Economische effectmeting toerisme en recreatie Bergen (L)

Transcriptie

1 Economische effectmeting toerisme en recreatie Bergen (L) Rapportage in opdracht van de Gemeente Bergen (L) Oktober 2009 Projectnummer MONIT Postbus EV Breda tel.: fax:

2 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Aanleiding Doel en aanpak studie Leeswijzer 3 2. TOERISTISCHE AANBODSTRUCTUUR Inleiding Verblijfstoeristisch aanbod Dagrecreatief aanbod 5 3. OMVANG BEZOEK Verblijfstoeristisch bezoek Dagrecreatief bezoek 7 4. ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE Inleiding Economische betekenis toerisme Bergen Economische betekenis in perspectief Economische betekenis toerisme 2008 naar categorie Verblijfstoerisme Dagtoerisme 10.

3 1. INLEIDING 1.1. Aanleiding Recent heeft ons bureau onderzoek gedaan naar de economische betekenis van toerisme en recreatie in de Regio Venlo. Momenteel bestaat er bij de gemeente Bergen behoefte aan inzicht in de onderzoeksresultaten van deze gemeente. is gevraagd de economische betekenis van recreatie en toerisme in Bergen in kaart te brengen op basis van de reeds aanwezige onderzoeksresultaten. Deze rapportage geeft de resultaten weer van het onderzoek naar de economische betekenis in de gemeente Bergen (2008). De grenzen van de gemeente in het westen en oosten vallen samen met de rivier de Maas en de Nederlands-Duitse grens. In het noorden grenst Bergen aan de gemeente Gennep en in het zuiden aan de gemeente Arcen en Velden. De gemeente Bergen telt ruim inwoners, verdeeld over de woonkernen Afferden, Aijen, Bergen, Nieuw Bergen, Siebengewald, Well en Wellerlooi Doel en aanpak studie Doel van deze studie is inzicht te geven in de huidige economische betekenis uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid van toerisme en recreatie in de gemeente Bergen (L). Voor de afbakening en methodiek van het onderzoek wordt verwezen naar de bijlage Leeswijzer Deze rapportage is als volgt opgebouwd: Eerst is de structuur van het aanbod beschreven (hoofdstuk 2); Vervolgens is ingegaan op het gebruik van het aanbod (hoofdstuk 3); Tot slot is de economische betekenis van toerisme en recreatie in de gemeente Bergen in 2008 geraamd (hoofdstuk 4). 1 Voor een uitgebreide omschrijving, kan het rapport Economische effectmeting toerisme en recreatie regio Venlo als naslagwerk gebruikt worden. 3

4 2. TOERISTISCHE AANBODSTRUCTUUR 2.1. Inleiding In dit hoofdstuk is de structuur geschetst van het toeristisch-recreatief aanbod in de gemeente Bergen. Hierbij wordt eerst ingegaan op het verblijftoeristische aanbod (2.2.) en vervolgens op het dagrecreatieve aanbod (2.3.) Verblijfstoeristisch aanbod Tabel 2.1. geeft een overzicht van het aantal bedrijven dat actief is in de 10 categorieën zoals deze zijn onderscheiden in dit onderzoek. In totaal zijn 51 bedrijven actief in de gemeente in de verblijfstoeristische sector. De gemeente heeft het grootste aanbod (aantal bedrijven) in minicampings, gevolgd door Bed & Breakfast accommodaties. Tabel 2.1. Aanbod verblijfstoerisme Bergen 2008 Aantal bedrijven Bed & Breakfast 10 Hotels/pensions standard 2 Hotels middenklasse en luxe 4 Bungalowparken (> 5 eenheden) 1 Huisjes/appartementen 6 Minicampings 8 Campings (regulier) 11 Camperplaatsen 2 Groepsaccommodaties 6 Jachthavens 1 Totaal 51 Hotels, pensions en bed & breakfast De gemeente Bergen telde vorig jaar in totaal 16 hotels, pensions en bed & breakfasts met 78 kamers en ongeveer 160 bedden. De onderverdeling naar type bedrijven is te zien in tabel 2.2. Tabel 2.2. Aanbod hotels, pensions en bed & breakfast Aantal Aantal kamers Aantal bedden bedrijven B&B Hotels/penions standaard Hotels middenklasse en luxe Totaal Vakantiehuisjes en appartementen De gemeente Bergen heeft 7 aanbieders die vakantiehuisjes en appartementen aanbieden. Vakantiepark Leukermeer in Well is de grootste aanbieder met 88 huisjes en 440 bedden. Tabel 2.3. Aanbod vakantiehuisjes en appartementen 2008 Aantal bedrijven 7 Aantal huisjes/appartementen 97 Aantal bedden 492 4

