Ontwikkeling en leren jonge kinderen (3-7 jaar) Het goede goed doen Samen Sterk 0-6 Symposium. Lectoraat Early Childhood

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Ontwikkeling en leren jonge kinderen (3-7 jaar) Het goede goed doen Samen Sterk 0-6 Symposium. Lectoraat Early Childhood"

Transcriptie

1 Ontwikkeling en leren jonge kinderen (3-7 jaar) Het goede goed doen Samen Sterk 0-6 Symposium 1 Lectoraat Early Childhood School of Educa3on Ineke Oenema- Mostert

2 De puzzel 2

3 Visie op ontwikkeling en leren jonge kind Een rijke leeromgeving voor jonge kinderen. Neuro-biologische ontwikkeling Holistisch perspectief Leren aan de context 3

4 Ontwikkeling en leren voor- en vroegschools Variabiliteit in de ontwikkeling; Holistisch perspectief op ontwikkeling; Leren aan de omgeving, drie-dimensioneel; Ontwikkelingsdomeinen staan centraal; Ontwikkeling op weg naar ; Aansluiten op de ontwikkeling; Handelingsbekwaamheid: beredeneerd aanbod op grond van observatie van de betrokkenheid: op de ontwikkeling aansluitend activiteitenaanbod. 4

5 Ontwikkeling in de breedte Goed in je vel Grove motoriek Fijne motoriek Taalvaardigheid De wereld om je heen begrijpen De sociale wereld begrijpen Verstandelijke ontwikkeling Zelfsturing en ondernemingszin 5

6 Het goede goed doen Ontwikkeling en leren jonge kinderen op weg naar Zelfverantwoordelijke zelfbepaling? Probleemoplossend vermogen? Creativiteit? Samenwerken? ICT vaardigheden? Kritisch denken? Communiceren? Sociaal-culturele vaardigheden? Cognitieve vaardigheden? Schoolse domeinen? Ontwikkelingsdoelen en kerndoelen? Opbrengsten? 6

7 Dynamiek in ontwikkeling 7

8 Ontwikkeling (nature + nurture) Kinderen leren van de omgeving; Kinderen leren door oefenen; Ontwikkeling gaat in stapjes; Ontwikkeling gaat lang door; Ontwikkelingsdomeinen zijn verbonden en niet los van elkaar te zien; 8

9 Ontwikkeling: nurture (context) en nature Still face experiment Marshmallow experiment 9

10 Ontwikkeling en leren in het jonge kind-perspectief Marc Boone, Groei en ontwikkelingsleerlijnen in de kleuterschool. Thuissituatie Het actuele beleven als drijfveer Van nabootsen naar navolgen Zelfontdekkend ontwikkelen en ondersteunend leren Occasioneel versus intentioneel leren Spel als uitgangspunt Exploreren (0-6) Experimenteren (3,5-6) Constructief omgaan (5-6) 10

11 Meedoen en leren Neuro-biologisch perspectief Ervarend dreumes -peuter Zit niet stil Zintuiglijke informatie Repetitie Imitatie Herkennen Onderscheiden 11

12 Meedoen en leren Neuro-biologisch perspectief Patroon herkennend Peuters-kleuters Een ijsbeer in de tuin??? Dat kan niet. Ordenen Ontdekken Spelen Bewust worden werkelijkheid Herinneren 12

13 Meedoen en leren Neuro-biologisch perspectief Denkend Kleuter- 5 jaar Ik heb levertraan in mijn buik, dan lusten de nijlpaarden mij niet. Representeren Abstraheren Redeneren Aanleren 13

14 De breintheorie over het leren van het jong kind 14

15 SNEL, the language screening instrument SNEL (Luinge, 2005).

16 Variabiliteit in de ontwikkeling Bijlsma-Smoorenburg, B.Y. (2013). Zie je ze GROEIen?! Rood Oranje Geel Groen Blauw Paars jaar 1 tot 2 jaar 2 tot 3 jaar 3 tot 4 jaar 4 tot 5 jaar 5 tot 6 jaar

