Rapport van het inspectiebezoek aan Zorgcentrum Groenelaan te Amstelveen op 28 juli en 19 augustus jl. Amsterdam, Februari 2011

Transcriptie

1 Rapport van het inspectiebezoek aan Zorgcentrum Groenelaan te Amstelveen op 28 juli en 19 augustus jl. Amsterdam, Februari 2011

2 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Bevindingen inspectiebezoek Opzet Zorg(behandel)-/leefplan Participatie en sociale redzaamheid Voldoende en bekwaam personeel 9 3 Beschouwing en conclusie Inleiding Beschouwing Conclusie 12 4 Te nemen maatregelen Inleiding Plan van aanpak 14 Bijlagen 1 Overzicht gebruikte documenten 2 Overzicht van wetgeving, veldnormen en rapporten 3 Overzicht normen per thema 4 Toelichting op het inspectieoordeel Pagina 2 van 20

3 1 Inleiding Op 28 juli 2010 heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg een onaangekondigd inspectiebezoek en op 19 augustus 2010 een aangekondigd inspectiebezoek gebracht aan Zorgcentrum Groenelaan te Amstelveen. Doel van beide bezoeken is te beoordelen of er bij Zorgcentrum Groenelaan randvoorwaarden, praktijken of processen zijn die risicovol zijn voor de veiligheid, effectiviteit of de cliëntgerichtheid van de zorg. Dit inspectierapport bevat de bevindingen van het onaangekondigd en het aangekondigd toezichtbezoek. Om tot een verantwoord oordeel te kunnen komen heeft de inspectie: - gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van het management, de verpleeghuisarts, teamleiders, uitvoerende medewerkers en leden van de cliëntenraad; - zorgplannen ingezien; - een rondleiding gehad; De methodiek voor dit bezoek is vastgelegd in het Tweede Fase Instrument programma ouderenzorg, versie Het instrument is gebaseerd op wetgeving en de daarvan afgeleide veldnormen van de koepelorganisaties en beroepsverenigingen.1 Het instrument is opgebouwd rond de volgende thema s: Zorg(behandel)-/leefplan Communicatie en informatie Participatie en sociale redzaamheid Voldoende en bekwaam personeel Achtereenvolgens komt in dit rapport het volgende aan de orde: Hoe scoort Zorgcentrum Groenelaan op de aanwezigheid van risico s? (hoofdstuk 2); Beschouwing over de kwaliteit van Zorgcentrum Groenelaan in relatie tot de scores op de risicoaspecten (hoofdstuk 3); Welke maatregelen moet Zorgcentrum Groenelaan binnen welke termijn nemen? (hoofdstuk 4). 1 Zie bijlage 2 Pagina 3 van 20

4 2 Bevindingen inspectiebezoek 2.1 Opzet De inspectie beoordeelt Zorgcentrum Groenelaan op vier thema s. Ieder thema bestaat uit een aantal onderwerpen. In dit hoofdstuk geeft de inspectie per onderwerp haar oordeel weer in vier gradaties: geen risico, gering risico, hoog risico en zeer hoog risico 2. Bij ieder oordeel geeft de inspectie een toelichting. Onderwerpen die niet in het instrument aan bod komen, en naar oordeel van de inspectie risicovol zijn voor de veiligheid, effectiviteit of de cliëntgerichtheid van de zorg binnen uw instelling, benoemt de inspectie in de laatste paragraaf van dit hoofdstuk. Algemeen Zorgcentrum Groenelaan is onderdeel van Stichting Amstelring, verder te noemen Amstelring. Amstelring levert naast thuiszorg, zorg in zeven zorgcentra, waaronder Zorgcentrum Groenelaan. In 2009 is Amstelring bestuurlijk gefuseerd met OsiraGroep. Zorgcentrum Groenelaan is een vernieuwd zorgcentrum voor zowel bewoners met een somatische als voor bewoners met een psychogeriatrische aandoening. Cliënten met een lichamelijke aandoening verblijven op twee etages (2 maal 18 plaatsen) in het hoofdgebouw. Elke etage bestaat uit twee wooneenheden voor 8 of 9 cliënten (Duinroos en Waterlelie). De bewoners hebben een 1-persoonskamer en kunnen gebruik maken van een badkamer en een gezamenlijke huiskamer met keuken. Het hoofdgebouw heeft een revalidatieafdeling (Egelantier met ca. 18 cliënten) Achter het hoofdgebouw wonen 78 cliënten in zes leefunits (hofjes) over 2 etages gesitueerd. Een hofje bestaat uit 12 of 14 1-persoonskamers en 2 huiskamers met een gemeenschappelijke keuken. De hofjes hebben een eigen tuin of balkon (soms met uitzicht op de visvijver). De directeur van Amstelring intramuraal geeft rechtstreeks leiding aan twee leidinggevenden psychogeriatrie (PG) en aan de leidinggevende somatiek. Deze leidinggevenden sturen de eerst verantwoordelijk verzorgenden (evv) en overige zorgmedewerkers op hofjes en afdelingen aan. De behandelaren (para)medici, psycholoog, maatschappelijk werker, geestelijk verzorger) werken voor heel Amstelring gezamenlijk vanuit het Kennis-, Expertiseen Behandelcentrum (KEB). 2 In bijlage 4 staat de toelichting op het inspectieoordeel. Pagina 4 van 20

