LES 3 LESMODULE LAAGGELETTERDHEID. Laaggeletterdheid en kinderen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "LES 3 LESMODULE LAAGGELETTERDHEID. Laaggeletterdheid en kinderen"

Transcriptie

1 LES 3 LESMODULE LAAGGELETTERDHEID Laaggeletterdheid en kinderen

2 Laaggeletterdheid Bron: refdag.nl

3 Terugblik op de vorige les Wat is je bijgebleven over laaggeletterdheid? Ben je een Jos tegengekomen? Kijk je nu met andere ogen naar ouders op je BPV plaats? Zoja, wat is veranderd?

4 Laaggeletterdheid en kinderen Opdracht: Lees het verhaal van Jos. Vorm een tweetal. Praat met elkaar over wat de gevolgen zijn van laaggeletterdheid voor de kinderen van Jos en Tessa. Vul samen werkblad 3.1 in.

5 Laaggeletterdheid en kinderen Terug naar de oorzaken van laaggeletterdheid: Je wilt voorkomen dat een kind laaggeletterd raakt. Op welke oorzaak hebben ouders invloed? Op welke oorzaak heb jij in je werk invloed?

6 Laaggeletterdheid en kinderen Een taalarme thuisomgeving, wat houdt dat in? Geen of weinig boeken in huis Geen of weinig kranten en tijdschriften in huis Televisie staat de hele dag aan Ouders lezen zelf niet of nauwelijks Kinderen worden niet voorgelezen Kinderen worden niet gestimuleerd tot lezen Mondeling taalgebruik kenmerkt zich vaak door korte zinnen en gebruik van frequente woorden, talige interactie tussen ouders en kinderen is beperkt.

7 Laaggeletterdheid en kinderen Wat zijn gevolgen voor kinderen bij het opgroeien in een taalarme thuisomgeving? Minder kans op schoolsucces Lagere leesvaardigheid Lagere woordenschat Dus minder ook begrip van vakteksten En dus ook meer moeite met andere vakken dan taal

8 Laaggeletterdheid en kinderen Een voorbeeld van een taalarme en taalrijke thuisomgeving: Amerikaanse kinderen van hoger opgeleide ouders horen per uur gemiddeld woorden, van middelbaar opgeleide ouders woorden en van lager opgeleide ouders 616 woorden. Als gevolg daarvan, kent de eerste groep op 3-jarige leeftijd woorden, de tweede 750 woorden en de derde groep net iets meer dan 500 woorden (Hart & Risley, 1995). Bron:

9 Laaggeletterdheid en kinderen Hoe zit het nu met voorlezen en schoolsucces? Wist je dat Kinderen die 15 minuten per dag lezen, woorden per jaar lezen? Een beperkte woordenschat bijna altijd leidt tot slechte schoolresultaten? Kinderen die op 3-jarige leeftijd dagelijks worden voorgelezen, na twee jaar hoger scoren op taal en rekenen en bovendien voorlopen qua sociale, emotionele, fysieke en creatieve ontwikkeling? Bron:

10 Laaggeletterdheid en kinderen Wat je nu weet over (voor)lezen en geletterdheid wat betekent dat voor jouw BPV-plek en je toekomstige werkplek? Wat kun jij doen op je BPV-plek of werk? Naar ouders toe? (taalarme thuisomgeving taalrijker maken, doorverwijzen naar scholing) Naar kinderen toe?

11 Terug naar Jos en zijn gezin Daan is nu 5 jaar en gaat naar groep 2. Het valt de leerkracht van Daan op dat hij nog niet zoveel woorden kent en dat hij moeite heeft zich te uiten. Als Daan iets graag wilt of iets niet fijn vindt slaat of schopt hij soms andere kinderen. De andere kinderen in de groep zijn daarom bang voor hem. De leerkracht belt de ouders van Daan om ze uit te nodigen voor een gesprek. De leerkracht adviseert om Daan elke dag voor te lezen en over het boek te praten, zodat hij zijn woordenschat kan vergroten.

12 Terug naar Jos en zijn gezin Wat kan de leerkracht/de school nog doen om Daan te helpen bij het vergroten van zijn woordenschat en zijn taalvaardigheid? Wat kunnen de ouders van Daan nog meer doen om de taalvaardigheid/woordenschat van Daan te vergroten?

13 Rollenspel 10-minuten-gesprek Doel: zélf ervaren wat het betekent om een gesprek aan te gaan met een ouder van wie je vermoedt dat hij of zij laaggeletterd is en van wie het kind moeite heeft met lezen en schrijven. Wat ga je doen? Voer een rollenspel uit met daarin drie rollen: Moeder van Daan. Professional (PW-er of leerkracht/oa). Observator. Lees de Opdracht Rollenspel en voer deze uit.

14 Rollenspel 10-minuten-gesprek Hoe ging het rollenspel? Wat moet je in een gesprek met een (mogelijk) laaggeletterde ouder juist wel doen? Wat moet je in een gesprek met een (mogelijk) laaggeletterde ouder juist niet doen?

15 Huiswerk Lees het artikel Werkvormen. Geef antwoord op de vragen op het opdrachtblad. Neem je uitwerkingen de volgende les weer mee.

