BEST PRACTICE. Llesvoorbereiding. Vakoverschrijdend projectonderwijs

Transcriptie

1 BEST PRACTICE Llesvoorbereiding Vakoverschrijdend projectonderwijs Thema: Gender en geslachtstereotypen School: leeftijd: Duur : 50 minuten Deelnemers : Bij voorkeur 20 Opstelling (tafel en stoelen ) : U-vorm Materiaal: Handout (een exemplaar per leerling), definities, leestekst, afbeeldingen Relevante achtergrondinformatie : Zich een voorstelling kunnen maken van de concepten "gender" en "sekse" (biologisch geslacht) Didactische verantwoording: Er moet een klemtoon liggen op een communicatieve insteek, omdat hier een van de belangrijkste doelen erin bestaat, dat de leerlingen ertoe in staat zijn, om in groep over hun eigen concepten te discussiëren. De leerkracht heeft eerder een begeleidende en adviserende rol, maar geen sterk sturende functie. Methodes uit het "Didactic Learning" vertrekken van de basiskennis van de leerlingen, en bouwen hierop verder door hen meer informatie te geven. Rol van de observator: Het zou ideaal zijn als er voor de les een gesprek tussen observator en leerkracht plaatsvindt, waarbij de achtergrond van het lesuur wordt besproken. Dan kan worden nagegaan in hoeverre de uurplanning kan worden omgezet.

2 1. Voorkennis: Het onderwijs is gericht op enkele talige sleutelbegrippen (geslacht, rollenpatronen, genderstereotypen, sekse (biologisch geslacht), seksisme, stereotypen toewijzen, zich als een man gedragen, ladylike zijn, enz). Om het even wanneer deze begrippen worden voorgesteld en in de loop van de les worden besproken, moet de leerkracht voor het begin van de les controleren in hoever de leerlingen vertrouwd zijn met deze begrippen. 2. Inhoud: Zie 3. Lesverloop

3 10 min 10 min 10 min Duurtijd Doel Leerkrachtactiviteit Leerlingactiviteit 3. Lesverloop Lessituatie: Inhouden, werkvormen, media Leerdoel(en) / Competentieontwikkeling Leerdoelcontrole Verklaring van begrippen/ bewustzijn scheppen voor de betekenis/ definitie De handouts uitdelen Discussie per twee De leerkracht schrijft het begrip "gender" op het bord en moedigt de leerlingen aan om een verklaring/definitie te zoeken. De leerlingen discussiëren per twee en stellen hun eigen definitie op. Terwijl ze die presenteren, schrijft de leerkracht de ideeën van de leerlingen op het bord. (Handout: oefening 1). De leerlingen begrijpen de begrippen "gender", "genderstereotype", "rollenpatroon", "sekse" (biologisch geslacht) en "seksisme" en zijn in staat om de begrippen nauwkeurig uit te leggen. Verklaring van begrippen/ bewustzijn scheppen voor de betekenis/ definitie De leerkracht presenteert de officiële definitie. De leerlingen vergelijken die met hun eigen definities (handout: oefening 1). De leerlingen begrijpen de begrippen "gender", "genderstereotype", "rollenpatroon", "sekse" (biologisch geslacht) en "seksisme" en zijn in staat om de begrippen nauwkeurig uit te leggen. Verklaring van begrippen/ bewustzijn scheppen voor de betekenis/ definitie Presentatie van het nieuwe gedefinieerde concept De leerkracht maakt de leerlingen vertrouwd met het begrip "geslachtstereotype" (handout: oefening 2). Te verwachten antwoorden: actief/passief zijn, jongens huilen nooit, meisjes mogen huilen, jongens spelen met auto's, meisjes spelen met poppen... De leerlingen begrijpen de verschillen tussen "sekse" en "gender".

4 10 min 10 min In staat zijn de geplande begrippen te definiëren. Verdelen van de leerlingen in vier groepen Discussie Elke groep krijgt een ander begrip en de bijhorende definitie. De leerlingen bespreken ze en bereiden een korte presentatie of voorstelling voor om de andere leerlingen vertrouwd te maken met hun begrip. Ze kunnen ook een nieuwe definitie in eigen woorden presenteren. De leerlingen zijn in staat om voorbeelden te geven van gewone geslachtstereotypen en rolpatronen -zoals ze maatschappelijk bepaald worden. Modereren Partnerwerk Leerlingen werken per twee en brengen hun eigen concepten/ideeën aan. Aansluitend daarop presenteren/bespreken ze hun concepten/ideeën voor de klas. (Handout: oefening 3). De leerlingen zijn in staat om hun eigen concepten te presenteren, om wijdverbreide denkwijzen - gedragen door geslachtstereotypen - te vermijden, hun eigen ideeën in groep te bespreken.

