Rapport van het inspectiebezoek aan Woonzorgcentrum De Bogt Westerbeer te Amsterdam op 11 februari Amsterdam, maart 2011

Transcriptie

1 Rapport van het inspectiebezoek aan Woonzorgcentrum De Bogt Westerbeer te Amsterdam op 11 februari 2011 Amsterdam, maart 2011

2 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Bevindingen inspectiebezoek Opzet Zorg(behandel)-/leefplan Lichamelijk welbevinden Zorginhoudelijke veiligheid Participatie en sociale redzaamheid Voldoende en bekwaam personeel Overige onderwerpen 10 3 Beschouwing en conclusie Inleiding Beschouwing Conclusie 12 4 Te nemen maatregelen Inleiding Direct te nemen maatregelen 13 Bijlagen 1 Overzicht gebruikte documenten 2 Overzicht van wetgeving, veldnormen en rapporten 3 Overzicht normen per thema 4 Toelichting op het inspectieoordeel Pagina 2 van 20

3 1 Inleiding Op 11 februari 2011 heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg een onaangekondigd inspectiebezoek gebracht aan Woonzorgcentrum De Bogt Westerbeer te Amsterdam. Doel van dit bezoek is te beoordelen of er bij Woonzorgcentrum De Bogt Westerbeer randvoorwaarden, praktijken of processen zijn die vol zijn voor de veiligheid, effectiviteit of de cliëntgerichtheid van de zorg. Om tot een verantwoord oordeel te kunnen komen heeft de inspectie: gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van het management, uitvoerende medewerkers in de zorg en facilitaire dienst en cliënten; zorgplannen ingezien; een rondleiding gehad; documenten ingezien die worden genoemd in bijlage 1. De methodiek voor dit bezoek is vastgelegd in het Tweede Fase Instrument programma ouderenzorg, versie Het instrument is gebaseerd op wetgeving en de daarvan afgeleide veldnormen van de koepelorganisaties en beroepsverenigingen.1 Het instrument is opgebouwd rond de volgende thema s: zorg(behandel)-/leefplan; lichamelijk welbevinden; zorginhoudelijke veiligheid; participatie en sociale redzaamheid; voldoende en bekwaam personeel. Achtereenvolgens komt in dit rapport het volgende aan de orde: Hoe scoort Woonzorgcentrum De Bogt Westerbeer op de aanwezigheid van s? (hoofdstuk 2); Beschouwing over de kwaliteit van Woonzorgcentrum De Bogt Westerbeer in relatie tot de scores op de aspecten (hoofdstuk 3); Welke maatregelen moet Woonzorgcentrum De Bogt Westerbeer binnen welke termijn nemen? (hoofdstuk 4). 1 Zie bijlage 2 Pagina 3 van 20

4 2 Bevindingen inspectiebezoek 2.1 Opzet De inspectie beoordeelt Woonzorgcentrum De Bogt Westerbeer op vijf thema s. Ieder thema bestaat uit een aantal onderwerpen. In dit hoofdstuk geeft de inspectie per onderwerp haar oordeel weer in vier gradaties: geen, gering, hoog en zeer hoog 2. Bij ieder oordeel geeft de inspectie een toelichting. Onderwerpen die niet in het instrument aan bod komen, en naar oordeel van de inspectie vol zijn voor de veiligheid, effectiviteit of de cliëntgerichtheid van de zorg binnen uw instelling, benoemt de inspectie in de laatste paragraaf van dit hoofdstuk. De aard van het onaangekondigd bezoek bracht met zich mee, dat niet alle onderwerpen uitputtend aan de orde konden komen, omdat de beschikbaarheid van de gesprekspartners afhankelijk was van werktijden en werkzaamheden op betreffende dag van de onaangekondigde inspectie. Algemeen: De OsiraGroep is ontstaan door een fusie van Antaris en Fontis (ouderenzorg) en Amstelrade (lichamelijk gehandicapten). Begin 2009 fuseerde de OsiraGroep met Stichting Amstelring en gaat verder onder de naam Amstelring-OsiraGroep. In 2011 zal de juridische fusie plaatsvinden. Na de fusie zal HKZ (kwaliteitssysteem) voor de gehele organisatie gehanteerd worden. Protocollen en richtlijnen zijn digitaal terug te vinden in het zogenaamde DKS systeem en zijn afkomstig van de centrale afdeling kwaliteit. Er is aanbod van wonen, zorg en welzijnsdiensten in dertien woonzorgcentra. Daarnaast zijn er vier locaties voor groepswonen voor dementerenden en vier locaties voor lichamelijk gehandicapten. Dit Woonzorgcentrum De Bogt/Westerbeer is in 1980 ontstaan door initiatieven van buurtbewoners en ligt in de Spaarndammerbuurt te Amsterdam. Het gebouw is vier verdiepingen hoog en bestaat uit een verzorgingshuis (De Bogt) en aanleunwoningen (Westerbeer). In het rechtergedeelte van het gebouw liggen de 170 appartementen van verzorgingshuis De Bogt en links van de ingang zijn er 94 aanleunwoningen, genaamd Westerbeer. De inspectie heeft haar toezicht gericht op De Bogt mede naar aanleiding van een recente melding. Er bevinden zich in De Bogt drie afdelingen die gespecialiseerd zijn in het verzorgen van een bepaalde cliëntengroep. Op de begane grond bevindt zich een afdeling Begeleid Wonen en biedt men zorg aan 17 licht dementerende ouderen. De cliënten leven in drie woongroepen die kleinschalig van opzet zijn. Op de eerste etage wonen 16 verzorgingshuisbewoners en is er plaats voor 17 zogenaamde voor kortdurend verblijf bewoners. Hiervoor geldt een maximale verblijfperiode van 6 tot 12 weken. Op de tweede en derde etage wonen elk 36 verzorgingshuisbewoners. Op de vierde etage van het woonzorgcentrum verblijven 20 bewoners die zorg en gestructureerde begeleiding nodig hebben. Zij hebben meestal te maken met psychiatrische zorgvragen en verslavingsproblematiek. Een ernstig incident op deze afdeling vormde mede de aanleiding om De Bogt te bezoeken. Voorts wonen op deze afdeling nog 13 verzorgingshuisbewoners. 2 In bijlage 4 staat de toelichting op het inspectieoordeel. Pagina 4 van 20

