Van meedoen naar leren. Alles op zijn tijd De pedagogiek van het jonge kind. Wat is opvoeding. Opvoeding is. Het maakbare kind? Computers?

Transcriptie

1 Van meedoen naar leren Alles op zijn tijd De pedagogiek van het jonge kind Pedagogisch kader voor een persoonlijkheid in wording: Emotionele veiligheid Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer Persoonlijke competentie Sociale competentie Inculturatie Wat is opvoeding Opvoeding is Twee fouten mogelijk: Vanzelfsprekende omgang De ouderwetse fout om kinderen klein te houden De nieuwerwetse fout om kinderen op te jagen en Inleiden in betekenissen (cultuur) Het maakbare kind? Computers? Jij mag zijn zoals je bent Om te worden wie je bent, Maar nog niet kunt zijn; En je mag het worden Op jouw manier In jouw tijd. Hard ware basisvaardigheden (schoolrijpheid) Soft ware alle schoolvakken KNO/CSK KNO/CSK 6 1

2 Zijn wij ons brein? Verschillende leergevoelige perioden. Directe consequenties voor onderwijs en scholing Opbouw van de hardware: primair sensorische gebieden- 0-6 jaar Deels algemeen mijlpalen in motoriek, taal en denken Deels specifiek een of tweetalig waarden/normen Niet even snel Ontwikkeling gaat lang door Ontwikkeling van de associatiegebieden 6-12 jaar Installatie soft ware: lezen, schrijven, rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis etc. Didactische aansturing van groot belang Ontwikkeling prefrontale cortex- puberteit Verdere ontwikkeling van motivatie, waarden en normen Komen tot zelfverantwoordeli Veel politieke druk Cito scores in groep 8 Taal en rekenen zijn de zuurstof van het onderwijs ( van Bijsterveld, 2 september 2011) Als gevolg van ICT- tijdperk nadruk leggen op het kunnen maken van keuzes. Niemand werkt meer 40 jaar bij dezelfde baas. De lat moet omhoog Marja Van Bijsterveld Taalonderwijs voor peuters vanaf 2;6 jaar ( groep 0) Hugo de Jonge 2

3 Centrale vragen Opbouw van de hardware: primair sensorische gebieden Hoe kunnen kinderen uitgroeien tot mensen die zelfstandig keuzes kunnen maken? Leidt taalonderwijs aan peuters tot betere Citotscores voor taal in groep 8? Deels algemeen mijlpalen in motorische en taalontwikkeling Deels specifiek een of tweetalig waarden/normen Niet even snel Ontwikkeling gaat lang door Kind Interactie Omgeving Spontane ontwikkeling Temperament, karakter en tempo van ontwikkeling. Hier valt voor de ouders niet te kiezen Kindvolgend Hier valt voor het kind niet te kiezen Didactische aansturing versus vrij spel Taalontwikkeling Motorische ontwikkeling Denkontwikkeling Emotionele stabiliteit Taal - keuze Waarden/normen Geloof Führen oder Wachsen lassen Biologie versus educatie Het eerste levensjaar Eind eerste levensjaar Kijken Luisteren Voelen Bewegen Objectconstantie - zoeken naar iets dat niet in het blikveld is. Kiekeboespel Oriëntatie op de omgevingstaal Start symboolbewustzijn 3

4 Symboolbewustzijn Start actieve taalontwikkeling Verwijzende functie van taal Tractor, amen Taal: Sherry, tapas Appel Uitdrukking Verwijzing Kijk! Au! Bloem Acuoor, fufa, hame Woordenschatontwikkeling Woordenschatontwikkeling Ingebed in een context Benoemen, aanwijzen, vertellen. Eenvoudige prentenboeken. Eh-eh-eh wat is er? Ebbe wat moet jij hebben? die de zakdoek? A-oe alsjeblieft, de zakdoek Aste zo, nu gaan we lekker slapen Lape?, tuste? Ja lekker slapen en wel terusten! Tuste! Imitatiespel Bewegingsspel So! Dinke Sape! Alles wat aanleiding geeft tot lopen, klimmen en klauteren. ervaren van de driedimensionale ruimte Basis sociale ontwikkeling Kinderliedjes, schoot en bewegingsspelletjes. ontwikkelen van ritme en foneembewustzijn 4

5 Zinsproductie Woordenschatontwikkeling Tweewoordzin papa auto; mij boek; tevisie niet ca. 2 2;6 jaar Drie- tot vijfwoordzin ik ben so dorst ik doe zo laten staan mama vin ik lastig ben? Bij, zoem ( ja, de bijen zoemen) Bij weg ( ja, de bij is naar de bloemetjes toe) Bloemen? ( ja, de bijen gaat honing halen) Honing, lekker brood ( is de honing lekker op brood?) ja en beschuit ( en ook op de beschuit?) (wil jij een beschuit met honing? Dan gaan we daarna slapen) Ja. De volgende dag: (wil jij een beschuit?) Ja, niet honing. Niet slapen Pindakaas! Denken nog pre-reflexief Doorgaande leerlijn: 2;6 3;6 jaar Meedoen en zeker weten Start literaire beleving Het hoort zo Alles gekoppeld aan de eigen beleving Eén boekje moet vaak voorgelezen worden Interactief? Prentenboeken lezen als literatuur Hier gaat het om Goed voorlezen er spanning in brengen Verzinken in een verhaal Interactief voorlezen, maar dan anders (achteraf) Ik wil geen woordjes, ik wil een verhaal! Beleving, identificatie en verbeelding 5

