Toeristisch-recreatieve monitor Regio Arnhem Nijmegen 2014 Economische betekenis sector anno 2014 en ontwikkeling

Transcriptie

1 Toeristisch-recreatieve monitor Regio Arnhem Nijmegen 2014 Economische betekenis sector anno 2014 en ontwikkeling Rapportage in opdracht van Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen Juni 2015 Projectnummer ZKA Consultants Biesbosweg 16C 5145 PZ Waalwijk tel.:

2 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING Aanleiding Doel Leeswijzer Verrichte werkzaamheden 6 2. TOELICHTING ONDERZOEK Inleiding Afbakening Methodiek 9 3. TOERISTISCH-RECREATIEF AANBOD Inleiding Verblijfstoeristisch aanbod Dagtoeristisch aanbod Zakelijk aanbod OMVANG BEZOEK Inleiding Verblijfstoeristisch bezoek Dagtoeristisch bezoek Zakelijk bezoek ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE Inleiding Economische betekenis toerisme en recreatie Economische betekenis naar categorie Economische betekenis naar regio ONTWIKKELING Inleiding Ontwikkeling aanbod Ontwikkeling bezoek Ontwikkeling economische betekenis Vergelijking economische betekenis met andere regio s Ontwikkeling van de bezetting in vergelijking met Nederland 39 1

3 SAMENVATTING Deze Monitor Toerisme en Recreatie is opgesteld in opdracht van het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen, met als doel inzicht te geven in de economische betekenis van toerisme en recreatie in die regio in Daarnaast geeft de monitor inzicht in de ontwikkeling van deze economische betekenis in de afgelopen drie jaar ( ). Reeds eerder (in 2005, 2009 en 2011) is deze monitor op vergelijkbare wijze uitgevoerd. De gemeente Doesburg is in 2014 aan de regionale afbakening toegevoegd. In de vergelijking (hoofdstuk 6) is deze gemeente niet opgenomen, maar deze is wel toegevoegd aan de economische betekenis (hoofdstuk 5). Uit het onderzoek dat aan deze rapportage is voorafgegaan, zijn de volgende drie ontwikkelingen gebleken: Sector van economische betekenis o Veel werkgelegenheid. De economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen in 2014 is circa 1,3 miljard en levert circa banen op (circa 6,5% van de regionale werkgelegenheid, een iets hoger aandeel dan landelijk). Daarmee is de sector qua werkgelegenheid in de regio groter dan (afzonderlijk) de bouwsector, de transportsector en de publieke sector; o Dagtoerisme verreweg dominant. De bestedingen in het verblijfstoerisme bedroegen circa 145,5 miljoen, het dagtoerisme leverde circa 1,2 miljard op en het zakelijke toerisme circa 33 miljoen. Binnen het verblijfstoerisme is de hotelsector met bestedingen van 96,8 miljoen verreweg de belangrijkste sector. In de dagtoeristische sector zijn de bestedingen van horecabezoek door met name inwoners ( 316,8 miljoen) en recreatief winkelen ( 529 miljoen) dominant. Met ruim 103 miljoen bestedingen blijft evenementen ook een belangrijke deelsector voor het dagtoerisme in de regio. Qua bezoekaantallen is buitenrecreatie een belangrijke sector; qua bestedingen minder; o Zakelijk markt essentieel. De zakelijke markt beperkt zich niet tot zakelijk (dag)toerisme. Als circa 50% van de bestedingen in hotels worden meegerekend (zakelijke overnachtingen) is deze omvang circa 82 miljoen; o Stabiele hotelsector. Ondanks de economische crisis steeg het aantal hotelovernachtingen zeer licht. In Arnhem was de stijging sterker (+12%). Wel staan de prijzen in met name de hotels middenklasse en luxe behoorlijk onder druk. Dalende trend o Krimp van bestedingen. De bestedingen in de toeristische sector zijn in vergelijking met 2011 met 3% gedaald. In het verblijfstoerisme daalden de bestedingen met 5% (onder andere door dalende hotelprijzen) en in het dagtoerisme met 3%; 2

4 o Aantal dagbezoeken neemt licht toe, betekenis neemt licht af. In het dagtoerisme nam het bezoek per saldo met 2% toe (musea +5%, wandelen en fietsen +23%). Door met name dalende prijzen nam de economische betekenis toch met 3% af. De bestedingen in de horeca (uitgaan, -12%) daalden door minder bezoek; hetzelfde gold voor evenementen (9% minder bestedingen), onder andere door een fors lager aantal evenementen in het Gelredome. Krimp is met name volume-effect De krimp in de toeristisch-recreatieve bestedingen (min 34 miljoen) kan voor 80% worden verklaard door een negatief volume-effect (met name in het dagtoerisme, door minder horecabezoek) en voor 20% door een negatief prijseffect (in het verblijfs- en zakelijk toerisme). 3

5 CONCLUSIES Op basis van het voorgaande concluderen wij het volgende: Belangrijke sector. Toerisme en recreatie is een belangrijke sector in de regio Arnhem Nijmegen. Het relatieve belang van de sector in de totale werkgelegenheid is met 6,5% van de werkgelegenheid hoog. De werkgelegenheid in het toerisme is groter dan bijvoorbeeld de publieke sector in de regio; Veel potentie. De regio is zeer divers en omvat een behoorlijk dagrecreatief aanbod (veel musea, attracties, evenementen, veel natuur), steden, platteland en is bovendien een grensregio met een groot verzorgingsgebied. Ondanks de potentie, maar conform de landelijke economische trend is de economische betekenis tussen niet gegroeid; Zonder afname horeca stijgt economische betekenis licht. De sterke afname van horecabezoek in de regio Arnhem Nijmegen past in de landelijke trend. De afname van de economische betekenis van toerisme in de regio wordt voor een zeer groot deel verklaard door deze afname van de horeca. Als het horecabezoek (uitgaan) geheel buiten beschouwing wordt gelaten in de berekening voor 2011 en 2014, stijgt de economische betekenis van de regio zelfs (een toename van 947 miljoen tot 956 miljoen); Hotelsector essentieel. De hotelsector is dominant binnen het verblijfstoerisme in de regio (58% van de overnachtingen). De bezetting van hotels in de regio Arnhem Nijmegen daalde ondanks de economische crisis slechts licht, maar de prijzen van met name de hotels middenklasse en luxe zijn fors gedaald (soms tot 20%) en het verschil met de prijzen van B & B s en hotels met 1 of 2 sterren wordt steeds kleiner. De bezetting van de goedkopere hotels is gedaald door de komst van bed- and breakfasts (verdringing) en enkele hotels in de luxere klasse zijn gesloten. De zakelijke markt is afgenomen en dat zet de bestedingen onder druk. Dit past in de landelijke trend van dalende bezettingsgraden in het segment vanaf drie sterren, al is landelijk in 2014 het tij al gekeerd (betere prijzen en een wat hogere bezettingsgraad); Goedkope activiteiten populair. Het aantal dagbezoeken in de regio Arnhem Nijmegen in 2014 kwam uit op circa 44 miljoen. Het aantal bezoeken door wandelen, fietsen en museumbezoek (activiteiten met lage bestedingen per persoon) groeide, terwijl het aantal horeca- en evenementbezoeken (hoge bestedingen per bezoek) fors daalde; Beperkte vernieuwing. De groei van het aanbod in dag- en verblijfstoerisme bestaat vrijwel geheel uit een toename van het aantal bed- and breakfasts en hotels in de laagste klasse. Binnen dagrecreatie groeide het aanbod met slechts enkele bedrijven. In de meeste andere categorieën bleef het aanbod constant of nam iets af (groepsaccommodaties); Schaal vaak te klein. Een toeristische regio kan groeien door schaal te ontwikkelen, bijvoorbeeld door een nieuw hotel, een grote dagrecreatieve trekker of een groter bungalowpark. Wat dat betreft ontbreekt grootschaligheid van verblijf In de regio Arnhem Nijmegen. Er wordt met name kleinschalig ontwikkeld door hotels- en bed- and breakfasts, al er is wel sprake van plannen voor drie hotels (in Lent, Arnhem en Nijmegen, waarvan één groot hotel). 4