5 2.2 Zorg(behandel)-/leefplan onderwerp oordeel geen gering hoog zeer hoog 1 zorg(behandel)/-leefplansystematiek Klik2x Klik2x 2 individueel zorg(behandel)/-leefplan Klik2x Klik2x toelichting per onderwerp 1 In december 2010 is men volgens de manager wonen welzijn en zorg op deze locatie begonnen om de contactverzorgenden te scholen in de toepassing van de nieuwe zorg(behandel)leefplan systematiek. Deze scholing moet voor 1 april 2011 zijn afgerond. Een daartoe aangestelde praktijkopleider begeleidt de contactverzorgenden hierbij op de werkvloer. Het zogenaamde cliëntplan is volgens deze nieuw systematiek gebaseerd op de vier domeinen van de Normen voor Verantwoorde Zorg (lichamelijk welbevinden, mentaal welbevinden, participatie en sociale redzaamheid en woon- en leefomstandigheden). In principe vinden multidisciplinaire cliëntbesprekingen (MDO s) tweemaal per jaar plaats, maar in de praktijk is het de medewerkers in de zorg op de tweede en derde etage niet gelukt om de MDO s te organiseren door problemen in de personele sfeer. Hierdoor was het management genoodzaakt om flexpoolmedewerkers in te schakelen, waarvan volgens het lokale management - het gemiddelde deskundigheidsniveau te laag was en derhalve de planning van onder andere de MDO s geen prioriteit kreeg. Dit heeft tot gevolg gehad dat meerdere zorg(behandel)leefplannen niet up to date zijn( zie ook onder punt 2.2.2) en er dus een achterstand is opgelopen. De inspectie scoort op dit onderwerp hoog, omdat het werken met de nieuwe systematiek in onvoldoende mate geborgd is. De scholing over de nieuwe systematiek is nog niet afgerond en door de hierboven genoemde omstandigheden zijn van een aantal bewoners de cliëntplannen niet actueel met alle s van dien voor de dagelijkse uitvoering van de zorg. 2 Tijdens de rondgang heeft de inspectie veel aandacht geschonken aan de zorg(behandel)leefplannen. Op de afdeling begeleid wonen voor psychogeriatrische bewoners werd er in de dossiers nog gewerkt volgens de zogenaamde SAMPC-methode. De drie gecontroleerde zorgplannen waren actueel en voorzien van een handtekening van de bewoner of diens contactpersoon/vertegenwoordiger. Formulieren voor de inschatting van het decubitus, het val en de psychosociale anamnese ontbraken of waren niet ingevuld. Wel werden de gewichten van de bewoner regelmatig geregistreerd. Op de derde en vierde etage bleken de drie zorgplannen die zijn ingezien verouderd (uit 2008 en begin 2009). In één geval was het zelfs afwezig. Desgevraagd deelde een medewerker in de zorg de inspectie mede dat zorgplannen alleen op indicatie werden gemaakt en dus niet tweemaal per jaar. Pagina 5 van 20

6 Ook op deze afdeling waren vele formulieren met betrekking tot bijvoorbeeld tot het decubitus, het val en de psychosociale voorgeschiedenis afwezig of niet ingevuld. Op de vierde etage voor bewoners met een psychogeriatrische voorgeschiedenis, nam de inspectie waar, dat er een multidisciplinair overleg werd gehouden. De inspectie heeft twee dossiers ingezien. Eén dossier maakte een complete indruk en had een actueel zorgplan. Ook waren ditmaal relevante gegevens over de voedingstoestand, het val- en decubitus, alsmede de psychosociale gegevens terug te vinden. Het tweede dossier bevatte geen zorgplan terwijl de bewoner in kwestie al opgenomen was op 23 december De inspectie scoort op dit onderwerp zeer hoog omdat - los van de gehanteerde systematiek - bij de steekproefsgewijze inzage er meerdere zorgplannen (cliëntplannen) verouderd waren of zelfs in het geheel ontbraken. Het zelfde geldt in wisselende mate voor de bijkomende informatie over bijvoorbeeld het val- en decubitus en de psychosociale gegevens. Er is hierdoor geen garantie voor de borging van de dagelijkse benodigde zorg en het welzijn, zeker daar waar sprake is van de inzet van flexpoolmedewerkers. 2.3 Lichamelijk welbevinden onderwerp oordeel geen gering hoog zeer hoog 1 lichamelijk welbevinden Klik2x Klik2x Klik2x toelichting per onderwerp 1 Er zijn richtlijnen aanwezig over de wijze waarop lichamelijke zorg geleverd moet worden aan de bewoners. Ook is er een richtlijn over mondzorg. Op grond van de gesprekken met diverse medewerkers en cliënten kwam op deze dag bij de inspectie het beeld naar voren van wisselende aandacht voor lichamelijke zorg, afhankelijk van het aanwezige personeel. De cliënten, waarmee de inspectie sprak, lieten zich in het algemeen positief uit over het vaste personeel, maar niet over de flexpoolmedewerkers in relatie tot lichamelijke zorg en bejegening. Als voorbeeld werd gegeven, dat medicatie soms te laat werd toegediend. De inspectie scoort op dit onderwerp hoog, omdat er geen zicht is op de daadwerkelijke uitvoering en borging van de lichamelijke zorg door de sterk wisselende samenstelling van het personele bestand. Pagina 6 van 20

