JAARVERSLAG Deloitte.

Transcriptie

1 Petroleumweg KD Vondelingenplaat (Rt) Postbus ZG Vondelingenplaat (Rt) Telefoon Telefax pensioenfonds,chevron.com JAARVERSLAG 2013 Deloitte Accountants BV. Joor dentfic1t!cdoeenden Behorenci bi cortroverkarr f d

2 JAARVERSLAG 2013 Voor derti0catiedoeienden Bebor end brj controleverklanr d 1 Dfottc Accountants B, Overige gegevens 49 Staat van baten en lasten over Jaarrekening 27 Kenmerken pensioenfonds 3 Ontwikkelingen van het pensioenfonds 5 Versiag over hetjaar Balans per 31 december Kasstroomoverzicht 29 Algemene toelichting 30 Toelichting op de balans per 31 december Toelichting op de Staat van baten en lasten over Reactie van het bestuur op Visitatiecommissie 55 Reactie van het bestuur op versiag Verantwoordingsorgaan 59 Versiag Visitatiecommissie 50 Versiag Verantwoordingsorgaan 57 Gebeurtenissen na balansdatum 60 Uitvoeringsovereenkomst met de werkgevers 61 Actuariële verklaring 62 Controleverkiaring van de onafhankelijke accountant 64 Bestuursverslag 3 Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetallen 2 Inhoudsopgave

3 % CPI referentieperiode 1,96% 1,86% 2,17% 1,26% 0,57% 1 Pensloenvermogen = reservesi-technischevoorzieningen. Deoitte. Stichtrng Chevron Pensioenfonds JAARVERSLAG 2013 Joor dentficatiedoeeinden Bhorer1d bij controieverklarin.d 2 FrInjttr Accpun(jflt. Premievrijen/pensioengerechtigden 1,96% 0,68% 0,00% 0,66% 0,40% Cumulatieve indexeringsachterstand 6,33% 6,33% 5,16% 2,99% 2,39% januari (volgend jaar) Toeslagverlening pensioenen per 1 Actieve deelnemers Premievrijen Totaal Pensioengerechtigden Aantallen per 31 december Reservetekortgrens FTK 114,5% 114,5% 114,7% 114,8% 114,9% Dekkingsgraad FTK 122,0% 108,2% 105,0% 112,2% 109,0% Totalelasten Totale baten Saldo baten en lasten Pensioenuitkeringen Premies (bijdragen) Technische voorzieningen (marktwaarde) Pensioenvermogen Belegdvermogen (x 1.000) december Financiële gegevens per 31 Meerjarenoverzicht van kerncijfers en kengetailen

4 Kenmerken pensioenfonds :-?oi(ç De (het Fonds) statutair gevestigd te Rotterdam, heeft als doel Benoemd door de werkgevers Cekozen door de deelnemers Gekozen door de pensioengerechtigden M. Esseboom C.W.H. van Dongen De heer L.P.C Betzel heeft als administrateur van het Pensioenbureau gefunctioneerd. De heer 2013 Risk Officer van het Fonds, waarmee continulteit van bestuursondersteuning op dit punt is De certificerend actuaris is de heer F.A.P.M. Hopman, lid van het Actuarieel Genootschap, JAARVERSLAG 2013 Voor dentflcatfedoeieinden rhre end bj controevekiarin d 3 ccontn B V. Deoitte. verbonden aan Towers Watson te Rotterdam. Watson (kantoor Rotterdam) is aangesteld als adviserend actuaris. De heer R.J.M. van de Meerakker, lid van bet Actuarieel Genootschap, werkzaam bij Towers Actuaris Pensioenbureau. De heer M.B. Rottinghuis hield zich bezig met budgettering en de financiële verzekerd. In de ioop van 2013 is de heer M.B. Rottinghuis teruggetreden als adviseur van het rapportages omtrent uitvoeringskosten. De taken van de heer A.W. van Ettinger en M.B. Rottinghuis zijn overgenomen door de administrateur en het Dagelijks Bestuur van het Fonds. A.W. van Ettinger die tot eind 2012 heeft gefunctioneerd als Directeur ad interim is sinds begin Pensioenbureau CJ. van Klink, voorzitter M. Verlinde, secretaris BAM. Bierens DR. McNair De samenstelling van het bestuur per 31 december 2013 is als volgt: Samenstelling bestuur Personalia arbeidsongeschiktheidspensioen. Het Fonds verleent volgens de regeling aanspraken op ouderdoms-, nabestaanden- en Pensioenregeling het verschaffen van pensioenen en andere periodieke uitkeringen aan de deelnemers en hun nabestaanden. Doelstelling van het pensioenfonds Bestuursverslag

5 D.R. McNair Beleggingscommissie C.J. van Klink M. Verlinde C.J. van Klink M. Verlinde M. Esseboom JAARVERSLAG 2013 loor identficatiedo&enden Behorend bj cantroverkiarino d -f \.AJi\2Qlç 4 Dco1tc Ac-puntpnt B!, Fonds. Per 31 December 2013 is State Street Bank and Trust Company werkzaam als custodian van het Custodian Het pensioenfonds maakt gebruik van State Street global Advisors (SSgA) als enige vermogensbeheerder. Alle middelen van het Fonds zijn belegd in indexfondsen van SSgA conform het door het Bestuur vastgestelde beleggingsbeleid. Vermogensbeheer ondergebracht bij Aon Hewitt te Amsterdam. De deelnemersadministratie wordt uitgevoerd in het programma Lifetime van softwareleverancier Inotime. De actuariële werkzaamheden worden vanuit het programma Oval in plaats van Lifetime geleverd. Voor deze werkzaamheden is tussen partijen een Administratieovereenkomst en een SLA afgesloten. De deelnemersadministratie, de financiële administratie en het opstellen van de jaarrekening zijn Deelnemersadministratie /financiele administratie De controle van de jaarrekening is uitgevoerd door Deloitte Accountants B.V. te Rotterdam. Accountant B.A.M. Bierens C.W.H. van Dongen Governance Commissie Dagehjks Bestuur