5 4. Genderspecifiek / genderspecifieke aspecten / overdracht naar speciale vakgebieden (aanbevelingen) Op overeenstemmende niveaus bruikbaar in NT2/NVT-onderwijs. 5. Variatiemogelijkheden, bijzonderheden: 1. Lezen De leerlingen vullen passende woorden in de tekst in. 2. Discussie Wordt "gender" door de maatschappij geconstrueerd of gaat het hierbij om een natuurlijk concept? Om de leerlingen te activeren kan de leerkracht hierbij divers beeldmateriaal gebruiken. 6. Resultaten en ervaringen van de testfase De testfase heeft aangetoond dat deze best practice eerder geschikt is voor andere, oudere leeftijdsgroepen. Desondanks kan dit thema ook besproken worden met leerlingen vanaf 12 tot 14 jaar. Dan is het wel bevorderlijk dat de woordenschat aangepast wordt, zodat kinderen de context beter begrijpen. Tijdens de testfase werden verschillende youtube-filmpjes gebruikt: 1. Om in het thema (Geslachtsrollen mannen en vrouwen) te komen 2. Stereotypes in reclame te verduidelijken en de les (Film over de gelijkheid van de geslachten) af te ronen De leerlingen ontvingen aan het begin een hand-out, waarin alle aspecten van de les werden geïntegreerd, en dus ook de rode draad voor de kinderen vormde. Tijdens de test werd ook aangetoond dat het toewijzen van enkele woorden tot bepaalde categorieën of onderwerpen (vul-het-ontbrekende woord in) de leerlingen moeilijkheden bezorgden. Deze soort van oefeningg dient uitsluitend te worden gebruikt voor oudere leerlingen. Om zich over de commercials te buigen(door het ontwerpen van affiches), kan het beste

6 een aparte les worden voorzien. Een alternatief zou het indienen van een passend huistaak kunnen zijn. Bijlagen: teksten, materialen, kopies, transparanten, bordschema enz.

7 HANDOUT: oefening 1 1. Wat betekent het begrip "gender"? GENDER Begripsverklaring/definitie: gender betekent: HANDOUT: oefening 2 2. Hoeveel voorbeelden kan je vinden van dit soort verhoudingen? Zich als een man gedragen Zich als een vrouw gedragen

8 HANDOUT: oefening 3 3. Lees de voorbeelden van stereotypisering. Zet je eigen visie in de vakjes daarnaast. Voorbeeld van stereotypisering Denkwijze, die door dit stereotype wordt ondersteund Andere mogelijke denkwijzen die door dit stereotype niet tot uitdrukking komen 1. In de reclame worden vaak moeders getoond die hun gezin een maaltijd serveren (maar vaders die dat doen, krijgen we veel minder vaak te zien). 2. Heel wat foto's in kranten, films en reclame en tvprogramma's laten mannen zien in lichamelijk aantrekkelijke vrijetijdsbestedingen zoals sport, klimmen, kano varen (maar in slechts enkele zien we vrouwen die hetzelfde doen). 3. Heel wat foto's in tijdschriften en in de reclame tonen jonge meisjes tijdens hun toilet - hoe ze make-up aanbrengen, hun haar borstelen en zich in het algemeen zorgen maken om hun uiterlijk (terwijl slechts enkele jongens dat doen). 4. Talrijke reclamespots op tv tonen jongens die met actiespeelgoed spelen - zoals bv. met trucks, figuren van superhelden... (maar meisjes zijn bij dit soort activiteiten niet te zien). Deze advertenties lijken te suggereren dat moeders het hele huishouden doen en koken, en dat ze er ook plezier in hebben. Mannen zouden vaker moeten koken. Er zijn moeders die het haten huishoudelijk werk te doen.

9 Volgende activiteiten - "FOLLOW-UP" 1. Vul in wat past, met een woord in de correcte vorm: Gender... zijn vereenvoudigende veralgemeningen van geslachtspecifieke eigenschappen, verschillen en rollen van individuen en/of groepen.... kunnen positief of negatief zijn, maar ze geven zelden exacte informatie over andere. Als mensen geslachtspecifieke veronderstellingen automatisch overbrengen op anderen los van bewijzen van het tegendeel dan zullen... stand blijven houden. Heel wat mensen erkennen wel de gevaren van gender...,... maar ze laten dit soort veralgemeningen toch voortbestaan. 2. Vul in met een begrip uit het vak: mannen gender rollen vrouwen seksisme sociale constructie sekse (biolog. geslacht) Samen met de leeftijd is. een van de algemene verschijnselen waarop statusverschillen berusten. In tegenstelling tot..., wat een biologisches concept is, is gender een... die de maatschappelijke en culturele verwachtingen aangeeft waaraan mannen en vrouwen zich moeten houden. Alan Wolfe merkte in het artikel "De genderkwestie" op ("The Gender Question", in: The New Republic, 6 juni :27-34): "van alle manieren waarop een groep systematisch een andere heeft mishandeld, is er geen die dieper geworteld zit dan de manier waarop onderdrukt hebben. Alle andere discriminaties verbleken hiertegen." Lerner beweert, dat de onderschikking van de vrouwen vooraf is gegaan aan alle andere onderschikkingen en, om ons van al deze andere -ismes racisme, classisme enz. te bevrijden, het het... is dat als eerste moet worden opgelost. Source: ,articleId html

