Twee of meer talen. Kunnen we er mee omgaan? Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer KNO/CSK

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Twee of meer talen. Kunnen we er mee omgaan? Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer KNO/CSK 1 04-12-12"

Ivo Pieters
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Twee of meer talen Kunnen we er mee omgaan? Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer 1

2 Toename twee- of meertaligheid Positieve ontwikkelingen: Scholing, handel, gemengde huwelijken Negatieve ontwikkelingen: migratiestromen, werkgelegenheid 2

3 Status twee/meertaligheid Culturele en hoog opgeleide elite: hoog aangeschreven Minderheidsgroepen: negatieve emoties Discussie over meertaligheid is ook altijd sociologische en culturele discussie 3

4 Herta Müller Nobelprijs literatuur 2009 Van de ene taal naar de andere vinden er veranderingen plaats De blik van je moedertaal laat zich confronteren met dat wat in de vreemde taal anders wordt gezien 4

De blik van je moedertaal laat zich confronteren

5 Afuk-uitgave Ik zwaai even Zal ik de glazen doen? 5

6 Simultane en successieve tweetaligheid Simultaan: Successief: twee moedertalen - een tweede taal 0-7 jaar - > 10 jaar overlappende hersenactiviteit - geen overlapping spontaan ontwikkelingsproces - leerproces vanuit vertalen 6

- > 10 jaar overlappende hersenactiviteit - geen

7 Twee moedertalen Beide talen duidelijk onderscheiden door persoon of situatie Vader-moeder Thuis-school Leerkracht 1-Leerkracht 2 7

8 Eerste levensjaar Klankherkenning (1) vanaf 6 maanden taalspecifieke klankherkenning en intonatiepatronen Klankproduktie (4) vanaf 6 maanden taalspecifiek brabbelen de tongval 8

9 Rijke omgeving: communicatie door kijken, lachen en vocaliseren Luisteren, liedjes zingen, benoemen Tijd 9

10 Tweede levensjaar Woordbegrip (2) persoonlijk woordenboek Woordproductie (5) 10

11 Taalontwikkeling Tractor, amen Sherry, tapas Acuoor, fufa, hame Persoonlijke competentie 11

12 Rijke omgeving: praten Woordenschatontwikkeling Benoemen, aanwijzen, vertellen. Eenvoudige prentenboeken. 12

13 Woordenschatontwikkeling Ingebed in een context Eh-eh-eh wat is er? Ebbe wat moet jij hebben? die de zakdoek? A-oe alsjeblieft, de zakdoek Aste zo, nu gaan we lekker slapen Lape?, tuste? Ja lekker slapen en wel terusten! Tuste! 13

A-oe alsjeblieft, de zakdoek Aste zo, nu gaan we lekker

14 Woordenschatontwikkeling Bij, zoem ( ja, de bijen zoemen) Bij weg ( ja, de bij is naar de bloemetjes toe) Bloemen? ( ja, de bijen gaat honing halen) Honing, lekker brood ( is de honing lekker op brood?) ja en beschuit ( en ook op de beschuit?) (wil jij een beschuit met honing? Dan gaan we daarna slapen) Ja. De volgende dag: (wil jij een beschuit?) Ja, niet honing. Niet slapen Pindakaas! 14

( ja, de bijen gaat honing halen) Honing, lekker brood ( is de honing lekker op brood?

15 Taalontwikkeling Bloemenwaterzeef Monden Heb jij die gebrookt? Jij hebt een foute mond Doe je hoofd eens open. 15

16 Derde levensjaar Zinsbegrip (3) Zinsproductie (6) 16

17 Woorden in context plaatsen Ik ben so dorst Heb jij zo n dorst, zullen we wat te drinken halen? Ik doe zo laten staan Zet jij het zo neer, dat kan niet, kijk maar, dat gaat vallen het is te smal. 17

18 Rijke omgeving: voorlezen Start literaire beleving Eén boekje moet vaak voorgelezen worden Holistische ervaring 18

19 19

20 Taal komt kinderen aangewaaid, mits Vanuit luisteren een gesprek aangaan Betekenissen uitbreiden Voorlezen Rijmen en zingen 20

21 Interactief taalonderwijs Kindvolgend Geen vragen stellen Antwoorden en uitleg geven 21

22 Inteferentieverschijselen Two shoeen twee schoenen Klein housje klein huisje I have this apple eaten ik heb deze apple gegeten 22