6 1. INLEIDING 1.1. Aanleiding Reeds een aantal jaren wordt twee- of driejaarlijks de economische betekenis van toerisme in de regio Arnhem Nijmegen in kaart gebracht door ZKA, zoals in 2005, 2009 en In 2015 ontstond de opnieuw de behoefte om de monitor te herhalen om inzichtelijk te krijgen hoe de (betekenis van de) toeristische sector in de regio Arnhem Nijmegen zich in de periode heeft ontwikkeld Vervolgens heeft RBT KAN gevraagd om dit onderzoek wederom uit te voeren. Hierbij is omwille van de vergelijkbaarheid in hoofdlijnen dezelfde opzet en methodiek aangehouden als in 2009 en Doel Primair doel van de monitor is om inzicht te krijgen in de economische betekenis van de toeristisch-recreatieve sector in de regio uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid in 2014 en de ontwikkeling in de periode Daarnaast is het wenselijk het marktaandeel van de regio Arnhem Nijmegen ten opzichte van Gelderland en heel Nederland te bepalen voor wat betreft de omvang van de verblijfstoeristische vraag (= aantal overnachtingen) Leeswijzer Deze rapportage is als volgt opgebouwd: Eerst is een nadere toelichting op het onderzoek gegeven. Hierbij is ingegaan op de methodiek en de afbakening/indeling (hoofdstuk 2); Daarna is een beeld geschetst van het toeristisch-recreatief aanbod in de regio (hoofdstuk 3); Aansluitend is ingegaan op de omvang van het toeristisch-recreatief bezoek. In dit hoofdstuk is tevens aandacht besteed aan het marktaandeel van de regio ten opzichte van Gelderland en Nederland (hoofdstuk 4); Vervolgens is ingegaan op de economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio anno 2014 uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid (hoofdstuk 5); Tot slot is de ontwikkeling van de sector in de periode geanalyseerd (hoofdstuk 6). 5

7 1.4. Verrichte werkzaamheden Ten behoeve van deze studie zijn de volgende werkzaamheden verricht: Startbespreking; Actualiseren aanbodbestand en vragenlijst bedrijfsenquêtes. De input voor de wijzigingen van het adressenbestanden t.o.v is afkomstig van de gemeenten; Bedrijfsenquêtes; Deskresearch; Dataverwerking en analyse resultaten; Rapportage en toelichting. 6

8 2. TOELICHTING ONDERZOEK 2.1. Inleiding In dit hoofdstuk is een nadere toelichting op het onderzoek gegeven. Hierbij is gestart met de afbakening en indeling van het onderzoeksonderwerp (2.2.). Vervolgens is ingegaan op de gehanteerde methodiek (2.3.) Afbakening In deze paragraaf is ingegaan op de afbakening en indeling van het onderzoeksonderwerp. Hierbij komt eerst de regionale afbakening en indeling aan bod en vervolgens de afbakening van de toeristisch-recreatieve sector Regionale afbakening De regio bestond eind 2014 het basisjaar voor deze studie uit 18 gemeenten. Hiermee is de gehanteerde regionale afbakening in deze studie vrijwel gelijk aan die van de meting in 2011, alleen Doesburg is in 2014 als gemeente toegevoegd. De gemeenten Groesbeek, Millingen aan den Rijn en Ubbergen zijn gefuseerd tot de gemeente Groesbeek (per : Berg en Dal). Omwille van een goede vergelijking is Doesburg opgenomen in de raming van de economische betekenis, maar in de vergelijking is Doesburg buiten beschouwing gelaten. Op de kaart op de volgende pagina is de begrenzing van de regio exclusief het Duitse Kranenburg aangegeven 1. In tabel 2.1. op de volgende pagina is aangegeven uit welke gemeenten deze deelregio s bestaan. Figuur 2.1. Begrenzing regio Arnhem Nijmegen 1 Waar mogelijk is het Duitse Kranenburg meegenomen omdat ondernemers uit deze plaats zijn aangesloten bij het RBT KAN. 7

9 Tabel 2.1. Deelregio s in de regio Arnhem Nijmegen Deelregio Gemeenten Arnhem Arnhem (incl. Het Nationale Park De Hoge Veluwe) Betuwe Overbetuwe Doesburg Doesburg Gelderse Poort Groesbeek, Lingewaard, Millingen a/d Rijn, Rijnwaarden, Ubbergen, Kranenburg (D) Liemers Duiven, Westervoort, Zevenaar, Rijnwaarden Nijmegen Nijmegen Rijk van Nijmegen Beuningen, Groesbeek, Heumen, Mook en Middelaar, Ubbergen, Wijchen, Millingen aan den Rijn Veluwezoom Renkum, Rheden, Rozendaal Ten opzichte van de meting in 2011 is de afbakening van de deelregio Liemers gewijzigd: Rijnwaarden is hier aan toegevoegd. Overlap van deelregio s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal Zoals uit bovenstaande tabel en de figuur op de vorige pagina kan worden afgelezen worden een aantal gemeenten in dit onderzoek tot meer dan één deelregio gerekend. In de tabellen met bovenstaande deelregio s in de verdere hoofdstukken tellen deze zeven deelregio s dus op tot meer dan het totaal van de regio Arnhem Nijmegen. Als in de tabellen wordt gesproken van het totaal heeft dit betrekking op het totaal van de regio Arnhem Nijmegen en niet op de som van de zeven deelregio s Afbakening toerisme In de monitor zijn zowel verblijfstoerisme, dagtoerisme als zakelijk bezoek meegenomen, aangezien dit de drie segmenten zijn waar de focus van het RBT KAN op ligt. De afbakening en categoriale indeling van toerisme voor dit onderzoek is gelijk aan die van de meting in Categoriale indeling toeristisch-recreatieve sector In deze monitor zijn de volgende toeristisch-recreatieve categorieën onderscheiden: Verblijfstoerisme 2 : 1. Hotels/pensions/B&B standaard (0-2 sterren); 2. Hotels middenklasse en luxe (3-5 sterren); 3. Bungalows (inclusief appartementen); 4. Campings vaste plaatsen (seizoen- en jaarplaatsen); 5. Campings toeristische plaatsen; 6. Groepsaccommodaties; 7. Watersport (passanten) (jachthavens); 8. Watersport vast (jachthavens). 2 Er is een ondergrens van 5 slaapplaatsen gehanteerd. 8

