Een goede pensioenregeling tegen een aanvaardbare prijs. Dat is waar Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Zorgverzekeraars (SBZ) voor staat.

Transcriptie

1 Hoe ziet het beleggingsbeleid van SBZ eruit? Een goede pensioenregeling tegen een aanvaardbare prijs. Dat is waar Stichting Bedrijfstakpensioenfonds Zorgverzekeraars (SBZ) voor staat. Om iedereen het afgesproken pensioen te kunnen betalen, is het nodig om te beleggen. Alleen sparen levert immers te weinig op. Er wordt belegd omdat met eventuele extra opbrengsten de pensioenen van gewezen deelnemers en pensioengerechtigden mogelijk kunnen worden verhoogd. En om te zorgen voor een zo stabiel mogelijke pensioenpremie. Beleggen kan alleen niet zonder dat risico wordt gelopen. Het kan dus ook gebeuren dat er geen rendement wordt behaald. Of dat er geld wordt verloren. Waarin belegt SBZ precies? Waarop baseren we ons beleggingsbeleid? En: wie spelen daarbij allemaal een rol? Welke partijen zijn betrokken bij het beleggingsbeleid? Bij het beleggingsbeleid zijn betrokken: Het bestuur Het bestuur stelt het beleggingsbeleid vast. Voordat dit gebeurt wordt de voorbereiding verzorgd door de beleggingscommissie en de externe (vermogens)beheerders. De beleggingscommissie Vanuit het bestuur van SBZ is er een beleggingscommissie samengesteld, die zes keer per jaar of zo nodig vaker bij elkaar komt. Deze commissie bereidt het beleggingsbeleid voor het bestuur voor, voert overleg met de (vermogens)beheerders en bewaakt een goede uitvoering ervan. Externe vermogensbeheerders Omdat beleggen een echt specialisme is, heeft het bestuur het daadwerkelijke vermogensbeheer uitbesteed aan vier gespecialiseerde externe partijen. Die partijen voeren het beleggingsbeleid van SBZ uit. Hierover leggen ze verantwoording af aan de beleggingscommissie en het bestuur. Deze partijen zijn: - BNP Paribas Investment Partners: geeft strategisch advies en bewaakt de risico s. - Russel Investments: verzorgt het management van de daadwerkelijke beleggingen. - Northern Trust: verzorgt de administratie van beleggingen als onafhankelijke partij. - Robeco: ondersteunt bij maatschappelijk verantwoord beleggen.

2 Externe bestuursondersteuning Het bestuur en de beleggingscommissie worden ondersteund door medewerkers van Syntrus Achmea. Zij monitoren dagelijks het vermogensbeheer en onderhouden de contacten met de vermogensbeheerders. Zij bereiden onder meer de ALM-studie voor, onderhouden contacten met toezichthouders en adviseren op uitvoeringsvraagstukken en rapportages. Ook is Syntrus Achmea het aanspreekpunt voor de externe accountant en stelt zij het jaarverslag en de jaarrekening samen. Deelnemersraad en verantwoordingsorgaan De deelnemersraad adviseert het bestuur onder andere over het beleggingsbeleid. Aan het verantwoordingsorgaan wordt achteraf verantwoording afgelegd. In het verantwoordingsorgaan zitten vertegenwoordigers van werkgevers, werknemers en uitkeringsgerechtigden. Hoe komt het beleggingsbeleid tot stand? Het beleggingsbeleid wordt jaarlijks opnieuw vastgesteld. Daarbij is een flink aantal partijen betrokken en dit proces neemt enkele maanden in beslag. Hoe bepalen we nu hoe het beleggingsbeleid eruit komt te zien? Het beleggingsbeleid heeft haar basis in een aantal documenten. Die documenten worden hieronder kort beschreven. ABTN De ABTN is de Actuariële en Bedrijfstechnische nota, waarin de werkwijze van het pensioenfonds is beschreven om de doelstellingen van het pensioenfonds te bereiken. In de ABTN wordt aandacht besteed aan de pensioenregelingen, de financiële opzet, het