Promotie onderzoek. Preventieve aanpak van ernstige leesproblemen. Haytske Zijlstra

Transcriptie

1 Promotie onderzoek Preventieve aanpak van ernstige leesproblemen Haytske Zijlstra

2 Leren lezen Echter.het leren lezen is niet voor alle kinderen zo leuk en vanzelfsprekend

3 Het probleem Grote individuele verschillen tussen leerlingen Voorzien in de individuele niveaus/behoeften van lln Veel maatregelen zijn gepasseerd Toch zijn er te veel leerlingen met een leesachterstand Inclusief leerlingen die verwezen worden naar dyslexiezorg Deze groep lln loopt een vergroot risico op secundaire problematiek Oplossingen liggen nu vooral buiten de klas Primair een onderwijsprobleem

4 IV Behandeling ± 3-4% III Intensief individueel ±15% II Kleine groepjes ±25% zwaksten I Leesonderwijs Alle leerlingen Aan ±25% v.d. lln. gedurende de sensitieve periode vroeg starten Voortzetten Screening risico kleuters

5 Vroegtijdige screening Midden Gr2 (363 oudste kleuters,48 klassen, 13 scholen) Cognitieve voorspellers Letterkennis Fonologische vaardigheden (p-oe-s = poes of poes of (p)oes) Familiare factoren Wel/geen dyslexie in de familie Letters MGr % zwaksten Geen risico

6 Individuele begeleide instructie aan de 25% zwaksten? 4-8 lln per klas lopen risico

7 Waarom al starten in Groep 2? 1. Het ene kind heeft meer (expliciete) voorbereiding nodig dan een ander Norm Mid Gr3 Groep 2 Groep 3 Interventie effecten letterkennis 2.Interesse/zelfvertrouwen/taakgerichtheid Toen hij 6 jaar was, had hij nog steeds geen zin in groep 3, want hij herkende geen enkele letter en kon de leerspelletjes niet goed meedoen. Na het oefenen met Bouw had hij veel meer zelfvertrouwen en zin in groep 3. Hij had ook opeens interesse voor woorden bijvoorbeeld op straat. Ouders van FR leerling 3. Vergemakkelijkt de doorgaande lijn van een interventie Gr 3 = grote veranderingen en nieuwe eisen Daarnaast starten van een interventie = te veel Implementatie is lastig aan het begin van een schooljaar (zeker in Gr3 als de focus op de groep ligt)

8 Nog een aantal Groep 2 ervaringen In het begin was het even pittig, maar na een paar lessen leerde mijn dochter zich meer focussen op de taakjes en begon leren ook steeds leuker en interessant te vinden. Bouw! was voor haar een goede voorbereiding op groep 3. Ouder van risico leerling zonder FR Op school ben ik nog steeds heel blij met het programma Bouw! Elke keer weer zie ik risico lln opeens groeien in het lezen, de meeste lln. komen door het programma op het niveau waar je ze wilt hebben. IB-er Ook leuk is dat ex Bouw leerlingen nu tutoren zijn. Zij weten als geen ander waar de moeilijkheden liggen. IB-er

9 Voor de lexima presentatie hier nog het programma uitleggen - o.a opbouw en inhoud op theorie gebaseerd targeted content active ingredients De interventie Bouw! Actieprogramma Onderwijsbewijs Hoofdcomponenten: Individueel (met non professional) Voor en voortzetten gedurende de fase van het leren lezen Oefeningen op theorie-gebaseerd Zicht op voortgang (tussentijdse toetsen) en uitvoering (automatisch & digitaal opgeslagen) Instructiebalken/teksten voor tutoren star stal stap paai waai

10 Implementatie in de praktijk De uitvoering thuis en op school Groep 2 tutoren 82% ouders, 18% vrijwilligers Groep 3 en 4 (200 lln., incl. startgroep 3 project) 30% vrijwilliger 25% ouders 25% oudere leerlingen (soms in combinatie met vrijwilliger) 20% Ass/stagiair 2.Implementatie kwaliteit en kwantiteit Kwantiteit (via de digitale logboeken) Kwaliteit (video observaties) Tutor instructie en emotionele ondersteuning Taakgerichtheid van het kind