10 Dagtoerisme 3 : 9. Attracties (inclusief dierentuinen); 10. Musea en bezienswaardigheden; 11. Evenementen; 12. Rondvaarten; 13. Golf; 14. Routegebonden buitenrecreatie (wandelen en fietsen); 15. Recreatief winkelen; 16. Horecabezoek. Zakelijk bezoek: 17. Markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten (MICE: meetings, incentives, conventions, events) Methodiek Om de gewenste informatie inzichtelijk te krijgen zijn in dit onderzoek twee methodieken voor de verzameling van de data gehanteerd: Bedrijfsenquête onder toeristische aanbieders; Deskresearch. Bedrijfsenquête Voor het inzichtelijk maken van de bezoekersaantallen en overnachtingen en omzetten/bestedingen, etc., alsmede het aanvullen en verifiëren van het niveau en de capaciteit, zijn interviews verricht onder toeristisch-recreatieve aanbieders in de regio. Gestart is met het opstellen/actualiseren van het adresbestand, Hiervoor is gebruik gemaakt van bestanden van het RBT KAN. Het geactualiseerde adresbestand is voorafgaand aan het veldwerk ter controle en completering voorgelegd aan de gemeenten in de regio. Ook is aan de gemeenten gevraagd bezoekersaantallen van de relevante evenementen aan te dragen. Om het draagvlak bij de ondernemers voor het onderzoek te bevorderen is door het RBT, voorafgaand aan het veldwerk, een aanbevelingsbrief verstuurd die het belang van het onderzoek onderstreept. Vervolgens hebben de bedrijven in de populatie per e- mail een link naar de online vragenlijst ontvangen. Aansluitend zijn de bedrijven gebeld en telefonische enquêtes afgenomen totdat de streefrespons was gerealiseerd. Bij de bedrijfsenquête zijn de volgende categorieën meegenomen: Hotels; Campings; Bungalows; Groepsaccommodaties; Jachthavens; 3 Voor de attracties en evenementen (met minimaal een bovenregionale betekenis) is een ondergrens van bezoeken per jaar gehanteerd. Voor de andere categorieën bedraagt de ondergrens bezoeken per jaar. 9

11 Attracties; Musea en bezienswaardigheden; Rondvaarten; Golf; Zaalaccommodaties. Respons: 48% heeft meegewerkt In totaal is een respons van circa 48% gerealiseerd binnen de onderzoekspopulatie. Een overzicht van de respons uitgesplitst naar de verschillende categorieën is opgenomen in tabel 2.2. Tabel 2.2. Overzicht respons bedrijfsenquête Categorie Populatie Gerealiseerd Respons Hotels/B&B % Campings % Bungalows % Groepsaccommodaties % Jachthavens % Attracties % Musea en bezienswaardigheden % Rondvaarten % Golfbanen % Zaalaccommodaties % Totaal % Deze respons van 48% kan als zeer hoog worden beschouwd. Veelal wordt in onderzoeken een respons van 20-30% al als hoog bestempeld. Tijdens de vorige meting in 2011 werd een iets hogere respons behaald (circa 53%). Deskresearch Voor deze monitor is gebruik gemaakt van deskresearch om het toeristischrecreatieve aanbod te inventariseren. Hiervoor is primair gebruik gemaakt van de databestanden van het RBT KAN waarna de gemeenten gevraagd zijn de adresbestanden te controleren en aan te vullen. Daarnaast is deskresearch verricht om de dagtoeristische activiteiten die niet via de bedrijfsenquête inzichtelijk zijn gemaakt in kaart te brengen. Dit betreft de categorieën routegebonden buitenrecreatie, recreatief winkelen en horeca-bezoek. Hiervoor is primair gebruik gemaakt van het ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO) van NBTC-NIPO Research. Tevens is gebruik gemaakt van deskresearch voor de bepaling van de parameters (bestedingen 4, arbeidscoëfficiënten, etc.) voor de berekening van de economische betekenis. Ook voor het bepalen van de marktaandelen van de regio Arnhem Nijmegen ten opzichte van Gelderland en Nederland zijn externe bronnen bestudeerd (m.n. CBS). 4 De bestedingsprofielen zijn gebaseerd op de resultaten van de enquêtes in combinatie met aanvullend deskresearch (o.a. tarievenonderzoek). 10

12 3. TOERISTISCH-RECREATIEF AANBOD Inleiding In dit hoofdstuk is een beeld geschetst van het toeristisch-recreatief aanbod in de regio Arnhem Nijmegen. Hierbij is eerst ingegaan op het verblijfstoeristisch aanbod (3.2.) en vervolgens op het dagtoeristisch aanbod (3.3.). Tot slot is het zakelijk aanbod geschetst (3.4.). Overlap van deelregio s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal Aangezien verschillende gemeenten tot meerdere regio s kunnen behoren (zie ook hoofdstuk 2), kan de optelling van het aanbod in de zeven deelregio s in de tabellen in dit hoofdstuk groter zijn dan het totale aanbod in de regio Arnhem Nijmegen Verblijfstoeristisch aanbod In deze paragraaf wordt het verblijfstoeristisch aanbod in de regio Arnhem Nijmegen behandeld. Hierbij is een nadere indeling gemaakt naar de volgende categorieën: Hotels (3.2.1.); Campings (3.2.2.); Bungalows (3.2.3.); Groepsaccommodaties (3.2.4.); Jachthavens (3.2.5.). Het aanbod aantallen bedrijven en capaciteiten is geïnventariseerd op basis van de bestanden uit 2011, die zijn gecontroleerd en aangevuld op basis van de enquêtes door de afzonderlijke gemeenten Hotels De categorie hotels is afgebakend als alle hotels, pensions en bed & breakfast accommodaties met minimaal 5 slaapplaatsen. Tabel 3.1 is een weergave van het aantal hotels in de regio, uitgesplitst naar sterrenklasse. Hieruit blijkt dat er 139 hotels, pensions en bed & breakfast accommodaties in de regio zijn gevestigd. Het merendeel van dit aanbod, circa 56%, heeft geen ster. Bijna 9% heeft 1 of 2 sterren en 35% van het aanbod betreft hotels met 3 of 4 sterren. Het hotelaanbod is met name geconcentreerd in de deelregio s De Gelderse Poort en Rijk van Nijmegen. Daarnaast is er uiteraard een concentratie van hotels in de steden Arnhem en Nijmegen. 11