6 Groei in denkontwikkeling Sociale ontwikkeling Van pre-reflexief naar magisch Leren wat mag en niet mag Consequente aanpak Nog wel gekoppeld aan de eigen beleving Ontwikkeling komt in het spel tot uiting: Stoute beer, je mag niet bijten Mag je niet aankomen hoor! Imitatiespel Motorisch spel Sociale vorming Klauteren, klimmen, rennen. Internaliseren van gewenst/ongewenst gedrag Net zo doen als papa of mama Ontdekken van de driedimensionale wereld: afstanden, snelheden, hoogtes Voorbereidend rekenen Spelen Spelen Stoepkrijten Water en fantasie Kijken, oefenen van de fijne motoriek. 6

7 Spelen Kleuters Constructiespel Meten, passen Voorbereidend rekenen Taal en cognitie : vragen naar betekenissen, oorzaken,gevolgen en redenen van bestaan Verder gaande sociale ontwikkeling Fantasie spel, sociaal spel, motorisch spel Doorgaande leerlijn: 3;6 6 jaar Muziek Rijmen, zingen Voorlezen, vertellen Peter en de wolf Klassiek voor kinderen Liedjes van Annie M.G. Schmidt Ik wil geen woordjes, ik wil een verhaal! Cognitieve ontwikkeling Vragen Waarom is dit dichtbij en dat ver weg? Als dit en dat dicht bij elkaar is, is het dan hetzelfde? Waarom zit er haar op je hoofd? Dat is lekker warm, dan kan je goed denken. Kunnen mensen die kaal zijn niet denken? 7

8 Ontwikkeling taal Expressief en uitgebreid taalgebruik alleen in fantasiespel en in interacties met groepsgenoten. Goed geschoolde leiding Alliance for childhood Spelen Aanmoedigen Steunen Creativiteit! Wij roepen op tot het stoppen van het steeds vroeger laten beginnen van het curriculum, waardoor de eerste groep in feite de eerste klas van vroeger is geworden Onderzoek in New York en LA Spelen Taalinstructie 42-50% Voorbereidend rekenen 27% Testen 12-15% Vrij spel 5 16% Verdergaande sociale ontwikkeling (waarden en normen) Ontwikkeling van de motoriek Ontwikkeling van probleemoplossend vermogen 8

9 Leerlijn Ontwikkeling van de associatiegebieden Drijfvermogen Lezen Spellen Rekenen etc. Taal, denken, motoriek, sociaal-emotionele ontwikkeling als ondeelbaar geheel in spontane ontwikkeling bij voldoende uitdaging Tot 7 jaar andere ontwikkeling dan daarna Installatie soft ware: lezen, schrijven, rekenen, aardrijkskunde, geschiedenis etc. Didactische aansturing van groot belang 50 Lectoraat Early Childhood Lezen, schrijven, rekenen Leesachterstanden Denken is concreet operationeel geworden: Symboolkarakter van letters en cijfers wordt begrepen Te kort aan instructie leesmethode kwaliteit leerkracht Bosman, 2007 Leesachterstanden VVE Geen relatie met sociaaleconomische achtergrond Geen effect op leerprestaties vanaf groep Verwonderen, verkennen, experimenteren Bosman,2007 9

10 Speel je mee in Li La Land Ontwikkeling prefrontale cortex Wetenschap en technologie Rekenen taal Natuur en milieu Kunst en cultuur SPELEND ONTDEKKEN Verdere ontwikkeling van motivatie, waarden en normen Komen tot zelfverantwoordelijke zelfbepaling Modern onderwijs Integratie kinderopvang, psz en basisschool Zelf verantwoordelijke zelfbepaling begint bij vrij spel. Onderscheid maken tussen leren praten en leren lezen Wat moeten kinderen leren Op welk moment Hoe Waarom Peuters en kleuters zijn nog geen leerlingen Kinderopvang 0-2 jaar Peuterspeelzalen 2-4 jaar Hechting Taalontwikkeling Emotionele stabiliteit voorlezen, rijmen, zingen Bewegingsmogelijkheden Sociaal-emotionele grove en fijne motoriek Start taalontwikkeling benoemen, zingen Ontwikkeling sensomotorische intelligentie ontwikkeling: meedoen en zeker weten Egocentrische denkfase Spel- en bewegingsmogelijkheden 10

11 Kleuter 4-6 jaar Schoolkind 6-12 jaar Taalontwikkeling literaire beleving Fantasiespel met leeftijdgenootjes Bewegingsmogelijkheden. Magisch en pre-operationeel denken Lezen Schrijven Rekenen Operationeel denkniveau is bereikt. 11