7 2.4 Zorginhoudelijke veiligheid onderwerp oordeel geen gering hoog zeer hoog 1 decubituspreventie en -behandeling Klik2x Klik2x Klik2x 2 vocht en voeding Klik2x Klik2x 3 valpreventie Klik2x Klik2x 4 diagnostiek en behandeling bij incontinentie Klik2x Klik2x Klik2x Klik2x toelichting per onderwerp Algemene toelichting In De Bogt zijn veel protocollen aanwezig in het zogenaamde DKS-systeem. Dit centrale systeem is op zich up-to-date. Uit de gesprekken is niet duidelijk geworden in hoeverre alle (flexpool)medewerkers daadwerkelijk gebruik maken van de bestaande protocollen en richtlijnen, op welke wijze nieuwe richtlijnen geïntroduceerd worden en bij iedereen bekend zijn. Omdat het in dit geval een onaangekondigd bezoek betreft, zijn niet alle zorginhoudelijke onderwerpen uitvoerig aan de orde geweest. 1 De inspectie constateerde tijdens de rondgang dat formulieren over decubitus in de dossiers ontbraken. Het wordt alleen op indicatie bepaald. De in dit woonzorgcentrum aanwezige verpleegkundigen spelen een belangrijke rol hierbij. Zij verrichten namelijk triage voor de behandelend artsen. De meetresultaten uit 2010 zijn nog niet bekend. Op dit moment zou er volgens de manager wonen welzijn en zorg één bewoner met decubitus zijn. De inspectie scoort voor dit onderwerp een gering, omdat op deze locatie verpleegkundigen zijn ingeschakeld voor de triage en de behandeling van decubitus. De vastlegging en dossiervorming ten aanzien van dit onderwerp moet wel verbeterd worden om de continuïteit van zorg te garanderen. 2 Op dit gebied zijn de nodige richtlijnen aanwezig volgens de nieuwste inzichten (SNAQ methodiek). Het vaste personeel heeft hierin onderricht gehad. Op deze locatie zijn voedingsassistentes en is er voldoende hulp bij eten en drinken, zo bleek uit de gesprekken. Correct uitvoering aan de richtlijnen geven, is volgens het lokale management een moeilijke kwestie vanwege de reeds eerder genoemde personele omstandigheden (zie ook bij punt 2.6). Reguliere zorgtaken zijn hierdoor in het gedrang gekomen, zo ook het regelmatig wegen. Dat probeert men nu weer op te pikken. Voorheen kon men zowel s middags als s avonds warm eten. Nu kan dit alleen nog s middags, ook als de bewoner dat niet gewend was. Mogelijk gaat het avondrestaurant weer open in Pagina 7 van 20

8 De inspectie scoort op dit onderwerp hoog. Werken volgens de SNAQ-richtlijnen is van groot belang is om ondervoeding op te sporen dan wel te voorkomen. Er is gezien de wisselende personele omstandigheden een gerede kans dat dit in onvoldoende mate gebeurd; van borging is nog geen sprake. 3 Centrale richtlijnen op het gebied van valpreventie zijn aanwezig, maar er wordt niet structureel bij opname een valinventarisatie gemaakt getuige het zorgdossieronderzoek. Het aantal valincidenten wordt sinds kort weer gemeten in het kader van de normen voor verantwoorde zorg. Bij valpartijen wordt wel gehandeld en geprobeerd tot aanpassingen te komen in het zorgleefplan conform de protocollen. Een ergotherapeut wordt dan ingeschakeld. Scholing voor de verzorgenden heeft op dit gebied de afgelopen jaren niet plaatsgevonden. De inspectie scoort op dit onderwerp hoog, omdat het in de praktijk ontbreekt aan scholing en aan de structurele uitvoering van het valpreventiebeleid, ondanks de aanwezigheid van richtlijnen en een ergotherapeut. 4 Dit onderwerp is niet specifiek aan de orde tijdens dit onaangekondigde bezoek geweest voor wat betreft preventie en diagnostiek. Stichtingsbreed zijn er actuele richtlijnen. Wel is door de inspectie gevraagd naar de toiletgang. Volgens het locale management wordt er speciaal op gelet dat bewoners op tijd naar het toilet kunnen gaan en op de kwaliteit van het incontinentiemateriaal. Tegelijkertijd is de zorg aanwezig of door de personele omstandigheden dit ook daadwerkelijk in alle gevallen gebeurt. Op grond van onvoldoende gegevens hierover tijdens dit onaangekondigd bezoek, geeft de inspectie in dit geval geen oordeel, maar beperkt zich tot voorgaande beschrijving. 2.5 Participatie en sociale redzaamheid onderwerp oordeel geen gering hoog zeer hoog 1 participatie en sociale redzaamheid Klik2x Klik2x Klik2x toelichting per onderwerp 1 De inspectie is aanwezig geweest bij een groepsactiviteit van de activiteitenbegeleiding. Daar heeft ze met een medewerker en met diverse cliënten gesproken. Een van de cliënten was lid van de cliëntenraad. Vanwege bezuinigingen is het aantal activiteitenbegeleiders gereduceerd van zes naar drie. Op dit moment kan een activiteitenbegeleider één dagdeel per week op een afdeling aanwezig zijn. Door de reductie van de formatie moesten de activiteiten van enkele clubjes worden beëindigd en kan een activiteitenbegeleider minder vaak aanwezig zijn bij een multidisciplinair overleg. Er wordt volgens meerdere gesprekspartners te weinig aandacht besteed aan de bewoners en voelen zij zich meer een nummer, ondanks de inspanningen van het vaste personeel. Pagina 8 van 20