vermogen, het beleggingsbeleid en de organisatie van het pensioenfonds. In de ABTN is vastgelegd, dat via een ALM-studie (zie hieronder) richting wordt gegeven aan het beleggingsbeleid. Verklaring beleggingsbeginselen De verklaring beleggingsbeginselen is onderdeel van de ABTN. Hierin staat het beleggings- en risicobeleid van het fonds beschreven. Daarbij kan gedacht worden aan de werkwijze, uitgangspunten voor waardering van beleggingen en verantwoord beleggen. Ook het risicobeheer is een onderdeel van de verklaring beleggingsbeginselen. Aan beleggen zijn namelijk ook risico s verbonden. ALM-studie Belangrijke input voor ons beleggingsbeleid komt uit de zogenoemde ALM-studie. In dit onderzoek draait het om de financiële positie van het pensioenfonds. Hoe gaat die zich op de lange termijn ontwikkelen? Daarbij speelt een aantal zaken een rol. Hoeveel mensen gaan er bijvoorbeeld met pensioen? Hoe gaan de salarissen zich naar verwachting ontwikkelen? In hoeverre moeten we de hoogte van de pensioenen aanpassen aan de stijgende prijzen? Wat is het effect van de langere levensverwachting en de rentestand? Al deze en andere zaken komen aan bod in de ALM-studie.

3 Bij goede financiële vooruitzichten kunnen we meer risico nemen dan bij minder goede vooruitzichten. De uitkomsten van de ALM-studie helpen ons bij het maken van de keuzes voor het beleggingsbeleid. Investment beliefs Verder hanteert SBZ een aantal vaste uitgangspunten bij het bepalen van het beleggingsbeleid. Deze 'investment beliefs' vindt het bestuur zo belangrijk, dat ze een grote rol spelen binnen ons beleggingsbeleid. In totaal zijn er zeven investment beliefs. Een van die uitgangspunten is bijvoorbeeld dat het beleggingsbeleid moet helpen bij het realiseren van de doelstellingen van het fonds. Concreet betekent dit dat het beleggingsbeleid helpt bij een goede pensioenregeling voor een aanvaardbare prijs. Een ander uitgangspunt is 'diversificatie'. Dat betekent, dat we onze risico s zoveel mogelijk willen spreiden. Door een goede spreiding neemt het totale risico af. Daarom beleggen we bijvoorbeeld niet alleen in aandelen, maar ook in staatsobligaties, bedrijfsobligaties en vastgoed. Op die manier krijgen we vanzelf een evenwichtige beleggingsportefeuille. Een derde 'investment belief' is dat de balans tussen risico en rendement centraal moet staan in elke beleggingsbeslissing. Dat betekent dat elke vorm van extra risico moet worden beloond met extra rendement. Matching- en returnportefeuille Ieder jaar wordt opnieuw bepaald in welke mate het beleggingsbeleid ervoor moet zorgen dat het vermogen voldoende op peil blijft om pensioenen te kunnen uitkeren. Dat is 'matching'. Ook wordt jaarlijks bepaald welk gedeelte van het vermogen ervoor zorgt dat er extra rendement wordt behaald. Dit extra rendement zorgt ervoor dat er vermogen beschikbaar komt voor het kunnen verlenen van toeslagen. Dit is 'return'. Jaarlijks wordt dan ook bepaald hoe groot de matchingen de returnportefeuille is. Valuta- en renteafdekking Daarnaast spelen nog twee zaken een rol bij het bepalen van het beleggingsbeleid. Valuta-afdekking Dit wil zeggen dat we het risico op beleggingen in andere valuta willen beperken, omdat de uitkeringen in Euro s plaatsvinden. Door deze afdekking hebben we minder last van grote veranderingen in de wisselkoersen. Renteafdekking Een lage rente is niet gunstig voor een pensioenfonds. Daarom maken we gebruik van een speciaal financieel product, de zogenoemde renteswaps. Daarmee houden we de invloed van een dalende rente op de dekkingsgraad binnen de perken.