16 Tot de volgende keer!

LES 1 LESMODULE LAAGGELETTERDHEID. Laaggeletterdheid: een probleem

LES 1 LESMODULE LAAGGELETTERDHEID. Laaggeletterdheid: een probleem LES 1 LESMODULE LAAGGELETTERDHEID Laaggeletterdheid: een probleem Laaggeletterdheid Lesmodule met 4 delen: Wat is laaggeletterdheid? Hoe herken je laaggeletterdheid? Waar kan je naar verwijzen als je iemand

Nadere informatie

LES 2 LESMODULE LAAGGELETTERDHEID. Herkennen van laaggeletterdheid en doorverwijzen

LES 2 LESMODULE LAAGGELETTERDHEID. Herkennen van laaggeletterdheid en doorverwijzen LES 2 LESMODULE LAAGGELETTERDHEID Herkennen van laaggeletterdheid en doorverwijzen Laaggeletterdheid Terugblik les 1 wat is laaggeletterdheid en wat betekent laaggeletterdheid bij ouders voor de kinderen?

Nadere informatie

Taalstimulering ouders en kinderen 8 november 2018 Yvonne Weijers (Bibliotheek Venlo) Marjan Middelkoop (Cubiss)

Taalstimulering ouders en kinderen 8 november 2018 Yvonne Weijers (Bibliotheek Venlo) Marjan Middelkoop (Cubiss) Taalstimulering ouders en kinderen 8 november 2018 Yvonne Weijers (Bibliotheek Venlo) Marjan Middelkoop (Cubiss) Taalrijke taalomgeving Taalrijke thuisomgeving belangrijke factor voor goede taalontwikkeling

Nadere informatie

Aandacht voor laaggeletterde ouders. Nynke Okma Stichting Lezen & Schrijven

Aandacht voor laaggeletterde ouders. Nynke Okma Stichting Lezen & Schrijven Aandacht voor laaggeletterde ouders Nynke Okma Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven Stichting Lezen & Schrijven initiatief van H.K.H. Prinses Laurentien Doel: het voorkomen en verminderen

Nadere informatie

Waalwijk Taalrijk. - Doel: Functionele geletterdheid kind en ouder. - Bijzonder: Intensieve en goede samenwerking partners/ouders (van 0-18 jarigen)

Waalwijk Taalrijk. - Doel: Functionele geletterdheid kind en ouder. - Bijzonder: Intensieve en goede samenwerking partners/ouders (van 0-18 jarigen) 1 Waalwijk Taalrijk - Doel: Functionele geletterdheid kind en ouder - Bijzonder: Intensieve en goede samenwerking partners/ouders (van 0-18 jarigen) - Samenleving: Taalvaardige inwoners die zich goed in

Nadere informatie

Ieder talent telt 9 mei 2017 RKC Waalwijk. Workshop Waalwijk Taalrijk

Ieder talent telt 9 mei 2017 RKC Waalwijk. Workshop Waalwijk Taalrijk Ieder talent telt 9 mei 2017 RKC Waalwijk Workshop Waalwijk Taalrijk Programma 1. Verwachtingen workshop 2. Waalwijk Taalrijk 2016-2020 3. Drie thema s: - Taal / Woordenschat + initiatieven - Bevorderen

Nadere informatie

Samen voor taal in Arnhem

Samen voor taal in Arnhem Samen voor taal in Arnhem nataliekuypers.nl Een overzicht voor professionals Inleiding In Arnhem groeien niet alle kinderen op in een taalrijke omgeving; een omgeving waarin praten en boeken een belangrijke

Nadere informatie

Samen voor taal in Arnhem Een overzicht voor professionals. Stichting PAS

Samen voor taal in Arnhem Een overzicht voor professionals. Stichting PAS Samen voor taal in Arnhem Een overzicht voor professionals Stichting PAS Inleiding Een taalrijke omgeving is een omgeving waarin praten en boeken een belangrijke rol spelen. Helaas groeien in Arnhem niet

Nadere informatie

De bibliotheek op school als instrument voor optimale ontwikkelkansen voor kinderen. Samen sterk met

De bibliotheek op school als instrument voor optimale ontwikkelkansen voor kinderen. Samen sterk met De bibliotheek op school als instrument voor optimale ontwikkelkansen voor kinderen. Samen sterk met Waarom? Het leven van Lisa Wist u dat? 1,5 miljoen volwassen Nederlanders zijn laaggeletterd zijn? Dat

Nadere informatie

PUK! Spelkaartjes behorende bij spelbord Pak een Puk!, thema Woordenschat & Taal.

PUK! Spelkaartjes behorende bij spelbord Pak een Puk!, thema Woordenschat & Taal. PUK! Spelkaartjes behorende bij spelbord Pak een Puk!, thema Woordenschat & Taal. # STEL MEDESPELER ENKELE GESLOTEN VRAGEN EN STEL ENKELE OPEN VRAGEN. LEUKE TAALACTIVITEIT BIJ HET THEMA HATSJOE! IS...

Nadere informatie

Functionele geletterdheid en interactie met kinderen Akke de Blauw

Functionele geletterdheid en interactie met kinderen Akke de Blauw Functionele geletterdheid en interactie met kinderen Akke de Blauw SIMEA-conferentie 16april 2010 De Blauw 1 Stelling Uitgebreide & uitdagende gesprekken met opvoeders stimuleren 1. taal- en denkontwikkeling

Nadere informatie

AANBOD. Theorielessen (vakleer) Studenten krijgen voorbeelden van passend taalgebruik in de beroepspraktijk, zoals in een klachtgesprek of offerte.