6 Ontwikke1inen van het pensioenfonds Bestand deelnemers en pensioengerechtigden De ontwikkeling van het bestand (in aantal personen) is als volgt: Ouder- Nabe- Wezen- Totaal Deel- Premie- doms- staanden- pensioen nemers vrijen pensioen pensioen Stand per Bij Af Standper3l In de kolom deelnemers zijn ook diegenen inbegrepen die een uitkering genieten uit de Fleurtex regeling. De Fleurtex-regeling voorziet in een uitkering voordat het eigenlijke pensioen ingaat. Deze regeling is, naar aanleiding van nieuwe wetgeving, met ingang van 1 januari 2006 aangepast. De regeling is niet separaat opgenomen in de deelnemersadministratie. Er zijn geen nieuwe gerechtigden meer die in de toekomst aanspraak kunnen maken op de Fleurtex-regeling. Er zijn nog wel 6 gerechtigden (geboren na ) die vanwege de gewijzigde wet- en regelgeving geen aanspraak meer kunnen maken op de Fleurtex regeling maar we! op vrijwillige basis premie en/of vakantiedagen hebben gespaard ten behoeve van de Fleurtex-regeling. Deze deelnemers zullen vanaf 62 jarige leeftijd hun gespaarde saldo in maandelijkse termijnen uitgekeerd krijgen. Actieve deelnemers naur werkmaatschappij Chevron Oronite Technology b.v. 78 Chevron Netherlands B.V. 15 Combined Refuelling Service v.o.f. ChevronB.V. -99 Vers1a over het jaar 2013 Uitvoeringsovereenkomst Aan het einde van 2012 is overeenstemming bereikt over de nieuwe uitvoeringsovereenkomst die ingegaan is op I januari 2013 met een looptijd van I0jaar. In de uitvoeringsovereenkomst zijn een aantal zaken opgenomen zoals: Een bijstortingsverplichting door de Sponsoren bij dekkingstekort onder een dekkingsgraad van 105% te spreiden over een periode van 3 jaar. Deoitte. JAARVERSLAG 2013 Dic A.suntcnt5 8.!. - Joor dcntificatiedoenden Behorrd h.d 5

7 1 juli Stop UPO s (STUPO s) worden halverwege 2014 afgerond. Een bijstortingsverplichting tot een dekkingsgraad van 105% door de Sponsoren bij beeindiging van de uitvoeringovereenkomst in de situatie dat er geen actieve deelnemers meer zijn. Indien er door toedoen van (een van de) Sponsoren geen actieve deelnemers Vanwege de verkoop van de deelname in CRS eindigde de uitvoeringsovereenkomst met CRS pr meer zijn, geldt de bijstortingsverplichting tot een dekkingsgraad van 115%. \J 2o Aandelen 38, Vastrentende beleggingen 61, bij het bepalen en de implementatie van bet beleggingsbeleid. De actuele mix van het beheerd vermogen van het Fonds ziet er ultimo 2013 als volgt uit: 70 In de categorie aandelen zijn aandelen in indirect vastgoed inbegrepen conform de index. De benchmarks voor de portefeuilles vastrentende waarden zijn de Barclays Capital Euro Het Bestuur heeft vastgesteld dat bet aanwezige governance budget (aanwezige tijd, JAARVERSLAG 2013 Voor idenifcatedoe!einden Behorend bj cor,troleverkiann.d 6,cccJ: -s. J. middelen, expertise) een belangrijke rol moet speienbij4e aibific ten aanzien van de Uitgangspunten van het nieuwe beleggingsbeleid zijn als volgt: Het Bestuur heeft het strategisch beleggingsbeleid, gebaseerd op de ALM studie uit 2010, vastgesteld. Daarbij is specifiek aandacht gegeven aan de implementatie van de strategische beleggingsmix. De actieve vermogensbeheerders zijn er ni. de afgelopen jaren niet in geslaagd om kwartaal van een positief beleggingsresultaat ten opzichte van de benchmark te behalen. De implementatie van de nieuwe strategie is gespreid doorgevoerd gedurende het 4de kwartaal van 2011 en het 1ste Aggregate (Treasury TR) Index met een duration van 5,3 jaar, de Barclays Capital Euro Aggregate Corporate met een duration van 4,2 jaar en de Citigroup EMU Over 15 Year Index met een duration van 13,7jaar. De benchmark voor aandelen is de MSCI World index. Kas 0, % % % Aetuele mix Strategische mix Bandbreedte verplichtingen met betrekking tot dit vermogensbeheer zijn vastgelegd in een vermogensbeheer overeenkomst. Het Bestuur heeft het vermogensbeheer van het Fonds uitbesteed aan SSgA. De rechten en Het Bestuur wordt geadviseerd door Towers Watson en Chevron Benefit Plan Investments (BPI) Beleggingsbeleid Een overgangsregeling voor de toekenning van indexatie ter compensatie van de aangepaste bijstortingsverplichting gedurende 5 jaar na ingang;