9 Ook bleek sprake van een kritische houding voor wat betreft de communicatie van hogerhand richting cliëntenraad. Het signaal werd afgegeven dat er door de cliëntenraad te weinig meegedacht kon/mocht worden over de aard van de bezuinigingen. De inspectie scoort op dit onderwerp hoog - ondanks de alom gewaardeerde inspanningen van de huidige activiteitenbegeleiding - omdat door de bezuinigingen er minder aandacht is gekomen voor de participatie en sociale redzaamheid van de bewoners. 2.6 Voldoende en bekwaam personeel onderwerp oordeel geen gering hoog zeer hoog 1 personele inzet afgestemd op doelgroep Klik2x Klik2x Klik2x 2 professionele kwaliteit van de medewerkers Klik2x Klik2x Klik2x toelichting per onderwerp 1 In woonzorgcentrum De Bogt werken ongeveer 90 medewerkers en 50 vrijwilligers. Voorop staat dat al het vaste personeel (in de zorg en de huishouding) in De Bogt hard werkt onder moeilijke omstandigheden en medewerkers uit alle macht proberen de zorg te leveren, die de cliënt nodig heeft. Zij geven aan zich veelal gefrustreerd te voelen, omdat deze zorg niet gegeven kan worden, zoals zij dat zouden willen. Volgens de medewerkers waarmee de inspectie sprak, was De Bogt in het verleden een geweldig buurtverzorgingshuis in de Spaarndammerbuurt waar veel mogelijk was. De invoering van het looproutetraject heeft volgens meerdere gesprekspartners een averechtse uitwerking gehad, waardoor vaste medewerkers zijn vertrokken en meer flexpoolpersoneel moest worden ingezet. Gesprekspartners op alle niveaus spreken van een top-down opgelegde beslissing. Daarbij is geen rekening gehouden met de behoefte van bijvoorbeeld psychogeriatrische patiënten aan vaste gezichten en de problemen die de voortdurende inzet van flexpoolmedewerkers met zich meebrengt als het gaat over inwerken, instructie, overdracht. Er zijn vacatures voor een teamleider op de tweede en derde etage en een verpleegkundige. Het ziekteverzuim bedraagt 9,8%. De formatie zou volgens het management op papier op orde zijn, maar het aandeel flexpoolmedewerkers is (te) fors. Er is wel 24 uur per dag een verpleegkundige aanwezig. s Nachts is er een verpleegkundige niveau 4 en een verzorgende niveau 3 in huis. In de praktijk is dit volgens het locale management voldoende om aan de zorgvraag te voldoen. Op dit moment speelt, mede naar aanleiding van een ernstig incident, de vraag of er voldoende deskundig personeel aanwezig is om de doelgroep op de vierde etage vanwege hun complexiteit adequaat te verzorgen en begeleiden. De stagnatie van de multidisciplinaire besprekingen op de tweede en derde verdieping heeft geleid tot een forse achterstand in de actualiteit van de zorgplannen als basis voor de uit te voeren zorg. Pagina 9 van 20

10 In de praktijk blijken er dus geen garanties te zijn voor de aanwezigheid van voldoende deskundig personeel om de zorgtaken naar behoren uit te voeren en op grond hiervan scoort dit onderwerp zeer hoog. 2 Meerdere gesprekspartners geven aan niet tevreden te zijn over de flexpoolmedewerkers. Er zitten goede mensen tussen, maar zeker niet allemaal. Voor wat betreft de vaste medewerkers vindt op reguliere basis scholing plaats voor de voorbehouden en volle handelingen. Er is geen zicht op de bevoegd en bekwaamheid van de flexpoolmedewerkers. Een van de medewerkers in de zorg gaf aan dat een gediplomeerde vaste medewerker, die een looproute moet volgen onder tijdsdruk, geen tijd heeft te controleren of de uitvoering in de zorg door een flexpoolmedewerker wel adequaat plaatsvindt. Volgens de zorgmedewerkers en cliënten is een van de eerste dingen die moeten verbeteren de kwantiteit en de kwaliteit van het personeel. De zorgen over de kwantiteit en kwaliteit van het personeel worden volgens een aantal gesprekspartners in onvoldoende mate gehoord door het centrale management. De professionele kwaliteit van de medewerkers is niet geborgd. Deze situatie komt grotendeel voort uit het structureel werken met in onvoldoende mate voor hun taak toegeruste flexpoolmedewerkers. Op grond van deze constatering scoort dit onderwerp zeer hoog. 2.7 Overige onderwerpen Onderwerp Oordeel 1 Veiligheid bewoners Zeer hoog rookbeleid op onverantwoorde zorg 1 Tijdens de rondgang constateerde de inspectie dat in een daartoe bestemde afgegrensde ruimte bewoners zaten te roken. Een van de bewoners had een draagbare zuurstoffles bij zich. De inspectie heeft de manager wonen en welzijn ter plekke er op gewezen dat dit een onacceptabele gevaarlijke situatie was met de kans op brand/ontploffing en heeft opgedragen deze situatie per onmiddellijke ingang te beëindigen. In dit geval overstijgt het algemeen belang het individuele belang. Evaluatie van het rookbeleid is dringend gewenst. Met de betreffende bewoner moet gezocht worden naar een alternatief. Pagina 10 van 20