13 Tabel 3.1. Aantal hotels naar sterrenklassen, regio Arnhem Nijmegen 2014 Regio 0* 1* 2* 3* 4* Totaal Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio De hotels in de regio hebben gezamenlijk ruim bedden, zoals blijkt uit tabel 3.2. De deelregio Arnhem heeft bijna een kwart van het totaal aantal bedden in de regio. Ook in de deelregio s Veluwezoom, De Gelderse Poort en het Rijk van Nijmegen zijn relatief veel hotelbedden te vinden. Tabel 3.2. Aantal bedden naar sterrenklassen, regio Arnhem Nijmegen 2014 Regio 0* 1* 2* 3* 4* Totaal Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio Bijna 83% van het totaal aantal slaapplekken in de regio Arnhem Nijmegen is te vinden in hotels met 3 of 4 sterren. Dit wordt veroorzaakt door een relatief grote schaalgrootte van deze hotels in vergelijking met het 0-2 sterrensegment. In dat segment zijn de accommodaties vaak kleinschaliger van opzet Campings In de regio Arnhem Nijmegen zijn 59 campings gevestigd met 5 standplaatsen of meer. Deze campings hebben in totaal bijna plaatsen/eenheden. In tabel 3.3 is het kampeeraanbod in de regio weergegeven. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen vaste standplaatsen (zoals stacaravans), toeristische standplaatsen en trekkershutten (overige eenheden). Uit de tabel blijkt dat de totale kampeercapaciteit voor circa twee derde uit vaste standplaatsen bestaat (68%) en voor circa een derde (32%) uit toeristische eenheden. 12

14 Tabel 3.3. Kampeeraanbod regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal campings Aantal vaste plaatsen Aantal toeristische plaatsen Overige eenheden Totale capaciteit Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio Een concentratie van de kampeercapaciteit is te vinden in de deelregio s Rijk van Nijmegen, Liemers en De Gelderse Poort Bungalowparken In tabel 3.4 is het aanbod aan bungalows en appartementen van complexen met minimaal 5 slaapplaatsen inzichtelijk gemaakt. De regio telt 23 aanbieders, die gezamenlijk 376 bungalows/appartementen verhuren. In totaal gaat het om bijna toeristische slaapplaatsen. Tabel 3.4. Aanbod bungalows/appartementen regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal bedrijven Aantal eenheden Aantal bedden Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio De meeste capaciteit in de regio Arnhem Nijmegen bevindt zich in de deelregio Rijk van Nijmegen, waar ruim 70% van de totale capaciteit geconcentreerd is Groepsaccommodaties De regio Arnhem Nijmegen telt 17 groepsaccommodaties. Deze logiesaccommodaties beschikken gezamenlijk over bijna bedden. De helft van deze capaciteit is in de deelregio het Rijk van Nijmegen gevestigd. 13

15 Tabel 3.5. Aanbod groepsaccommodaties regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal bedrijven Aantal bedden Arnhem Betuwe 0 0 Doesburg 0 0 De Gelderse Poort Liemers Nijmegen 0 0 Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio Jachthavens De regio telt 17 jachthavens, met een totale capaciteit van ruim ligplaatsen. Het overgrote deel betreft vaste ligplaatsen, ruim 92%. In de praktijk is het overigens zeer gebruikelijk dat ook jachthavens met (bijna) uitsluitend vaste plaatsen passantenovernachtingen realiseren door passanten toe te staan op vaste ligplaatsen, waarvan de ligplaatshouder afwezig is. Tabel 3.6. Aanbod jachthavens regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal jachthavens Aantal vaste plaatsen Aantal passantenplaatsen Totaal aantal plaatsen Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio Dagtoeristisch aanbod In deze paragraaf wordt het dagtoeristisch aanbod in de regio Arnhem Nijmegen behandeld. Hierbij is een nadere indeling gemaakt naar de volgende categorieën: Attracties (3.3.1.); Musea en bezienswaardigheden (3.3.2.); Evenementen (3.3.3.); Rondvaarten (3.3.4.); Golf (3.3.5.). 14

16 Attracties De regio Arnhem Nijmegen telt in totaal 11 attracties met minimaal bezoekers op jaarbasis. Burgers Zoo in Arnhem trekt van deze attracties de meeste bezoekers. In hoofdstuk 4 is een verdere uitwerking van de bezoekersaantallen opgenomen. Tabel 3.7. Aanbod attracties regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal attracties Arnhem 1 Betuwe 0 Doesburg 0 De Gelderse Poort 1 Liemers 0 Nijmegen 5 Rijk van Nijmegen 3 Veluwezoom 2 Totaal regio Musea en bezienswaardigheden In de regio Arnhem Nijmegen zijn 25 musea en bezienswaardigheden meegenomen waarvan bekend is dat zij minimaal bezoekers per jaar trekken. In hoofdstuk 4 zijn de bezoekersaantallen van deze musea en bezienswaardigheden weergegeven. Tabel 3.8. Aanbod musea en bezienswaardigheden 2014 Aantal musea/bezienswaardigheden Arnhem 9 Betuwe 0 Doesburg 2 De Gelderse Poort 2 Liemers 0 Nijmegen 5 Rijk van Nijmegen 8 Veluwezoom 3 Totaal regio Evenementen De gegevens voor de inventarisatie van het aanbod in evenementen, en de daarbij horende bezoekersaantallen, zijn verkregen via de gemeenten. Hierbij zijn zowel betaalde als gratis evenementen meegenomen met minimaal bezoekers en minimaal een regionaal marktbereik. In totaal gaat het om 39 evenementen in de regio Arnhem Nijmegen. De bezoekersaantallen zijn opgenomen in hoofdstuk 4. 15

17 Tabel 3.9. Aanbod evenementen regio Arnhem Nijmegen 2014 Regio Aantal evenementen Arnhem 13 Betuwe 4 Doesburg 1 De Gelderse Poort 5 Liemers 1 Nijmegen 7 Rijk van Nijmegen 7 Veluwezoom 2 Totaal regio Rondvaarten In de regio Arnhem Nijmegen zijn twee rondvaartbedrijven actief. Tabel Aanbod rondvaarten regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal bedrijven Arnhem 0 Betuwe 0 Doesburg 0 De Gelderse Poort 1 Liemers 1 Nijmegen 1 Rijk van Nijmegen 0 Veluwezoom 0 Totaal regio Golf In de regio Arnhem Nijmegen zijn 8 golfbanen gevestigd. Deelregio het Rijk van Nijmegen telt met drie golfbanen de meeste banen. In deze regio liggen twee 18- holes banen en een 45-holes baan. Hierdoor is dit ook de deelregio met de meeste capaciteit in holes. Tabel Aanbod golfbanen regio Arnhem Nijmegen 2014 Aantal golfbanen Aantal holes Arnhem 2 36 Betuwe 2 36 Doesburg 0 0 De Gelderse Poort 1 45 Liemers 0 0 Nijmegen 0 0 Rijk van Nijmegen 3 81 Veluwezoom 1 27 Totaal regio