4 Wie stelt het beleggingsbeleid uiteindelijk vast? Het beleggingsplan Elk jaar stellen onze vermogensbeheerders een concept beleggingsplan op. Dat doen ze op basis van de uitkomsten van de ALM-studie en de wensen van het bestuur. In het plan beschrijven ze de beleggingsstrategie voor het komende jaar. Bij die strategie kan gedacht worden aan de verhouding tussen de matching- en returnportefeuille, de rente- en valuta-afdekking en het risico dat het fonds wil lopen. Ook blikken ze terug op het afgelopen beleggingsjaar en kijken ze vooruit naar de toekomst. Syntrus Achmea beoordeelt het beleggingsplan en bewaakt dat de uitgangspunten van het bestuur voldoende terugkomen in het plan. Gaat zij akkoord? Dan gaat het beleggingsplan door naar de beleggingscommissie. Als dat nodig is, vragen ze de vermogensbeheerders om het plan nog aan te passen. Als de beleggingscommissie het beleggingsplan goed vindt, gaat het plan ter bespreking en vaststelling naar het bestuur. Zij geven een akkoord op het beleggingsplan en stellen zo het beleggingsbeleid van SBZ officieel vast. Al met al kost dit proces veel tijd. Dat betekent dat al in de zomer een start wordt gemaakt met het beleggingsplan, zodat het aan het einde van het jaar kan worden vastgesteld door het bestuur. Na vaststelling ligt het plan klaar voor uitvoering in het volgende jaar. Hoe bepalen we of het beleggingsbeleid succesvol is? Dekkingsgraad Om te kijken hoe het fonds er financieel voorstaat, kijken we naar de dekkingsgraad. Dat is de verhouding tussen het geld dat we in kas hebben en de waarde van de pensioenen die we nu en in de toekomst moeten betalen. Is de dekkingsgraad 100% dan hebben we precies genoeg geld om alle pensioenen te kunnen betalen. Let wel: daarmee wordt pensioen bedoeld zonder toekomstige verhogingen. Maar we willen de pensioenen wel graag kunnen verhogen. De prijzen en de lonen stijgen immers ook. Daarom beleggen we. Hieraan zijn risico s verbonden, waarvoor we buffers aanhouden. De grootte van die buffers hangt samen met het risico dat we lopen. Hoe meer risico, hoe hoger de buffer. Pas als de buffer hoog genoeg is, worden de pensioenen verhoogd. Uiteraard speelt het resultaat van onze beleggingen een grote rol in de dekkingsgraad. Hoe hoger het rendement van onze beleggingen, hoe meer geld we in kas hebben. En hoe hoger de dekkingsgraad dus is. Maar ook de rentestand en de levensverwachting hebben veel invloed op de dekkingsgraad. Die bepalen de hoeveelheid geld die we in kas moeten hebben om de pensioenen van nu en in de toekomst te kunnen betalen. Rapportages De dekkingsgraad is niet de enige graadmeter. Juist omdat de dekkingsgraad niet alleen wordt beïnvloedt door het rendement op beleggingen, maar ook door de rentestand. Hoe lager de rente, hoe meer geld een pensioenfonds in kas moet hebben.