17 Ontwikkeling en leren jonge kinderen: de kwaliteit van het proces Aanpak Praktijk principes Proces leerhouding Motivatie Welbevinden Betrokkenheid Effecten doelen resultaten

18 Een mooi voorbeeld Sensopathisch spel 18 Lectoraat Early Childhoood

19 Professional: - Leerkracht Jonge kind en - Pedagogisch medewerker: Letten op wat een kind al kan of weet; Letten op aan welke kennis of vaardigheid een kind op een bepaald moment behoefte heeft; Zo een kind op eigen niveau verder helpen. Professioneel leren kijken naar kinderen zodat jij jouw pedagogisch-didactisch handelen kunt afstemmen. 19

20 Ontwikkeling en leren jonge kind Handelingsbekwaam! De woorden krijgen om uit te leggen en te onderbouwen wat je doet. Wat is jouw vak? Waar gaat het ook al weer over? 20

21 Tot slot een nadenkertje 21 02/02/13

Lerende lol ontdekken onthouden ontwikkelen

Lerende lol ontdekken onthouden ontwikkelen Lerende lol ontdekken onthouden ontwikkelen Beroepsstandaard jonge kind specialist 31 oktober 2017 School of Educa3on 1 Ineke Oenema- Mostert De puzzel: onderwijs aan jonge kinderen 2 Het beroep: de onderzoekende

Nadere informatie

Afstemmen op speelbehoeften met ontwikkelingsmaterialen

Afstemmen op speelbehoeften met ontwikkelingsmaterialen Afstemmen op speelbehoeften met ontwikkelingsmaterialen Drs. Aleid H.M. Beets Kessens Fontys OSO a.beets@fontys.nl 06-120 266 58 Relatie met ontwikkelingsdomeinen? (- competenties: kennis, vaardigheden

Nadere informatie

Zorgboekje. Kindgegevens

Zorgboekje. Kindgegevens Zorgboekje De pedagogisch medewerker vult dit boekje behorende bij het overdrachtdocument peuter kleuter in als er een zorgbehoefte bij het kind is gesignaleerd. Zij/ hij vult in wat van toepassing is

Nadere informatie

bij het Overdrachtdocument peuter - kleuter

bij het Overdrachtdocument peuter - kleuter Zor gboek je bij het Overdrachtdocument peuter - kleuter Datum Ingevuld door: (naam en functie): STEDELIJK ZORGBOEKJE PEUTER- KLEUTER ROTTERDAM Zorgboekje De pedagogisch medewerker vult dit boekje behorende

Nadere informatie

Zie je ze ontwikkelen?

Zie je ze ontwikkelen? Zie je ze ontwikkelen? De meetbare kleuter?! 1 Lectoraat Early Childhood School of Education Derde Jaarcongres leve het jonge kind 4 november 2014 DE MEETBARE KLEUTER De voorspellende waarde van cito-scores

Nadere informatie

Het kind of de jongere met hersenletsel en het gezin in de participatie / chronische fase

Het kind of de jongere met hersenletsel en het gezin in de participatie / chronische fase Het kind of de jongere met hersenletsel en het gezin in de participatie / chronische fase Symposium Traumatisch Hersenletsel Kinderen en Jongeren 31 oktober 2018 Drs. Y. Boom MSc. - Neuropsycholoog Disclosure

Nadere informatie

Stuurgroep Harmonisatie VVE VVE beleidsgroep

Stuurgroep Harmonisatie VVE VVE beleidsgroep 1 Zaanse Visie op VVE gemeente Zaanstad Sector Maatschappelijke Ontwikkeling AAN Stuurgroep Harmonisatie VVE VVE beleidsgroep VAN VASTGESTELD 24 mei 2016 AANTAL PAGINA S 5 1) Inleiding Voor u ligt de Zaanse