8 complexiteit van het beleggingsbeleid en de controle op de verschillende onderdelen van de portefeuille. Derhalve wil bet Bestuur zich liever richten op belangrijke strategische beslissingen en het aantal beleggingscategorieen en vermogensbeheerders beperken. Additionele beleggingscategorieen zoals Emerging Markets Aandelen, Emerging Markets Obligaties, High Yield Obligaties en Direct Vastgoed zijn in overweging genomen door het Fonds. Deze categorieen leveren naar de mening van bet Bestuur echter geen significante verbetering van het risico- of rendementsprofiel op, maar vereisen we! veel meer governance en brengen meer risico met zich mee. De verwachte outperformance (of alpha) van hoog genoteerde vermogensbeheerders mag dan interessant zijn, de ervaringen van bet Fonds op dit gebied zijn zeer teleurstellend. Daarnaast betekent actief beheer dat er diversificatie met verschillende profielen en stijien over verschi!lende managers plaatsvindt. Dit vereist een hoger niveau van governance en leidt tot hogere vermogensbeheerkosten. Bij passiefbeheer zijn de vermogensbeheerkosten juist zeer Iaag. In Iijn hiermee heeft het Bestuur besloten om de hele portefeuille passiefte laten beleggen. Het Bestuur heeft besloten om de verlaging van het risico budget door passief management te gebruiken om een asset mix aan te houden van 3 5/65 in plaats van 30/70. In zijn totaliteit is de volatiliteit van de dekkingsgraad enigszins toegenomen van 7,3 7 tot 7,5%. Het Bestuur heeft besloten om de strategische afdekking van het renterisico uit te breiden naar 75% van de verplichtingen. Ultimo 2012 lag de afdekking op 55% van de verplichtingen. De verhoging naar de beoogde afdekkingsdoelstelling hangt af van de renteontwikkeling. Bij de huidige (lage) rentestand is de renteafdekking ultimo 2013 ongewijzigd 55%. Het valutarisico doet zich alleen voor op de beleggingen in wereldwijde aandelen en bedraagt circa 30% van de totale beleggingen. Tweederde van dit valutarisico bestaat uit een dollarrisico (circa 20% van de totale beleggingen). Een (gedeeltelijke) afdekking van bet dollarrisico als grootste risico post wordt in overweging genomen. Echter bij huidige koers vindt het Fonds het niet opportuun om dit risico afte dekken. Wel zal het Bestuur voortdurend bekijken hoe de valutakoersen ten opzichte van elkaar wijzigen. Tot slot is besloten dat het herbalanceringsbeleid een element van momentum zal bevatten, om zo (binnen een beperkte bandbreedte) mee te kunnen bewegen met bewegingen in de markt. De 3 5/65 mix heeft een bandbreedte van 5% (by: aandelen minimaal 30%, maximaal 40%) om de strategische positie heen. Daarbinnen zal de herbalancering moeten plaatsvinden. Het eerste mogelijke herbalancerings trigger punt ligt bij een afwijking van 3,5%. Indien 5% wordt bereikt dient geherbalanceerd te worden, maar het kan reeds in overweging genomen worden vanaf 3,5% afwijking. Het Bestuur heeft vastgesteld dat het nieuwe beleggingsbeleid consistent is met de genoemde nieuwe uitvoeringsovereenkomst. JAARVERSLAG 2013 :ull!\cccuflt3flts B.! Joor doni.ific&tedoerden Behorr d b cortroeve,karin d &t.j 7

9 door haar beleggingsadviseurs. Daarnaast neemt risicomonitoring en rapportage een belangrijke afdekking en het valuta risico en op individueel mandaat niveau op met name concentratie en landenrisico s. de herbalanceringsmethodiek van de beleggingsmix naar de strategische gewichten De belangrijkste tactische beslissingen liggen op drie gebieden, zijnde: plaats in. Deze zal zich meer concentreren op totaal niveau binnen de ALM context, zoals de rente passiefte beheren mandaten. Dit is SSgA geworden. In dit proces werd het Bestuur ondersteund Op basis van een gestructureerd selectieproces werd een vermogensbeheerder aangesteld voor i benchmark voor de tota!e portefeuille voor het jaar bedroeg 8,0%. Het rendement van 8,3% werd Het beleggingsresultaat over 2013 laat voor de totale portefeuille een resultaat zien van 8,3%. De gedragen door een fors herstel op de aandelenmarkten wereldwijd. De MSCI wereld index steeg met 21,2% en onze portefeuille die daar een afspiege!ing van is deed het zelfs nog wat beter met obligaties drukten. Echter omdat onze obligatieportefeuille een Europees gespreide portefeuille is, Beleggingsresultaat Elke 3 jaar wordt een ALM uitgevoerd. In navolging van 2010 is in 2013 weer een ALM uitgevoerd. Het Bestuur heeft op basis van deze ALM besloten de mate van risico, uitgedrukt in dekkingsgraad volatiliteit, op hetzelfde niveau te houden als in de vorige ALM. De dekkingsgraad renteafdekkingspercentage op 55% te laten. Pas als de 20 jarige rente op 4% uitkomt, neemt bet ligt thans op een hoger niveau dan in 2010, wat betekent dat de kans op een dekkingstekort is gedaald. De aandelen /obligatiemix blijft 35%/65%, en de renteafdekking ligt strategisch op 75%, maar bij het huidige niveau van de rente is opnieuw besloten om het actuele Bestuur zich voor om de dekking uit te breiden in de richting van de strategische target. Waar beleggingsportefeuille (65%). Aihoewel er voornamelijk in staatsobligaties van de Eurozone vanwege de instabiliteit van de spreads van sommige Eurozone landen met name die in Zuid begin 2014 nog over nagedacht wordt is de samenstelling van het obligatiedeel van de landen wordt belegd is de match met de ontwikkeling van de verplichtingen niet optimaal werken. Het uiteindelijke doe! is om de rentegevoe!igheid van de dekkingsgraad te verminderen. Europa en de 3-maandsmiddeling die het Fonds volgens DNB moet hanteren. Overwogen wordt periode gemeten circa 3% terwijl de kans op een dekkingsgraad lager dan 90% nihil is. Over een horizon van 5 jaar ligt de kans op een dekkingstekort met 5% wat hoger. De kans op een resultaat hoger, maar ook lager uitvallen. De kans op een dekkingstekort bedraagt over dezelfde reservetekort in de eerste 5 en de gehele 15 jaar is in de ALM-studie becijferd op 22% respectievelijk 13%. jaar naar verwachting op circa 151% uitkomt. Uiteraard is dit een gemiddelde uitkomst en kan het De risicobudgettering is door de beleggingsadviseur Towers Watson geadviseerd binnen bet kader van de al eerder gememoreerde ALM studie, waarin vooruit wordt gekeken over een periode van koers. de stapsgewijze verhoging van de rente afdekking naar 75% athankelijk van de toekomstige renteontwikkeling; de afdekking van het valuta risico athankelijk van de ontwikkeling van de euro/dollar (3 5/65); 15 jaar. Daaruit blijkt dat de dekkingsgraad van het Fonds aan het einde van deze periode van 15 om het aandeel van AAA/AA staatsobligaties te verhogen om de rente afdekking beter te laten 2 1,6%. Het resultaat werd gedrukt door de rentestijging op de obligatiemarkten die de waarde van vie! dit negatieve effect mee, met name omdat de staatsotwgatiesv çlezuid Europese Euro Stichting Chevron Pensloenfonds JAARVERSLAG 2013 Voor dontificatiedoeteinden Behownd b contro!evekarin d 8 Implementatie beleggingsbeleid