5 Door de vermogensbeheerders wordt iedere maand gerapporteerd over de prestaties ten aanzien van beleggingen. Ieder kwartaal maken zij ook een uitgebreide rapportage. Daarin wordt behalve aan de beleggingsprestatie ook ruime aandacht besteed aan de beheersing van risico s. Die rapportages worden nauwgezet bestudeerd door de beleggingscommissie, het bestuur en in voorbereiding daarop door Syntrus Achmea. Ook worden ze besproken en worden aan de vermogensbeheerders vragen gesteld. Indien nodig wordt op basis hiervan het beleggingsbeleid aangepast. Wat gebeurt er als het fonds er niet goed voor staat? Herstelplan De afgelopen jaren hebben veel pensioenfondsen het financieel zwaar gehad. Dat kwam vooral door de financiële crisis, de lage rente en de toegenomen levensverwachting. De afgelopen jaren zakte de dekkingsgraad van veel pensioenfondsen dan ook onder de vereiste grens van ongeveer (afhankelijk van het beleggingsbeleid) 115 tot 125 procent en/of onder de minimaal vereiste grens van 105 procent. In zo n geval zijn pensioenfondsen verplicht om een herstelplan te maken. Daarin staan maatregelen om er weer bovenop te komen. Ons fonds had ook een herstelplan. Crisisplan SBZ heeft ook een crisisplan. In het crisisplan staat beschreven welke maatregelen we treffen als onze financiële positie door een crisis in gevaar komt. Zo beschrijft het crisisplan onder meer wat er in dat geval moet gebeuren met onze beleggingsportefeuille en met wie die maatregelen afgestemd moet worden. Wat kost het vermogensbeheer? Het beheer van het vermogen kost pensioenfondsen geld. SBZ vindt het belangrijk om open te zijn over deze kosten. Ze hebben namelijk direct invloed op de waarde van de beleggingen en dus ook op de hoogte van het pensioen. Definitie en vaststelling van kosten De laatste tijd is er veel aandacht voor de uitvoeringskosten bij pensioenfondsen. De Pensioenfederatie heeft zelfs een brochure met aanbevelingen uitgegeven hoe om te gaan met kostenverantwoording en om te komen tot een eenduidige vaststelling daarvan. Voor veel fondsen zijn de kosten niet volledig inzichtelijk of zelfs niet volledig in de eigen verantwoording opgenomen (voor veel ondernemingpensioenfondsen geldt dat een deel van de uitvoeringskosten bij de werkgever of sponsor valt). In de verantwoording van SBZ vallen alle kosten bij het fonds zelf. Soms zijn kosten echter minder inzichtelijk, omdat ze onderdeel zijn van het beleggingsresultaat en niet als kosten worden of zijn verantwoord. Ten aanzien van de pensioenuitvoeringskosten geldt dit probleem niet. Deze kosten komen niet alleen volledig voor rekening van het fonds, maar zij worden ook volledig als kosten verantwoord.

6 Beleggingskosten en transactiekosten SBZ heeft, rekeninghoudend met de aanbevelingen van de Pensioenfederatie, de kosten van het vermogensbeheer (beleggingskosten en transactiekosten) over 2011 tot en met 2014 inzichtelijk gemaakt. De beleggingskosten waren in ,61%, in ,53%, in ,58% en in ,59% van het gemiddeld belegd vermogen. Het belegd vermogen is het totaalbedrag dat SBZ belegt in bijvoorbeeld vastgoed, obligaties en aandelen. SBZ maakt bij het beheer van het vermogen gemiddeld gezien meer kosten dan veel andere (vergelijkbare) pensioenfondsen. Dat komt doordat SBZ gekozen heeft voor: volledig externe uitvoering van het vermogensbeheer met scheiding tussen met name risicobeheer en managerselectie en managermonitoring actief beheer over de volledige beleggingsportefeuille beleggingen in alternatieve beleggingscategorieën Extern vermogensbeheer Het bestuur van SBZ heeft om een aantal redenen voor volledige externe uitvoering van het beleggingsbeleid gekozen. De redenen hiervoor waren onder meer: de behoefte aan verdere diversificatie van de portefeuille naar beleggingstitels, die niet toegankelijk waren bij uitvoering in eigen beheer (vanwege benodigde gespecialiseerde deskundigheid); de behoefte aan afdekking van het renterisico (van