5 Campings In 2008 telde de gemeente Bergen 11 reguliere campings met 531 toeristische plaatsen (incl. trekkershutten) en vaste plaatsen. De totale kampeercapaciteit op reguliere campings bedroeg daarmee plaatsen (zie tabel 2.4.). De minicampings zijn goed voor 165 toeristische plaatsen en 1 vaste plaats. Tabel 2.4. Aanbod campings gemeente Bergen 2008 Reguliere camping Minicampings Totaal Aantal bedrijven Aantal toeristische plaatsen Aantal vaste plaatsen Aantal plaatsen (totaal) Een laag percentage vaste standplaatsen betekent dat het gebied meer toeristisch is. De gemeente Bergen heeft in vergelijking met de andere gemeenten in de regio Venlo relatief weinig toeristische standplaatsen (circa 32% van het aantal plaatsen in dit deelgebied betreft toeristische plaatsen, tegen gemiddeld 43% voor de hele regio). Groepsaccommodaties De gemeente Bergen telt 6 groepsaccommodaties met in totaal 325 bedden. Camperplaatsen De gemeente Bergen telt 2 locaties waar campers kunnen kamperen 2, deze bieden samen plaats aan circa 32 campers. Jachthavens In Bergen is 1 jachthaven gevestigd, met 350 vaste plaatsen en 50 plaatsen voor passanten Dagrecreatief aanbod In Bergen zijn talrijke dagrecreatieve activiteiten mogelijk zoals fietsen, wandelen, zwemmen, een bezoek aan een bezienswaardigheid of evenement, etc. Het aanbod heeft voornamelijk een extensief karakter. De gemeente heeft geen aanbod in de categorieën Entertainment en Musea en bezienswaardigheden 3. Deze categorieën komen dan ook niet meer terug in deze rapportage. Attracties Filia Mosae (rondvaarten op de Maas) is een belangrijke attractie in de gemeente Bergen. Het aanbod aan attracties en bezienswaardigheden in de gemeente Bergen is overwegend kleinschalig. In het gebied liggen geen grote attractie- of themaparken met een groot marktbereik waarvan de gemeente kan profiteren Buiten de campings. Met meer dan bezoekers per jaar. Zwembaden zijn niet meegenomen in het onderzoek. 5

6 Evenementen In de gemeente Bergen worden jaarlijks de volgende evenementen 5 georganiseerd: Jaarmarkt Bergen; Strasseparty; Siebengewald; Lichtjesoptocht (Carnavalsvereniging). Routegebonden recreatie Onder routegebonden recreatie wordt zowel wandelen, fietsen en een tochtje met de auto verstaan (al dan niet in georganiseerd verband). De gemeente Bergen kent met haar bossen, maasweides en vennen ruime mogelijkheden hiertoe. Golf In de gemeente Bergen zijn 2 golfbanen gelegen met in totaal 27 holes. Zakelijk dagtoerisme Op basis van inventarisatie blijken 2 bedrijven in de gemeente actief op deze markt (Hotel Heerenwaard en Hostellerie De Hamert). 5 In het onderzoek zijn evenementen meegenomen met meer dan bezoekers per jaar en met een minimaal bovenlokale/regionale aantrekkingskracht. 6