10 deze overeenkomst wordt de toeslagverlening van het komende jaar bepaald aan de hand van de voorwaardelijke toeslag zal toekennen indien de dekkingsgraad hiervoor toereikend is. Volgens In de uitvoeringsovereenkomst met de Sponsoren is opgenomen dat het Fonds een Toeslag De inflatie over de periode september maatgevend. De inflatie over de periode september september Op basis van deze geraamde dekkingsgraad bedroeg de toeslagverlening 37% van 1,86% (80% De cumulatieve achterstand in toeslagveriening ten opzichte van de ambitie per I januari 2013 september Op basis van deze geraamde dekkingsgraad bedroeg de toesiagverlening per 1 januari ,96% (80% van 2,45%). De cumulatieve achterstand in toeslagverlening ten opzichte van de ambitie per I januari 2014 JAARVERSLAG 2013 \Joor dentfcatiedoeeinden Rehorcnd b ctroeve kiarn d 9 Dcoittc Acccunt3nt B.!, Fonds de afgelopenjaren naar een hoger niveau doen stijgen. De kosten van de adviseurs zijn over pensioenfondsen worden gesteld op het gebied van rapportage, deskundigheidsbevordering, het fonds bedroegen (2012: 1.294). Dit is 0,38,4 vai jjvermogen (2012: De uitvoeringskosten hebben de voile aandacht van het Bestuur. De hogere eisen die aan de afgelopen jaren fors gedaald door betere planning en budgetteri. pe uitvoeringskosten van risicobeheer en beleggingsbeleid en governance hebben de structurele uitvoeringskosten van het Uitvoeringskosten bedraagt 6,33% (per 1 januari 2013: 6,33%). januari 2014 verantwoord worden in het boekjaar Het Bestuur heeft eind januari 2014 besloten een toeslag toe te kennen van 1,96%. Aangezien het feiteiijke besluit daartoe niet in boekjaar 2013 heeft plaatsgevonden, zal de verleende toeslag per 1 begin januari 2014 geschatte dekkingsgraad per 31 december 2013 bedroeg 121,8% was 2,45% (bron inflatie: CBS). De Toeslag per 1 januari 2014 bedraagt 6,33% (per I januari 2012: 5,16%). januari 2013 verantwoord in het boekjaar Het Bestuur heeft eind januari 2013 besloten een toeslag toe te kennen van 0,68%. Aangezien het feitelijke besluit daartoe niet in boekjaar 2012 heeft plaatsgevonden, is de verleende toeslag per 1 CPI ontwikkeling van september 2011 tot september 2012, en de dekkingsgraad per 1 januari van 2,32%), ofwel 0,68%. september index (CPI) van het verslagjaar en de dekkingsgraad op 31 december van dat verslagjaar. De maatstafdaarbij is 80% van de CPI. Voor de indexatie per 1 januari 2013 is de 2012 was 2,32% (bron inflatie: CBS). De inflatie tussen de september index (CPI) van het jaar voorafgaande aan het verslagjaar en de geschatte dekkingsgraad per 31 december 2012 bedroeg eind januari 108,7%, waarbij rekening is gehouden met een verzwaring van de sterftegrondslagen conform advies van de actuaris. Dit wil zeggen op basis van de Prognosetafel AG met een correctie vanwege toepassing van fondsspecifieke ervaringssterfte. landen een sterk herstel lieten zien. De obligatieportefeuiiie met korte looptijden kwam daardoor uit op 2,2%, terwiji de lange looptijden obligatieportefeuille ook nog net positief was op 0,3%.

11 0,42%). De kosten per deelnemer bedroegen 934,- (2012: 928,-). In dit laatste kengetal is het aantal deelnemers de som van actieve en pensioengerechtigde deelnemers, conform de Aanbeveling uitvoeringskosten uitgegeven door de Pensioenfederatie d.d. november Beleggingskosten Met ingang van verslagjaar 2012 vraagt DNB inzicht te geven in alle vermogensbeheerkosten die te maken hebben met het beheer van de beleggingsportefeuille. Dus ook transactiekosten en kosten die worden ingehouden op de behaalde brutorendementen. Deze beiden zijn niet expliciet zichtbaar in dejaarrekening, maar zijn inbegrepen in de beleggingsopbrengsten. Hieronder de opstelling van de totale beleggingskosten: Gefactureerde kosten Bankkosten Custodian StateStreet Beheervergoedingen Mondrian (vastrentend) Beheervergoedingen Aegon (vastrentend) Beheervergoedingen Legal & General (vastrentend) Beheervergoedingen SSgA (aandelen) Rebate fees SSgA (vastrentend) Advieskosten vermogensbeheer Subtotaal gefactureerde kosten Transactiekosten (aandelen) Transactiekosten (vastrentend) Ingehouden fees (vastrentend) Totale beleggingskosten / De vaststelling van genoemde transactiekosten en ingehouden fees is deels gebaseerd op eigen methodes van vermogensbeheerders, en deels op de methode welke is voorgesteld door de Pensioenfederatie. Zowel de rebate fees als de ingehouden fees die verband houden met beleggen in vastrentende SSgA-fondsen zijn in 2013 hoger dan in 2012 omdat in 2012 zo n tien maanden sprake is geweest van beleggen in betreffende fondsen waar dit in 2013 het helejaar was. Voorts zijn de transactiekosten aanzienlijk gedaald door te beleggen in vastrentende SSgA-fondsen, waarbij in 2012 tevens 193 inbegrepen is in verband met de in 2012 afgeronde transitie van vastrentende waarden naar SSgA. Doordat er in 2013 verder geen grote veranderingen hebben plaatsgevonden liggen de totale kosten over 2013 significant lager dan over De beleggingskosten van 2013 bedragen 0,15% van het gemiddelde belegd vermogen. JAARVERSLAG 2013 Dplpittp Accountpnt V. Joor dontitcatieaoeeind n Behorend b ontroieverklannc.d 10

