Moedertaal en schooltaal

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Moedertaal en schooltaal"

Juliaan Boer
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Moedertaal en schooltaal Prof.dr Sieneke Goorhuis-Brouwer 20 november 2009

2 Voor en vroegschoolse educatie (VVE) Taalontwikkeling: belangrijke indicator van later schoolsucces OCW: in 2011 een dekkend aanbod van VVE Doel: taalachterstanden met 40% reduceren t.o.v. 2002

3 Ontwikkeling binnen de VVE 1. Bedoeld voor allochtone kinderen 2. Nu ook autochtone kinderen uit taalarme situaties 3. Onvoldoende lees- en rekenprestaties in groep 8 4. Hoe vroeger hoe beter: beginnende geletterdheid en gecijferdheid.

4 VVE methoden Verwarring rond het begrip taal Moedertaalverwerving Lezen en schrijven

5 Moedertaal en schooltaal Prof.dr Sieneke Goorhuis-Brouwer 20 november 2009

6 Voor en vroegschoolse educatie (VVE) Taalontwikkeling: belangrijke indicator van later schoolsucces OCW: in 2011 een dekkend aanbod van VVE Doel: taalachterstanden met 40% reduceren t.o.v. 2002

7 Ontwikkeling binnen de VVE 1. Bedoeld voor allochtone kinderen 2. Nu ook autochtone kinderen uit taalarme situaties 3. Onvoldoende lees- en rekenprestaties in groep 8 4. Hoe vroeger hoe beter: beginnende geletterdheid en gecijferdheid.

8 VVE methoden Verwarring rond het begrip taal Moedertaalverwerving Lezen en schrijven

9 Moedertaalontwikkeling Spontaan proces Bloemenwaterzeef Monden Heb jij die gebrookt? Jij hebt een foute mond Doe je hoofd eens open.

10 Lezen en schrijven Bewust didactisch proces. Operationeel denkniveau Taal niet meer gebonden aan persoon of situatie Taal heeft objectieve status

11 Eerste levensjaar Klankherkenning (1) vanaf 6 maanden taalspecifieke klankherkenning en intonatiepatronen Klankproduktie (4) vanaf 6 maanden Voorwaarden: Gehoor Emotionele stabiliteit taalspecifiek brabbelen de tongval

Klankproduktie (4) vanaf 6 maanden Voorwaarden: Gehoor

12 De doorgaande leerlijn: 0 1 jaar Communicatie door kijken, lachen en vocaliseren Luisteren, liedjes zingen, benoemen

13 Het tweede levensjaar Luisteren, kijken, bewegen en voelen hebben de denkontwikkeling op gang gebracht Objectconstantie en symboolbewustzijn Eerste woordjes

14 Tweede levensjaar Woordbegrip (2) persoonlijk woordenboek Woordproductie (5) Voorwaarden Leervermogen Taalinput

15 Taalontwikkeling Tractor, amen Sherry, tapas Acuoor, fufa, hame

16 De doorgaande leerlijn: 1-2;6 jaar Woordenschatontwikkeling Benoemen, aanwijzen, vertellen. Eenvoudige prentenboeken.

17 Derde levensjaar Zinsbegrip (3) Zinsproductie (6) Voorwaarden Leervermogen; taalinput Medisch gezond

18 Zinsproductie Tweewoordzin papa auto; mij boek; tevisie niet ca. 2 2;6 jaar Drie- tot vijfwoordzin ik ben so dorst ik doe zo laten staan mama vin ik lastig ben?

19 Doorgaande leerlijn: 2;6 3;6 jaar Start literaire beleving Eén boekje moet vaak voorgelezen worden Interactief?

20 Boeken met een verhaal Rupsje Nooitgenoeg Wil je mijn vriendje zijn Dribbel (Stip) Lytse Kangeroe

21 Doorgaande leerlijn: 3;6 6 jaar Rijmen, zingen Voorlezen, vertellen Ik wil geen woordjes, ik wil een verhaal!

22 Eigen dynamiek in de taalontwikkeling Ontwikkelingsvariatie kan wel twee jaar bedragen verhaaltje navertellen:21-42 maanden (10) Lange zinnen: maanden(12) 100% verstaanbaar: maanden (13)

23 Relatieve stabiliteit Zink (1999): de meeste kinderen functioneren tussen 2 en 6 jaar op hetzelfde niveau: gemiddeld, laaggemiddeld of bovengemiddeld Keegstra & Goorhuis (2009): 70% stabiel. Allochtone kinderen uitgezonderd

24 Bestrijden taalachterstanden 1. moedertaalontwikkeling Praten, zingen voorlezen, rijmen, musiceren Spelenderwijs, niet instructief Koppeling met belevingen en lijfelijke situaties Interactief voorlezen alleen als het van het kind uitgaat

25 Illustratie Oma, deze tekening is voor Tess. Wil jij even opschrijven voor Tess? Dit vraagt de ruim vijfjarige kleindochter aan haar oma. Oma, die Sien heet, schrijft op: voor Tess Ja, zeg, roept de kleine meid verontwaardigd. Daar staat geen Tess, daar staat jouw letter!

