Doeltaal is voertaal. Engels geven in het Engels. Whitepaper. Doeltaal is voertaal Marion Ooijevaar, 30 januari Introductie

Transcriptie

1 Engels geven in het Engels Introductie Deze whitepaper verschijnt in een serie whitepapers over Engels in het basisonderwijs. De serie bespreekt verschillende onderwerpen die relevant zijn voor leerkrachten die geïnteresseerd zijn in Engels voor groep 1 tot en met 8. De whitepapers zijn geschreven door Marion Ooijevaar, hoofdauteur Stepping Stones Junior, specialist Engels in het basisonderwijs en voormalig leerkracht. Naast de whitepapers verschijnt een serie vlogs waarin Marion vragen van leerkrachten beantwoordt en in gesprek gaat met leerkrachten over Engels in het basisonderwijs. Alle whitepapers en vlogs zijn te vinden op onze website. Veel leesplezier! Noordhoff Uitgevers bv, Pagina 1 van 6

2 Volgens de didactiek van het vroeg vreemdetalenonderwijs is het belangrijk om Engels te geven in het Engels, volgens het principe doeltaal is voertaal. Dat betekent dat je als leerkracht de hele les alleen maar Engels praat. Waarom dat belangrijk is, wat ervoor nodig is en hoe je ervoor kunt zorgen dat leerlingen je goed begrijpen, lees je in dit artikel. Waarom de hele les Engels praten? Uit onderzoek van onder meer Westhof (2008) en De Graaf (2013) blijkt dat jonge kinderen een vreemde taal het best leren als ze les krijgen in die vreemde taal. Ze leren een vreemde taal zoals ze hun moedertaal hebben geleerd: via natuurlijke taalverwerving. Vanuit de context leren ze wat woorden en zinnen betekenen, zonder dat ze het hoeven te vertalen naar hun moedertaal. Leerlingen worden op deze manier ondergedompeld in de vreemde taal. Belangrijke voorwaarden van natuurlijke taalverwerving zijn: het aanbod van de taal is rijk en uitgebreid het niveau van het taalaanbod ligt net iets boven de actuele beheersing van de leerlingen het aanbod is authentiek (levensecht), betekenisvol, begrijpelijk en aantrekkelijk. Het moet aansluiten bij de leeftijd en het belevingsniveau van de leerlingen. Natuurlijke taalverwerving betekent dat je als leerkracht niet gaat vertalen. Dit heeft namelijk een aantal nadelen: Met name onzekere leerlingen zullen gaan wachten op jouw vertaling en niet meer luisteren naar het Engels. Ze worden luie luisteraars. Door het vertalen moeten de hersenen switchen tussen de twee talen, wat ingaat tegen het proces van natuurlijke taalverwerving. En waarom zouden leerlingen Engels spreken als jij als leerkracht het ook niet doet? Als een leerkracht de hele les Engels spreekt nodigt dat leerlingen uit om dit ook te doen, aldus De Graaff (2013). Noordhoff Uitgevers bv, Pagina 2 van 6

3 Snappen leerlingen dan wel alles? Leerlingen zullen in het begin moeten wennen aan het feit dat ze niet alles wat je zegt woordelijk verstaan, vooral als ze niet vanaf groep 1 Engels hebben gehad. Ze kunnen dan schrikken en dichtklappen. Om dit te voorkomen kun je voor de eerste Engelse les een kringgesprek houden (in het Nederlands) waarin je vertelt dat je in de les alleen Engels gaat praten en dat dat even wennen is, omdat de leerlingen misschien niet alles verstaan. Je kunt uitleggen dat je alles voor zal doen en veel plaatjes zult gebruiken, zodat ze altijd weten wat ze moeten doen, ook al verstaan ze niet alles. En dat je veel zult herhalen, zodat ze snel genoeg leren wat je bedoelt. Spreek samen ook een duidelijk teken af, dat aangeeft dat je vanaf dat moment alleen Engels spreekt. Dit kan bijvoorbeeld door een hoed of sjaal te dragen, een vlag neer te zetten, een vast Engels liedje te zingen of een ander gebaar of teken te gebruiken dat je samen bedenkt. Het is voor leerlingen dan duidelijk welke taal je spreekt en dat voorkomt verwarring. Hoe geef je goede instructies in het Engels? Bij vakken die je in het Nederlands geeft kun je veel mondeling vertellen en uitleggen. Maar in de Engelse les is het taalniveau van de leerlingen veel lager, waardoor je dus minder taal tot je beschikking hebt voor je instructies. Als leerlingen een instructie in het Engels niet begrijpen, komt dat vaak doordat je als leerkracht te veel mondeling uit wilt leggen, te lange zinnen gebruikt en/of het taalniveau te hoog is. Maar wat moet je dan wel doen? Gebruik korte zinnen; Gebruik vaste instructies (Classroom English) die je meerdere lessen herhaalt voordat je een nieuwe variant gebruikt; Visualiseer wat je zegt en beeld het uit. Gebruik gebaren om de betekenis van woorden en zinnen te ondersteunen; Doe een activiteit voor in plaats van dat je uitlegt wat de leerlingen moeten doen. Noordhoff Uitgevers bv, Pagina 3 van 6