AANBOD. Theorielessen (vakleer) Studenten krijgen voorbeelden van passend taalgebruik in de beroepspraktijk, zoals in een klachtgesprek of offerte. AANBOD Theorielessen (vakleer) Studenten krijgen voorbeelden van passend taalgebruik in de beroepspraktijk, zoals in een klachtgesprek of offerte. ACTIE Theorielessen (vakleer) Verzamel voorbeelden van

Nadere informatie

Ambitie team Paschalisschool

Ambitie team Paschalisschool De onderwerpen Ambitie Paschalisschool Informatie over de cito opbrengsten Woordenschat en begrijpend lezen Het belang van de cito toetsen De Vreedzame School; leef-en leergemeenschap. Opvoeden en verwachtingen.

Nadere informatie

Het gezin als sleutel in de aanpak van laaggeletterdheid

Het gezin als sleutel in de aanpak van laaggeletterdheid Het gezin als sleutel in de aanpak van laaggeletterdheid Hermien Lankhorst Anne-Marie van der Poel Barbara van Walraven Gast-Probiblio WelkomGast 28 maart 2019 Welkom bij de netwerkbijeenkomst gezinsaanpak

Nadere informatie

Kleine school, groot engagement!

Kleine school, groot engagement! Kleine school, groot engagement! 1. De hele dag taal, met het kind centraal: zowel mondelinge als schriftelijke taalvaardigheid, ook als ondersteuning in andere leergebieden We eindigen de dag met een

Nadere informatie

Meedoen met de Monitor

Meedoen met de Monitor Meedoen met de Monitor Een school die deelneemt aan de Monitor de Bibliotheek op school wil doelgericht samenwerken met de bibliotheek om de taalontwikkeling van de leerlingen te stimuleren. Dat gebeurt

Nadere informatie

E-mail: dewissel@onzewijs.nl Homepage: www.dewissel.onzewijs.nl DE UITWISSELING. Schooljaar: 2015-2016 Nummer: 7 Uitgifte: 4-2-2016.

E-mail: dewissel@onzewijs.nl Homepage: www.dewissel.onzewijs.nl DE UITWISSELING. Schooljaar: 2015-2016 Nummer: 7 Uitgifte: 4-2-2016. Hoofdgebouw Flamingoweg 53 4386 DT VLISSINGEN Tel.: 0118-46 03 44 Nevenvestiging Kleiweg 15-17 4386 PA VLISSINGEN Tel.: 0118-47 87 92 E-mail: dewissel@onzewijs.nl Homepage: www.dewissel.onzewijs.nl DE

Nadere informatie

Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren

Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren Zo verstuurt u een WhatsApp! Opdracht: Analyseren, evalueren 1. Inleiding Een mobiele telefoon; niet meer weg te denken uit de broekzak van elke scholier. In deze opdracht kijken de leerlingen naar een

Nadere informatie

Meedoen met de Monitor

Meedoen met de Monitor Meedoen met de Monitor Een school die deelneemt aan de Monitor de Bibliotheek op school wil doelgericht samenwerken met de bibliotheek om de taalontwikkeling van de leerlingen te stimuleren. Dat gebeurt

Nadere informatie

Laaggeletterdheid, herkennen & doorverwijzen

Laaggeletterdheid, herkennen & doorverwijzen Laaggeletterdheid, herkennen & doorverwijzen Lydia de Jong, Jorijn Tragter 28 mei 2016 Wie zijn wij? Voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid en bevordering van digitale vaardigheid. Actie programma

Nadere informatie

Ontkavelen van taalonderwijs Presentatie titel

Ontkavelen van taalonderwijs Presentatie titel Ontkavelen van taalonderwijs Presentatie titel Amos van Gelderen Lectoraat Taalverwerving en Taalontwikkeling, Kenniscentrum Talentontwikkeling, Hogeschool Rotterdam Kohnstamm Instituut, Universiteit van

Nadere informatie

Les 1. 1 En jij? O 2 keer per jaar O 3 keer per jaar O 4 keer per jaar. Wat is een rapport? 1. Krijgt jouw kind een rapport?

Les 1. 1 En jij? O 2 keer per jaar O 3 keer per jaar O 4 keer per jaar. Wat is een rapport? 1. Krijgt jouw kind een rapport? Les 1 Wat is een rapport? 1 En jij? 1. Krijgt jouw kind een rapport? O ja O nee 2. Krijgen kleuters ook een rapport? O ja O nee 3. Kreeg jij vroeger in de school ook een rapport? O ja O nee Wanneer? Wat

Nadere informatie

Fryske Akademy Onderzoek naar de Friese taal, cultuur, geschiedenis, maatschappij, sociale duurzaamheid, meertalige opvoeding en meertalig onderwijs Mercator Europees Kenniscentrum voor Meertaligheid en

Nadere informatie

werkbladen, telefoons en opnametoestel

werkbladen, telefoons en opnametoestel DE BAAN OP! De jongeren organiseren zelf één of meerdere bedrijfsbezoeken. Ze verzamelen informatie over verschillende bedrijven en op basis hiervan kiezen ze met de hele klas het meest interessante bedrijf

Nadere informatie

Homepage: DE UITWISSELING. Schooljaar: Nummer: 7 Uitgifte:

Homepage:  DE UITWISSELING. Schooljaar: Nummer: 7 Uitgifte: Hoofdgebouw Flamingoweg 53 4386 DT VLISSINGEN Tel.: 0118-46 03 44 Nevenvestiging Kleiweg 15-17 4386 PA VLISSINGEN Tel.: 0118-47 87 92 E-mail: dewissel@onzewijs.nl Homepage: www.dewissel.onzewijs.nl DE

Nadere informatie

taal portfolio Taalportfolio 9+

taal portfolio Taalportfolio 9+ taal portfolio Taalportfolio 9+ Inhoud bladzijde 3 bladzijde 4 bladzijde 5 bladzijde 8 bladzijde 11 bladzijde 12 bladzijde 13 Jouw naam en school Welke taal of dialect spreek je met wie Wat kun je in de