11 3 Beschouwing en conclusie 3.1 Inleiding In het vorige hoofdstuk heeft u kunnen lezen hoe de inspectie op de (aantal) thema s oordeelt over Woonzorgcentrum De Bogt Westerbeer. Dit hoofdstuk heeft een meer beschouwend en concluderend karakter. In de laatste paragraaf van dit hoofdstuk beschrijft de inspectie haar conclusie. 3.2 Beschouwing Onvoldoende sturing en controle in De Bogt, twijfels over niet geborgde kwaliteit van zorg. In artikel 4 van de kwaliteitswet is ondermeer vastgelegd: Het uitvoeren van artikel 3 omvat mede de systematische bewaking, beheersing en verbetering van de kwaliteit van zorg. Allereerst wil de inspectie haar waardering uitspreken voor de hartelijke en open wijze waarop zij tijdens dit onaangekondigd bezoek door het aanwezig personeel is ontvangen. Woonzorgcentrum De Bogt/ Westerbeer maakt bij binnenkomst een gezellige indruk. De inspectie scoort echter meerdere hoge en zeer hoge s op diverse getoetste onderwerpen. Sturing vanuit centrale en regionale management richting werkvloer is onder de maat getuige de grote inspanningen die het locale management moet leveren om de zaken onder controle krijgen. Er zijn goede intenties zoals bijvoorbeeld de centrale monitoring van kwaliteit met behulp van het zogenaamde kwaliteitsdashboard, maar er is te weinig controle op uitvoering en borging van de zorgprocessen. Dit is inmiddels ook erkend door de Raad van Bestuur getuige de inschakeling van het zogenaamde Team Bijzonder Beheer. Hierin speelt volgens de inspectie niet alleen het ontbreken van de borging in een kwaliteitssysteem een rol, maar ook de formele communicatie en coördinatie richting medewerkers en cliënten(raden) zijn onvoldoende uitgewerkt en geborgd in door het management vastgesteld beleid. Het komende saneringsplan is hiervan een voorbeeld. De inspectie heeft tot nu toe in februari 2011 vier bezoeken afgelegd aan locaties van de Amstelring OsiraGroep. Het enige wat tot op regiodirectie niveau bekend was dat de functie van regiodirecteur opgeheven wordt en er een integraal locatiemanagement voor in de plaats zal komen. Over de inhoud, uitwerking en het tijdspad is voor zover de inspectie is verteld weinig bekend bij managers en cliëntenraden. Daarbij komt dat (ook) op deze locatie al vele wisselingen in het management in de afgelopen jaren hebben plaatsgevonden, hetgeen veel onrust teweeg heeft gebracht. Er is onvoldoende inzet en kwaliteit van personeel in relatie tot de aanwezige doelgroepen in Woonzorgcentrum De Bogt. De situatie is extra vol omdat de combinatie van hoge en zeer hoge s leidt tot een uitermate kwetsbare kwaliteit van zorgverlening met gerede kans op incidenten. Pagina 11 van 20

12 Personeel verdient woord van waardering, ondersteuning noodzakelijk In artikel 3 van de Kwaliteitswet is vastgelegd: De zorgaanbieder organiseert de zorgverlening zowel kwalitatief als kwantitatief zodanig van personeel en materieel, en draagt zorgvoor een zodanige verantwoordelijkheidstoedeling, dat een en ander leidt of redelijkerwijs moet leiden tot een verantwoorde zorg. De afstand tussen het centrale management en de medewerkers op de werkvloer wordt door meerdere gesprekspartners als groot ervaren. Ondanks het feit dat alle partijen ervan overtuigd zijn dat er een maximale inzet is van alle betrokkenen, wordt de aansturing onder de huidige moeizame omstandigheden als onvoldoende ervaren. De stilstand in het onderhoud van basale zorgprocessen heeft geleid tot forse achterstanden die nu moeten worden opgevangen door medewerkers op de werkvloer. Met name de vaste personeelsleden verdienen in dit kader een woord van waardering. Zij zetten zich in om de zorg te leveren onder moeilijke omstandigheden. Het personeel verdient adequate ondersteuning, scholing en betere werkomstandigheden. Dat is nu onvoldoende het geval. Veilig rookbeleid bewoners vereist direct de aandacht Een eenduidig rookbeleid is van belang ten einde een situatie, zoals de inspectie nu aantrof te voorkomen. De inspectie verwijst naar de specifieke tekst hierover. 3.3 Conclusie Op basis van de bevindingen in hoofdstuk 2 en de beschouwing in dit hoofdstuk concludeert de inspectie dat binnen Woonzorgcentrum De Bogt Westerbeer randvoorwaarden, praktijken of processen zijn die vol zijn voor de veiligheid, effectiviteit of de cliëntgerichtheid van de zorg. Om de s te beperken wordt van u verwacht dat u maatregelen neemt. In hoofdstuk 4 staan de te nemen maatregelen. Pagina 12 van 20