4 Kortom: Don t explain, demonstrate! Leg dingen niet uit, maar doe ze voor en laat ze zien. Hoe goed moet mijn eigen Engels zijn als leerkracht? Je hoeft geen native speaker te zijn om goed Engels te kunnen geven. Uit onderzoek van Van den Broek en collega s blijkt dat de combinatie van een behoorlijk taalvaardigheidsniveau in de vreemde taal en goede didactische vaardigheden vooral van belang is voor de taalontwikkeling van leerlingen (Van den Broek et al., 2014). Maar wat is een behoorlijk taalvaardigheidsniveau? Volgens de Standaard Vroeg Vreemdetalenonderwijs *, ontwikkeld door Nuffic, zou het taalniveau van leerkrachten wat betreft spreekvaardigheid B2 van het Europees referentiekader moeten zijn. Dat is het eindniveau van Engels op het VWO. Veel leerkrachten beheersen dit niveau nog niet. Dat betekent zeker niet dat ze geen goede Engelse les kunnen geven, maar het zal deze leerkrachten wel wat meer voorbereiding en oefening kosten. Leerkrachten met een lager taalniveau Engels hebben baat bij het gebruik van vaste instructies (Classroom English) en eventueel nascholing in de vorm van een taaltraining. Daarnaast is het belangrijk om te zorgen voor veel taalinput door native English speakers. Dat kan heel goed door in je lessen gebruik te maken van liedjes, chants, video s en leesteksten en verhalen. Wees ook niet bang om fouten te maken. Zoek iets bijvoorbeeld op als je het niet weet, het liefst samen met de leerlingen. Daar leren zij ook van en het laat ze zien dat fouten maken mag bij het leren van iets nieuws. Je kunt immers niet vanaf het begin foutloos Engels praten. Stepping Stones Junior Stepping Stones Junior is een nieuwe lesmethode voor Engels van groep 1 tot en met groep 8. Stepping Stones Junior is zo gemaakt dat de leerkracht in alles wordt ondersteund een goede Engels les te geven: Noordhoff Uitgevers bv, Pagina 4 van 6

5 - In de Nederlandstalige handleiding voor de leerkracht zijn vertalingen opgenomen van de instructies, zodat je weet hoe je iets in het Engels uit kunt leggen. - De algemene inleiding bevat een lijst met veelvoorkomende Classroom English zinnen. - Er is veel Engelstalige input in de vorm van introductievideo s, idioomvideo s, liedjes en chants en alle geschreven teksten en woorden kun je digitaal laten uitspreken. - Les 1, 2 en 3 beginnen met een introvideo waarin leeftijdsgenoten de zinnen en woorden van de les introduceren in een situatie uit de dagelijkse belevingswereld van de kinderen. - Daarna wordt er geoefend met de nieuwe woorden aan de hand van een idioomvideo. Daarin worden de woorden en zinnen worden voorgezegd en is er ruimte voor de leerlingen om het na te zeggen. Op die manier oefenen ze de juiste uitspraak. De leerlingen krijgen dus, naast wat je als leerkracht tegen ze zegt, ook veel input van native English speakers. Conclusie In het basisonderwijs is het belangrijk dat leerlingen Engelse les krijgen in het Engels en dat er niet door de leerkracht wordt vertaald. Jonge kinderen leren een vreemde taal namelijk zoals ze hun moedertaal leren. Dit vraagt een redelijk spreekvaardigheidsniveau van de leerkracht, maar het is niet nodig om perfect Engels te spreken zoals een native speaker, zolang leerlingen voldoende zinvolle en betekenisvolle input krijgen in de les door middel van het gebruik van video s, liedjes, chants en verhalen in native English. Tot slot is het belangrijk dat het gebruikte taalniveau van de leerkracht niet te moeilijk is, maar wel net een stapje boven het niveau van de leerlingen ligt en dat instructies worden ondersteund door beelden en gebaren. Don t explain, demonstrate! Noordhoff Uitgevers bv, Pagina 5 van 6

6 Literatuur Bodde-Alderlieste, M.J., Salomons, L. & Schokkenbroek, J. (2018). Engels in het basisonderwijs. (Meer dan de) Kennisbasis vakdidactiek. Groningen: Noordhoff Uitgevers. De Graaff, R. (2013). Taal om te leren: Didactiek en opbrengsten van tweetalig onderwijs. Oratie. Utrecht: Universiteit Utrecht. Van den Broek, E., De Graaf, R., Unsworth, S., & Van der Zee, V. (2014). Voorstudie Pilot Tweetalig Primair Onderwijs. Groningen: GION, Rijksuniversteit Groningen. Westhoff. G.J. (2008). Een schijf van vijf voor het vreemdetalenonderwijs (revisited). Enschede: NaB-MVT *Nuffic - Standaard Vroeg Vreemdetalenonderwijs pdf te downloaden via: Noordhoff Uitgevers bv, Pagina 6 van 6