Nadere informatie

Plezier in lezen meer lezen beter in taal. Leesplezier. 2015 de Bibliotheek Gelderland Zuid

Plezier in lezen meer lezen beter in taal. Leesplezier. 2015 de Bibliotheek Gelderland Zuid Plezier in lezen meer lezen beter in taal Leesplezier Agenda 1. Waarom lezen en leesplezier zo belangrijk is 2. Voorlezen en boeken lezen thuis 3. Samen praten over boeken 4. Boekentips vinden Het belang

Nadere informatie

Werk aan de taalvaardigheid en empowerment van ouders

Werk aan de taalvaardigheid en empowerment van ouders 1 Oudereducatie Werk aan de taalvaardigheid en empowerment van ouders Diverse onderzoeken geven aan dat activiteiten voor taal- en ouderbetrokkenheid bijdragen aan het zelfvertrouwen en de betrokkenheid

Nadere informatie

SUGGESTIES VOOR GEBRUIK VAN PROGRAMMA S MET LEERLINGEN

SUGGESTIES VOOR GEBRUIK VAN PROGRAMMA S MET LEERLINGEN Werken met het materiaal Het materiaal is kosteloos beschikbaar voor iedereen die het wil gebruiken. Gebruikers kunnen zelf selecteren welke hoofd- en reflectieprogramma s of inzoom s op welk moment voor

Nadere informatie

Observatieformulier Leerlijn Engelse taal (tpo) FASE 5

Observatieformulier Leerlijn Engelse taal (tpo) FASE 5 Kindgegevens: Voornaam Achternaam Geboortedatum Groep Observatieformulier Leerlijn Engelse taal (tpo) FASE 5 Thuistaal Opvoeding tweetalig n.v.t. ja nee notatiewijze: kijkpunt is nog niet in ontwikkeling

Nadere informatie

Aanschuifmodule Een goede leesstart.

Aanschuifmodule Een goede leesstart. Aanschuifmodule Een goede leesstart. Een goede leesstart is van groot belang voor het met succes leren (technisch) lezen. Lang niet alle kinderen maken zo n goede start. Juist met het oog op deze kinderen

Nadere informatie

Hoofdstuk 8 Kenmerken van de thuisomgeving

Hoofdstuk 8 Kenmerken van de thuisomgeving Hoofdstuk 8 Kenmerken van de thuisomgeving De relatie tussen leesvaardigheid en de ervaringen die een kind thuis opdoet is in eerder wetenschappelijk onderzoek aangetoond: ouders hebben een grote invloed

Nadere informatie

Inhoud. Hallo!...5. Wie is wie? Even voorstellen...7. Wat is mijn PrOP? PrOP opstellen Doelen voor mijn PrOP...19

Inhoud. Hallo!...5. Wie is wie? Even voorstellen...7. Wat is mijn PrOP? PrOP opstellen Doelen voor mijn PrOP...19 Inhoud Hallo!...5 Wie is wie? Even voorstellen...7 Wat is mijn PrOP?...9 1 PrOP opstellen...11 2 Doelen voor mijn PrOP...19 Ik verander mijn P!...23 3 Leren van anderen: het sociogram...25 4 Omgaan met

Nadere informatie

GROEIDOCUMENT

GROEIDOCUMENT GROEIDOCUMENT 20-2-2014 AANMELDING LEERLING VOOR BESPREKING IN ZORGTEAM (ZT) School en ouders: U wordt verzocht gegevens over de leerling en de vragen 1 t/m 6 te beantwoorden, zodat we vraaggericht kunnen

Nadere informatie

Module 1 Leren & Loopbaan begint bij jezelf

Module 1 Leren & Loopbaan begint bij jezelf Module 1 Leren & Loopbaan begint bij jezelf Hoofdstuk 7 Je handelt professioneel Inhoud 7.1 Professionaliteit Opdracht 1 Professioneel handelen van Charlotte Opdracht 2 Impulsief handelen en gevolgen Opdracht

Nadere informatie

Stichting Lezen & Schrijven

Stichting Lezen & Schrijven Laaggeletterden herkennen en dan? Clarine van Ommeren Apeldoorn 18 september 2014 Initiatief van H.K.H. Prinses Laurentien Doel: het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid op zowel korte als lange

Nadere informatie

Sessie 2: Hoe werk je aan de eindtermen Nederlands, ook in andere vakken?

Sessie 2: Hoe werk je aan de eindtermen Nederlands, ook in andere vakken? Sessie 2: Hoe werk je aan de eindtermen Nederlands, ook in andere vakken? Vorm groepjes en verdeel de volgende rollen: groepsleider, verslaggever en tijdbewaker. 1. Eindtermen Nederlands: een verkenning

Nadere informatie

KIJKWIJZER MOEILIJKHEIDSGRAAD voor INFORMATIEVERWERKENDE TAKEN

KIJKWIJZER MOEILIJKHEIDSGRAAD voor INFORMATIEVERWERKENDE TAKEN KIJKWIJZER MOEILIJKHEIDSGRAAD voor INFORMATIEVERWERKENDE TAKEN 1. Wereld onderwerp : toegankelijkheid 1.1. hoe abstract is het onderwerp van de tekst* en activiteit voor de nieuwkomer? en activiteit is