7 3. OMVANG BEZOEK 3.1. Verblijfstoeristisch bezoek In de gemeente Bergen vonden in 2008 ruim toeristische overnachtingen plaats. Hierin zijn niet opgenomen de overnachtingen op vaste plaatsen (jaar- en seizoenplaatsen) op campings en vaste ligplaatsen in jachthavens 6. Zakelijke overnachtingen in hotels, etc. zijn wel meegenomen. In onderstaande tabel is het aantal toeristische overnachtingen weergegeven per logiesvorm. Hieruit kan worden afgelezen dat meer dan de helft (51%) van de overnachtingen in de categorie Campings toeristisch plaatsvindt. Met ruim overnachtingen zijn bungalowparken (> 5 eenheden) de tweede logiesvorm in de gemeente wat betreft het aantal overnachtingen. Tabel 3.1. Toeristische overnachtingen Bergen naar logiesvorm (2008) Overnachtingen Bed & Breakfast (0,6%) Hotels/pensions standaard 536 (0,3%) Hotels middenklasse en luxe (6,1%) Bungalowparken (> 5 eenheden) (29,6%) Huisjes/appartementen (1,4%) Minicampings (5,1%) Campings toeristisch (50,0%) Camperplaatsen 298 (0,1%) Groepsaccommodaties (5,4%) Jachthavens passanten (1,5%) Totaal (100,0%) 3.2. Dagrecreatief bezoek In de gemeente Bergen vonden in 2008 bijna 0,6 miljoen dagtochten plaats. Hiervan heeft 86% betrekking op routegebonden buitenrecreatie. Golf en evenementen zijn beiden goed voor ruim 6% van de dagbezoeken. Tabel 3.2. Dagbezoek gemeente Bergen naar type dagtocht (2008) Bezoeken Attracties (1,4%) Evenementen (6,1%) Routegebonden buitenrecreatie (86,0%) Golf (6,4%) Zakelijk dagtoerisme (0,2%) Totaal (100,0%) 6 De economische betekenis van dit aanbod is in deze monitor meegenomen op basis van bestedingen per (lig)plaats op jaarbasis. 7

8 4. ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE 4.1. Inleiding In dit hoofdstuk zal worden ingegaan op de economische betekenis van toerisme en recreatie in de gemeente Bergen 7, uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid. Voor het verblijfstoerisme is de betekenis berekend aan de hand van het aantal toeristische overnachtingen en het aantal (bezette) vaste plaatsen 8. Voor het dagtoerisme is de economische betekenis berekend aan de hand van het aantal dagbezoeken. Eerst wordt de economische betekenis voor de hele gemeente weergeven (4.2.). Vervolgens is deze economische betekenis in perspectief geplaatst (4.3.). Tot slot is de betekenis nader uitgesplitst naar categorie (4.3.) Economische betekenis toerisme Bergen Toeristische recreatieve bestedingen bedragen ruim 21 miljoen De totale omvang van de bestedingen die voortvloeien uit toerisme en recreatie in de gemeente Bergen wordt geraamd op ruim 21 miljoen. Dit gaat gepaard met een werkgelegenheid van 244 FTE (zie tabel 4.1.) Tabel 4.1. Economische betekenis toerisme gemeente Bergen (2008) Categorie Bestedingen () Werkgelegenheid (FTE) Verblijfstoerisme 16,2 miljoen (75%) 191 (78%) Dagtoerisme 5,4 miljoen (25%) 53 (22%) Totaal 21,6 miljoen (100%) 244 (100%) Toerisme en recreatie schept werk voor personen Doordat de werkgelegenheid in toerisme naast fulltime banen (grotendeels) uit parttime werk en deels seizoenswerk bestaat, correspondeert dit met banen. Bredere betekenis De economische betekenis van toerisme is erg belangrijk, niet alleen kwantitatief (bestedingen, werkgelegenheid) maar ook kwalitatief 9. Zo geeft toerisme spin-off naar andere sectoren. Zo komen de bestedingen (en daarmee de werkgelegenheid) niet alleen bij de toeristische bedrijven (m.n. sectoren logies en entree) terecht, maar ook daarbuiten zoals in de horeca, detailhandel, vervoer, etc. Tabel 4.2. toont de verdeling van de bestedingen (zie ook figuur 4.1. op de volgende pagina) en de werkgelegenheid naar de verschillende uitgavencategorieën/sectoren De werkwijze om tot toeristische bestedingen en werkgelegenheid te komen is toegelicht in bijlage 2. Dit geldt voor zowel vaste kampeerplaatsen als vast ligplaatsen in jachthavens. De economische betekenis van de vaste (lig) plaatsen is in deze monitor meegenomen op basis van bestedingen per (lig)plaats op jaarbasis. Tevens biedt de sector werk aan mensen met relatief lage opleidingsniveaus en is de sector ook belangrijk voor een wervend woon- en leefmilieu en het vestigingsklimaat (om mensen en bedrijven te werven en vast te houden). 8