12 In een tabel ziet de ontwikkeling van de dekkingsgraad in 2013 er als volgt uit: termijn hersteiplan is van kracht tot en met De doelstelling van het lange termijn hersteiplan blijft echter van kracht zolang het herstel niet duurzaam is en herleeft op het moment dat de dekkingsgraad onder het herstelpad uitkomt. is op grond van de dekkingsgraad eind 2013 ruimschoots gehaald. Het lange termijn hersteiplan Dc dekkingsgraad is in 2013 gestegen van 108,2% naar 122,0% Gezien het feit dat de dekkings graad hoger is dan het vereiste eigen vermogen is er geen sprake van een reservetekort. Het lange Behorend bh oniroeverkarin d. JAARVERS LAG 2013 Joor rtfcatedo&enden :cju!;i J, -. december 2012 heeft een verlagend effect op de TV. Bij de rentetermijnstructuur is sprake gebaseerd op de UFR methodiek, waarbij de rente vanaf een looptijd van 20 jaar toegroeit naar de Ultimate Forward Rate van 4,2%. De volgende figuur geeft de rentetermijnstructuren van 31 december 2012 en 31. cenjleqi 3 weer. De stijging van de rentetermijnstructuur per 31 december 2013 ten opzichte van 31 Rentetermijnstructuur van driemaandsmiddeling en vanaf 30 september 2012 is de rentetermijnstructuur Per 1 januari 2013 is een toeslag verleend op de pensioenaanspraken van gewezen Toeslagverlening deelnemers en pensioengerechtigden van 0,68%. Een toeslag doet de technische voorzieningen toenemen, hetgeen een negatief effect heeft op de dekkingsgraad. De uitkeringen aan pensioengerechtigden zorgen voor een vrijval van de Uitkeringen solvabiliteitsbuffer, wat eveneens een positief effect heeft op de dekkingsgraad. De op grond van de Uitvoeringsovereenkomst ontvangen premies hebben een positief Nieuwe aanspraken en kosten effect op de dekkingsgraad gehad. Stand per 31 december 122,0% 115,7% Nieuwe aanspraken en kosten 2,5% 2,5% Uitkeringen 0,5% 0,5% Overig 0,7% 0,3% Toeslagverlening -I- 0,6% -I- 0,6% Rentetermijnstructuur 2,2% 0,0% Beleggingsrendement 8,5% 4,3% Stand per I januari 108,2% 108,7% in hersteiplan 2013 Verwacht 2013 Financiële positie

13 / J dec-13 I / 31-dec I I 1.00 I I I rn r Beleggingsrendement De waarde toename van de beleggingen had een positief effect op de dekkingsgraad. Overig Deze post betreft onder andere de kruiseffecten tussen de diverse categorieen. Tevens is de in het verslagjaar besloten opsiag wezenpensioen inbegrepen, ter grootte van 2,5% van de voorziening voor het latent partnerpensioen. Solvabiliteitsanalyse Onder het FTK is het vereist eigen vermogen het vemiogen dat hoort bij de zogeheten evenwichtssituatie van het pensioenfonds. In die evenwichtssituatie is het eigen vermogen zodanig vastgesteld dat met de wettelijk vastgestelde zekerheidsmaat van 97,5% wordt voorkomen dat het pensioenfonds binnen één jaar over minder middelen beschikt dan nodig om te kunnen voldoen aan de onvoorwaardelijke pensioenverplichtingen. Met andere woorden, de kans dat het pensioenfonds na één jaar een dekkingsgraad heeft van 100% of lager, is kleiner dan of gelijk aan 2,5%. De toezichthouder DNB heeft een gestandaardiseerde methode vastgesteld om te toetsen of er voldoende eigen vermogen aanwezig is: de standaardtoets. De standaardtoets meet voor een aantal risicofactoren het mogelijke (negatieve) effect (in euro s) op het eigen vermogen. Omdat de resultaten van de standaardtoets athankelijk zijn van marktomstandigheden en bet risicoprofiel van de aanwezige beleggingen, fluctueren ze in de loop van de tijd. De vereiste solvabiliteit op basis van deze toets bedroeg ultimo (2012: ). Het eigen vermogen van het pensioenfonds ultimo 2013 bedroeg (2012: ). Dit betekent dat het pensioenfonds ultimo 2013 voldeed aan de solvabiliteitstoets. Het eigen vermogen van het pensioenfonds is per balansdatum hoger dan het wettelijk vereist eigen vermogen. Er is dus geen sprake van een reservetekort. De vermogenspositie is naar het oordeel van het bestuur voldoende, vanwege het reserveoverschot. Echter het Bestuur streeft naar een dekkingsgraad die boven 125% ligt zodat ook de inh1indexatic,caji worden toegekend. JAARVERSLAG 2013 cceuntrt ni. Ioor dentifrcat edoeeinden Bohorend b TrDeverkiarTfl i- d 1 2