Nadere informatie

Ouderbetrokkenheid in de jeugd ggz. Tips voor communicatie

Ouderbetrokkenheid in de jeugd ggz. Tips voor communicatie Ouderbetrokkenheid in de jeugd ggz Tips voor communicatie Colofon Ouderbetrokkenheid in de jeugd ggz is een uitgave van Pharos Expertisecentrum Gezondheidsverschillen Foto s: Corbis Vormgeving: Zwerver

Nadere informatie

Een helpend gesprek voeren

Een helpend gesprek voeren OPDRACHTFORMULIER Een helpend gesprek voeren Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je docent. 2 Kijk

Nadere informatie

De kijkwijzer lezen: een alternatief voor het beoordelen van de leesvaardigheden van de kinderen

De kijkwijzer lezen: een alternatief voor het beoordelen van de leesvaardigheden van de kinderen Kijkwijzer voor taal De kijkwijzer lezen: een alternatief voor het beoordelen van de leesvaardigheden van de kinderen Evaluatie van (begrijpende)leesvaardigheden van kinderen is zo moeilijk omdat de prestaties

Nadere informatie

Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers

Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Programma Kennismaken Presentatie Jong geleerd Warming-up Pauze Praktische oefening Afsluiting Jong geleerd over het belang van actieve stimulering van ontluikende

Nadere informatie

Begin bij de basis: een spraaktaalspecialist aan het woord. Astrid Roest GGD/JGZ Zaanstreek-Waterland

Begin bij de basis: een spraaktaalspecialist aan het woord. Astrid Roest GGD/JGZ Zaanstreek-Waterland Begin bij de basis: een spraaktaalspecialist aan het woord Astrid Roest GGD/JGZ Zaanstreek-Waterland Workshop in opdracht van NVLF Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie www.nvlf.nl Inhoud

Nadere informatie

Inhoud Trainersmap Verdieping

Inhoud Trainersmap Verdieping Inhoud Trainersmap Verdieping 2 Module 9 Taal Module 10 Rekenen/wiskunde en Science (basisonderwijs) Module 11 Sociaal-emotionele ontwikkeling - verdieping Module 12 Sensomotorische ontwikkeling - verdieping

Nadere informatie

Kunst van Lezen Actielijn 3 en 4A

Kunst van Lezen Actielijn 3 en 4A Kunst van Lezen Actielijn 3 en 4A Hoofddoelstelling Preventie In 2018 zijn in totaal 1 miljoen jonge kinderen tot en met de basisschoolleeftijd bereikt met leesbevorderingsactiviteiten, zodat hun taalvaardigheid

Nadere informatie

Humanitas Noord-Kennemerland

Humanitas Noord-Kennemerland Humanitas Noord-Kennemerland Maria Sabel - Stichting Lezen & Schrijven Mariëlle Harte - Taalhuis Alkmaar Ton Grooteman Stichting ABC (13 maart) Wibo Martina - Stichting ABC (22 maart) Het verhaal van Jos

Nadere informatie

IN GESPREK OVER TECHNOLOGIE

IN GESPREK OVER TECHNOLOGIE IN GESPREK OVER TECHNOLOGIE IN GESPREK OVER TECHNOLOGIE Dit werkblad is geschikt voor 1 of meerdere personen en leert je hoe je technologie bespreekt met cliënten, collega s en verwanten. Beelden over

Nadere informatie

Het niet nakomen van afspraken van jezelf bespreken

Het niet nakomen van afspraken van jezelf bespreken 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 Opdrachtformulier Het niet nakomen

Nadere informatie

19 april 2018 Annette Dekkers & Guyanne van der Horst.

19 april 2018 Annette Dekkers & Guyanne van der Horst. 19 april 2018 Annette Dekkers & Guyanne van der Horst a.dekkers@cedgroep.nl; g.vanderhorst@cedgroep.nl 1. Kleuters in List 2. Een essentieel thema kiezen 3. Verschillende niveaus van vragen bij de prentenboeken

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen over de tekst

Tekst lezen en vragen stellen over de tekst Voorspellen Kijk naar de tekst. Voorspel waar de tekst over gaat. Let op de titel, de kopjes en het plaatje. Tekst lezen en vragen stellen over de tekst 1. Lees de uitleg. Tijdens het lezen van een tekst,

Nadere informatie

Hanneke Felten (Movisie), 2015

Hanneke Felten (Movisie), 2015 Naam Inleiding Lesvorm Tijdsinvestering Met andere woorden Het kiezen van passende woorden en manieren van vragen stellen is belangrijk om aan te sluiten bij een cliënt. Het is soms lastig om passende

Nadere informatie

Laaggeletterdheid in de zorg. José Keetelaar, projectleider laaggeletterdheid & gezondheidsvaardigheden

Laaggeletterdheid in de zorg. José Keetelaar, projectleider laaggeletterdheid & gezondheidsvaardigheden Laaggeletterdheid in de zorg José Keetelaar, projectleider laaggeletterdheid & gezondheidsvaardigheden Programma Feiten en cijfers Taalambassadeur aan het woord Herkennen laaggeletterdheid Eenvoudig communiceren

Nadere informatie

Leerlingen leren hoe ze ruzies constructief kunnen oplossen. Leerlingen leren hoe ze het na een ruzie weer goed kunnen maken

Leerlingen leren hoe ze ruzies constructief kunnen oplossen. Leerlingen leren hoe ze het na een ruzie weer goed kunnen maken Les 13 We maken het weer goed! Doel blok 2: Leerlingen leren hoe ze ruzies constructief kunnen oplossen. Leskern: Leerlingen leren hoe ze het na een ruzie weer goed kunnen maken Woordenschat: goedmaken,

Nadere informatie

5 tips voor ouders van een beelddenker!