5 2.2 Zorg(behandel)-/leefplan Onderwerp oordeel geen risico gering risico hoog risico zeer hoog risico 1 zorg(behandel)/-leefplansystematiek Klik2x Klik2x 2 individueel zorg(behandel)/-leefplan Klik2x Klik2x toelichting per onderwerp 1 Zorg(behandel)/-leefplansystematiek Tijdens het onaangekondigde inspectiebezoek constateerde de inspectie dat de medewerkers niet op de hoogte zijn van de handleiding zorgleefplan. Bij het aangekondigde bezoek was er een op schrift gestelde handleiding voor het gebruik van het Zorgleefplan Amstelring (mei 2008) aanwezig. Medewerkers waarmee de inspectie sprak, waren niet bekend met deze handleiding. In de zorgleefplansystematiek staat de multidisciplinaire werkwijze beschreven. De verantwoordelijkheid voor de inhoud en opbouw van het zorgleefplan/zorgpakket ligt bij de specialist ouderengeneeskunde. De verantwoordelijkheid voor de coördinatie van het zorgproces ligt bij de leidinggevende in samenwerking met de eerstverantwoordelijk verzorgende (evv). Elke cliënt wordt minimaal 2 maal per jaar besproken tijdens een zorgleefplanbespreking (multidisciplinair overleg/mdo). Tijdens de zorgleefplanbespreking worden problemen geformuleerd, geëvalueerd en eventueel bijgesteld. De evv is verantwoordelijk voor het opstellen en ondertekenen van het (concept) multidisciplinair leefplan. In het jaarplan 2010 van de afdelingen somatiek staat de implementatie van het zorgleefplan vermeld. Scholing maakt deel uit van het implementatieplan. Niet duidelijk is of medewerkers met deskundigheidsniveau 2 leren omgaan met het zorgdossier. Ook kan men niet op elke afdeling duidelijk aangeven hoe nieuwe medewerkers geïnstrueerd worden in het werken met het zorgleefplan. De leidinggevenden zeggen voorafgaand aan het multidisciplinair overleg (MDO) het zorgleefplan te toetsen op volledigheid aan de hand van een checklijst. De inspectie heeft enkele dossiers gezien waarin bijvoorbeeld geen vragenlijst of verslag kennismakings- en leefdomeingesprek aanwezig zijn ( zie ook hieronder) bij punt 2.2.2). Er is geen zorginhoudelijke toets van het dossier zoals bijvoorbeeld over de verslaglegging. De inspectie scoort het onderwerp zorg(behandel)-leefplansystematiek hoog risico, omdat medewerkers niet bekend zijn met de handleiding en scholing en toetsing in het gebruik van de gehanteerde systematiek onvoldoende structureel plaatsvindt. Pagina 5 van 20

6 2 Individueel zorg(behandel)/-leefplan De inspectie heeft een aantal zorgdossiers ingezien. Elke cliënt heeft een zorgleefplan conform de norm. Niet alle dossiers zijn echter compleet. Over het algemeen is een zogenaamde maandagenda vast/incidentele (zorg) activiteiten cliënt aanwezig, evenals het formulier bevindingen/afspraken naar aanleiding van MDO. Dit geldt ook voor het activiteitenplan en de rapportage van de activiteitenbegeleiding. Het activiteitenplan en het zorgplan vertonen onvoldoende samenhang. Rapportages over de onderwerpen participatie en mentaal welbevinden zijn moeilijk terug te vinden in de dossiers. Het zorgleefplan is vaak onvoldoende uitgewerkt in de leefdomeinen en verslagen ontbreken soms. Bij nieuwe cliënten is het zorgleefplan meestal wel ingevuld. De rapportages van de diverse betrokken disciplines zijn soms summier. Cliënten of diens vertegenwoordiger worden uitgenodigd voor overleg. Een enkel familielid geeft aan niet uitgenodigd te worden. Instemming van cliënten/ vertegenwoordigers is meestal terug te vinden in het zorgleefplan. Een enkele keer wordt een handtekening gemist. Eerst verantwoordelijk verzorgenden lopen geregeld achter in het bijhouden van het dossier vanwege tijdgebrek. Zij geven prioriteit aan de dagelijkse zorgverlening. Artsen vinden de rapportage van de evv-ers niet optimaal. Het zorgvuldig lezen van dossiers door zorgmedewerkers laat soms te wensen over volgens meerdere gesprekspartners. Daardoor kan het voorkomen dat opvolgen van acties niet op een correcte manier gebeurt De inspectie scoort het onderwerp individueel zorg(behandel)/-leefplan hoog risico vanwege de onvolledigheid van de zorgleefplannen, het soms ontbreken van de instemming van de bewoner en/of diens vertegenwoordiger en omdat aantekeningen van diverse disciplines (paramedici, medici) soms moeilijk zijn terug te vinden in het dossier. Communicatie en informatie onderwerp oordeel geen risico gering risico hoog risico zeer hoog risico 1 communicatie en bejegening Klik2x Klik2x Klik2x 2 informatievoorziening Klik2x Klik2x toelichting per onderwerp 1 Communicatie en bejegening Visie en werkdruk Groenelaan heeft een gedragscode: Zo gaan wij met onze cliënten om. Pagina 6 van 20