13 4 Te nemen maatregelen 4.1 Inleiding In de vorige twee hoofdstukken heeft de inspectie haar oordeel gegeven per onderwerp en een beschouwing over het geheel. Dat alles overziende geeft de inspectie in dit hoofdstuk aan wat zij van u verwacht. 4.2 Direct te nemen maatregelen De inspectie heeft geconstateerd dat zowel op deze als op vier andere locaties voor verpleging&verzorging en op twee locaties voor lichamelijk gehandicapten op meerdere onderwerpen hoge en zeer hoge s worden gescoord. Daarnaast gaat de Amstelring Osiragroep ( per 1 maart juridisch gefuseerd en Osira Amstelring geheten) opnieuw een onzekere periode tegemoet door grote veranderingen in de financiële en personele sfeer. Op 7 maart 2011 heeft een extra accounthoudersoverleg plaatsgevonden, waarbij de bevindingen van de inspectiebezoeken met de Raad van Bestuur zijn besproken. Op grond van genoemde factoren heeft de inspectie verscherpt toezicht per 14 maart 2011 ingesteld voor de periode van zes maanden. Dit verscherpt toezicht houdt het navolgende het in: De inspectie verwacht uiterlijk 15 april 2011 een stichtingsbreed plan van aanpak voor in ieder geval de onderwerpen waar een oordeel in de categorie gering, hoog of zeer hoog is gegeven voor de intramurale zorgsector verpleging en verzorging. Voor de zorgsector lichamelijk gehandicapten betreft het de onderwerpen waar een oordeel gering tot matig, matig tot hoog of hoog tot zeer hoog is gegeven. De inspectie verwacht daarnaast een uitwerking van het stichtingsbrede plan van aanpak in een plan van aanpak per locatie met de daarbij passende acties. In een plan van aanpak staat in elk geval per onderwerp helder omschreven: - welk u gaat aanpakken; - welke resultaten u wilt bereiken (doel, beoogde effecten); - wat hiervoor nodig is (activiteiten); - hoe u gaat implementeren; - hoe u de resultaten gaat monitoren; - wie waarvoor verantwoordelijk is; - wanneer is of wordt begonnen en wanneer wordt afgerond (planning). De inspectie gaat ervan uit dat de rapportages over de door de inspectie bezochte locaties u voldoende handvatten bieden om te komen tot deze maatregelen. Nadat de inspectie het plan van aanpak heeft ontvangen zal deze het plan ter goedkeuring beoordelen en ontvangt u binnen drie weken een reactie. De inspectie ontvangt maandelijkse voortgangsrapportages van het plan van aanpak de eerste vóór 15 mei en zal binnen drie weken hierop reageren. Onaangekondigde en aangekondigde inspectiebezoeken zullen gedurende de periode van verscherpt toezicht en ook daarna worden gebracht aan de reeds genoemde locaties en aan andere locaties, alsmede de sector thuiszorg van Osira Amstelring. Pagina 13 van 20

14 Voor het einde van de periode met verscherpt toezicht zal de inspectie op grond van haar bevindingen en conclusies naar aanleiding van opnieuw afgelegde inspectiebezoeken en voortgangsrapportages oordelen of het verscherpt toezicht kan worden opgeheven of dat er verdere stappen genomen moeten worden in de vorm van bestuursrechtelijke maatregelen. Pagina 14 van 20

15 Bijlage 1 Overzicht gebruikte documenten De onderstaande documenten van uw instelling zijn door de inspecteur gebruikt bij het uitvoeren van het inspectiebezoek en het opstellen van dit rapport. De inspectie heeft de documenten niet in totaliteit beoordeeld, maar op specifieke onderwerpen doorgenomen. Organogram Regio Oost-ZuidOost Ondernemingsplan Osiragroep wonen, zorg en welzijn, 2 juni 2007 MDO-Multidisciplinair Overleg Versie januari 2010 Cliëntplan blanco voorbeeld Kwaliteitsdashboard Osiragroep augustus 2010 Stappenplan eten en drinken(implementatie Osiragroep, Beleid incontinentie, Incontinentieprotocl en observatielijst Decubitusprotocol, Osiragroep Overzicht samenstelling populatie per afdeling in ZZP termen De Bogt Protocol voor persoonlijke hygiëne medewerkers van Osira Thuiszorg, actuele informatiemap voor cliënten waaronder ook informatie over de klachtenregeling/procedure Informatie over de samenstelling van de Osiragroep Cliëntenraad Verbeterplan Osiragroepbreed: CQ bekwaam personeel, april 2010 Richtlijnen voor gedrag medewerkers en vrijwilligers Brandveiligheid en calamiteiten, hoofddocument Osiragroep, Protocollen over volle handelingen zoals blaasspoelen, bloedglucose bepalen, toedienen medicijnen door een intramusculaire injectie, verstrekken en uitzetten van medicijnen Protocollen over hygiëne zoals barrièreverpleging, algemene preventie bij infectieuze ziekten Valpreventie/valprotocol Depressie protocol,zonder datum Agressieprotocol,zonder datum Jaarplan 2010/2011 commissie hygiëne en infectiepreventie Beschrijving samenstelling, taken en werkwijzen commissie Hygiëne en infectiepreventie( en bijlagen Notitie Saneren en verbeteren door vereenvoudigen en flexibiliseren Pagina 15 van 20

