Inhoud. Intro: Thomas Uitgaan van kracht Interpersoonlijk intelligent! Muzikaal-ritmisch intelligent! Intermezzo: Bert 15

Transcriptie

1 Inhoud Intro: Thomas 1 1. Uitgaan van kracht 4 2. Interpersoonlijk intelligent! 8 3. Muzikaal-ritmisch intelligent! Intermezzo: Bert Logisch-mathematisch intelligent! Visueel-ruimtelijk intelligent! Lichamelijk-kinesthetisch intelligent! Intermezzo: Deborah Intrapersoonlijk intelligent! Naturalistisch intelligent! Verbaal-linguïstisch intelligent! De intelligenties op een rij Observatiepunten intelligenties Bronnen 48

2 Intro: 'Thomas' 1 Het was lekker weer, de zon scheen. Een meevaller, want ze hadden slecht weer afgegeven (en inderdaad zou het later op de dag nog gaan stortregenen). Ik liep op de Dam vlak voor Krasnapolsky toen er ineens iemand de hoek om gestommeld kwam. Gestommeld, gewaggeld: hij liep behoorlijk snel en daarbij was het net of hij per stap heel zijn gewicht verplaatste op het been dat hij vooruit zette. Een opvallende motoriek (zou de schoolarts zeggen). Intro Thomas Hallo Hoi, zei ik tot mijn eigen verbazing. Hallo! wankelde hij verder. Die ken ik, realiseerde ik me. Wat overigens wel en niet waar was: het was Thomas Acda van het duo Acda en De Munnik. Die ken ik wel, maar alleen van tv en cd. Terwijl ik verder de Damstraat inliep bleek een van hun liedjes zich hardnekkig in mijn hoofd gevestigd te hebben. Althans: een refrein, het bleef de hele dag steeds weer naar boven komen. De rest van de dag kon u mij meehummend tegenkomen in Amsterdam, in de trein en weer terug in Vlissingen. Ik ben mezelf niet Of al die jaren nooit geweest Ik ben de schoenmaker op het verkeerde feest Ik ben mezelf niet of nooit geweest Partners Wat ik daar deed? Ik kwam net uit een bespreking met mensen van het ABC. Zij zijn erg geïnteresseerd in de manier waarop wij de principes van Meervoudige Intelligentie praktisch vertalen in het onderwijs. We bespraken hoe ze met ons samen die werkwijze ook voor de Amsterdamse scholen zouden kunnen gebruiken. Zo n soort samenwer-

3 2 king hebben we trouwens inmiddels al met veel organisaties in Nederland. Zij gebruiken de door ons ontwikkelde programma s, boeken en materialen voor de scholen in hun eigen regio s. Het zijn onze partners in het streven zoveel mogelijk leerlingen én leraren te laten profiteren van de betere resultaten en de toename van werkplezier die het werken met MI met zich meebrengt. Beperkt intelligent Ik liep dus nog met MI (Meervoudige Intelligentie) in m n hoofd toen ik eerst Thomas Acda en later dat liedje tegenkwam. Het ging dan ook ineens over MI in school, dat liedje: bij onze MI aanpak streven we na om alle leerstof aan te laten sluiten bij de diverse sterke kanten van elke leerling. Er zijn acht van de sterke kanten (acht intelligenties ). Traditioneel sluit onderwijs vooral aan bij de Verbaal-linguïstische intelligentie (lezen, schrijven, praten, luisteren) en bij de Logisch-mathematische intelligentie (omgaan met hoeveelheden en abstracte begrippen, logisch denken). Moeilijk Leerlingen die sterk zijn in andere intelligenties hebben daardoor moeilijker toegang tot de leerstof. * Ze kunnen op school niet goed leren vanuit hún sterke kanten, de talenten die ze van zichzelf hebben. Daarom slaat die ene zin uit het liedje op hun schooltijd. Ik ben mezelf niet en al die jaren nooit geweest. * Ze moeten zich aanpassen aan het beperkte aantal intelligenties dat van oudsher ingebouwd zit in het onderwijsprogramma, ook als daar nu net niet hun talenten liggen. Ik ben de schoenmaker bij de verkeerde leest. Wij als onderwijsmensen staan nu voor de uitdaging om via de MI aanpak de leerstof toegankelijk te maken voor alle leerlingen. Door alles zo aan te bieden dat iedere sterke kant, elk talent, iedere intelligentie geactiveerd wordt. Daarmee verandert het Acda & De Munnik liedje in z n tegendeel: Ik kan mezelf zijn En zo leer ik ook het meest Voor elke schoenmaker is er de juiste leest Ik kan mezelf zijn, ik leer het meest

4 Dit boekje In dit boekje geef ik een overzicht van de toepassing van Meervoudige Intelligentie op school. Na een algemeen hoofdstuk worden alle intelligenties behandeld: Wat valt er onder die intelligentie? Hoe kun je hem bij leerlingen herkennen? Welke activiteiten stimuleren de intelligentie? Een voorbeeld van zo n activiteit. Deze hoofdstukken zijn een bewerking van 9 columns die ik schreef voor het tijdschrift JSW, onder de kop IQ+. Om het overzicht te completeren zijn daarna samenvattingen opgenomen van de kenmerken van de acht intelligenties en de observatiepunten die u kunt gebruiken als u een indruk wilt krijgen van het intelligentieprofiel van een leerling. 3 Er is veel meer over te lezen en er zijn allerlei praktische hulpmiddelen beschikbaar. Kijk op Daar vindt u ook de organisaties in Nederland die workshops en trainingen verzorgen over deze gestructureerde manier van MI toepassen in de school. U kunt daarvoor ook bij andere organisaties terecht dan die van het MI Netwerk NL, die hebben echter over het algemeen een globalere, minder gestructureerde aanpak, waarbij de uitwerking naar de praktijk niet of slechts gedeeltelijk aanwezig is. Ik hoop dat dit boekje een goed overzicht biedt. Uw commentaar is meer dan welkom op dkopmels@bazalt.nl. Dook Kopmels