7 Bij het onaangekondigde inspectiebezoek konden medewerkers geen gedragscode overleggen of daarover vertellen. Bij de afdeling zorgregie, in de hal van Groenelaan, vonden de medewerkers dit een vreemde zaak, juist omdat de leidinggevende van de psychogeriatrische afdelingen hier vorig jaar veel aandacht aan had besteed. Bij het tweede inspectiebezoek was de gedragscode wel aanwezig. In de missie staat dat goede zorg pas gegeven kan worden als medewerkers zich echt verdiepen in de vraag van de cliënt. Over de twee kernwaarden Gezamenlijkheid en Autonomie is veel onbegrip bij medewerkers binnen Groenelaan, zo blijkt uit de door de inspectie gevoerde gesprekken. De cliëntenraad, cliënten en familie kunnen alle wijzigingen niet waarderen, zeker waar het over (on)voldoende personeelsformatie gaat. Een aantal gesprekspartners is van mening dat er bij het management geen wens is om goede zorg te verlenen. De insteek is verantwoorden. Volgens de medewerkers uit de zorg beperken de looplijsten alle individuele regelruimte en is er nauwelijks plaats voor een eigen verantwoordelijkheid. Uit de gevoerde gesprekken komt ook naar voren dat de visies van behandelaars en zorgmanagement op cliëntenzorg niet op elkaar aansluiten. Autonomie van de professional, ofwel zorg verlenen binnen marges, roept frustraties op bij medewerkers die de inspectie sprak. De communicatie en bejegening staan bij Groenelaan onder druk door een verhoogde werkdruk(beleving) en tijdnood. Er heeft een formatiereductie met roosterwijzigingen plaatsgevonden als gevolg van financiële besparingen. Volgens het management is de ontoereikende zorgzwaartefinanciering daar mede debet aan. Informatie voor cliënten en medewerkers Er zijn 5-6 grote bijeenkomsten geweest om medewerkers over de veranderingen te informeren. Deze zijn goed bezocht. De medewerkers zijn zich ervan bewust dat een grote cultuuromslag moet plaatsvinden. In het evv-overleg, dat eens per 6 weken plaats vindt, wordt de verantwoordelijkheid/ taakvolwassenheid van de eerst verantwoordelijke verzorgende benadrukt. Volgens de leidinggevenden scoort de medewerkerstevredenheid gemiddeld een 7,6. De laagste score wordt behaald op tijd voor de cliënt. Amstelring magazine komt viermaal per jaar uit en richt zich in eerste plaats op medewerkers, om de betrokkenheid van de lezers bij Amstelring te vergroten, om informatie te verstrekken over de komende veranderingen en om bij te dragen aan het draagvlak voor de ontwikkelingen. Op sommige afdelingen hangt een bord met foto s, namen en functies van medewerkers. Het vinden van de aanspreekpersoon voor de cliënt wordt hiermee vergemakkelijkt. In de zorgdossiers staan merendeels de contactpersonen en evvers aangegeven. Pagina 7 van 20

8 Ook kan men bij de zogenaamde Zorgregie ( zie onder informatievoorziening) hulp vragen. Tweemaal per jaar vinden huiskamergesprekken plaats. Een lid van de cliëntenraad is daarbij aanwezig. In deze bijeenkomsten kan de cliënt vragen stellen en informatie verkrijgen over wat met verbeterwensen/klachten gebeurt en over de achtergrond van acties. Zo zijn er bijeenkomsten geweest over de zorgzwaartepakketten, de financiering daarvan en de gevolgen voor Groenelaan. De informatieverstrekking van management naar cliëntenraad kan wat betreft tijdigheid en volledigheid verbeterd worden, aldus de cliëntenraad. De inspectie scoort het onderwerp Communicatie en bejegening hoog risico omdat het ontbreekt aan een gezamenlijke gedeelde visie op zorg en het onvoldoende welbevinden van medewerkers. Deze situatie heeft een directe weerslag op het welbevinden en op de zorgverlening aan cliënten en geeft risico op onverantwoorde zorg. 2 Informatievoorziening Groenelaan Zorgregie verstrekt cliënten een informatiemap. De informatievoorziening is conform de norm voor verantwoorde zorg en is voldoende beschikbaar voor de cliënt, actueel en grotendeels bekend bij de medewerkers. Daarnaast is er een Beleid inzagerecht Zorgleefplan en Medische gegevens op schrift gesteld (versie september 2009) Een aanvraagformulier tot inzage/afschrift van het zorgleefplan/ medische gegevens, maakt het beleid compleet. De formele gang van zaken met betrekking tot het inzagerecht en de uitvoering ervan in de praktijk.heeft de cliëntenraad nadrukkelijk aangekaart en besproken met het management van Groenelaan. De inspectie scoort op het onderwerp informatievoorziening ten tijde van dit bezoek gering risico. Datgene wat op schrift aanwezig is, is conform de normen opgesteld en bekend is bij betrokkenen. Een goede communicatie en informatievoorziening richting cliëntenraad is echter van groot belang (zie onder communicatie en bejegening). Ten aanzien van het laatste zijn verbeteringen nodig. 2.3 Participatie en sociale redzaamheid Onderwerp oordeel geen risico gering risico hoog risico zeer hoog risico 1 participatie en sociale redzaamheid Klik2x Klik2x toelichting per onderwerp Pagina 8 van 20