18 3.4. Zakelijk aanbod Het aanbod op de markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten ook wel MICE- markt genoemd (Meetings, Incentives, Conventions and Events) laat zien dat de regio Arnhem Nijmegen beschikking heeft over 109 accommodaties voor zakelijke bijeenkomsten met in totaal ruim 640 zalen en een capaciteit van ruim stoelen. Tabel Aanbod markt voor (semi-)zakelijke bijeenkomsten 2014 Aantal accommodaties Aantal zalen Aantal stoelen Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio

19 4. OMVANG BEZOEK Inleiding In dit hoofdstuk is de omvang van het toeristisch-recreatief bezoek aan de regio geanalyseerd. Eerst is ingegaan op de omvang van het verblijfstoeristisch bezoek (4.2.). Vervolgens is gekeken naar het dagtoeristisch (4.3.) en zakelijk bezoek (4.4.) aan de regio. Overlap van deelregio s zorgt dat som der delen kan afwijken van totaal Aangezien verschillende gemeenten tot meerdere regio s kunnen behoren (zie ook hoofdstuk 2), kan het totaal aantal overnachtingen of bezoeken van de acht deelregio s in de tabellen in dit hoofdstuk groter zijn dan de totale vraag in de regio Arnhem Nijmegen Verblijfstoeristisch bezoek In de bedrijfsenquête zijn de bedrijven onder meer gevraagd naar het aantal overnachtingen in Gebaseerd op deze gegevens, aangevuld met de capaciteiten, zijn voor alle verblijfstoeristische categorieën bezettingsgraden berekend. Het gebruik van de verblijfstoeristische accommodaties (voor de gehele populatie) is ingeschat op basis van de capaciteiten (zie 3.2) en de bezettingsgraden resulterend uit de enquêtes. In deze paragraaf is eerst ingegaan op de overnachtingen per deelsector. Deze zijn in paragraaf geresumeerd. Hierbij zijn deze gegevens tevens afgezet tegen het totaal aantal overnachtingen in Gelderland en Nederland om daarmee het marktaandeel van de regio inzichtelijk te maken. In de laatste drie subparagrafen is aandacht besteed aan de herkomst van de verblijfstoeristen, hun motief om in de regio Arnhem Nijmegen te verblijven en de boekingswijze Hotels Ruim hotelovernachtingen in de regio De hotels in de regio Arnhem Nijmegen realiseerden in 2014 een gemiddeld bedbezettingspercentage van circa 39%. Op basis van dit percentage vonden er in 2014 circa hotelovernachtingen plaats in de regio. Dit is circa 33% van het totale aantal hotelovernachtingen in Gelderland. 18

20 waarvan circa de helft een toeristisch karakter heeft De hotelvraag is uitgesplitst naar drie segmenten: toeristische vraag, zakelijke vraag en congresvraag 5. De helft (circa 52%) van de hotelovernachtingen in de regio heeft een toeristisch karakter. Circa 28% heeft een zakelijk karakter en circa 20% had betrekking op de congresvraag. Dit betekent dat het aantal (semi-)zakelijke overnachtingen in hotels circa bedroeg in 2014 en het aantal toeristische overnachtingen circa Campings Circa toeristische kampeerovernachtingen in de regio Op basis van de resultaten van de bedrijfsenquête is berekend dat het gemiddeld aantal persoonsovernachtingen per standplaats in 2014 circa 105 bedroeg. Dit betekent dat er in de regio Arnhem Nijmegen in 2014 in totaal ruim toeristische overnachtingen op campings werden doorgebracht (exclusief overnachtingen op vaste plaatsen). Het aantal overnachtingen op vaste plaatsen is niet vermeld in het totaal aantal overnachtingen maar ramen we op circa De bestedingen op basis van deze overnachtingen zijn wel berekend in de economische betekenis Bungalows Bijna een kwart miljoen overnachtingen in bungalows/appartementen De slaapplaatsbezettingsgraad voor bungalows (incl. appartementen) in de regio Arnhem Nijmegen is op basis van gegevens uit de bedrijfsenquête geschat op circa 31% in De huisjesbezetting ramen we op circa 40%. Met bijna slaapplaatsen in de regio betekent deze bezettingsgraad, dat er in 2014 ruim toeristische overnachtingen werden doorgebracht in bungalows Groepsaccommodaties Bijna overnachtingen in groepsaccommodaties in de regio De groepsaccommodaties in de regio Arnhem Nijmegen hadden in 2014 een gemiddelde bedbezettingsgraad van 21,2%. Met een capaciteit van bijna bedden betekent dit, dat er in 2014 bijna overnachtingen in groepsaccommodaties hebben plaatsgevonden. 5 Onder zakelijke vraag worden overnachtingen verstaan in het kader van bezoeken aan bedrijven/organisaties in de regio. Veelal hebben deze reizen een individueel karakter. Onder congresvraag worden overnachtingen verstaan in het kader van het bijwonen van een (meerdaags) congres, symposium of cursus in de regio. 19

21 Jachthavens Aangezien passantenovernachtingen in jachthavens zowel kunnen plaatsvinden op passantenplaatsen als op vaste ligplaatsen, zoals uit de praktijk is gebleken, is de bezetting bepaald over de totale capaciteit. De bezetting is uitgedrukt in het gemiddeld aantal persoonovernachtingen per plaats. Voor 2014 resulteert dit in een gemiddelde van 2,4 persoonsovernachtingen per plaats. Dit gegeven leidt tot bijna passantenovernachtingen (uitgedrukt in personen) in de jachthavens in de regio Arnhem Nijmegen in Totaal aantal overnachtingen en marktaandeel Ruim 1,6 miljoen overnachtingen in de regio Arnhem Nijmegen in 2014 Door het resumeren van de voorgaande gegevens is berekend dat in 2014 in totaal ruim 1,6 miljoen overnachtingen hebben plaatsgevonden in de regio Arnhem Nijmegen 6. Het merendeel (58%) hiervan vond plaats in hotels. Op campings werd circa 21% van de totale overnachtingen doorgebracht en in bungalows circa 14%. Tabel 4.1. Overnachtingen regio Arnhem Nijmegen naar logiesvorm Categorie Overnachtingen 2014 Hotels (58%) Campings (toeristisch) (21%) Bungalows (14%) Groepsaccommodaties (6%) Jachthavens (passanten) (1%) Totaal (100%) Circa 1,2 miljoen toeristische overnachtingen Zoals eerder in dit hoofdstuk beschreven, is bijna de helft van de hotelovernachtingen in de regio toeristisch. In totaal zijn er in 2014 in de regio Arnhem Nijmegen circa 1,2 miljoen toeristische overnachtingen gerealiseerd in de verblijfstoeristische sector. Dat is circa 72% van het totaal aantal overnachtingen. Rijk van Nijmegen deelregio met meeste overnachtingen Onderstaande tabel is een weergave van het aantal overnachtingen van alle logiesaccommodaties per deelregio. Hieruit kan worden afgeleid dat de meeste overnachtingen, een derde van het totaal, plaatsvinden in het Rijk van Nijmegen. 6 Dit is inclusief zakelijke en semi-zakelijke overnachtingen in hotels, maar exclusief het aantal overnachtingen op vaste staanplaatsen op campings en vaste ligplaatsen in jachthavens. 20