9 Tabel 4.2. Verdeling bestedingen en werkgelegenheid naar sectoren Bestedingen () Werkgelegenheid (FTE) Logies 5,8 miljoen (27%) 61 (25%) Horeca 5,8 miljoen (27%) 41 (17%) Detailhandel 4,2 miljoen (20%) 25 (10%) Entree 2,4 miljoen (11%) 16 (7%) Vervoer 3,4 miljoen (16%) 8 (3%) Overig 26 (11%) Direct 178 (73%) Indirect 66 (27%) Totaal 21,6 miljoen (100%) 244 (100%) Figuur 4.1. Verdeling toeristische bestedingen gemeente Bergen 16% 27% 11% 20% 27% Logies Horeca Detailhandel Entree Vervoer 4.3. Economische betekenis in perspectief Het is niet alleen van belang om inzicht te hebben in de absolute economische betekenis van toerisme en recreatie in de gemeente Bergen, het is ook relevant inzicht te hebben in het aandeel binnen de totale werkgelegenheid van de gemeente. Tevens is het relevant te kijken naar het aandeel van Bergen in de regio Maasduinen. Het totaal aantal banen in de gemeente Bergen bedraagt circa (Bron: CBS, cijfers december 2007). Het aandeel van de werkgelegenheid die voortvloeit uit de toeristische bestedingen ( banen) in de totale werkgelegenheid in de gemeente Bergen komt hierdoor neer op circa 10%. Voor de regio Venlo is dit aandeel circa 11%. Dit is relatief hoog 10. Tabel 4.3. Aandeel werkgelegenheid recreatie en toerisme Aandeel t-r werkgelegenheid in totale werkgelegenheid (in %) Gemeente Bergen 10 % Regio Venlo 11% Het aandeel banen in de toeristisch-recreatieve sector in de gemeente Bergen ten opzichte van de regio Maasduinen ligt op circa 21%. 10 Het landelijk gemiddelde bedraagt ongeveer 5% (wel op andere wijze gemeten). Enkele uitkomsten van vergelijkbare recent door ons bureau uitgevoerde onderzoeken zijn 5% in Flevoland en 8% in de Regio Arnhem-Nijmegen. 9

10 4.4. Economische betekenis toerisme 2008 naar categorie Verblijfsoerisme in Bergen goed voor 75% van de bestedingen In deze paragraaf is nader bekeken hoe de economische betekenis van recreatie en toerisme in de gemeente Bergen is opgebouwd. Uit tabel 4.1. op de volgende pagina kan worden afgelezen dat circa 75% van de bestedingen wordt gegenereerd door het verblijfstoerisme. Het dagtoerisme is goed voor 25% van de toeristisch-recreatieve bestedingen in de regio Verblijfstoerisme De verblijfstoeristische bestedingen in de gemeente Bergen in 2008 zijn geraamd op ruim 16 miljoen. De werkgelegenheid wordt ingeschat op circa 190 FTE (fulltime equivalenten). Kampeersector belangrijkste verblijfstoeristische sector In tabel 4.4. is aangegeven hoe de bestedingen en werkgelegenheid zijn verdeeld over de verschillende verblijfstoeristische categorieën. Hieruit blijkt duidelijk dat met name de vaste kampeerplaatsen een grote bijdrage (37%) leveren aan de economische betekenis van het verblijfstoerisme in Bergen. De hele kampeersector is goed voor ruim de helft van de verblijfstoeristische bestedingen. Tabel 4.4. Economische betekenis verblijfstoerisme gemeente Bergen (2008) Categorie Bestedingen () Werkgelegenheid (FTE) Bed & Breakfast accomodaties 0,1 miljoen 1% 1 0% Hotels/pensions standard 0,0 miljoen 0% 1 0% Hotels middenklasse/luxe 2,0 miljoen 12% 23 12% Bungalowparken 3,2 miljoen 20% 41 21% Huisjes/appartementen 0,1 miljoen 1% 2 1% Mini- en boerderijcampings 0,2 miljoen 1% 3 1% Campings toeristisch 3,0 miljoen 19% 33 18% Campings vast 6,0 miljoen 37% 71 37% Camperplaatsen 0,0 miljoen 0% 0 0% Groepsaccommodaties 0,3 miljoen 2% 4 2% Watersport passanten 0,1 miljoen 1% 1 1% Watersport vast 1,0 miljoen 6% 12 6% Totaal 16,2 miljoen 100% % Dagtoerisme De bestedingen die gepaard gaan met het dagtoerisme in Bergen kunnen geraamd worden op circa 5,4 miljoen. De werkgelegenheid die hieruit voortvloeit bedraagt 53 FTE. In tabel 4.5. is weergegeven hoe dit verdeeld is over de verschillende dagtoeristische categorieën. Tabel 4.5. Economische betekenis dagtoerisme gemeente Bergen (2008) Categorie Bestedingen () Werkgelegenheid (FTE) Attracties 0,2 miljoen 4% 2 4% Evenementen 0,5 miljoen 10% 5 10% Routegebonden buitenrecreatie 2,8 miljoen 52% 26 49% Golf 1,8 miljoen 34% 19 36% Zakelijk dagtoerisme 0,0 miljoen 0% 0 0% Totaal 5,4 miljoen 100% % 10

