrijker geworden. Het koopgedrag van de consument is te herleiden naar grofweg vier koopmotieven. Hierbij gaat het om de motieven: Boodschappen doen Hierbij staat het doen van de aankopen in relatie tot de dagelijkse boodschappen centraal. De consument doet deze aankopen met een hoge frequentie in combinatie met frequent benodigde nietdagelijkse artikelen (zoals huishoudelijke artikelen, bloemen en planten, dierbenodigdheden), waarbij aspecten als nabijheid, gemak en een compleetheid van het aanbod leidend is. Bij de keuze voor dit type winkelgebied zijn reistijd, bereikbaarheid, parkeermogelijkheden, brancheassortiment, uitstraling en prijs belangrijk. Doelgerichte aankopen Naast de dagelijkse aankopen zijn er artikelen die de consument minder frequent nodig heeft. Hierbij valt te denken aan woninginrichting, bruin- en witgoed, fietsen, doe-het-zelf, etc (vervangingsaankopen). Deze aankopen worden met lage frequentie gekocht en worden bij voorkeur doelgericht gedaan. Vaak heeft de consument vooraf al informatie ingewonnen en weet men wat men wil kopen. De consument is bereid een grotere afstand af te leggen voor dit type aankopen, maar het is wel belangrijk dat de locatie goed bereikbaar is, waardoor er optimaal sprake kan zijn van Runshoppen. Recreatief winkelen Bij het recreatieve winkelen staat het kijken en vergelijken centraal, waarbij veel keuzemogelijkheden belangrijk zijn, dus naast een compleet brancheaanbod zijn er binden de branches meerdere en verschillende winkels aanwezig. Hierdoor is er echt iets te kiezen. De sfeer en beleving van het centrum zijn voor dit aankoopmotief bijzonder belangrijk. De consument doet de aankopen niet dagelijks, waardoor men bereid is een grotere afstand af te leggen. In het algemeen wordt dit bezoekmotief gezien als een vorm van vrije tijdbesteding, waardoor de mix met andere functies (horeca en leisure) van belang zijn. Winkelen als dagje uit! Thematisch winkelen Oriëntatie en aankoop van een artikel staan centraal, maar de keuze moet nog gemaakt worden. Uit een grote keuze moet efficiënt een aankoop kunnen worden. Bij de aankoop staat een specifiek thema centraal, zoals bijvoorbeeld woonwinkels. Het thematisch winkelen is daarmee een combinatie van doelgericht en recreatief winkelen. Voorbeelden voor dit type centrum zijn Woonmalls en Factory Outlet Centers. 13

14 Winkels en winkelgebieden zijn meestal gericht op één of twee van deze motieven. Voor de consument is het belangrijk dat het profiel van het winkelgebied voldoende duidelijk is en aansluit bij hun winkelmotieven van dat moment. Eisen consument Het koopgedrag van de consument wordt bepaald door verschillende trends en ontwikkelingen. De belangrijkste zijn in het beleid stadsregio Rotterdam 2012 benoemd en worden hier aangestipt: Een belangrijk kenmerk van de hedendaagse consument is dat dezelfde consument op verschillende koopmomenten een heel ander gedrag vertoont. Het verwachtingspatroon van de gemaksgerichte consument wordt, anders gezegd, ingegeven door het bezoekdoel. Boodschappen wil men snel en makkelijk dicht bij huis doen, waar bij voorkeur makkelijk geparkeerd kan worden. Ook bij het runshoppen is goede bereikbaarheid en makkelijk parkeren essentieel. Wanneer de consument gaat winkelen als dagje uit en dus meer tijd heeft, worden juist hogere eisen aan sfeer, gezelligheid en keuzeaanbod gesteld. Door de mobiliteit van consumenten hebben zij bij iedere winkeltrip de keuze uit verschillende winkelgebieden in een grote straal. De concurrentie tussen gebieden is daardoor toegenomen. De moderne consument is steeds kritischer op de kwaliteit van het aanbod, de prijs, de keuzemogelijkheden en de uitstraling en beleving van winkels en winkelgebieden. Tegenvallende prestaties worden bestraft met het bezoeken van andere winkelgebieden. Bereikbaarheid en parkeren zijn zeer belangrijk voor consumenten. Als deze basiselementen niet goed zijn geregeld, zullen consumenten wegblijven. De consument vraagt om hoge belevingswaarde, vernieuwend aanbod en vermaak. Het wordt steeds belangrijker dat er multifunctionaliteit, vernieuwend aanbod en merkbeleving wordt geboden, vooral in binnensteden. Bekijken en beleven staat steeds meer centraal. Winkelen is voor een groot deel van de mensen een duidelijke vrijetijdsbesteding geworden. Winkelen is veel meer dan vroeger een dagje uit geworden. De beschikbare vrije tijd moet echter gedeeld worden met veel andere vormen van vrije tijdsbesteding. Het is daarom belangrijk dat winkelgebieden een duidelijke identiteit en imago hebben waardoor consumenten worden aangetrokken. Verruiming van winkeltijden wordt gewaardeerd door de consument. De koopzondagen worden zeer goed bezocht door winkelend publiek. Bestedingen De detailhandel functioneert op de bestedingen van de consument. De conjunctuur van de economie is daarom zeer bepalend voor het functioneren van de detailhandel. Na jaren van groei heeft de detailhandel vanaf 2008/2009 te maken gekregen met een daling van de consumentenbestedingen. Waar in de jaren 2006, 2007 en 2008 nog een groei was van respectievelijk 5,3%, 4,1% en 2,5%, daalde de bestedingen in 2009 met 4,1%. Vanaf 2009 was in 2010 en 2011 nog geen herstel zichtbaar. 3 De totale detailhandelsbestedingen in Nederland bedroegen in 2010/2011 ongeveer 83,- miljard. Internetverkopen Internet heeft in de afgelopen jaren een steeds prominentere rol ingenomen voor de consument. Middels het internet heeft de consument toegang tot tal van producten, waardoor de mogelijkheden voor vergelijking optimaal zijn. In een fysieke winkel is het meestal niet mogelijk om alle artikelen op voorraad te hebben. Het voordeel van fysieke winkels is dat de consument producten kan zien, voelen en vergelijken. Hoewel het internet dit voordeel niet heeft, zijn de mogelijkheden om te vergelijken in combinatie met de (veelal) lagere prijs en de beschikbaarheid van producten in het voordeel voor dit aankoopkanaal. In de afgelopen jaren heeft internetverkopen dan ook een duidelijke stijging laten zien. Steeds meer consumenten vergelijken niet alleen producten op internet, maar kopen ook via dit kanaal. Vanuit verschillende instanties klinkt het geluid dat deze ontwikkeling in de toekomst alleen maar zal toenemen. Hierin ligt een gevaar maar ook een kans voor de fysieke detailhandel. Retailers zullen veel meer moeten inspelen op een koppeling tussen de fysieke winkel en internet en daar creatief 3 HBD, Dossier Detailhandel totaal,