9 1 Participatie en sociale redzaamheid Groenelaan heeft voorzien in een beschreven beleid voor participatie en/of dagstructurering. Niet iedereen met wie de inspectie sprak, kent dit beleid. Er is een beleidsplan Vakgroep Activiteiten Begeleiding (AB) waarin de visie op psychosociaal welbevinden staat. Deze visie komt door de huidige personele besparingen niet volledig tot haar recht aldus een aantal gesprekspartners. Naast de huiselijke activiteiten in de woningen is er een verenigings- en uitgaansleven buiten de hofjes en afdelingen. Bij opname van een nieuwe cliënt wordt een boekje met aanbod van activiteiten overhandigd. Ook is er een wekelijks rooster waarop actuele activiteiten vermeld zijn. Ook zijn er naast centrale- en huiskameractiviteiten individuele activiteiten. Deze worden in principe door de AB verzorgd op indicatie. De huidige formatie (2 medewerkers) van de AB is volgens hen echter ontoereikend om hun (aan)deel voldoende te realiseren. Huiskameractiviteiten worden door verzorgenden, mantelzorgers, familie en vrijwilligers aangeboden, maar volgens gesprekspartners staat dit door tijdgebrek geregeld onder druk. In de Reader woonbegeleiding op de hofjes en afdelingen worden suggesties aangereikt om de activiteiten van het dagelijks leven te stimuleren. Groenelaan heeft ongeveer 70 vrijwilligers. De reminiscentiekamer is opgegaan in kantoorruimte. Daarvoor is een snoezelkar in de plaats gekomen. Met deze kar gaan medewerkers de afdelingen langs. De ervaringen zijn positief. Aan Groenelaan is een muziektherapeut verbonden. Deze werkt 6 uur per week. Voor elk hofje is een uur gereserveerd. De inspectie scoort het onderwerp participatie en sociale redzaamheid hoog risico. Er is weliswaar een beschreven beleid, dat bekend is bij medewerkers en waarvoor scholing plaatsvond, echter de uitvoering in de dagelijkse praktijk is door onvoldoende aanwezigheid van personeel en ervaren werkdruk niet gewaarborgd. 2.4 Voldoende en bekwaam personeel onderwerp oordeel geen risico gering risico hoog risico zeer hoog risico 1 personele inzet afgestemd op doelgroep Klik2x Klik2x vv Vv Klik2x 2 professionele kwaliteit van de medewerkers Klik2x Klik2x Klik2x Pagina 9 van 20

10 toelichting per onderwerp 1 Personele inzet afgestemd op de doelgroep De norm waaraan de organisatie moet voldoen is opgenomen en verantwoord in een methode van capaciteitsplanning. Hierin wordt een relatie aangegeven tussen de cliëntpopulatie, hun zorgbehoeften en zorgzwaartes (ZZP) en de daarvoor benodigde omvang, aard en deskundigheid van de personeelsformatie. Bijna alle gesprekspartners zijn van mening dat deze methode is doorgeschoten. Groenelaan lijkt alleen nog uit capaciteitsplanning te bestaan. In de dagelijkse praktijk geven zorgmedewerkers aan nauwelijks tijd te hebben om rustig bij de cliënten te zitten. De formatie is volgens hen te krap. Voorheen was er tijd om de krant voor te lezen, nu vragen keukenschoonmaakwerkzaamheden de aandacht. Voor de broodmaaltijd van uur zijn de verzorgende en de helpende aanwezig. Vaak wordt de maaltijd door één persoon begeleid vanwege zorgactiviteiten bij bedlegerige cliënten of lunchpauze van medewerkers. Zo huiselijk mogelijk kleinschalig wonen kan beter, vinden de medewerkers. Nu stelt het volgens hen weinig voor. De maaltijd wordt niet op het hofje bereid. Het idee was een om af en toe een onderdeel van de maaltijd zelf te bereiden. Personele krapte (alleen staan op een groep, door omstandigheden) maakt dit echter niet mogelijk. Er zijn in principe twee leidinggevenden psychogeriatrie (pg) voor de 6 hofjes (78 cliënten). Al geruime tijd stuurt één leidinggevende de 6 hofjes aan vanwege onder meer de langdurige ziekte van de andere functionaris. Voorheen was er meer personeel op de pg afdeling. Door de ZZP is de formatie teruggebracht. De leidinggevende geeft aan dat er nu beheersbare onrust is Met behulp van de gedefinieerde normen en activiteitenlijsten waarop de zorgbehoefte per cliënt staat, zijn voor psychogeriatrie en somatiek looplijsten gemaakt. Dit betreft een pilotproject, dat enkele maanden duurt. De doelstelling van het project is het realiseren van een financiële verbetering. Met behulp van deze looplijsten is de noodzakelijke bezetting bepaald en een rooster opgesteld. In Groenelaan heeft het management geconcludeerd dat het aantal uren aan inzet van personeel fors wordt overschreden. Daarom heeft men vanaf april veranderingen voor de psychogeriatrie ingezet. Medewerkers geven aan dat de personele bezetting niet altijd op de aanwezige doelgroep is afgestemd. Zo is er een zelfde bezetting voor een groep cliënten met ZZP 5 als voor een groep met ZZP 7. Per 24 uur is altijd een verpleegkundige aanwezig (WeekendAvondNacht) in Groenelaan. Deze is gestationeerd op de revalidatieafdeling. De dagelijkse streefbezetting staat soms onder druk omdat een flexmedewerker niet verschijnt. Het gebeurt ook dat er op een hofje geen niveau 3 verzorgende in de bezetting zit, maar alleen een leerling en een helpende aanwezig zijn. De cliëntenraad vindt dat toezicht op de huiskamers onvoldoende plaatsvindt. Pagina 10 van 20