23 Engelse ouders in een Nederlandse omgeving Vader: Which one do you want? Kind: the yellow one Vader: All right, would you please order? Kind: mag ik vier bananengebakjes? 23

24 Stadia bij interferentie Een- en tweewoorduitingen: Book Mag niet Woorden afwisselend in beide talen: Sit down Deur toe 24

25 Stadia bij interferentie Grammaticale regels van de ene taal op de andere toepassen Ik ben zining A beautiful housje 25

26 Europese context Europese top Barcelona, 2002: Vroeg tweetalig onderwijs: sleutel tot verstaan van andere talen en culturen 26

27 Start leeftijden Luxemburg, Noorwegen en Oostenrijk: vanaf 6 jaar Italië: vanaf 7 jaar België: vanaf 12 jaar Andere landen: tussen 8 en 11 jaar 27

28 Nederland Tweetalig vervolgonderwijs sterk gegroeid, nu strenge selectie Daardoor vraag naar Engels op de basisschool Scholen moeten leerlingen werven met specifieke projecten 28

29 Onderzoeksvragen Is het vroeg aanbieden van Engels effectief? Gaat het vroeg aanbieden van Engels ten koste van het Nederlands? Wat betekent het vroeg aanbieden van Engels voor anderstalige kinderen? 29

30 Cohorten 2003/ kinderen 2004/ kinderen 93 Nederlandstalige en niet-nederlandstalige kinderen 135 kinderen 30

31 Engels (partiële immersie) 12 maanden taalbegrip 2;5 2;5 2;10 2;5 taalproductie: 2;1 2;1 2;4 2;1 24 maanden taalbegrip 2;10 taalproductie 2;4 31

32 Engels (totale immersie) Kinderen scoorden na 12 maanden Engels op hetzelfde niveau als het Nederlands. N=17 32

33 Heeft vroeg aanbieden van Engels een negatief effect op het Nederlands? Partieel: 2003/2004 n=88 TBQ1=106 TBQ2= /2005 n=60 TBQ1=105 TBQ2=106 Totaal: 2004/2004 n=17 TBQ1=95 TBQ2=106 33

34 Is vroeg aanbieden van Engels nadelig voor anderstalige kinderen? 2003/2004 n=7 TBQ1= 78 TBQ2= /2005 n=8 TBQ1= 90 TBQ2= n= 60 TBQ2=90 34

35 Vorderingen in een school met Ned/Eng aanbod. Start groep 1 en start groep 2 Jongen (Russich) Meisje (Engels) Meisje (Engels) Meisje (Berber) Jongens (Surinaams) Jongen (Spaans) Jongen (Antilliaans)

36 Conclusies Geen negatief effect op het Nederlands, ook niet voor allochtone kinderen Bij partiële immersie wordt een beetje Engels geleerd, in het eerste jaar meer dan in het tweede jaar. Kwestie van taalaanbod,of is het toch niet meer dan een spelletje? Totale immersie meer effect dan partiele immersie 36

37 Eindverslag PLiPP Eveneens geen eenduidige conclusies Belangrijk: Tijd Native speaker 37

38 Eindverslag PLiPP Eveneens geen eenduidige conclusies Vanaf groep 1 echt effectief?? Oudere leerlingen leren sneller 38

39 Tweede taalverwerving Bewust vertaalproces Methodische aanpak. Kennis eigen taal van invloed Geen overlappende hersen- gebieden 39

40 HERTA MÜLLER Nobelprijs literatuur 2009 Voordelen van twee of meertaligheid: Woorden hebben gevoelsbetekenissen en daarom kunnen woorden in verschillende talen een verschillend licht op de dingen werpen. in elke taal zitten andere ogen. 40

41 Algemene vraag Simultane taalverwerving Successieve taalverwerving Meer thuistaal dan Schooltaal? schooltaal? 41

42 Algemene vraag Simultane taalverwerving Successieve taalverwerving Meer thuistaal dan Schooltaal? schooltaal? 42

Vergelijkbare documenten

TOE MAAR, JE KAN HET!

TOE MAAR, JE KAN HET! Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer Wat moet er bereikt zijn in 2020? PEDAGOGISCH MODEL In plaats van ECONOMISCH MODEL 1 Van meedoen naar leren Pedagogisch kader voor een persoonlijkheid