15 mee omgaan. Door deze cross channel verkopen, heeft de ondernemer een kans in het veranderende retaillandschap. Met de komst van het winkelen via internet ontstaan ook nieuwe vormen van detailhandel. Een goed voorbeeld hiervan is het principe van click & collect. Essentie hiervan is dat consumenten hun bestelling doen via internet, om deze vervolgens zelf af te halen bij een afhaalpunt. Verschillende winkels, waaronder enkele grote supermarkten, zijn reeds met deze vorm van detailhandel gestart. Er zijn verschillende vormen die worden geprobeerd, zoals het afhalen in bestaande winkels, op goede bereikbare plekken aan de rand van steden en er zijn zelfs initiatieven voor speciaal hiervoor bestemde click & collect straten. 4.2 Trends in aanbod Schaalgrootte Een aspect dat al decennia lang te zien is in de detailhandel is een sterke schaalvergroting van winkels en winkelgebieden. Winkelbedrijven worden in omvang en diversiteit van aanbod steeds groter. Schaalvergroting is vooral een gevolg van het streven naar kostenreductie en de wens de consument een steeds grotere keuzemogelijkheid te bieden. De wens voor schaalvergroting neemt nog steeds toe. Waar in de supermarktwereld 10 jaar geleden een omvang van kleiner dan m 2 wvo heel gewoon was, is nu m 2 een normale maat en zijn bedrijven van tot m 2 geen uitzondering meer. Ook perifere branches als bouwmarkten, meubelzaken en tuincentra zijn in schaalgrootte fors toegenomen. Naast de schaalsprong van perifere branches is ook goed te zien dat andere branches die in reguliere winkelcentra zijn gesitueerd in schaalgrootte zijn toegenomen. Er zijn steeds meer grootschalige winkels met een breed assortiment. De trend van schaalvergroting geldt niet alleen op winkel, maar ook op het niveau van de winkelgebieden. De consument heeft behoefte aan ruime keuzemogelijkheden en een lage prijs. Door de toegenomen schaalgrootte staan de kleinere buurt- en wijkwinkelcentra onder druk. Zij kunnen de consument niet de gevraagde schaalgrootte en keuzemogelijkheid bieden, waardoor deze gebieden alleen nog een functie hebben voor de "vergeten boodschappen". De dagelijkse boodschappen worden in toenemende mate verricht in de grotere wijkwinkelcentra en stadsdeelcentra. Ook voor het recreatieve winkelen in de binnensteden en de gerichte aankopen op meubelboulevards geldt vaak: hoe groter hoe beter. Tegelijk met de schaalvergroting is, vooral in de binnensteden, tevens de trend van schaalverkleining en superspecialisatie waarneembaar 4. Filialisering Zichtbaar is een steeds verdere verdichting van het netwerk van filiaalbedrijven. Het aantal filiaalbedrijven is in de afgelopen jaren steeds verder toegenomen, omdat consumenten deze formules tot het basisaanbod rekenen. De toename van filiaalbedrijven is ten koste gegaan van het aantal zelfstandige bedrijven. Dit is vooral waarneembaar in de echte A1-centrumgebieden. Een branche waar filialisering in het bijzonder een vlucht heeft gemaakt is Kleding en Mode 5. Ook in kleinere centra is filialisering een thema, en de verwachting is dat het aantal filiaalbedrijven in de toekomst verder gaat stijgen. Brancheverbreding/ vervaging Steeds meer bedrijven bieden producten aan die niet direct tot hun normale assortiment behoren. Dit is goed terug te zien bij drogisterijen, bouwmarkten, supermarkten en tuincentra. Hierdoor zijn verschillende winkeltypen elkaar gedeeltelijk gaan overlappen. Branchevervaging kan leiden tot oneerlijke concurrentie tussen winkels op perifere locaties en in winkelcentra, waardoor de detailhandelsstructuur wordt bedreigd. Zo vestigen zich steeds meer winkelbedrijven op PDV (perifere detailhandelsvestiging) locaties die niet onder de traditionele PDVbranches vallen. Door dit bredere aanbod ontstaat meer concurrentie voor andere winkelgebieden, waaronder de binnenstad. Dit wordt nog versterkt doordat PDV-winkels ook nog andere producten verkopen die niet tot hun kernassortiment behoren. 4 Structuurvisie Detailhandel Zuid Holland, NRW, Dynamiek van winkelgebieden 15