Nadere informatie

Pedagogische werkwijze Peuterspelen Het SchatRijk, Februari 2019 Anouk Aafjes, Locatiemanager

Pedagogische werkwijze Peuterspelen Het SchatRijk, Februari 2019 Anouk Aafjes, Locatiemanager Omvang van de peuterspeel Er kunnen maximaal 14 kinderen per dagdeel worden opgevangen. De samenstelling van de en Naam van de Maximaal aantal kinderen op de Horizontale/ verticale/ flexibele Leeftijdsindeling

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken in de onderbouw = benutten van talenten in de onderbouw

Opbrengstgericht werken in de onderbouw = benutten van talenten in de onderbouw Opbrengstgericht werken in de onderbouw = benutten van talenten in de onderbouw SLO doelen: taal, rekenen en sociaal-emotioneel PO Conferentie,Zwolle Donderdag 3 november 2011 Gäby van der Linde Wat komt

Nadere informatie

Leren met je hart, je hoofd en je handen. Play Learn Change is partner van LEGO Education

Leren met je hart, je hoofd en je handen. Play Learn Change is partner van LEGO Education Leren met je hart, je hoofd en je handen Play Learn Change is partner van LEGO Education Wat is ook weer het doel van leren? Jouw wereld ontdekken en begrijpen Jouw eigen plek ontdekken Jezelf staande

Nadere informatie

Bijzonder Begaafd. Doelen workshop. Eigen casus. Juni 2016. Passende ondersteuning voor 'dubbel bijzondere' leerlingen

Bijzonder Begaafd. Doelen workshop. Eigen casus. Juni 2016. Passende ondersteuning voor 'dubbel bijzondere' leerlingen Bijzonder Begaafd SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Passende ondersteuning voor dubbel bijzondere leerlingen /thema/dubbel-bijzonder Doelen workshop Je weet... wat de term dubbel bijzonder

Nadere informatie

Erfgoedonderwijs. 1. Wat is erfgoed? 2. Waarom erfgoedonderwijs? 3. Erfgoedonderwijs en 21e eeuws leren. 4. Erfgoed in de klas voorbeelden

Erfgoedonderwijs. 1. Wat is erfgoed? 2. Waarom erfgoedonderwijs? 3. Erfgoedonderwijs en 21e eeuws leren. 4. Erfgoed in de klas voorbeelden Erfgoedonderwijs 1. Wat is erfgoed? 2. Waarom erfgoedonderwijs? 3. Erfgoedonderwijs en 21e eeuws leren 4. Erfgoed in de klas voorbeelden ERFGOED DOEN! Wat is erfgoed? Wat is erfgoed? Definitie Materiële

Nadere informatie

Inhoud Trainersmap Verdieping

Inhoud Trainersmap Verdieping Inhoud Trainersmap Verdieping 2 Module 9 Taal Module 10 Rekenen/wiskunde en Science (basisonderwijs) Module 11 Sociaal-emotionele ontwikkeling - verdieping Module 12 Sensomotorische ontwikkeling - verdieping

Nadere informatie

VISIE. Met opvoeden en onderwijzen beogen leerkrachten de harmonische ontplooiing van de totale persoon.

VISIE. Met opvoeden en onderwijzen beogen leerkrachten de harmonische ontplooiing van de totale persoon. Met opvoeden en onderwijzen beogen leerkrachten de harmonische ontplooiing van de totale persoon. OPVOEDEN en LEREN is gebaseerd op een draagvlak van STEUNEN, STUREN EN STIMULEREN: Om binnen de grenzen

Nadere informatie

Lesmateriaal en leermiddelen voor het stimuleren van (neuro)cognitieve vaardigheden

Lesmateriaal en leermiddelen voor het stimuleren van (neuro)cognitieve vaardigheden Lesmateriaal en leermiddelen voor het stimuleren van (neuro)cognitieve vaardigheden Jelle Jolles, Marleen van Tetering, Mathilde van Gerwen & Bianca Koomen Tetering, Gerwen, Koomen, Jolles. Workshop voor

Nadere informatie

Hieronder volgt een beknopte uitleg van de begrippen die u in het rapport zult tegenkomen.