11 Implementatie in de praktijk Belangrijkste bevindingen 87% van de tutoren gaf adequate instructie en ondersteuning (aangepast aan het kind) De taakgerichtheid van bijna alle kinderen was voldoende. Significant hoger in groep 3 (groei in ontwikkeling). Er waren wel grote individuele verschillen (vold. - zeer goed) Kwantiteit was over het algemeen voldoende (67%), maar aantal sessies varieerde (1 dag versus 5 dagen p/wk). Voorspellers van leesresultaten Risico leerlingen met hogere oefenfrequentie en meer lessen behaalden hogere leesresultaten (ook significante voorspeller na de zomerstop en eerste 2 maanden van groep 3) Leerlingen die een hoge taakgerichtheid lieten zien tijdens de lessen behaalden betere leesresultaten

12 Effecten van de interventie Randomised controlled trial Kunnen (ernstige) leesproblemen en secundaire problematiek gereduceerd worden? Minder verwijzing naar dyslexie zorg? Zijn er transfer effecten te vinden voor niet-getrainde vaardigheden? Welke verschillen in interventie effecten zijn er tussen de risicoleerlingen: nofr en FR? lage beginnende geletterdheid lage geletterdheid + dyslectische ouder Leerlingen hadden Nederlands als 1 e thuistaal. Soms wel een aanvullende taal. (vanwege het bepalen van FR)

13 Mid Gr2 Uit ±72% Geen NL gesproken thuis ±10% verhuisd ±18% blijven zitten in Gr2

14 Effecten van de interventie Leesontwikkeling (woorden per minuut) 1 jr Follow up 60 e RT buiten de klas Eerste effecten lees snelheid nofr FR 35 e 12 e Groep 3 Groep 4 Groep 3 Groep 4 Groep 5 De blauwe pijl geeft de interventie weer

15 Effecten van de interventie Aantal sessies/winst technisch lezen nofr FR hebben gemiddeld een derde meer sessies nodig dan nofr Onderliggende probleem Ontluikende geletterdheid Persistenter FR Groep 3 Groep 4 Winst DMT pas in 2 e helft Gr3 voor beide groepen! Ondanks behaalde effecten beginnende leesvaardigheden Laatste fase van de interventie (1 e helft Gr4) Winst voor nofr neemt nog meer toe Ook nog steeds winst for FR

16 Effecten van de interventie Belangrijkste bevindingen Halvering van (zeer) zwakke lezers Verwijzing dyslexie zorg (Mid Gr6) 2-3x minder vaak gegeven Bouw Groep 5 (DMT) Bouw Transfer effecten AVI en Klepel Spelling, maar alleen nofr Bouw scoort gemiddeld (40 e perc) FR Bouw scoort e perc (spelling) FR Controle scoort 5 e perc (spelling) Minder leerlingen laag zelfbeeld 10% 33% 23% 53% Waarom profiteren niet alle lln.? nofr FR

17 Response-to-intervention Case-series (individuele ontwikkeling) nonresponders responders Ernst van het risico profiel Implementatie van de interventie Sociaal-emotionele factoren Individuele variatie???

18 Response-to-intervention Belangrijkste bevindingen Ernst van het risico profiel Nonresponders zijn te matchen met responders, maar nooit helemaal 1-1 Geen duidelijke beschermende factor te vinden die het verschil maakt Implementatie van de interventie Responders vaker een gunstigere implementatie (veel oefenen loont) Ouders van responders oefenen het vaakst Sociaal-emotionele factoren Nonresponders vaker een negatief zelfbeeld (geen causaal verband) Tot slot Grote individuele variatie (profiel) blijft, ook als je probeert te matchen Mogelijk ook nog andere niet gemeten verklaringen voor nonresponse? Dyslexie moet vooral blijken door interventie Didactische resistentie aantonen door veel te oefenen en op tijd te beginnen

19 Conclusie Aanpak van leesproblemen Wees er op tijd meteen bij No quick fix Waarborgen van de effectieve leer en instructie tijd Dyslexie moet blijken What is versus what could be Geen plan voor elke leerling apart, maar interventie Geintegreerde aanpak/ schoolplan met individualisering in een interventie programma op maat