14 komt ten gunste van de algemene reserve. Zoals uit dit overzicht blijkt is over 2013 een positief resultaat geboekt van Dit saldo In het volgende overzicht is de actuariële analyse van het saldo van baten en lasten opgenomen De kostendekkende en feitelijke premies zijn als volgt (cf. art. 130 PW): Kostendekkende en feitelijke premie negatief effect had op de dekkingsgraad. van het Towers Watson 2012 ervaringssterftemodel Prognosetafel AG2O met de Ervaringssterfte op basis Pensioenfonds Ervaringssterfie), deze deed de technische voorzieningen toenemen, hetgeen een 1. Premies en koopsommen a Beleggingen beleggingsresultaat b Beleggingen wijziging rentetermijnstuctuur I Toeslagverlening -I / Sterfte en herverzekering -I I Arbeidsongeschiktheid Mutaties / diversen -I I Wijziging overlevingsgrondslagen - -I Totaal resultaat (=mutatie algemene reserve) De wijziging overlevingsgrondslagen -I in 2012 is het gevoig van de nieuwe individueel Kostendekkende premie Feitelijke premie De samenstelling van de kostendekkende en feitelijke premie zijn als volgt bepaald: Kostendekkende premie Actuariele koopsom voor pensioenopbouw en risicodekking - actuariele inkoop (inclusieffleurtex) actuariële inkoop toeslag u.h.v. ploegentoeslag risicopremie overlijden risicopremie premievrijstelling en arbeidsongeschiktheidspensioen Subtotaal Opsiag uitvoeringskosten Solvabiliteitsopsiag (Vereist Vermogen FTK) Totaal De kostendekkende premie wordt berekend op basis van de nominale marktrente. JAARVERSLAG 2013 \Joor dentificauedo&enden Behorend bi controeverkiarin.d 1. j 20i(ç 13 rr rrnufltcflt P I (Stichting Chevron Actuariële paragraaf

15 Het Aan De Er Het Met Feitelijke premie Actuariele koopsom voor pensioenopbouw en risicodekking - actuariële inkoop (exciusieffleurtex) kostenopslagen (4,5% excasso en 1% voor termijn betaling risicopremie overlijden risicopremie premievrijstelling en Arbeidsongeschiktheidspensioen Subtotaaf Opsiag uitvoeringskosten Dekkingsgraadafhankelijke opslag Subtotaal bijdragen werkgever / werknemer Bijdragen Fleurtex -I- 13 -I- 28 Totaal De feitelijke premie wordt volgens de ABTN berekend op basis van de nominale rentetermijnstructuur conform DNB, met daamaast de nodige opsiagen. De dekkingsgraadafhankelijke opslag 2013 ad is conform de uitvoeringsovereenkomst 2,5% over de technische voorziening ultimo De kostendekkende premie op basis van het FTK is voldaan, want de feitelijke premie moet tenminste gelijk zijn aan de kostendekkende premie (art. 129 PW). De feitelijke premie heeft hiermee een positieve bijdrage geleverd aan de solvabiliteitspositie van het Fonds. Risico analyse Het Bestuur heeft in 2013 een geactualiseerde analyse gemaakt van alle risico s die zich ten aanzien van het Pensioenfonds kunnen voordoen. Elke twee jaar wordt een geactualiseerde risico inventarisatie gemaakt. Daarbij wordt onder begeleiding van de adviserend actuaris gewerkt volgens het FIRM principe, waarbij van alle risico s is aangegeven wat de mate van waarschijnlijkheid is dat zij zich voordoen, wat de impact is van het risico en wat de mogelijkheden zijn om het risico middels beheersmaatregelen te beheersen dan we! te beperken. Er wordt gekeken naar de volgende risicogebieden: Matching-/Interest Risk renterisico van de verplichtingen van het Fonds, het valuta risico als gevoig van beleggingen in niet-euro gedenomineerde beleggingen. Market Risk volatiliteit van aandelen beleggingen en zaken als securities lending. Credit Risk de ene kant het risico aan de kant van obligatie beleggingen en verzekeringsinstellingen aan de andere kant de financiële sterkte van de Sponsoren van het Fonds Technical Insurance Risk name het langleven risico, maar ook overlijdens- en arbeidsongeschiktheidsrisico s. EnvironmentalRisk Risico s die het zelfstandig voortbestaan van het Fonds aantasten. Contracting Out Risk zijn veel externe partijen betrokken bij bet Fonds, waar een zeker risico mee wordt gelopen, met name in de uitvoering. IT Risk risico dat wordt gelopen als IT systemen het laten afweten. Integrity Risk Kans op fraude of onoorbaar gedrag van leiur&jeden of Pensioenbureau. JAARVERSLAG 2O 3 r: Voor identificatdo&emden Behorrd bi controeverkiarin z. 2oiLç d 14

16 Dit heeft voor het Fonds de volgende geactualiseerde risico matrix opgeleverd: de mate waarin we een risico lopen, ofwel Probability/Impact (een lage score is een klein risico) de mate waarin het Fonds het risico onder controle heeft (een lage score betekent een adequate controle). Al deze risico s zijn in kaart gebracht en op twee hoofdaspecten bekeken: \J\ 2i( Br,r(nd bi controevrkirrn d. I Legend Malysis nalysis x Risk )a orsar4 0 C JAARVERSLAG 2013 Joor ider.ttfcatedoenden Sedert 2010 functioneert de Governance Commissie, die zich bezig houdt met advisering aan het Bestuur ten aanzien van alle aspecten van bet in contiol ijn iupporteert regelmatig aan De risico s zijn op hoofdlijnen te verdelen in Financiële risico s en governance risico s. Risico S Piobebility Impact c1 ow, 4h.gh) Analysis x Risi, h.s remd Probbihty i low. 4chh) ca,,t MaIss 2011 Legend Risk analysis 2013 Financial risks / Risk analysis 2013 Non.Financial risks contractuele verbintenissen met externe partijen die aandacht behoeven. Legal Risk Het risico niet compliant te zijn met wet en regelgeving, maar ook 15