16 Grootschaligheid De nieuwe grootschalige winkels hebben met hun aantrekkingskracht en omvang zowel positieve als negatieve effecten op de detailhandelsstructuur. De schaalvergroting heeft tot gevolg dat er minder per m 2 vloeroppervlak wordt omgezet. Om dit te compenseren, is het noodzakelijk dat de winkels efficiënter zijn en een groter aanbod hebben. Een gevolg hiervan is vaak dat het draagvlak wegvalt voor de kleine zelfstandige detaillisten met een klein verzorgingsgebied. Een ander gevolg van de schaalvergroting is een verdere uitholling van de detailhandelsstructuur. Omdat in de oudere winkelgebieden, zoals de historische stadsstraten, sprake is van een beperkte maatvoering van de panden, vinden grotere winkels hier vaak geen plaats. Daarnaast is te zien dat in naoorlogse gebieden waar veelal wel voldoende ruimte is, kleinere buurtstrips en winkelcentra verdwijnen doordat de oude winkels zijn samengevoegd tot één of meerdere grotere winkels. Ook ondervinden deze strips concurrentie van grotere winkelgebieden waar de moderne grootschalige winkelunits wel gefaciliteerd kunnen worden. Deze concurrentie wordt nog versterkt door andere ruimtelijke criteria, zoals goede parkeergelegenheid, bereikbaarheid en sfeer en uitstraling. De winkelier met de beste overlevingskansen is die in centra waar ruimte is voor grootschaligheid. Supermarkten Zoals naar voren is gekomen, heeft de supermarktbranche sterk te maken gehad met schaalvergroting. Het aantal supermarkten is gedaald en naar verachting zal het aantal verder dalen, maar de oppervlakteomvang van een supermarkt zal sterk toenemen. De nieuwe grote supermarkten kiezen voor een omvang tussen de en m² met veel parkeergelegenheid op een goed bereikbare plek in de stad. De supermarktbranche is een sector waar de marges en omzet onder druk staan. In de afgelopen jaren heeft dat geresulteerd in verschillende supermarktoorlogen. Als gevolg hiervan zijn bepaalde supermarktformules verdwenen, door overname van andere ketens. Het supermarktlandschap wordt gedomineerd door de grote ketens zoals Albert Heijn, Jumbo, C1000, Aldi, Lidl, Plus. Door de concurrentieslag staan vooral veel kleine ondernemingen zonder duidelijk profiel onder druk. Superspecialisatie Een tegenovergestelde trend van schaalvergroting is (super)specialisatie en schaalverkleining. Vooral in aanloopstraten in de binnenstad is een bijzonder aanbod te vinden van kleinere winkels met een bijzonder aanbod. Thematische winkelgebieden De meubelboulevard is het bekendste voorbeeld van thematische detailhandel. Steeds meer wordt onderzocht of er winkelcentra ontwikkeld kunnen worden rond één thema, zoals sport of design. Deze passen echter niet altijd binnen de bestaande winkelstructuur, waardoor ze landen op aparte locaties. Een risico van dit type centrum is dat wanneer het toch niet aan de verwachtingen voldoet, het centrum terug zal willen vallen op meer gangbare vormen van detailhandel. Hierdoor verandert de positie en profiel van het centrum in de structuur, waardoor structuurverstoring plaatsvindt met negatieve gevolgen voor goedlopende winkelgebieden in de omgeving. Leegstand Door de veranderingen in het retaillandschap in combinatie met de economische situatie is winkelleegstand een steeds belangrijker thema geworden. Leegstand vormt een belangrijke indicator voor het economisch functioneren van winkelgebieden. Het Koopstromenonderzoek Randstad 2011 laat zien dat de leegstand in de Randstad in de periode tussen 2004 en 2011 met 9% is gestegen. Vergeleken met 2004 is het leegstandspercentage in Zuid-Holland juist gedaald met 8%. In Rotterdam is het aantal leegstaande winkelmeters afgenomen met 20% (van m 2 in 2004 naar m 2 in 2011) 6. Daartegenover staat dat het aantal leegstaande winkelpanden is toegenomen met 28% (van 580 in 2004 tot 740 in 2011). 6 In 2012 is het aantal leegstaande winkelmeters wel weer toegenomen (zie hoofdstuk 5) 16