5 tips voor ouders van een beelddenker! 5 tips voor ouders van een beelddenker! Anke van de Laar Beelddenkers zijn heerlijke kinderen. Ze hebben het lastig in onze talige wereld, waarin volgorde en tijd superbelangrijk zijn. Accepteer dat u

Nadere informatie

Je voert een gesprek met een zorgvrager waarin jij hem adviseert over aanpassingen in zijn leefwijze.

Je voert een gesprek met een zorgvrager waarin jij hem adviseert over aanpassingen in zijn leefwijze. OPDRACHTFORMULIER Naam student: Datum: Opdracht Je voert een gesprek met een zorgvrager waarin jij hem adviseert over aanpassingen in zijn leefwijze. Voordat je gaat oefenen Je oefent deze vaardigheid

Nadere informatie

Gezond thema: DE HUISARTS

Gezond thema: DE HUISARTS Gezond thema: DE HUISARTS 1. Wat gaan we doen? Praten over de huisarts en wat de huisarts doet. Nieuwe woorden leren over de huisarts. Het gesprek met de huisarts oefenen. 2. Wat vind ik van? Als je een-op-een

Nadere informatie

12-11-2014. HGW..gezien vanuit het perspectief van ouders

12-11-2014. HGW..gezien vanuit het perspectief van ouders 12-11-2014 HGW..gezien vanuit het perspectief van ouders 1 Wat wensen ouders voor hun kind? 2 De drie G s Geluk Gezondheid Goede toekomst 3 4 Alle ouders willen.. zich welkom voelen Contact gaat voor contract

Nadere informatie

List en meertaligheid

List en meertaligheid List en meertaligheid Roxanne Blokker en Karin Elferink Hogeschool Utrecht/ SvO Programma Welkom Van DAT naar CAT Taken van de lezer Moedertaal als springplank Rol van scaffolding bij lezen Het zal duidelijk

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Grenzen stellen Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Grenzen stellen Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich bewust van de grenzen die zij stellen als het gaat om vakantie, relaties, alcohol/drugs en geloof. Ouders bespreken welke grenzen hun kinderen opzoeken rondom deze thema

Nadere informatie

Slim werken met het ZomerTopboek

Slim werken met het ZomerTopboek Slim werken met het ZomerTopboek Tips voor en door leerkrachten om meer uit ZomerTopboek Start 3 te halen met kinderen uit laagtaalvaardige gezinnen Itie van den Berg en Anita Middel van Jules Plus Met

Nadere informatie

TOETSTIP 9 SEPTEMBER 2005

TOETSTIP 9 SEPTEMBER 2005 TOETSTIP 9 SEPTEMBER 25 Bepaling wat en waarom je wilt meten Toetsopzet Materiaal Betrouwbaarheid Beoordeling Interpretatie resultaten TIP 9: HOE KAN IK DE COMPLEXITEIT VAN EEN (TOETS)TAAK NAGAAN? Bij

Nadere informatie

Wat gaan we doen in deze twee bijeenkomsten? Omgaan met burgers met psychische of verstandelijke beperking

Wat gaan we doen in deze twee bijeenkomsten? Omgaan met burgers met psychische of verstandelijke beperking Omgaan met burgers met psychische of verstandelijke beperking Cursus vanuit de Wmo werkplaats lectoraat Rehabilitatie dr. Arne van den Bos en drs. Siemen van der Meulen Wat gaan we doen in deze twee bijeenkomsten?

Nadere informatie

Uitgeschreven interviews van groep tien

Uitgeschreven interviews van groep tien Uitgeschreven interviews van groep tien Dejonghe Lisa Lannoye Eva Van Damme Sieglinde Interview voor leerling Marie : Schrijfleven van een leerling Ben jij iemand die graag schrijft? Zoja, wat schrijf

Nadere informatie

Verzamelformulier beroepsgerichte examens

Verzamelformulier beroepsgerichte examens Consortium Beroepsonderwijs www.consortiumbo.nl Verzamelformulier beroepsgerichte examens KD: Pedagogisch Werk Datum uitgifte KD: Crebonummer KD: 23183 Cohort: Geldig vanaf 01-08-2015 Crebonummer kwalificatie:

Nadere informatie

Lesbeschrijving Nederlands

Lesbeschrijving Nederlands Lesbeschrijving Nederlands Overzicht Leerjaar 1 VOx leerlijn nr. 1 Mondelinge taalvaardigheid Onderdeel nr. 2. Leesvaardigheid Subonderdeel nr. 2.1 Zakelijke teksten Lesnummer 9 Titel van de les Onderdelen

Nadere informatie

Nederland FACTS & FIGURES. Laaggeletterdheid in. Geletterdheid. VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 65% 35%

Nederland FACTS & FIGURES. Laaggeletterdheid in. Geletterdheid. VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 65% 35% Laaggeletterdheid in Nederland FACTS & Ongeveer 1 op de 9 Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar is laaggeletterd. In totaal zijn dat 1,3 miljoen mensen. Van deze groep is 65% autochtoon. Het aantal laaggeletterden

Nadere informatie

werkblad en computers met internetaansluiting

werkblad en computers met internetaansluiting SPOT EEN JOB! Wie zoekt die vindt! Er zijn veel manieren om vacatures te vinden. In dit lespakket worden de jongeren aan het werk gezet om via verschillende kanalen vacatures te vinden: kranten, internet,