11 De inspectie trof bij de bezoeken met name bij het onaangekondigde bezoek - huiskamers aan waar geen personeelslid aanwezig was. Bij krapte worden de huiskamers van een hofje vaak samengevoegd. Cliënten zijn dan op één huiskamer geconcentreerd. In de middag staan medewerkers van tot uur alleen op een hofje. Door de cliëntenraad wordt aangegeven dat de medewerkers hun best doen, maar onvoldoende tijd hebben om de dingen goed te doen. De inspectie scoort hoog risico omdat weliswaar volledig voldaan is aan het beschrijven van de benodigde formatie, maar de ervaring van het merendeel van de medewerkers en de cliënten is dat er in de praktijk onvoldoende personeel aanwezig is om te voldoen aan de zorgvraag van de cliënten. 2 Professionele kwaliteit van de medewerkers Groenelaan heeft een opleidingsbeleid. Medewerkers hebben BIG- deskundigheidspaspoorten. De inspectie heeft deelnemerslijsten van bijscholingen ingezien. De scholing staat echter onder druk vanwege de personele/organisatorische veranderingen. De scholingactiviteiten voor helpenden zijn niet duidelijk weergegeven. In het jaarplan 2010 staan trainingen belevingsgericht/klantgericht werken aangegeven en de verplichte evv-cursus inclusief de zorgleefplantoets. Medewerkers en cliëntenraad geven aan dat er veel met uitzendkrachten gewerkt wordt. Een voordeel van de looplijst zou zijn dat flexmedewerkers snel inzicht hebben in de gevraagde zorgactiviteiten, indien een zorgdossier niet in orde is. De inzet van voedingsassistenten en medewerkers van het 2 e deskundigheidsniveau in plaats van hoger gekwalificeerd personeel (vanwege financiële besparingen) hebben een negatieve uitwerking op de ervaren professionaliteit van medewerkers door cliënten en familie. Alle gesprekspartners geven aan dat de verminderde inzet aan deskundigheid duidelijk merkbaar is in de zorgkwaliteit. De inspectie scoort het onderwerp professionele kwaliteit van de medewerkers hoog risico, omdat ondanks het scholingsbeleid en de theoretisch afgestemde deskundigheid op de doelgroepen, de medewerkers en de cliënten een gebrek aan professionaliteit ervaren. Pagina 11 van 20

12 3 Beschouwing en conclusie 3.1 Inleiding In het vorige hoofdstuk heeft u kunnen lezen hoe de inspectie op de (aantal) thema s oordeelt over Zorgcentrum Groenelaan. Dit hoofdstuk heeft een meer beschouwend en concluderend karakter. In de laatste paragraaf van dit hoofdstuk beschrijft de inspectie haar conclusie. 3.2 Beschouwing Verantwoorde zorg zwaar onder druk door ingezette organisatieveranderingen De inspectie constateert dat er een discrepantie is tussen de visie van de leiding/ management enerzijds en de medewerkers op de werkvloer anderzijds. De theorie over de organisatie van zorg en de praktijk van de ervaren werkdruk(beleving) komen niet met elkaar overeen. Personele krapte en organisatiewijzigingen brengen frustraties over en weer met zich mee met als gevolg een negatieve uitwerking op de sfeer en de kwaliteit van zorg in Groenelaan. Deze situatie heeft grote risico s voor de kwaliteit van zorg en welzijn, zoals blijkt uit de scores in hoofdstuk 2. De verschillende zorgdisciplines zijn steeds meer op overleven en eigen belang gericht in plaats van een gezamenlijke meerwaarde te leveren ten behoeve van de cliënten. Medewerkers (in de zorg) voelden zich ten tijde van de inspectiebezoeken in Groenelaan niet thuis bij de ingezette veranderingen. Zij zijn van mening dat zij door de looplijsten fabrieksmatig en taakgericht worden ingezet en vinden dat de eigen regelvrijheid onder druk staat. Dit botst volgens hen met de opvattingen over verantwoorde individuele zorg. Het management heeft een grote taak om een noodzakelijke (cultuur)omslag te bewerkstelligen ten einde de verantwoorde kwaliteit van zorg en welzijn op een efficiënte en effectieve wijze in goede banen te leiden. Een goede voorlichting en communicatie zijn hiervoor onontbeerlijk. De locatiemanager is circa 2 dagen beschikbaar voor Groenelaan. De overige tijd besteedt de locatiemanager aan een andere verpleeghuislocatie en ten behoeve van Amstelring in zijn algemeenheid. Het locatiemanagement zet zich tot het uiterste in, maar de huidige inzet is te weinig om in Groenelaan een cultuuromslag te ondersteunen en te faciliteren. Onvoldoende toezicht in huiskamers geeft risico op onverantwoorde zorg Door financiële besparingen in de bezetting wordt niet altijd voldaan aan toezicht op hofjes en afdelingen. Het ontbreken van voldoende toezicht geeft risico s op onverantwoorde zorg. Het model van het kleinschalig werken staat hiermee onder druk. De inspectie vraagt hier dat u passende maatregelen neemt om het toezicht op een verantwoord niveau te brengen. 3.3 Conclusie Op basis van de bevindingen in hoofdstuk 2 en de beschouwing in dit hoofdstuk concludeert de inspectie dat binnen Zorgcentrum Groenelaan randvoorwaarden, Pagina 12 van 20