5 1 4 Uitgaan van Kracht Uitgaan van Kracht Intelligentie Parijs 1904: de Franse minister van onderwijs vraagt de psycholoog Alfred Binet iets te ontwerpen waardoor die leerlingen geselecteerd kunnen worden die het risico lopen te mislukken in het basisonderwijs. Binet ontwikkelde de eerste intelligentietest. Het idee ontstond dat er iets was dat intelligentie genoemd werd, wat objectief gemeten kon worden en teruggebracht tot één getal, het IQ. Harvard, eind van de 20e eeuw: Howard Gardner zet grote vraagtekens bij dit idee. Zeker bij de aanname dat iedereen een vaste hoeveelheid intelligentie heeft, waarmee je wordt geboren en waarmee je het moet doen de rest van je leven. Veel intelligent gedrag is namelijk leerbaar. En: menselijke capaciteiten zijn veel breder dan het beperkte gebied dat door het IQ bestreken wordt. En dan wordt IQ ook nog getest buiten de leeromgeving met geïsoleerde opdrachten die iemand nooit eerder deed en waarschijnlijk ook nooit meer zal doen. Intelligentie heeft, volgens Gardner, vooral betrekking op de bekwaamheid om 1. problemen op te lossen, 2. vragen op te roepen, 3. iets te vervaardigen (bouwsel, schrijfsel, contact, product) in een gewone en betekenisvolle omgeving. Benutten van sterktes Nu we intelligentie zo breed en betekenisvol kunnen hanteren, geeft dat veel praktische mogelijkheden. De acht intelligenties zoals Gardner die onderscheidt, leveren evenzovele competenties van leerlingen op.

6 De acht intelligenties zijn: Verbaal-linguïstische intelligentie 5 Logisch-mathematische intelligentie Visueel-ruimtelijke intelligentie Muzikaal-ritmische intelligentie Lichamelijk-kinesthetische intelligentie Naturalistische intelligentie Interpersoonlijke intelligentie Intrapersoonlijke intelligentie

7 Robbert 6 Robbert is in taalgebruik (Verbaal-linguïstische intelligentie) niet zo sterk ontwikkeld, maar is wel een scherpe, gedetailleerde waarnemer met oog voor kleine verschillen en overeenkomsten tussen planten, dieren, voorwerpen (Naturalistische intelligentie). Hij is ook graag met zijn lijf iets aan het doen (Lichamelijk-kinesthetische intelligentie) Als we zijn sterktes benutten zorgen we er in elk geval voor dat hij daarin op school goed gestimuleerd wordt (1), met erkenning van zijn talenten door onszelf en door medeleerlingen (2). En: in ons taalonderwijs (Robbert s minder sterke kant) nemen we activiteiten op waardoor Robbert via handelend bezig zijn en via scherp waarnemen zich met de taal-leerstof kan bezig houden (3). Zo gebruiken we zijn sterkere intelligenties als toegang tot minder sterke leerstof. Hints Bij Robbert werkt Hints goed om hem woordbetekenissen te laten leren: samen met andere leerlingen is hij bezig een rijtje woorden uit te beelden, die dan door anderen geraden moeten worden (en omgekeerd). Zijn leerkracht vertelde hoe hij Hints speelde met een rijtje uit de taalmethode: glibberen, golven, misselijk, regeren, enzovoort. Later kreeg hij een meerkeuzetoets waarbij hij de juiste omschrijving bij een woord moest aankruisen. Hij keek bij elk woord omhoog, alsof hij Hints voor zich zag. Met een lachje om zijn lippen kruiste hij een antwoord aan. Ik was niet zo zeer verbaasd dat hij een goede score haalde, zei ze. Maar ik had hem nog nooit zien lachen tijdens een taaltoets! Matchen, stretchen en vieren Spencer Kagan ontwikkelde de praktische toepassing van de MI theorie. Hij noemt wat ik hierboven beschreef: matchen, stretchen en vieren. Ik zette er cijfers bij. Matchen(3) is leerstof koppelen aan sterke intelligenties, stretchen(1) is het ontwikkelen van álle intelligenties, vieren(2) is het expliciet waarderen van ieders sterktes.

8 Didactische structuren Hints is een van de meer dan 100 werkvormen, ontwikkeld door Kagan, waarvan uitgezocht is op welke intelligentie ze een beroep doen. Met behulp van deze didactische structuren kan elke les omgebouwd worden tot een MI les. In de volgende hoofdstukken zal ik telkens één intelligentie beschrijven met de nadruk op: wat is het, hoe herkent u het bij leerlingen, wat moet u die leerlingen vooral laten doen? Met daarbij een praktijkvoorbeeld van een didactische structuur. 7 Meer informatie Kagan: Meervoudige Intelligentie, het complete MI-boek, Bazalt, 3e druk ISBN: MI Kaartenspel, Bazalt, 3e druk Op een speelse manier een indruk krijgen van de diverse intelligenties van de leerlingen