26 Lezen Gaat door op de literaire beleving. Denkstap naar de operationele fase is gemaakt waardoor de ordening van letters kan worden begrepen

27 Peuters en kleuters zijn nog geen leerlingen Sensomotorisch denken 1 e levensjaar Pre-reflexief denken meedoen en zeker weten Peuters Magisch denken en aarzelende reflexie Kleuters Concreet operationeel denken Leerlingen groep 3

28 Bestrijden taalachterstanden. 2. leren lezen en schrijven Bewust didactisch proces Onderzoekers zijn het er over eens dat lees- en spellingsproblemen vrijwel altijd te wijten zijn aan òf de leesmethode òf de instructiekwaliteit van de leerkracht

29 Illustratie Ik nam met een zesjarige een leeslesje door. Nadat ze zich vreugdeloos en met inspanning van al haar krachten had heen gewerkt door de zin: De hen legt een ei, keek ze me opeens met grote ogen aan en zei vol ontzag: Renate, die hen legt een éi! Renate Dorrestein: Heiligenlevens en bananenpitten.

30 Illustratie Ook nu op de basisschool kinderen al met 5 jaar binnen komen en men de leesprocessen geleidelijker wil laten verlopen, zal men waarschijnlijk merken dat bij de meeste kinderen het kunnen leren lezen pas echt goed op gang komt na het zesde jaar (Rita Kohnstamm)

31 Effecten VVE op leesvaardigheid Eldering (2002) geen blijvende effecten Drriessen & Doesborgh (2003) geen verschillen Taal en rekenvaardigheden, werkhouding, sociaal gedrag, zelfvertrouwen en welbevinden Eleveld (2005) geen effect Lees- en spellingsvaardigheid in groep 3 niet afhankelijk van de training in groep 1 en/of 2. Van Steensel (2006) geen verschillen

32 Versnelling moedertaal door VVE? (Startblokken en Schatkist). Normale taalontwikkeling N= 123 Onvoldoende taalontwikkeling N= 13 Gemiddeld TBQ groep Gemiddeld TBQ groep TBQ groep1 75 Autochtoon 79 n=4; 5% Allochtoon 73 n=8; 44% TBQ groep 2 91 p=o.oo1 Autochtoon 86 p=0.267 Allochtoon 94 p=0.001

33 Onderscheiden Kinderen die het Nederlands nog moeten leren: ca. 44% in groep 1, ca. 5% in groep 2 Benoemen,uitleggen, voorlezen, vertellen, rijmen en zingen Kinderen met een taalachterstand ca. 5% Extra hulp

34 Taalleerlijn Lezen Spellen Reflectie Voorlezen en vertellen: ontluikende geletterdheid Rijmen en zingen; ontwikkeling van auditieve 3-6 waarnemingsprocessen Vertellen, voorlezen uitleggen: uitbreiding zinsproductie en woordenschat Uitleggen : start zinsproductie Benoemen: start woordenschat ontwikkeling en woordgebruik Kijken, lachen, vocaliseren: start communicatie

35 Eén toetsmoment: eind groep 2 op schoolrijpheid? Kind is trots op zichzelf Kan een verhaaltje vertellen Beheerst grove en fijne motoriek Is geconcentreerd(ca. 15 minuten) en kan luisteren Kan concreet-operationeel denken

36 Alliance for childhood Wij roepen op tot het stoppen van het steeds vroeger laten beginnen van het curriculum, waardoor de eerste groep in feite de eerste klas van vroeger is geworden

41 Recent proefschrift (Deunk, 2009) Vrij spel en interactie met leeftijdgenootjes: rijk en creatief taalgebruik Talige interactie met de leerkracht: beperkt en responsief taalgebruik.

42 Kleutertijd: basis van de persoonlijkheidsvorming Mijn kind hoeft geen edele persoonlijkheid te worden. Geef hem de vaardigheden mee waarmee hij carrière kan maken. Dan vindt men hem maar minder aardig. Vaardigheden die kleuters moeten kunnen worden overschat.

43 VJK Vereniging het jonge kind. Gaat u vooral kennis maken! Foyer begane grond 2 stands herkenbaar aan grote poster.

Vergelijkbare documenten

SER rapport 2016 : Gelijk goed van start

SER rapport 2016 : Gelijk goed van start 16 uur per week recht op kinderopvang. Voor- en vroegschools educatie 1-11-2016 KNO/CSK 1 VVE beleid ( wet OKE, 2008) Bestrijding taalachterstanden centraal Schoolse