17 Anders verwoord betekent dit, dat er sprake is van een schaalverkleining in de winkelleegstand. Dit beeld is herkenbaar in de aanloopstraten en buurt- en wijkcentra, waar veel kleine pandjes leegstaan. Goede courante winkelmaten (die voldoen aan de schaalvergrotingsvraag) worden nog verhuurd, maar het kleinschalige en minder toekomstbestendige aanbod komt leeg te staan. Het einde van deze ontwikkeling lijkt nog niet in zicht. 17

18 18

19 5. Rotterdamse Detailhandel 5.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden zowel de karakteristieken van de vraag als aanbod in beeld gebracht. Voor de consumentenvraag is ingezoomd op het inwonertal per deelgemeente, de consumentenbestedingen en de koopstromen. Het aanbod is voor zowel de stad als geheel als per deelgemeente de detailhandelskarakteristieken in beeld gebracht. Tabel 5.1: Bevolking Rotterdamse Deelgemeenten (COS: ) Rotterdam Centrum Rotterdam Centrum Prins Alexander Hillegersberg-Schiebroek Overschie Kralingen-Crooswijk Noord Delfshaven Hoek van Holland Totaal Noord IJsselmonde Feijenoord Charlois Hoogvliet Pernis Rozenburg Totaal Zuid Haven- en industriegebieden 207 Totaal overig 207 Totaal Vraag Draagvlak Rotterdam heeft in totaal ca inwoners 7 verdeeld over 14 deelgemeenten. De deelgemeenten Prins Alexander, Delfshaven, Feijenoord en Charlois hebben de meeste inwoners. Ongeveer de helft van de Rotterdammers woont in één van deze deelgemeenten. In tabel 5.1 zijn de bevolkingsaantallen per deelgemeente inzichtelijk gemaakt. Uit de bevolkingsprognose Rotterdam komt naar voren dat het inwonertal zal stijgen tot in Voor 2020 wordt het inwonertal geprognosticeerd op Bestedingen Landelijk liggen de bestedingen in de dagelijkse sector op een niveau van 2.510,- per hoofd van de bevolking 8. In de niet-dagelijkse sector ligt dit op 2.460,-. In Rotterdam ligt het gemiddelde inkomen op een lager niveau dan landelijk gemiddeld. De bestedingen per hoofd van de bevolking liggen in Rotterdam daarom ook lager dan landelijk gemiddeld. Het Rotterdamse besteedbaar bedrag per hoofd van de bevolking in de dagelijkse sector is daarmee 2.480,- en in de niet-dagelijkse sector 2.402,-. Op basis van het aantal inwoners is het draagvlak voor de dagelijkse artikelensector daarmee ruim 1,53 miljard en voor de niet-dagelijkse artikelensector 1,48 miljard. 7 Bevolkingsprognose Rotterdam , COS Conceptrapportage KSO

20 Koopstromen Voor de herkomstregio Rotterdam komt in het KSO naar voren dat in % van de Rotterdammers zijn dagelijkse boodschappen koopt in Rotterdam (tegen 94% in 2004). Voor de nietdagelijkse artikelensector is dit percentage 68% (tegen 84% in 2004). Hier is sprake van een forse daling in de binding van lokale koopkracht. Deze daling van koopkrachtbinding zal voor een deel worden veroorzaakt door de toename van internetverkopen. Dit is echter niet de enige oorzaak. Ook lekt er koopkracht weg uit Rotterdam naar andere plaatsen. 9 Koopstromenonderzoek Randstad 2011, I&O Research 20