22 De deelregio Arnhem heeft ongeveer een kwart het totale aantal overnachtingen in de regio Arnhem Nijmegen en De Gelderse Poort circa 20%. Tabel 4.2. Overnachtingen naar deelregio 2014 Categorie Overnachtingen 2014 Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio Herkomst verblijfstoeristen Aan de verblijfstoeristische accommodaties is tevens gevraagd naar de afkomst van hun verblijfsgasten. Hierbij wordt onderscheid gemaakt naar de regio Arnhem Nijmegen, de rest van Nederland of het buitenland. Van alle toeristische verblijfsgasten in de regio is ruim 10% afkomstig uit de regio zelf, circa 62% uit de rest van Nederland en ongeveer 28% uit het buitenland. Een uitsplitsing naar type verblijfsaccommodatie is opgenomen in tabel 4.3. Tabel 4.3. Herkomst toeristische verblijfsgasten Regio Overig Nederland Buitenland Hotels toeristisch 5% 69% 28% Campings toeristisch 11% 46% 42% Bungalows 13% 67% 20% Groepsaccommodaties 20% 77% 4% Watersport (passanten) 14% 39% 48% Totaal toeristisch 10% 62% 28% Van de (semi-) zakelijke gasten komt circa 4% uit de regio Arnhem Nijmegen (in aantallen gaat het om bijna gasten), 60% uit overig Nederland en circa 36% uit het buitenland. In totaal betekent dit dat van alle verblijfsgasten in de regio Arnhem Nijmegen ongeveer 10% afkomstig is uit de regio, 62% uit de rest van Nederland en 28% uit het buitenland. Het belangrijkste herkomstland voor de buitenlandse toeristen blijkt Duitsland te zijn. Daarnaast worden met name België en Groot-Brittannië als belangrijkste herkomstlanden genoemd. In vergelijking met de meting in 2011 is de herkomst van gasten vrij stabiel gebleven (de percentages lagen in 2011 op respectievelijk 8% gasten uit de regio, 63% uit de rest van Nederland en 29% uit het buitenland). Wel is bij de verblijfsgasten een toename van buitenlandse gasten te constateren (was 23% in 2011) terwijl het aandeel (semi-) zakelijke gasten uit het buitenland is afgenomen (was 42% in 2011). Het aandeel semi-) zakelijke gasten uit de regio is daarentegen toegenomen van 0,4% in 2011 naar 4% in

23 Bezoekmotief Aan de verblijfsaccommodaties is ook gevraagd naar de drie meest voorkomende redenen/motieven voor hun toeristische gasten om naar de regio Arnhem Nijmegen te komen. De vraagstelling was gesloten met de volgende antwoordcategorieën: Rust en ruimte; Natuur (flora en fauna)/landschap; Bezoek stad (bijvoorbeeld Arnhem, Nijmegen); Wandelen; Fietsen; Overige sportieve recreatie (golf, paardrijden, etc.); Bezoek attractie; Bezoek museum/bezienswaardigheid; Bezoek evenement; Watersport (varen, kanoën, surfen, etc.); Eigen accommodatie/voorzieningen; Overig, namelijk De top 3 van belangrijkste bezoekmotieven voor verblijfstoeristen in de regio Arnhem Nijmegen is: 1. Fietsen 2. Natuur (flora en fauna) / landschap 3. Rust en ruimte Uiteraard zijn er verschillen tussen de diverse verblijfstoeristische categorieën. Voor hotelgasten staan fietsen, wandelen en bezoek stad in de top-3. Campinggasten bezoeken de regio vooral om te fietsen, voor de rust en voor de natuur/het landschap. Deze bezoekmotieven komen veelal overeen met de top-3 voor bungalows: fietsen, natuur, rust en ruimte en wandelen Boekingswijze Onderdeel van de bedrijfsenquête is de vraag op welke wijze de accommodatie geboekt is: niet vooraf geboekt, rechtsreeks bij de accommodatie zelf (online, via e- mail, telefonisch etc.) 7, via het lokale kantoor van VVV/Toerist Info, via een touroperator/ reisbureau of via een boekingssite. In onderstaande tabel zijn de antwoorden op deze vraag weergegeven uitgesplitst naar de verschillende categorieën verblijfstoeristische accommodaties. 7 Inclusief boekingen via de diverse platforms waarop het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen actief/vindbaar is. 22

24 Tabel 4.4. Boekingswijze verblijfstoeristen Niet vooraf Rechtstreeks VVV 8 Boekings- Site Touroperator/ reisbureau Anders, namelijk Hotels toeristisch 2% 54% 1% 39% 3% 1% Campings toeristisch 19% 70% 0% 6% 3% 2% Bungalows 5% 42% 0% 24% 13% 16% Groepsaccommodaties 0% 0% 0% 0% 0% 100% Watersport (passanten) 48% 37% 0% 15% 0% 1% Totaal toeristisch 8% 51% 0% 22% 5% 15% Deze tabel laat zien dat de meeste verblijfstoeristen vooraf reserveren, veelal rechtstreeks bij de accommodatie zelf (51% rechtstreeks). Gemiddeld 8% van de verblijfstoeristen boekt niet vooraf, dit zijn met name watersport- (passanten-) en campinggasten. Bij hotels en bungalows wordt bij het boeken ook regelmatig gebruikt gemaakt van intermediairs, vooral van boekingssites, maar ook van touroperators of reisbureaus Dagtoeristisch bezoek In deze paragraaf is het dagtoeristisch bezoek in de regio Arnhem Nijmegen in kaart gebracht. Hierbij is gebruik gemaakt van zowel de resultaten van de bedrijfsenquêtes als aanvullend deskresearch. Tevens is bij een aantal categorieën een inschatting gemaakt op basis van het CVTO (zie ook hoofdstuk 2) Attracties In totaal bezochten in 2014 bijna 2,1 miljoen bezoekers de elf attracties in de regio Arnhem Nijmegen. Gezien het kleine aantal aanbieders en de vertrouwelijkheid van individuele gegevens, zijn de gegevens in deze rapportage niet uitgesplitst naar deelregio. Uiteraard zijn deze bezoekersaantallen wel in de verdere analyse meegenomen Musea en bezienswaardigheden De 25 musea en bezienswaardigheden (met meer dan bezoekers per jaar) die gevestigd zijn in de regio Arnhem Nijmegen trokken in 2014 gezamenlijk bijna 1,8 miljoen bezoekers. Gezien het kleine aantal aanbieders en de vertrouwelijkheid van individuele gegevens, zijn de gegevens in deze rapportage niet uitgesplitst per museum. 8 Het betreft een fysiek VVV kantoor. De (regionale) VVV beschikt niet over een boekingscentrale. 23