de verplichtingen) in verband met de komst van het (nieuw) Financieel ToetsingsKader (nftk) voor pensioenfondsen in 2007 en de daarin opgenomen marktwaardering van de verplichtingen; mede verbandhoudende met het voorgaande, behoefte aan continu risicomanagement (met gebruikmaking van geavanceerde systemen en gespecialiseerde kennis); waarborgen van continuïteit in de uitvoering; vermijden van risico s die samenhangen met sleutelfunctionarissen met daarbij een zekere functiescheiding. In de afweging tussen de opbouw van een eigen vermogensbeheerorganisatie en investering in kostbare systemen of uitbesteding is gekozen voor volledige uitbesteding van het vermogensbeheer. Deze vorm van vermogensbeheer wordt ook wel fiduciair beheer genoemd. Behalve asset management koopt SBZ ook strategisch advies, risicobeheer, managerselectie en monitoring in, waarbij de verantwoordelijkheid bij het bestuur blijft berusten. Vanwege de specifiek benodigde deskundigheid en gewenste functiescheiding is de uitvoering hiervan opgedragen aan meerdere uitvoerders. De ingekochte deskundigheid stelt het bestuur in staat tijdig en adequaat te reageren op ontwikkelingen in de markt. Het bestuur is ervan overtuigd dat het hiermee de belangen van de (gewezen) deelnemers en pensioengerechtigden als goed huisvader behartigt. De rendementen en de stand van de dekkingsgraad zijn in vergelijking met andere fondsen vooralsnog relatief goed.

7 Actief beheer Bij beleggen kan gekozen worden tussen actief en passief beheer. Bij passief beheer wordt overeenkomstig de samenstelling van een index belegd. Bij actief beheer wordt afwijkend van een index belegd (in sommige gevallen is de index als belegging niet te koop). Actief beheer is in de regel duurder dan passief beheer. Van de actieve manager worden andere vaardigheden gevraagd dan van de passieve manager. Voor de liquide beleggingen (aandelen en obligaties) bedraagt het prijsverschil circa 0,15 procentpunt op jaarbasis. Op grond van de interpretatie van de investment beliefs (verwezen wordt naar de verklaring beleggingsbeginselen, die als bijlage bij de ABTN is opgenomen) wordt actief belegd, waarbij de ene categorie een actiever beheer kent dan andere categorieën. Voor alternatieve of illiquide beleggingen (waaronder vastgoed, infrastructuur en private equity) geldt dat per definitie sprake is van actief beheer (de index is niet te koop). Het uitgangspunt bij actief beheer is dat dit extra rendement oplevert en dat de hogere kosten daarmee goed worden gemaakt. Dit wordt continu bewaakt. Tot nu toe was het extra rendement hoger dan de extra kosten. In 2014 werden bovendien met de vermogensbeheerders wederom nieuwe afspraken gemaakt over de hoogte van de vergoedingen. Daardoor zijn de vaste kosten (als percentage van het belegd vermogen) voor het vermogensbeheer afgenomen. SBZ heeft met de fiduciair beheerder, verantwoordelijk voor managerselectie, afspraken gemaakt over deling in de (relatieve) winst (outperformance) die afkomstig is uit het beheer van de liquide portefeuille (aandelen en obligaties). Overigens is de structuur van de winstdelingsregeling in 2011 sterk verbeterd, waarbij de fiduciair manager niet in de winst deelt voordat (relatieve) verliezen uit de afgelopen 3 jaar (met terugwerkende kracht naar 1 januari 2011) zijn goedgemaakt door latere (relatieve) winsten en waarbij een hogere drempel werd afgesproken alvorens de fiduciair manager in het overrendement (outperformance) deelt. In 2014 is de winstdeling naar beneden bijgesteld. Beoordeling van kosten Voor een nadere toelichting op de kosten van het vermogensbeheer (beleggings- en transactiekosten) wordt verwezen naar het jaarverslag van SBZ. Sinds 2011 wordt in het jaarverslag in een afzonderlijke paragraaf aandacht besteed aan de kosten van pensioenbeheer en vermogensbeheer. Daarbij wordt ook aandacht geschonken aan het overrendement, zoals dat in de afgelopen jaren is gerealiseerd.