Nadere informatie

Moedertaal en schooltaal

Moedertaal en schooltaal Moedertaal en schooltaal Prof.dr Sieneke Goorhuis-Brouwer 20 november 2009 Voor en vroegschoolse educatie (VVE) Taalontwikkeling: belangrijke indicator van later schoolsucces OCW: in 2011 een dekkend aanbod

Nadere informatie

Als patiënten niet mee kunnen doen

Als patiënten niet mee kunnen doen Als patiënten niet mee kunnen doen Gevolgen van laaggeletterdheid in de zorg Dr. Mirjam Fransen Afdeling Sociale Geneeskunde AMC, Universiteit van Amsterdam Symposium Zorgkoepel West-Friesland 30-6-2016

Nadere informatie

Gezondheid begrijpen: niet vanzelfsprekend

Gezondheid begrijpen: niet vanzelfsprekend Gezondheid begrijpen: niet vanzelfsprekend Ik dacht dat we een goed gesprek hadden, hij knikte en glimlachte vriendelijk. Maar op het tweede consult bleek dat hij mijn instructies en adviezen niet had

Nadere informatie

Les 2 Integratie Leestekst: Begeleid Werken. Introductiefase

Les 2 Integratie Leestekst: Begeleid Werken. Introductiefase Les 2 Integratie Leestekst: Begeleid Werken "Welkom:... " Introductiefase 1. "In de vorige les hebben we weer met een kaart gewerkt. Daarop stonden alle 4 de vragen die we de vorige lessen gebruikt hebben

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Kinderbijbels Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 0-8 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Kinderbijbels Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van kinderen van 0-8 jaar DOELSTELLINGEN Ouders kunnen onder woorden brengen wat voor hen belangrijke kenmerken zijn van een kinderbijbel. Ouders onderzoeken diverse kinderbijbels om zich bewust te worden van verschillen op het

Nadere informatie

expertisecentrum taal, onderwijs & communicatie Een aandachtspuntenlijst voor leerkrachten bij huisbezoek

expertisecentrum taal, onderwijs & communicatie Een aandachtspuntenlijst voor leerkrachten bij huisbezoek Thuistaal in beeld Een aandachtspuntenlijst voor leerkrachten bij huisbezoek Maaike Pulles Berend Stellingwerf 1 Thuistaal in Beel Expertisecentrum taal, onderwijs en Dit instrument is door het Expertisecentrum

Nadere informatie

AB1, Opdracht bij beginnende geletterdheid en rekenen:

AB1, Opdracht bij beginnende geletterdheid en rekenen: AB1, Opdracht bij beginnende geletterdheid en rekenen: Concretiseer de doelen voor de leerlingen. Formuleer vervolgens hun onderwijsbehoeften op basis van gegevens uit het overzicht en je eigen kennis

Nadere informatie

twee initiatieven Academisch Nederlands

twee initiatieven Academisch Nederlands twee initiatieven Academisch Nederlands Boekpresentatie Breda, 28 maart 2012 Inleiding Twee verhalen Cursusontwikkeling Taalgericht vakonderwijs Academisch Nederlands? Link secundair hoger onderwijs? Draaiboek

Nadere informatie

Handtekeningen verzamelen

Handtekeningen verzamelen Aantal personen Hele klasgroep Taalniveau Reproducerend taalniveau Niveau Verschillende niveaus mogelijk (met of zonder hulp van afbeeldingen; met of zonder hulp van ) Niveau zelf te kiezen Vaardigheden

Nadere informatie

Workshop Ouderbetrokkenheid en een positieve leesopvoeding Agenda

Workshop Ouderbetrokkenheid en een positieve leesopvoeding Agenda Workshop Ouderbetrokkenheid en een positieve leesopvoeding Agenda Ouderbetrokkenheid Leesopvoeding Meer over ouders Opbouwen van ouderbetrokkenheid Succesvolle aanpak Kansen met / door ouderbetrokkenheid

Nadere informatie

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Woordenschatonderwijs zo doe je dat!

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Woordenschatonderwijs zo doe je dat! Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Woordenschatonderwijs zo doe je dat! WWW.CPS.NL Contactgegevens Annemarieke Kool a.kool@cps.nl 06 55 81 87 65 WWW.CPS.NL Welkom! Waar gaat het over in de

Nadere informatie

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus

Creatief en flexibel toepassen van Triplep. Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Creatief en flexibel toepassen van Triplep Maarten Vos Doe, laat zien, lach, oefen en geef applaus Programma Overzicht Kennismaking Persoonlijke werving van ouders Een goede relatie opbouwen met de ouders

Nadere informatie

Neen Ilse Bockstaele. Ik denk dat ik het. aan u wil vertellen. omdat ik hoop dat. ik mij dan toch op. zijn minst anderhalf. uur niet alleen zal

Neen Ilse Bockstaele. Ik denk dat ik het. aan u wil vertellen. omdat ik hoop dat. ik mij dan toch op. zijn minst anderhalf. uur niet alleen zal Neen Ilse Bockstaele Graag bied ik je naast het boek Neen ook dit didactisch pakket aan. Je kan het zowel als leerkracht als als leerling gebruiken. Voor je ligt geen afgewerkt kant-en-klaar-pakket waarvoor

Nadere informatie

Gehoorverlies bij kinderen

Gehoorverlies bij kinderen Libra Audiologie Gehoorverlies bij kinderen Onlangs heeft u de mededeling gekregen dat uw kind slechthorend is. Er komt dan ineens veel op u af, er zijn zoveel vragen te stellen en beslissingen te nemen.

Nadere informatie

Programma workshop seksuele opvoeding: Daar praat je toch niet over met je kinderen?