13 praktijken of processen zijn die risicovol zijn voor de veiligheid, effectiviteit of de cliëntgerichtheid van de zorg. Om de risico s te beperken wordt van u verwacht dat u maatregelen neemt. In hoofdstuk 4 staan de te nemen maatregelen. Pagina 13 van 20

14 4 Te nemen maatregelen 4.1 Inleiding In de vorige twee hoofdstukken heeft de inspectie haar oordeel gegeven per onderwerp en een beschouwing over het geheel. Dat alles overziende geeft de inspectie in dit hoofdstuk aan wat zij van u verwacht. 4.2 Plan van aanpak De inspectie is er zich van bewust dat dit rapport door omstandigheden pas een half jaar na de bezoeken gemaakt is. Mondeling is destijds aan het management reeds aangegeven dat er sprake is van een ernstige situatie, die van u verlangt dat u maatregelen neemt. Aangezien de inspectie op korte termijn opnieuw een inspectiebezoek zal brengen aan Zorgcentrum Groenelaan, zal de inspectie op grond van de bevindingen op dat moment opnieuw beoordelen in hoeverre voldaan wordt aan de kwaliteit van zorg en welzijn en indien nodig om een plan van aanpak vragen. De inspectie wijst u er op dat er mogelijk ook andere stappen genomen moeten worden. Dit laatste is afhankelijk van hetgeen de inspectie zal aantreffen. Te uwer informatie geeft de inspectie u hierbij een overzicht van de onderwerpen waar een oordeel in de categorie hoog of zeer hoog is gegeven. Binnen het thema Zorg(behandel)/-leefplan : zorg(behandel)/-leefplansystematiek; individueel zorg(behandel)/-leefplan; Binnen het thema Communicatie en informatie gaat het om: communicatie en bejegening; Binnen het thema Voldoende en bekwaam personeel betreft het: personele inzet afgestemd op doelgroep en de professionele kwaliteit van medewerkers (bekwaam personeel). Met betrekking tot het oordeel gering risico betreft het navolgend onderwerp: Binnen het thema Participatie en sociale redzaamheid gaat het om het onderwerp participatie en sociale redzaamheid; Binnen het thema Communicatie en informatie gaat het om: informatievoorziening Pagina 14 van 20

15 Bijlage 1 Overzicht gebruikte documenten De onderstaande documenten van uw instelling zijn door de inspecteur gebruikt bij het uitvoeren van het inspectiebezoek en het opstellen van dit rapport. De inspectie heeft de documenten niet in totaliteit beoordeeld, maar op specifieke onderwerpen doorgenomen. Informatiebrochure Amstelring met bijlagen, april 2010 Jaarwerkplan 2009 intramuraal 2 en KEB, april 2009 Jaarplan Bornholm, Rozenholm/Gloxinia en Groenelaan 2009, april 2009 Plan van aanpak n.a.v. inspectiebezoek 2009 Jaarwerkplan 2010 afdeling PG en somatiek, januari 2010 Beschrijving producten en diensten verpleeghuis Groenelaan, januari 2006 Methodisch werken met zorg-/leefplan, januari 2007 Handleiding Zorgleefplan Amstelring, mei 2008 Protocol Basiszorg (minimaal) m.b.t. intramurale bewoners, concept juni 2009 Juridische vertegenwoordiging cliënt, datum onbekend Beleid inzagerecht Zorgleefplan en de medische gegevens, september 2009 Missie en zorgvisie, november 2004 Amstelring: woonvisie afgeleid van de zorgvisie, februari 2009 Beleidsplan Vakgroep Aktiviteitenbegeleiding, datum onbekend Gedragscode Amstelring, januari 2010 Notitie Het verenigingsleven in Groenelaan, datum onbekend Reader Woonbegeleiding op de hofjes en de afdelingen, 2007 Voortgangsrapportage Accezz, april en juni 2010 Pagina 15 van 20