17 voor alle risico s en werken de commissies als adviesorganen voor het voltallige Bestuur. Uit de risico de meeste aandacht opeisen. matrix kan worden opgemaakt dat het uitbestedingsrisico ( contracting out risk ) en het matching Het Bestuur heeft de heer A.W. van Ettinger, de voormalig Directeur ad interim, aangesteld als Risico Dashboard Risk Officer. Een van de verantwoordelijkheden van de Risk Officer is bet verzorgen van een Aangezien er volledig passiefbelegd zal worden, gaat de meeste aandacht van de Commissie die de aandacht van het Bestuur vraagt. de verwerking hiervan in performance monitoring rapportages. Daarnaast produceert de in de gaten wordt gehouden. in het beleggingsplan. Dejaarlijkse evaluatie betreft daarom niet de vraag of de Stichting Chevron Pensloenfonds JAARVERSLAG 2013 Joor dentticatedoeerden Behor end bj ccntroeverkiann d 16 alien tijde in acht genomen. De gemiddelde rating, de laagste rating in de portefeuille en de Voor de vastrentende portefeuille worden de restricties ten aanzien van de kredietwaardigheid te behoeven. verdeling over de ratings blijven daardoor voortdurend tenminste op het niveau dat is vastgelegd kredietwaardigheid voldoende op peil is gebleven, maar de vraag of de restricties aanpassing beleggingsbeleid, de geimplementeerde structuur, de aangesteide beheerders evenals de bewaarnemer en adviseert het Bestuur ten aanzien van mogelijke bijstellingen. Over deze punten, Bestuur in elke bestuursvergadering. evenals over de resuitaten van het boekjaar, brengt de Beleggingscommissie versiag uit aan het De Beleggingscommissie evalueert op continue basis bet vastgestelde strategische waarvan naar de risico s wordt gekeken in ALM context en waar ook het renterisico nauwkeurig Een en ander vindt plaats op basis van de schriftelijke rapportages van de vermogensbeheerder en custodian State Street elke maand een zogenaamd Investment Analytics dashboard, op basis Evaluatie van de beleggingsresultaten, zowel van het totaal der beleggingen als van de deel portefeuilies ten opzichte van de vastgestelde benchmarks ; Vaststelling dat de mandaten (door de beheerders) in acht worden genomen; portefeuilleniveau. Op mandaat niveau wordt met name gekeken naar concentratie en landen Ten minste vier keer per jaar worden door de Beleggingscommissie de volgende punten behandeld: uit naar het beleid op het gebied van herbalancering, rente risico en valuta afdekking op totaal risico s. Daarnaast is er een ongerealiseerd verlies op het onderpand van securities lending Investment Analytics Dashboard voor uitvoerige discussies over niet-financiële en financiële risico s. Daarbij heeft het zwaartepunt gelegen op de financiële risico s die met name werden veroorzaakt door de schuldencrisis in de maandelijks risicodashboard dat alle geidentificeerde risico s voortdurend monitort. Daarnaast verzorgt de Risk Officer met de actuaris van het Fonds elke 2 jaar een formele Eurozone, en het uitbestedingsrisico. risicoinventarisatie- en strategiedag. Gedurende het verslagjaar is het risico dashboard een basis het Bestuur. De financiële risico s worden door de Beleggingscommissie behandeld. In de opsomming op de vorige pagina zijn dat de eerste 3 risicogebieden. De Governance Commissie houdt zich met name bezig met de overige risico s. Uiteindelijk is het Bestuur verantwoordelijk

18 deze indexfondsen kwam voort uit de wens om een belangrijk deel van het rente risico afte in passieve fondsen van SSgA en daarbij werd een brede Eurozone index voor zowel kortlopende als langlopende staatsobligaties gekozen als onderdeel van de beleggingsstrategie. De keuze van Gedurende de afgelopen jaren is door de Beleggingscommissie en het Bestuur regelmatig gesproken over de risico s die voortkomen uit de schuldencrisis in de Eurozone. Het Fonds belegt dekken. Doordat de spreads op Zuid-Europese overheidsobligaties met name in 2012 opliepen werkte de afdekking niet naar behoren. Het Bestuur en Beleggingscommissie hebben zich het meeste zorgen gemaakt over het risico in zwakkere Eurozone landen en is veelvuldig in overleg KJ Om drie redenen heeft het Bestuur uiteindelijk besloten dat niet te doen: Ten eerste vanwege het risico van wijzigen op het verkeerde moment (achteraf gezien was De derde reden is dat de interne adviseur van het Fonds, BPI, een groot voorstander is van In de afgelopen jaren heeft het beleid goed gewerkt. Het blijfi echter zaak voor het Bestuur vinger De missie van bet Fonds is: To deliver pension benefits in a manner that balances the interests ofand is appreciated by all Betrokkenheid en steun van de Sponsoren Stichting Chevron Pensloenfonds JAARVERSLAG 2013 Voor d ntificatodoeeinden Bohorend bj controeveridann d 17 Dciaic Accountnt B V. Efficient beheer van het Fonds Gezond financieel/beleggingsbeleid dat leidt tot een sterke dekkingsgraad Compliant Fonds, zowel intern als extern Dit wordt mogelijk gemaakt door: stakeholders. Het uitgangspunt van het bestuursbeleid is in de loop derjaren geweest, om de pensioentoezegging, inclusiefbeleidsmatig gewenste toeslagverlening, onder een breed scala van omstandigheden na te komen en wel tegen zo laag mogelijke, en stabiele premies en uitvoeringskosten. Missie, Visie en Strategie omschrijft de mogelijke acties bij een crisissituatie en wanneer die actie door het Bestuur uitgevoerd moet worden. Dit crisisplan maakt onderdeel uit van de ABTN. Het Bestuur heeft middels een workshop verdere invulling c.q. verdieping gegeven aan dit crisisplan. Ret Bestuur heeft conform de vereisten vanuit DNB een crisisplan vastgesteld. Het crisisplan Crisisplan afwaarderingen van bepaalde landen door kredietregistratiebureaus nam toe. Overwogen is om Ten tweede omdat de opbrengstcapaciteit van de portefeuille omlaag zou gaan wat uitvoeringsovereenkomst garant staan voor eventuele tekorten, mocht de Eurozone gegaan met de beleggingsadviseurs Towers Watson en BPL Met name het risico van belangen in Spaanse en Italiaanse staatsobligaties afte stoten ten faveure van staatsobligaties van schadelijk is voor toekomstige indexeringen. Zuid-Europa, overeind blijft. BPI heeft er ook op gewezen dat de Sponsoren via de onverhoopt uit elkaar vallen. naar verwachting in 2014 tot besluitvorming leiden. AAA landen. dat ook het geval geweest). een consistent langetermijnbeleid. Daarbij is ervan uitgegaan dat de Eurozone, inclusief aan de pols te houden en een en ander is ook in het kader van de 2013 ALM goed bekeken en zal Concentratie risico