Programma workshop seksuele opvoeding: Daar praat je toch niet over met je kinderen? Programma workshop seksuele opvoeding: Daar praat je toch niet over met je kinderen? Korte kennismaking Wat dragen ouders bij? Presentatie Stelling Presentatie Opdracht Voorbeeld opzet cursus en afsluiting

Nadere informatie

Meertaligheid: feiten en fabels

Meertaligheid: feiten en fabels Meertaligheid: feiten en fabels 24 oktober 2017 12.00-13.00 uur NL tijd 26 oktober 2017 16.00-17.00 uur NL tijd Everdiene Geerling Meertaligheid: feiten en fabels 1. Wie ben jij en wie ben ik? 2. Meertaligheid,

Nadere informatie

Baby in de kinderopvang

Baby in de kinderopvang Baby in de kinderopvang Uitgebreide informatie Een goede en liefdevolle verzorging is de basis voor het werken met baby s. Speelse en prikkelende interacties met de baby s zorgen voor waardevolle opvang.

Nadere informatie

Woordenschat Een vak apart?

Woordenschat Een vak apart? Woordenschat Een vak apart? Learning words Inside & out Tessa de With Enschede Woensdag 28 oktober 2009 3 Het voorbeeld van de muis Een model van het leren lezen Begrijpend luisteren Woordenschat Technisch

Nadere informatie

ONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN

ONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN ONDERSTEUNING BIJ HET LEZEN De meeste leerlingen hebben geen moeite met lezen op zich. Maar vanaf het moment dat ze langere teksten moeten lezen en globale vragen beantwoorden of als ze impliciete informatie

Nadere informatie

Leren begint bij lezen,

Leren begint bij lezen, Leren begint bij lezen, 1 Het voorkomen van taalachterstanden: een maatschappelijke uitdaging voor Gemeente, Onderwijs en Bibliotheek. 2014_debieb_notitie_v01.indd 1 09-10-14 14:48 Inhoud 2 03 05 06 07

Nadere informatie

In je kracht. Werkboek voor deelnemers

In je kracht. Werkboek voor deelnemers In je kracht Werkboek voor deelnemers Uitleg Mijn toekomst! Benodigdheden: Werkblad Mijn toekomst! (je kunt het Werkblad meegeven om thuis na te lezen, maar dit is niet noodzakelijk) Voor iedere deelnemers

Nadere informatie

Argumentatiekaart Bibliotheek VANnU Themagroep jeugd

Argumentatiekaart Bibliotheek VANnU Themagroep jeugd Argumentatiekaart Bibliotheek VANnU Themagroep jeugd Onderdeel van toolkit Nieuw Delen 4.e Argumentatiekaart Bibliotheek VANnU Themagroep Jeugd Wanneer je gaat netwerken is het handig om je verhaal scherp

Nadere informatie

Gegevens voorschoolse instelling Naam instelling: Telefoonnummer: Naam medewerker: Datum van invullen: Gegevens kind Naam kind: Adres: Woonplaats:

Gegevens voorschoolse instelling Naam instelling: Telefoonnummer: Naam medewerker: Datum van invullen: Gegevens kind Naam kind: Adres: Woonplaats: In het kader van een sluitende aanpak voor 0 tot 6 jarigen wordt gewerkt aan de overdracht van gegevens over het ontwikkelingsverloop van peuters naar basisscholen met als resultaat het overdrachtsformulier

Nadere informatie

B Instructiekaart voor leerkrachten

B Instructiekaart voor leerkrachten B Instructiekaart voor leerkrachten Wanneer leerlingen zelf een vragenlijst invullen is uw instructie belangrijk. U kunt ervoor zorgen dat de leerlingvragenlijst goed en serieus wordt ingevuld en dat u

Nadere informatie

Respectvol reageren op gevoelens

Respectvol reageren op gevoelens OPDRACHTFORMULIER Respectvol reageren op gevoelens Naam student: Datum: 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met medestudenten of je docent.

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING

NEDERLANDSE SAMENVATTING NEDERLANDSE SAMENVATTING Over de hele wereld groeien veel kinderen met een migrantenachtergrond tweetalig op, omdat hun etnische of eerste taal verschilt van de meerderheidstaal, hun tweede taal. De etnische

Nadere informatie

Workshop Vertellen. Workshop Vertellen

Workshop Vertellen. Workshop Vertellen Workshop Vertellen Er is om ons heen veel aandacht voor het (voor)lezen, maar veel minder voor het vertellen vanuit eigen verbeeldingskracht. Verhalenverteller en theatermaker Adrie Gloudemans geeft in

Nadere informatie

Naam Leerling:... Klas:...

Naam Leerling:... Klas:... Personen en begrippen in historische context Republiek 1555-1588 Opdrachtblad A1 Naam Leerling:........................ Klas:....... Wat gaan we doen? In deze opdracht gaan we een persoon of begrip in

Nadere informatie

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Plezier beleven aan leren en lezen WWW.CPS.NL

Nationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Plezier beleven aan leren en lezen WWW.CPS.NL Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Plezier beleven aan leren en lezen WWW.CPS.NL Lezen is heerlijk Het kan heerlijk wezen om een boek te lezen: boom-roos-vis-vuur en een boek is heus niet

Nadere informatie

Tussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling

Tussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling Tussendoelen Taal: Spraak- Taalontwikkeling 0 1;6 2 2;6 3 3,6 4 4;6 1. Praat in één-woordzinnen ( bal? betekent bijvoorbeeld: ik wil de bal hebben). 2. Kent de betekenis van ongeveer 70 3. Kan woorden

Nadere informatie