11 Routegebonden buitenrecreatie belangrijkste dagrecreatieve activiteit Hieruit kan worden afgelezen dat de routegebonden buitenrecreatie de belangrijkste bijdrage levert aan de economische betekenis van het dagtoerisme in de gemeente Bergen (met 52% van de bestedingen). Golf is goed voor 34% van de dagtoeristische bestedingen. 11

12 Bijlage 1 Afbakening onderzoek en methodiek Afbakening onderzoek De afbakening van het onderzoek heeft geleid tot 12 verblijfstoeristische categorieën en 8 dagtoeristische categorieën (zie tabel A.). Tabel A. Categoriale indeling toerisme Bergen Categorieën Verblijfstoerisme 1. Bed& Breakfast accomodaties 2. Hotel/pensions standaard (0-2*) 3. Hotels middenklasse en luxe (3-5*) 4. Bungalowparken (> 5 eenheden) 5. Appartementen/vakantiehuisjes (< 5 eenheden) 6. Mini- en boerderijcampings 7. Campings toeristisch 8. Campings vast 9. Camperplaatsen 10. Groepsaccommodaties 11. Watersport passanten 12. Watersport vast Dagtoerisme 13. Attracties 14. Musea en bezienswaardigheden 15. Evenementen 16. Routegebonden buitenrecreatie 17. Recreatief winkelen 18. Entertainment 19. Golf 20. Zakelijk dagtoerisme Methodiek Voor deze notitie is gebruik gemaakt van de onderzoeksresultaten van de Monitor Recreatie en Toerisme Regio Venlo. Om voor dit onderzoek de gewenste informatie op het gewenste detailniveau inzichtelijk te krijgen, zijn in dit onderzoek twee methodieken voor de verzameling van de data gehanteerd: Telefonische enquête; Deskresearch. Indien het aantal overnachtingen van een bedrijf onbekend is, is op basis van de gemiddelde bezetting per accommodatievorm (van de Regio Venlo) het aantal overnachtingen geraamd. Voor het dagtoerisme is niet gewerkt met een inschatting van het aantal bezoekers voor bedrijven waar het bezoekersaantal niet van bekend is. 12

13 Bijlage 2 Afbakening onderzoek en methodiek Werkwijze berekening bestedingen en werkgelegenheid De economische betekenis van toerisme uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid is geraamd door middel van toepassing van de methodiek zoals gehanteerd in het ZKA/RECRON Impactmodel. Deze methodiek is onderstaand schematisch weergegeven. Schema 1 Methodiek raming economische betekenis toerisme Input: overnachtingen/dagbezoeken en capaciteit x Bestedingen per persoon per categorie (naar sectoren) Output: bestedingen (totaal en naar sectoren) -/- BTW/accijns desbetreffende sector -/- Inkooppercentage desbetreffende sector Finale omzet per sector x Arbeidscoëfficiënten per sector Output: Werkgelegenheid in fte s (direct naar sectoren en indirect via multiplier) Bestedingen De berekening van de bestedingen geschiedt op basis van gemiddelde bestedingen per persoon per overnachting of dagtocht. Bij de categorieën campings vast en watersport vast worden de bestedingen berekend op basis van een vast tarief per plaats per jaar. In tabel 1 zijn de bestedingen per categorie weergegeven. Deze bestedingen zijn verdeeld over de volgende uitgavencategorieën: Logies (overnachtingskosten accommodatie); Horeca; Detailhandel; Entree (entreegelden, fietshuur, parkeergelden, etc); Vervoer. In deze bestedingen zijn alle uitgaven van de toeristen meegenomen, zowel de bestedingen op de toeristische bedrijven (bijvoorbeeld de kamerhuur en de verdere uitgaven, bijvoorbeeld aan eten en drinken) als bestedingen buiten deze bedrijven, zoals in bijvoorbeeld supermarkt, restaurant, aan fietsverhuur, (openbaar) vervoer, etc. Deze bestedingen zijn gebaseerd op analyses van de uitkomsten van de (telefonische) enquêtes in combinatie met deskresearch. In de tabel op de volgende pagina zijn de bestedingsprofielen voor de verschillende categorieën weergegeven. Zoals uit deze tabel kan worden afgelezen, verschillen de bestedingen per categorie. Zo geven bijvoorbeeld hotelgasten van middenklasse en luxe hotels (3-5 sterren) met gemiddeld 161,-- per dag beduidend meer uit dan toeristische kampeerders die gemiddeld ruim 29,-- per persoon per dag uitgeven tijdens hun kampeervakantie. 13