25 Evenementen Het aanbod aan evenementen, zowel betaald als gratis, met meer dan bezoekers per jaar en met minimaal een bovenregionale betekenis, is geïnventariseerd op basis van gegevens aangeleverd door de gemeenten. Bij de gratis evenementen zijn de bezoekersaantallen veelal gebaseerd op globale inschattingen van organisatoren. In totaal waren er 39 relevante evenementen in Gezamenlijk trokken zij bijna 3,8 miljoen bezoekers. In tabel 4.5 is een top-10 van de evenementen met de meeste bezoekers opgenomen. De Vierdaagse feesten in Nijmegen trokken in 2014 de meeste bezoekers, evenals in Tabel 4.5. Evenementen top-10 regio Arnhem Nijmegen Rangorde Naam Gemeente Aantal bezoeken Vierdaagse feesten Nijmegen Internationale Wandelvierdaagse Diverse World Statues Festival Arnhem Koningsdag Arnhem Arnhem Relevante evenementen Gelredome Arnhem Market Garden Divers Zevenheuvelenloop Nijmegen Doesburg Binnenste Buiten Doesburg Beuningen on Ice Beuningen Airbornewandeltocht Renkum Bron: Gemeenten Rondvaarten De twee rondvaartbedrijven die actief zijn in de regio Arnhem Nijmegen hebben in 2014 circa bezoekers getrokken. Gezien het kleine aantal aanbieders en de vertrouwelijkheid van individuele gegevens, zijn de gegevens in deze rapportage niet uitgesplitst naar deelregio. Uiteraard zijn deze bezoekersaantallen wel in de verdere analyse meegenomen Golf De acht golfbanen trokken in 2014 ruim bezoekers. Om dezelfde reden als voor rondvaarten (4.3.4) worden geen uitgesplitste gegevens naar deelregio weergegeven. Ook hier geldt dat de bezoekersaantallen uiteraard wel worden meegenomen in de verdere analyses. 24

26 Routegebonden buitenrecreatie Routegebonden buitenrecreatie is in deze studie gedefinieerd als het maken van een recreatieve fietstocht of een recreatieve wandeling waarvoor men minimaal 2 uur van huis is 9. Het aantal activiteiten is op basis van gegevens van het ContinuVrijeTijdsOnderzoek (CVTO) bepaald op ruim 12,5 miljoen. De verdeling over de deelregio s is gebaseerd op het areaal natuur (bron: CBS). De meeste activiteiten vonden plaats in de deelregio s Arnhem en Rijk van Nijmegen. Tabel 4.6. Routegebonden buitenrecreatie regio Arnhem Nijmegen Categorie Activiteiten 2014 Aandeel Arnhem % Betuwe % Doesburg % De Gelderse Poort % Liemers % Nijmegen % Rijk van Nijmegen % Veluwezoom % Totaal regio % Recreatief winkelen Onder recreatief winkelen wordt in deze studie verstaan: het winkelen in de binnenstad of het winkelen voor plezier in een stadsdeelcentrum of wijkcentrum waarvoor men minimaal 2 uur van huis is. Het bezoek aan een meubelboulevard of tuincentrum is niet meegenomen. Het aantal activiteiten is geanalyseerd met behulp van het CVTO. Uitgaande van deze definitie is berekend dat er in 2014 ruim 11,7 miljoen keer recreatief is gewinkeld in de regio Arnhem Nijmegen. Het toebedelen aan de diverse deelregio s is gedaan door middel van capaciteitsgegevens (m 2 winkelvloeroppervlak niet-dagelijks) van Locatus 10. De deelregio Arnhem is het populairst voor het recreatief winkelen. 9 Deze ondergrens is conform de ondergrens in de Landelijke R&T Standaard die in opdracht van IPO is opgesteld. 10 Locatus verzamelt als onafhankelijke bron informatie over alle winkels en consumentgerichte, dienstverlenende bedrijven in de Benelux. 25

27 Tabel 4.7. Recreatief winkelen regio Arnhem Nijmegen Categorie Activiteiten 2014 Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio Horeca Onder horecabezoek wordt een bezoek aan de horeca verstaan (inclusief Holland Casino Nijmegen en bowlen/kegelen) waarbij men minimaal 2 uur van huis is. Uitgaande van deze definitie en afbakening is op basis van het CVTO (aangevuld met cijfers van Holland Casino) berekend dat in 2014 circa 13,0 miljoen horecabezoeken plaatsvonden in de regio Arnhem Nijmegen. De verdeling naar deelregio s is gemaakt op basis van capaciteitsgegevens (bron: Bedrijfschap Horeca en Catering). Wederom geldt, evenals bij het recreatief winkelen, dat de deelregio s Arnhem en Nijmegen het grootste aandeel hebben, met circa 29% en 27%. Tabel 4.8. Horecabezoek regio Arnhem Nijmegen (incl. Holland Casino) Categorie Activiteiten 2014 Aandeel Arnhem % Betuwe % Doesburg % De Gelderse Poort % Liemers % Nijmegen % Rijk van Nijmegen % Veluwezoom % Totaal regio % Totaal dagbezoek Ruim 44 miljoen dagbezoeken aan de regio in 2014 In totaal betekent het voorgaande dat er in 2014 ruim 44 miljoen dagbezoeken hebben plaatsgevonden in de regio Arnhem Nijmegen. Horecabezoek, routegebonden recreatie en recreatief winkelen hebben het grootste aandeel in deze dagtoeristische bezoeken, respectievelijk 29%, 28% en 26%. 26

28 Tabel 4.9. Dagbezoeken regio Arnhem Nijmegen naar categorie Categorie Aantal dagbezoeken Aandeel (%) Attracties % Musea en bezienswaardigheden % Evenementen % Rondvaarten % Golf % Routegebonden buitenrecreatie % Recreatief winkelen % Horecabezoek (excl. Holland Casino) % Totaal % Veel dagbezoeken in Arnhem In tabel 4.10 is weergegeven hoe de dagbezoeken in de regio Arnhem Nijmegen zijn verdeeld over de diverse deelregio s. Uit deze tabel kan worden opgemaakt dat met name in Arnhem veel dagbezoeken plaatsvinden (bijna 15 miljoen), gevolgd door Nijmegen en het Rijk van Nijmegen. Tabel Dagbezoeken naar deelregio Categorie Aantal dagbezoeken Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio Herkomst dagtoeristen Onderdeel van de bedrijfsenquête onder attracties en musea was de vraag betreffende de herkomst van de dagtoeristen. Hierbij is dezelfde uitsplitsing als voor de verblijfstoeristen gebruikt: de eigen regio, de rest van Nederland en het buitenland. Het resultaat is weergegeven in tabel Van de dagtoeristen in de regio Arnhem Nijmegen is 58% afkomstig uit de regio zelf, 34% komt uit de rest van Nederland en ongeveer 8% betreft buitenlandse dagtoeristen. Tabel Herkomst dagtoeristen Herkomst Regio Arnhem Nijmegen Overig Nederland Buitenland Attracties 78% 20% 2% Musea en bezienswaardigheden 35% 51% 14% Totaal 58% 34% 8% Tevens is gevraagd naar het belangrijkste herkomstland van de buitenlandse dagtoeristen. Hierbij zijn Duitsland, België, Groot-Brittannië, evenals bij de verblijfstoeristen, veel genoemde landen. 27