16 Bijlage 2 Overzicht wetten, veldnormen en rapporten Het instrument is gebaseerd op wetgeving en de daarvan afgeleide veldnormen van de koepelorganisaties en beroepsverenigingen, waarvan de belangrijksten hieronder worden genoemd. Wetgeving: Kwaliteitswet zorginstellingen Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst: Wijzigingswet Burgerlijk Wetboek Wet klachtrecht cliënten zorgsector Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen Veldnormen en rapporten: Kwaliteitskader Verantwoorde zorg, Stuurgroep Verantwoorde zorg 2007 Op weg naar normen voor Verantwoorde zorg, Stuurgroep Verantwoorde zorg 2005 Richtlijn decubitus 2de herziening, CBO 2002 Samenwerking en logistiek rond decubitus, Tripartiete multidisciplinaire richtlijn, Solade 2003 (NVVA, Arcares, Sting, AVVV, NPCP) Richtlijn preventie van valincidenten bij ouderen, CBO 2004 Multidisciplinaire richtlijn verantwoorde vocht- en voedselvoorziening voor verpleeghuisgeïndiceerden, Arcares 2001 De kwestie voedsel en vocht, handreikingen voor zorgsituaties waarin eten, drinken en kunstmatige voeding een rol spelen, AVVV 2006 Richtlijn slikproblemen, NVVA 2001 Kwaliteitsborging in verpleeghuizen en verzorgingshuizen nader bekeken, IGZ 2005 Pagina 16 van 20

17 Bijlage 3 Overzicht normen per thema 1. Zorg(behandel)-/leefplan norm Ieder cliënt heeft een zorg(behandel)-/leefplan dat: in samenspraak met de cliënt of diens wettelijk vertegenwoordiger tot stand is gekomen en zichtbaar de instemming heeft van de cliënt; invulling geeft aan de vier domeinen: lichamelijk welbevinden en gezondheid, woon- en leefomstandigheden, participatie en mentaal welbevinden; een beeld geeft van de gezondheidssituatie, prognoses, gezondheidsrisico s en eventuele professionele maatregelen; duidelijk vermeldt welke zorg de cliënt krijgt, met welk doel en op welk tijdstip; zichtbaar in samenspraak met de cliënt of diens wettelijk vertegenwoordiger minstens twee keer per jaar (of vaker als de cliënt dat wil en/of als de zorgbehoefte wijzigt) wordt geëvalueerd en eventueel bijgesteld (ook vaker voor revalidanten); duidelijk elke eventuele wijziging vermeldt. Aanwijsbaar is dat: bij de totstandkoming van het plan zoveel mogelijk rekening is gehouden met wensen en behoeften van de cliënt; bij het overleg over het zorg(behandel)-leefplan de cliënt of diens wettelijk vertegenwoordiger op zo n manier ondersteuning wordt geboden dat deze de overleggen goed kan voeren. Voor Bopz-aangemerkte instellingen of afdelingen/units moeten de zorg(behandel)- /leefplannen voldoen aan de eisen van de Wet Bopz. 2. Communicatie en informatie norm De zorgorganisatie kent een gedragscode inzake de omgang tussen medewerkers en cliënt. Deze is bekend bij cliënt en medewerkers en wordt nageleefd. Zo nodig wordt de gedragscode vertaalt naar de individuele cliënt. Met de cliënt, of diens wettelijk vertegenwoordiger, en zijn verwanten wordt open en naar behoefte gecommuniceerd. Het resultaat van deze communicatie bestaat onder meer uit voor de cliënt begrijpelijke, op schrift gestelde afspraken tussen cliënt en zorgorganisatie/medewerkers over de zorg- en dienstverlening, instemming van de cliënt met de afspraken en het naleven van de afspraken. De cliënt heeft een vaste contactpersoon als aanspreekpunt. Bij aanvang van de zorg en/of opname wordt bijzondere aandacht besteed aan kennismaken en het thuis voelen. De cliënt, of diens wettelijk vertegenwoordiger, en zijn verwanten worden uitgenodigd om eventuele verbeterwensen te uiten bij medewerkers dan wel bij de vertrouwenspersoon of klachtenfunctionaris. Ze worden geïnformeerd over wat er met hun wensen gebeurt. De (telefonische) bereikbaarheid van de aanspreekpersoon of (andere belangrijke) behandelaars voor (vertegenwoordigers van) cliënten is voldoende. Pagina 17 van 20