19 Ook in het verslagjaar heeft het Bestuur de toekomst van het Fonds geevalueerd. Er i sprake van een voiwassen Fonds met een relatiefkleine actieve basis. Dit heeft mede invloed op de governance van het Fonds. De eisen worden steeds hoger en voor een relatiefklein Fonds als dat van Chevron wegen deze zwaar. Ret Bestuur heeft desondanks besloten dat het probeert door te gaan als zelfstandig ondernemingspensioenfonds. Het Bestuur toetst het strategisch beleid en ehorend bcctrocvrkiarin.d Risk Officer, die het Fonds ook regelmatig wijst op de strategische afwegingen die moeten in de Missie en Visie worden verwacht, met alle aandacht voor alle aspecten van een zelfstanding Bestuur Deelnemersraad IU ;Lunt:nt B. J. JAARVERSLAG 2013 Voor dentfcatedoe{einden 18 Dagelijks Bestuur Governance Commissie Beleggingscommissie Pensioenbureau Verantwoordingsorgaan Visitatie Commissie Risk Officer Ddoitte. Het intern beheersingssysteem berust op de verantwoordelijkheden, de bevoegdheden en de onderlinge verhoudingen van de volgende bij het Fonds betrokken organen en instellingen: Beheersingssysteem en organisatie van het Fonds model. Ret Bestuur en ook het Verantwoordingsorgaan en Visitatiecommissie kennen a1lemaa een zeer professionele bezetting. Ook maakt het Fonds gebruik van een externe professionele van ons beleid is de ondersteuning vanuit de Sponsoren en de Uitvoeringsovereenkomst. Er Afgezien van de genoemde strategische alternatieven, blijft een belangrijke strategische optie om met het fonds door te gaan. Het Bestuur heeft een gedegen afweging gemaakt van bet Bestuursmodel in het kader van de Wet Versterking Bestuur en heeft gekozen voor het paritaire worden gemaakt, naast de gebruikelijke Risk Dashboards en Analyses. Een belangrijke hoeksteen nog altijd intact. In de Uitvoeringsovereenkomst is een adequate exitbepaling opgenomen. Ret worden geen problemen verwacht met de te betalen premie en ook de bijstortingsverplichting is meteen meegenornen in onze strategische afwegingen. Zolang geen strategische veranderingen Bestuur houdt hier de vinger aan de pols. Zodra iets in onze inschatting veranderd wordt dit worden of kunnen worden doorgevoerd, blijft het Fonds doorgaan en voldoen aan alle zaken die Nederlands pensioenfonds. inclusief inkoop van de indexatie ambitie, dan is dat belangrijke strategische informatie omdat er bet Bestuur rekening mee houdt is de actuele dekkingsgraad en daarnaast de ontwikkeling van de overweegt andere mogelijkheden op continue basis. Op verzoek van de Sponsoren kijkt het Bestuur onder meer naar een samenwerkingsverband van Europese fondsen van Chevron bedrijven, in een IORP. De uiteindelijke beslissing zal afhangen van de condities waaronder een dergelijke samenwerking kan worden aangegaan. Het Bestuur kijkt op dit moment ook naar andere strategische opties zoals een Buy Out en een verzekerde regeling voor toekomstige opbouw. Ook dit gebeurt in overleg met de Sponsoren. Een van de belangrijke parameters waar ook momenten in de toekomst kunnen zijn, bet zij door een negatieve ontwikkeling van de (her)verzekeringsmarkt. Het Bestuur beseft dat de dekkingsgraad ontwikkeling bepaalde strategische keuzes mogelijk of onmogelijk kan maken. Mocht een Buy Out mogelijk zijn, dekkingsgraad of door een verslechtering van de verzekeringsmarkt dat een Buy Out niet haalbaar is. Ret Bestuur is er zich van bewust dat de toezichthouder het zeer belangrijk vindt voor kleinere fondsen dat dit soort afwegingen op regelmatige basis en expliciet plaats vinden. Effectieve communicatie naar alle betrokken partijen, Sponsoren, (gewezen) deelnemers en gepensioneerden.

20 Compliance Officer Geschillen Commissie 2Oç Deoitte. verantwoordelijk zijn om te komen tot een optimale portefeuilleverdeling, en welke inbreng en deskundigheid daarbij wordt verwacht. Bestuur. Onderdeel van het deskundigheidsplan, is o.a. welke bestuursleden voor welke gebieden niet aan de laatste test in 2010 heeft deelgenomen. Daarnaast is er bet voornemen om in 2014 een Kennis Niveau 2 test te doen met het voltallige Bestuur. Resultaten hiervan dienen om de opleiding en scholing van de bestuursleden vorm te geven en om tot een optimale portefeuille Ret Fonds beschikt over een deskundigheidsplan dat consistent is met de Wet Versterking genoemde bestuursleden roulerend toe- en uittreden. Sponsoren. Van de overige leden is er momenteel éën lid gekozen door de actieve deelnemers en zijn twee leden gekozen door de pensioengerechtigden. een periode van vierjaren. Het Bestuur heefi een reglement vastgesteld op basis waarvan de De door de deelnemers en pensioengerechtigden gekozen bestuursleden hebben zitting gedurende Ret Bestuur van het Fonds bestaat uit zes leden. Van deze leden zijn er drie benoemd door de Bestuur Certificerend Actuaris TowersWatson Certificerend Accountant Deloitte Risk Dagelijks BPI Officer Bestuur Pensioen Bureau Governance Commissie Verant woordings orgaan Deelnemers raad Visitatie Commissie In het verslagjaar heeft bet voltallige Bestuur opnieuw deelgenomen aan een competentie test. Dit is besloten omdat de laatste jaren veel is veranderd en omdat de heift van het Bestuur nieuw is en A ,-*.- 0 \I JAARVERSLAG 2013 bar dntifcatedoe{enden Behorerd b1 controeverklarir.d. 19 Bestuur Beleggings Commissie Beleggings Adviseur TowersWatson Adviserend Actuaris TowersWatson Officer Toezicht overheid ONB/AFM