10 MOGELİJKE VERKLARİNGEN/DEFİNİTİES DİE DOOR DE LEERKRACHT KUNNEN WORDEN GEBRUİKT: GENDER: "Gender ist sociaal bepaald; het is de maatschappelijk toegeschreven betekenis aan mannelijk" en vrouwelijk. Elke maatschappij benadrukt de specifieke rollen die elk geslacht zou moeten spelen, hoewel er een grote speelruimte is aan acceptabele verhoudingen voor elk geslacht." (Hesse-Biber, S. und Carger, GL, 2000, p. 91). ROLPATRONEN: de rolpatronen hebben betrekking op een reeks sociale normen en gedragsnormen die voor individuen van een bepaald geslacht in de context van een bepaalde cultuur als sociaal gepast wordt beschouwd; tussen culturen onderling en in de loop der tijd zijn die heel divers. Er bestaan verschillende opvattingen over, of waargenomen geslachtspecifieke verschillen in gedrag en in persoonlijkheidskenmerken nu minstens gedeeltelijk door culturele of sociale factoren verklaarbaar zijn en dus het product van socialiserende ervaringen zijn, of, en in welke mate geslachtspecifieke verschillen op biologische en fysiologische verschillen kunnen worden teruggevoerd. GESLACHTSTEREOTYPE: Geslachtspecifieke stereotypisering heeft betrekking op stereotype beelden van mannen en vrouwen. Voorstellingen over mannen en vrouwen zijn vaak moeilijk te herkennen als stereotype, omdat ze sterk met diepgewortelde overtuigingen over de rol van mannen en vrouwen in onze maatschappij verbonden zijn. Heel wat mensen zijn geïrriteerd als deze rollen in vraag worden gesteld. SEKSE (biologisch geslacht): een van de twee hoofdvormen van individuen die in veel manieren voorkomen en die zich telkens onderscheiden als vrouwelijk of mannelijk vooral met betrekking tot hun geslachtsorganen en -structuren. SEKSISME: Seksisme, een begrip dat in het midden van de 20ste eeuw in zwang kwam, is de overtuiging of mening dat het ene geslacht van nature intelligenter, competenter of meer waard is dan het andere. Het kan ook deze manier van discriminatie met betrekking tot het geslacht mee omvatten. Seksisme omvat in de eerste plaats haat of vooroordelen tegenover een van de twee geslachten in zijn geheel (vgl. vrouw- of manonvriendelijkheid) of het gebruik van stereotypen van mannelijkheid met betrekking tot mannen of van vrouwelijkheid met betrekking tot vrouwen. Het wordt ook als mannelijk en vrouwelijk chauvinisme aangeduid.

11 AFBEELDINGEN:

12 Cash geld afhalen aan het geldautomaat Man Vrouw 1 De auto parkeren 2 Naar het geldautomaat gaan 3 Bankkaart insteken 4 PIN-code ingeven 5 Geld nemen 6 Wegrijden 1 De auto parkeren 2 Make-up controleren 3 Motor afzetten 4 Make-up controleren 5 Naar het geldautomaat gaan 6 Bankkaart in de portemonnee zoeken 7 Bankkaart insteken 8 Op de knop "annuleren" drukken 9 In de portemonnee zoeken naar het spiekbriefje met de PIN-code 10 Bankkaart insteken 11 PIN-code ingeven 12 Cash geld nemen 13 Naar de auto gaan 14 Make-up controleren 15 Auto starten 16 Auto stilleggen 17 Teruglopen naar de geldautomaat 18 Bankkaart eruit nemen 19 Weer naar de auto gaan 20 Make-up controleren 21 Auto starten 22 Make-up controleren 23 Een kilometer ver rijden 24 Handrem ontgrendelen

13 Schoenen Vrouwen Mannen Sport School Vrije tijd Fuif Uitstap Wandeling in het park Thuis