18 De cliënt, of diens wettelijk vertegenwoordiger, en zijn verwanten worden bij opname en tijdens het verblijf op een adequate manier, zowel mondeling als schriftelijk, geïnformeerd over de volgende onderwerpen: De opnameprocedure. Het aanbod aan zorg, diensten en service (de leveringsvoorwaarden). De zorgovereenkomst, rechten en plichten. De financiën (waaronder de kosten die voor eigen rekening zijn). Het zorg(behandel)-/leefplansysteem, en de keuzevrijheid en autonomie van de cliënt daarbij. De communicatie. De cliëntenraad. De huisregels (waaronder regels over huisdieren) De veiligheid. Ethische aangelegenheden. De klachtenprocedure, de patiëntenvertrouwenspersoon. Ontslag en overplaatsing 3. Participatie en sociale redzaamheid norm In het kader van de participatie is er sprake van: een woon-/leefomgeving waar iets te beleven is en die uitnodigt tot intermenselijk contact, en het ondernemen van activiteiten. Dat betekent dat er een aanbod is van (op beweging gerichte) activiteiten, passende hulp bij mobiliteit; dat er een ontspanningsaanbod is en mogelijkheden voor dagbesteding die aansluiten bij gewoontes en persoonlijke interesses, hobby s en het sociale leven van de cliënt; dat er een klimaat heerst van gastvrijheid, en faciliteiten die uitnodigend zijn voor verwanten, bezoekers en buurtbewoners, en voor het onderhouden van contact; en dat humor en menselijke warmte voelbaar zijn. ondersteuning bij het zoeken/vinden en gebruik maken van eigen dagbestedingsmogelijkheden. De cliënt mag rekenen op aantrekkelijke mogelijkheden voor dagbesteding waarmee hij/zij invulling kan geven aan persoonlijke interesses, hobby's en een sociaal leven, en contact kan houden met de samenleving. 4. Voldoende en bekwaam personeel norm De zorgorganisatie voorziet in voldoende personeel en een passende verantwoordelijkheidstoedeling, passend bij het cliëntenbestand. Er is in de organisatorische eenheid voor cliënten met een indicatie verblijf en verpleging of behandeling wel/niet 7 x 24 uur een verpleegkundige binnen 10 minuten ter plaatse. Er is in de organisatorische eenheid voor cliënten met een indicatie verblijf en verpleging of behandeling wel/niet een arts bereikbaar en oproepbaar. Deze arts reageert binnen 10 minuten en is binnen 30 minuten ter plaatse. In een verpleeghuis betreft dit een verpleeghuisarts. In een verzorgingshuis betreft dit een gekwalificeerde arts. Op de verpleegunit in een verzorginghuis geldt dat de gekwalificeerde arts ondersteund wordt door een verpleeghuisarts via een achterwachtconstructie. Voor het overige is het aan de instelling om aan te geven wat een verantwoorde personeelsformatie is. Uitgangspunt daarbij is dat er rekening wordt gehouden met de zorgzwaarte en de verschillende populaties. Pagina 18 van 20

19 bronnen Visiedocument: Op weg naar normen voor Verantwoorde zorg, een ontwikkelingsmodel voor verpleeg- en verzorgingshuizen opgesteld door organisaties van cliënten, aanbieders, beroepsgroepen: Arcares, AVVV, LOC, NVVA, Sting, in afstemming met IGZ, VWS en ZN, juni Toetsingskader voor Verantwoorde Zorg, Een operationalisatie van het Visiedocument op weg naar normen voor Verantwoorde zorg in een indicatorenset en een sturingsmodel voor de V&V, november Kwaliteitskader Verantwoorde zorg, oktober Pagina 19 van 20

20 Bijlage 4 Toelichting op het inspectieoordeel Oordeel Definitie Mogelijke consequenties Acties Noot Zeer hoog (Rand-)voorwaarden, Ernstige gezond- Onmiddellijke actie van Een patroon van risico praktijken of processen heidsschade voor de zorgaanbieder/ (rand)-voorwaarden, die een ernstige cliënt is zeer reëel of beroepsbeoefenaar/ praktijken of processen bedreiging vormen heeft al bedrijf is nodig. De die ieder apart als voor de veiligheid, plaatsgevonden. inspectie controleert hoog risico beoordeeld effectiviteit en/of de dit. worden, kan als zeer cliëntgerichtheid. Wanneer geen of hoog risico beoordeeld onvoldoende actie, dan worden. direct naar fase 3, repressief toezicht: aanwijzing, bevel, boete, inbeslagname. Hoog risico (Rand-)voorwaarden, Gezondheidsschade Actie van Een patroon van (rand- praktijken of processen voor de cliënt is reëel zorgaanbieder/ )voorwaarden, die een bedreiging of heeft al beroepsbeoefenaar/ praktijken of processen kunnen vormen voor plaatsgevonden. bedrijf is op korte die ieder apart als de veiligheid, termijn nodig. gering risico effectiviteit en/of de Inspectie geeft beoordeeld worden, cliëntgerichtheid. termijnen aan. kan als hoog risico Wanneer geen of beoordeeld worden. onvoldoende actie volgt, stelt inspectie verscherpt toezicht in. Gering risico (Rand-)voorwaarden, Geen directe Actie van zorg- Veel kleine praktijken of processen gezondheidsschade aanbieder/ beroeps- opmerkingen die ieder die afwijken van de voor de cliënt. beoefenaar/ bedrijf is apart als geen risico norm, maar die niet nodig. Deze geeft de beoordeeld worden, direct een bedreiging verbetering aan in een kunnen samen wijzen vormen voor de plan van aanpak. op een bedreiging van veiligheid, effectiviteit Wanneer geen of de veiligheid, en/of de cliëntgericht- onvoldoende actie effectiviteit of heid. wordt ondernomen, cliëntgerichtheid. In volgt na rappel dat geval kan de mogelijk verscherpt situatie toch als gering toezicht. risico beoordeeld worden. Geen risico De inspectie Er is vrijwel geen Geen actie nodig. Een opmerking in de constateert geen sprake van mogelijke categorie geen risico (rand-)voorwaarden, gezondheidsschade kan ook positief zijn. praktijken of processen voor de cliënt. die afwijken van de norm. Pagina 20 van 20