14 Tabel 1 Bestedingsprofielen Monitor Toerisme Regio Venlo Categorieën Eenheid Verblijfstoerisme Bed & Breakfast accomodaties 82,50 Per persoon per dag Hotels/pensions standaard 82,50 Per persoon per dag Hotels middenklasse/luxe 161,00 Per persoon per dag Bungalowparken 53,00 Per persoon per dag Huisjes/appartementen 43,00 Per persoon per dag Mini- en boerderijcampings 22,25 Per persoon per dag Campings toeristisch 29,25 Per persoon per dag Campings vast 4.185,00 Per plaats per jaar Camperplaatsen 19,40 Per persoon per dag Groepsaccommodaties 27,65 Per persoon per dag Watersport passanten 32,80 Per persoon per dag Watersport vast 2.900,00 Per ligplaats per jaar Dagtoerisme Attracties 26,55 Per bezoek Musea en bezienswaardigheden 12,50 Per bezoek Evenementen 15,45 Per bezoek Routegebonden buitenrecreatie 5,60 Per bezoek Recreatief winkelen 48,65 Per bezoek Entertainment 64,30 Per bezoek Golf 49,20 Per bezoek Zakelijk dagtoerisme 36,85 Per bezoek Werkgelegenheid De werkgelegenheid (per sector) kan worden berekend nadat de bestedingen per sector bekend zijn. Hiertoe dienen de totale bestedingen (per sector) te worden gecorrigeerd voor een tweetal effecten: BTW. De bestedingen zijn inclusief BTW. Aangezien de BTW geen directe invloed heeft op de werkgelegenheid in de sector, dient hiervoor een correctie plaats te vinden; Inkoopcomponent. Het aandeel inkoop van de sector levert immers geen werkgelegenheid in de desbetreffende sector maar genereert voornamelijk werkgelegenheid bij de producent van levensmiddelen en non-food (brandstof, etc). De omzet en werkgelegenheid behorende bij de inkoop wordt weergegeven onder de sector overig. In onderstaande tabel zijn de gehanteerde BTW/accijns- en inkooppercentages weergegeven. Deze zijn gebaseerd op deskresearch. Voor de sectoren, horeca, detailhandel en vervoer zijn samengestelde percentages gehanteerd omdat voor deze sectoren verschillende tarieven gelden. Tabel 2 BTW/accijns- en inkooppercentages Sector BTW/Accijns% Inkoop Logies 6,0% 0% Horeca 10,5% 30% Detailhandel 15,0% 60% Entree 6,0% 0% Vervoer 70,0% 20% Na deze correcties resulteert de finale afzet uit de toeristische bestedingen. De directe werkgelegenheid per sector wordt berekend door de finale afzet te vermenigvuldigen met de bijbehorende arbeidscoëfficiënt (weergegeven in termen van aantal mensjaren (FTE) werk per 1 miljoen finale afzet). 14

15 In tabel 3 staan de arbeidscoëfficiënten per sector vermeld. Deze zijn gebaseerd op deskresearch (bron: CBS). Tabel 3 Arbeidscoëfficiënten Economische sector Arbeidscoëfficiënt Logies 11,17 Horeca 11,17 Detailhandel 17,29 Entree 7,20 Vervoer 5,24 Overig 6,27 Na het vaststellen van de directe werkgelegenheid, kan de indirecte werkgelegenheid worden bepaald. Deze is m.n. het gevolg van toeleveranties (inkopen, productiemiddelen, bouwnijverheid, dienstverleners (banken, verzekeringsmaatschappijen, wasserij, etc)) die nodig zijn om de afzet in de diverse sectoren te kunnen realiseren. De indirecte werkgelegenheid is met behulp van een multiplier bepaald. Deze multiplier bedraagt 1,37. M.a.w. 1 FTE directe werkgelegenheid genereert 0,37 FTE indirecte werkgelegenheid. 15