16 Bijlage 2 Overzicht wetten, veldnormen en rapporten Het instrument is gebaseerd op wetgeving en de daarvan afgeleide veldnormen van de koepelorganisaties en beroepsverenigingen, waarvan de belangrijksten hieronder worden genoemd. Wetgeving: Kwaliteitswet zorginstellingen Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst: Wijzigingswet Burgerlijk Wetboek Wet klachtrecht cliënten zorgsector Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen Veldnormen en rapporten: Kwaliteitskader Verantwoorde zorg, Stuurgroep Verantwoorde zorg 2007 Op weg naar normen voor Verantwoorde zorg, Stuurgroep Verantwoorde zorg 2005 Richtlijn decubitus 2de herziening, CBO 2002 Samenwerking en logistiek rond decubitus, Tripartiete multidisciplinaire richtlijn, Solade 2003 (NVVA, Arcares, Sting, AVVV, NPCP) Richtlijn preventie van valincidenten bij ouderen, CBO 2004 Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vocht- en voedselvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden, Arcares 2001 De kwestie voedsel en vocht, handreikingen voor zorgsituaties waarin eten, drinken en kunstmatige voeding een rol spelen, AVVV 2006 Richtlijn slikproblemen, NVVA 2001 Kwaliteitsborging in verpleeghuizen en verzorgingshuizen nader bekeken, IGZ 2005 Pagina 16 van 20

17 Bijlage 3 Overzicht normen per thema 1. Zorg(behandel)-/leefplan norm Ieder cliënt heeft een zorg(behandel)-/leefplan dat: in samenspraak met de cliënt of diens wettelijk vertegenwoordiger tot stand is gekomen en zichtbaar de instemming heeft van de cliënt; invulling geeft aan de vier domeinen: lichamelijk welbevinden en gezondheid, woon- en leefomstandigheden, participatie en mentaal welbevinden; een beeld geeft van de gezondheidssituatie, prognoses, gezondheids s en eventuele professionele maatregelen; duidelijk vermeldt welke zorg de cliënt krijgt, met welk doel en op welk tijdstip; zichtbaar in samenspraak met de cliënt of diens wettelijk vertegenwoordiger minstens twee keer per jaar (of vaker als de cliënt dat wil en/of als de zorgbehoefte wijzigt) wordt geëvalueerd en eventueel bijgesteld (ook vaker voor revalidanten); duidelijk elke eventuele wijziging vermeldt. Aanwijsbaar is dat: bij de totstandkoming van het plan zoveel mogelijk rekening is gehouden met wensen en behoeften van de cliënt; bij het overleg over het zorg(behandel)-leefplan de cliënt of diens wettelijk vertegenwoordiger op zo n manier ondersteuning wordt geboden dat deze de overleggen goed kan voeren. Voor Bopz-aangemerkte instellingen of afdelingen/units moeten de zorg(behandel)- /leefplannen voldoen aan de eisen van de Wet Bopz. 2. Lichamelijk welbevinden norm De cliënt mag rekenen op een schoon en verzorgd lichaam. Met het oog op een schoon en verzorgd lichaam is er sprake van: passende hulp bij wassen/douchen (dagelijks, op afspraak); passende hulp bij gebitsverzorging, 's ochtends en s avonds; passende hulp bij nagelverzorging; passende hulp bij toiletgang (naar behoefte, op afroep); passend gebruik van adequaat incontinentiemateriaal (uitsluitend indien nodig, op tijd verschoond en verzorgd) passende hulp bij aan-/uitkleden (op afspraak); verzorgd gekleed zijn. De afspraken met betrekking tot de passende hulp bij lichamelijke verzorging zijn opgenomen in het zorg(behandel)-leefplan. 3. Zorginhoudelijke veiligheid norm De cliënt mag rekenen op adequate gezondheidsbescherming en -bevordering. Adequate gezondheidsbescherming en -bevordering houdt in dat er sprake is van: tijdige herkenning van gezondheids's; een zorgvuldig gekozen evenwicht tussen goed vaktechnisch handelen en de wensen en voorkeuren van de cliënt/vertegenwoordiger bij de toepassing van tenminste: decubituspreventie en -behandeling; Pagina 17 van 20

18 adequate verzorging inzake vocht- en voedselvoorziening; valpreventie; verantwoord medicijngebruik; preventie en behandeling van infecties; minimale vrijheidsbeperkende maatregelen; passende aandacht en adequate zorg voor individuele gezondheidsklachten en pijn; passende aandacht voor individuele beperkingen en mogelijkheden; snelle beschikbaarheid en adequaat en veilig gebruik van hulpmiddelen (zie verder veiligheid wonen/verblijf). Medewerkers passen richtlijnen en protocollen toe die gebaseerd zijn op actuele kennis volgens professionele, algemeen aanvaarde standaarden. Dit geldt ten minste voor de volgende volle onderwerpen: decubitus, vocht en voedsel, valpreventie, farmaceutische zorg en toiletgang en incontinentie. Per onderwerp worden landelijke, zo mogelijk multidisciplinair vastgestelde richtlijnen gebruikt: 1 decubituspreventie en - behandeling Decubitus, tweede herziening, CBO 2002 Samenwerking en logistiek rond decubitus, Solade 2003: Tripartiete multidisciplinaire richtlijn (NVVA, Arcares, Sting, AVVV, NPCP) 2 adequate verzorging van vocht en voeding Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vocht en voedingvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden, Arcares 2001 De kwestie voedsel en vocht, handreikingen voor zorgsituaties waarin in eten, drinken en kunstmatige voeding een rol spelen, AVVV 2006 Richtlijn slikproblemen, NVVA valpreventie Richtlijn preventie van valincidenten bij ouderen, CBO 2004 Samenvatting Preventie van valincidenten bij ouderen (valkaart), CBO adequate diagnostiek en behandeling bij incontinentie Verantwoorde zorg bij toiletgang en incontinentie, VU Amsterdam/ ActiZ / Sting zorg voor cliënten met gedragsproblemen Richtlijn probleemgedrag, NVVA Participatie en sociale redzaamheid norm In het kader van de participatie is er sprake van: een woon-/leefomgeving waar iets te beleven is en die uitnodigt tot intermenselijk contact, en het ondernemen van activiteiten. Dat betekent dat er een aanbod is van (op beweging gerichte) activiteiten, passende hulp bij mobiliteit; dat er een ontspanningsaanbod is en mogelijkheden voor dagbesteding die aansluiten bij gewoontes en persoonlijke interesses, hobby s en het sociale leven van de cliënt; dat er een klimaat heerst van gastvrijheid, en faciliteiten die uitnodigend zijn voor Pagina 18 van 20