29 4.4. Zakelijk bezoek Ruim zakelijke bezoeken aan de regio Het zakelijk bezoek is geraamd op basis van de totale capaciteit vermenigvuldigd met de bezettingsgraad van de accommodaties die hebben deelgenomen aan de bedrijfsenquête. Deze methode is gelijk aan die bij de raming van het verblijfstoeristisch bezoek. Uit de bedrijfsenquête kan worden afgeleid dat het gemiddeld aantal bijeenkomsten per zaal circa 30 per jaar bedraagt. Het gemiddeld aantal deelnemers per bijeenkomst is 45 personen. In de regio Arnhem Nijmegen zijn 109 zalenaccommodaties gevestigd, met een totale capaciteit van 643 zalen. Dit betekent dat er in 2014 in totaal ruim bijeenkomsten hebben plaatsgevonden. Dit is goed voor ca zakelijke bezoeken aan de regio. Deze zakelijke bezoeken vonden voor circa 35% plaats in de deelregio Arnhem. Tabel Zakelijk bezoek aan de regio Arnhem Nijmegen Aantal bezoeken Arnhem Betuwe Doesburg De Gelderse Poort Liemers Nijmegen Rijk van Nijmegen Veluwezoom Totaal regio Boekingen overwegend rechtstreeks Tevens is bij de bedrijfsenquête gevraagd naar de boekingswijze voor de zakelijke reserveringen. Een ruime meerderheid (53%) betreft rechtstreekse boekingen door bedrijven/de corporate markt, gevolgd door indirecte boekingen door een andere intermediair (37%). Circa 7% betreft rechtstreekse boekingen door verenigingen/ associaties. Slechts een klein deel van de boekingen is via een Professional Congress Organisor (PCO) (3%). 28

30 5. ECONOMISCHE BETEKENIS TOERISME EN RECREATIE Inleiding In dit hoofdstuk is de economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen berekend, uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid. Daarbij is eerst ingegaan op de totale economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio (5.2.). Vervolgens is nader geanalyseerd hoe deze bestedingen en werkgelegenheid per categorie zijn opgebouwd (5.3.). Tot slot gaan we in op de economische betekenis per deelregio (5.4.) Economische betekenis toerisme en recreatie Toeristisch-recreatieve bestedingen bedragen 1,3 miljard De totale omvang van de bestedingen die voortvloeien uit toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen wordt geraamd op circa 1,3 miljard. Dit gaat gepaard met een werkgelegenheid (zowel direct als indirect) van circa FTE. Een overzicht naar hoofdcategorieën is opgenomen in tabel 5.1. Tabel 5.1. Economische betekenis toerisme regio Arnhem Nijmegen (2014) Categorie Bestedingen ( ) Werkgelegenheid (FTE) Verblijfstoerisme 145,5 miljoen (11%) (12%) Dagtoerisme 1.106,6 miljoen (86%) (85%) Zakelijk toerisme 11 33,1 miljoen (2%) 457 (3%) Totaal 1.285,2 miljoen (100%) (100%) Toerisme en recreatie schept werk voor personen Doordat de werkgelegenheid in toerisme en recreatie naast fulltime banen (groten)deels uit parttime werk en deels uit seizoenwerk bestaat, komt deze werkgelegenheid overeen met tot banen. Dit is 6,5% van de totale regionale werkgelegenheid (ruim , 2014, bron: LISA). Landelijk is dat 6,3%. Bestedingen komen vooral in de sectoren detailhandel en horeca terecht Tabel 5.2 geeft een weergave van de toeristisch-recreatieve bestedingen in de regio verdeeld over de diverse sectoren. Tabel 5.2. Economische betekenis toerisme naar sector Sector Bestedingen ( ) Aandeel (%) Logies 59,3 miljoen 5% Horeca 396,5 miljoen 31% Detailhandel 472,4 miljoen 37% Entree 176,5 miljoen 14% Vervoer 180,4 miljoen 14% Totaal 1.285,2 miljoen 100% 11 Dit is exclusief de (semi-)zakelijke hotelovernachtingen. 29

31 Hier kan uit worden opgemaakt dat veel bestedingen terecht komen in de sector detailhandel. Dit kan verklaard worden door het grote aandeel winkeldagtochten in de regio in combinatie met relatief hoge bestedingen per persoon per dag. Daarnaast komen veel bestedingen terecht in de horeca, zowel vanuit zelfstandig horecabezoek als horecabestedingen vanuit dag-of verblijfsbezoek Economische betekenis naar categorie Verblijfstoerisme Voor 2014 zijn de verblijfstoeristische bestedingen in de regio Arnhem Nijmegen geraamd op circa 145,5 miljoen. De werkgelegenheid is geraamd op ruim FTE (fulltime equivalenten). Dit is 13% van de totale werkgelegenheid die voortkomt uit het toerisme in de regio Arnhem Nijmegen. Hotelsector verreweg belangrijkste verblijfstoeristische sector Een weergave van de verdeling van deze verblijfstoeristische bestedingen en werkgelegenheid over de verschillende categorieën is opgenomen in tabel 5.3. Hierin is duidelijk zichtbaar dat met name de hotelsector met ongeveer 57% van de totale overnachtingen in de regio een grote bijdrage (circa 67%) levert aan de economische betekenis van het verblijfstoerisme in de regio Arnhem Nijmegen. De categorie campings levert eveneens een aanzienlijke bijdrage aan de economische betekenis (18% van de bestedingen, inclusief vaste plaatsen). Tabel 5.3. Economische betekenis verblijfstoerisme (2014) Categorie Overnachtingen 12 Bestedingen ( ) Werkgelegenheid (FTE) Hotels (58%) 96,8 miljoen (67%) (69%) Campings (22%) 27,1 miljoen (18%) 334 (17%) Bungalows (14%) 7,5 miljoen (6%) 91 (6%) Groepsaccommodaties (6%) 3,8 miljoen (2%) 47 (2%) Jachthavens (1%) 10,4 miljoen (7%) 124 (6%) Totaal (100%) 145,5 miljoen (100%) (100%) Dagtoerisme De bestedingen die gepaard gaan met het dagtoerisme in 2014 zijn geraamd worden op circa 1,11 miljard. De werkgelegenheid die hieruit voortvloeit, bedraagt circa FTE (circa 85% van de totale toeristische werkgelegenheid in de regio). In tabel 5.4 is weergegeven hoe de economische betekenis is verdeeld over de diverse dagtoeristische categorieën. 12 Het betreft de overnachtingen exclusief overnachtingen op vaste standplaatsen op campings en vaste ligplaatsen in jachthavens. Bij de bestedingen en werkgelegenheid zijn deze vaste plaatsen wel meegenomen. 30