19 verwanten, bezoekers en buurtbewoners, en voor het onderhouden van contact; en dat humor en menselijke warmte voelbaar zijn. ondersteuning bij het zoeken/vinden en gebruik maken van eigen dagbestedingsmogelijkheden. De cliënt mag rekenen op aantrekkelijke mogelijkheden voor dagbesteding waarmee hij/zij invulling kan geven aan persoonlijke interesses, hobby's en een sociaal leven, en contact kan houden met de samenleving. 5. Voldoende en bekwaam personeel norm De zorgorganisatie voorziet in voldoende personeel en een passende verantwoordelijkheidstoedeling, passend bij het cliëntenbestand. Er is in de organisatorische eenheid voor cliënten met een indicatie verblijf en verpleging of behandeling wel/niet 7 x 24 uur een verpleegkundige binnen 10 minuten ter plaatse. Er is in de organisatorische eenheid voor cliënten met een indicatie verblijf en verpleging of behandeling wel/niet een arts bereikbaar en oproepbaar. Deze arts reageert binnen 10 minuten en is binnen 30 minuten ter plaatse. In een verpleeghuis betreft dit een verpleeghuisarts. In een verzorgingshuis betreft dit een gekwalificeerde arts. Op de verpleegunit in een verzorginghuis geldt dat de gekwalificeerde arts ondersteund wordt door een verpleeghuisarts via een achterwachtconstructie. Voor het overige is het aan de instelling om aan te geven wat een verantwoorde personeelsformatie is. Uitgangspunt daarbij is dat er rekening wordt gehouden met de zorgzwaarte en de verschillende populaties. bronnen Visiedocument: Op weg naar normen voor Verantwoorde zorg, een ontwikkelingsmodel voor verpleeg- en verzorgingshuizen opgesteld door organisaties van cliënten, aanbieders, beroepsgroepen: Arcares, AVVV, LOC, NVVA, Sting, in afstemming met IGZ, VWS en ZN, juni Toetsingskader voor Verantwoorde Zorg, Een operationalisatie van het Visiedocument op weg naar normen voor Verantwoorde zorg in een indicatorenset en een sturingsmodel voor de V&V, november Kwaliteitskader Verantwoorde zorg, oktober Pagina 19 van 20

20 Bijlage 4 Toelichting op het inspectieoordeel Oordeel Definitie Mogelijke consequenties Acties Noot Zeer hoog (Rand-)voorwaarden, Ernstige gezond- Onmiddellijke actie van Een patroon van praktijken of processen heidsschade voor de zorgaanbieder/ (rand)-voorwaarden, die een ernstige cliënt is zeer reëel of beroepsbeoefenaar/ praktijken of processen bedreiging vormen heeft al bedrijf is nodig. De die ieder apart als voor de veiligheid, plaatsgevonden. inspectie controleert hoog beoordeeld effectiviteit en/of de dit. worden, kan als zeer cliëntgerichtheid. Wanneer geen of hoog beoordeeld onvoldoende actie, dan worden. direct naar fase 3, repressief toezicht: aanwijzing, bevel, boete, inbeslagname. Hoog (Rand-)voorwaarden, Gezondheidsschade Actie van Een patroon van (rand- praktijken of processen voor de cliënt is reëel zorgaanbieder/ )voorwaarden, die een bedreiging of heeft al beroepsbeoefenaar/ praktijken of processen kunnen vormen voor plaatsgevonden. bedrijf is op korte die ieder apart als de veiligheid, termijn nodig. gering effectiviteit en/of de Inspectie geeft beoordeeld worden, cliëntgerichtheid. termijnen aan. kan als hoog Wanneer geen of beoordeeld worden. onvoldoende actie volgt, stelt inspectie verscherpt toezicht in. Gering (Rand-)voorwaarden, Geen directe Actie van zorg- Veel kleine praktijken of processen gezondheidsschade aanbieder/ beroeps- opmerkingen die ieder die afwijken van de voor de cliënt. beoefenaar/ bedrijf is apart als geen norm, maar die niet nodig. Deze geeft de beoordeeld worden, direct een bedreiging verbetering aan in een kunnen samen wijzen vormen voor de plan van aanpak. op een bedreiging van veiligheid, effectiviteit Wanneer geen of de veiligheid, en/of de cliëntgericht- onvoldoende actie effectiviteit of heid. wordt ondernomen, cliëntgerichtheid. In volgt na rappel dat geval kan de mogelijk verscherpt situatie toch als gering toezicht. beoordeeld worden. Geen De inspectie Er is vrijwel geen Geen actie nodig. Een opmerking in de constateert geen sprake van mogelijke categorie geen (rand-)voorwaarden, gezondheidsschade kan ook positief zijn. praktijken of processen voor de cliënt. die afwijken van de norm. Pagina 20 van 20