Hieronder volgt een beknopte uitleg van de begrippen die u in het rapport zult tegenkomen. Onderbouwrapport In het onderbouwrapport waarderen wij alle genoemde aspecten ten opzichte van de leeftijd. Een waardering wordt uitgedrukt in een cijfer. U kunt via de beknopte omschrijvingen in het rapport

Nadere informatie

Een gelukkig en betrokken kind ontwikkelt zich beter. Veel met weinig looqin ko informatiebrochure 1. prof. F. Laevers, grondlegger looqin

Een gelukkig en betrokken kind ontwikkelt zich beter. Veel met weinig looqin ko informatiebrochure 1. prof. F. Laevers, grondlegger looqin GESCHIKT VOOR KINDEROPVANG, BREDE SCHOLEN EN INTEGRALE KINDCENTRA Een gelukkig en betrokken kind ontwikkelt zich beter. prof. F. Laevers, grondlegger looqin KO Veel met weinig looqin ko informatiebrochure

Nadere informatie

Basisschool de Drijfveer

Basisschool de Drijfveer Basisschool de Drijfveer Schooljaarverslag 2017-2018 De volgende items willen we in het verslag verder toelichten Een goed pedagogisch klimaat (5) Kinderen vinden het fijn op school, accepteren en respecteren

Nadere informatie

Wat iedere schoolleider moet weten over de implementatie van een onderwijsinnovatie project

Wat iedere schoolleider moet weten over de implementatie van een onderwijsinnovatie project Wat iedere schoolleider moet weten over de implementatie van een onderwijsinnovatie project Jelle Jolles, Marleen van Tetering, Mathilde van Gerwen & Bianca Koomen Tetering, Gerwen, Koomen, Jolles. Workshop

Nadere informatie

Wij gaan met plezier naar school.

Wij gaan met plezier naar school. www.schoolbranst.be Wij gaan met plezier naar school. 3...onze visie Onze school is een landelijk gelegen dorpsschool, een groene school, waar we leven in verbondenheid met de natuur en met elkaar en handelen

Nadere informatie

VME in kleuteronderwijs Verkeersborden. David Van Fraechem

VME in kleuteronderwijs Verkeersborden. David Van Fraechem VME in kleuteronderwijs Verkeersborden David Van Fraechem Kleuteronderwijs en VME (verkeersborden): 1. Ontwikkelingsdoelen (Departement Onderwijs Vlaanderen) Ontwikkelingsdoelen WO Domein Verkeer en Mobiliteit

Nadere informatie

TAALACHTERSTANDEN en VVE. Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer

TAALACHTERSTANDEN en VVE. Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer TAALACHTERSTANDEN en VVE Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer Moderne inzichten t.a.v onderwijs Taal en rekenen zijn de zuurstof van het onderwijs ( van Bijsterveld, 2 september 2011) Als gevolg van ICT-

Nadere informatie

Spel en spelen. Over de ontwikkeling van het jonge kind.

Spel en spelen. Over de ontwikkeling van het jonge kind. Spel en spelen Over de ontwikkeling van het jonge kind. Ontstaan van spel. Met de ontwikkeling gegeven Eerste levensjaar: taalspel en bewegingsspel Bewegingsspel Kruipen, lopen Omrollen 3-7 maanden Lopen

Nadere informatie

VISIETEKST. Visie op goed kleuteronderwijs BASISONDERWIJS. Doelgericht aan de slag

VISIETEKST. Visie op goed kleuteronderwijs BASISONDERWIJS. Doelgericht aan de slag BASISONDERWIJS VISIETEKST Visie op goed kleuteronderwijs Doelgericht aan de slag Kinderen leren en ontwikkelen voortdurend. Door te spelen, bewegen, observeren en door sociale interactie leren de kinderen

Nadere informatie

Waar talent, passie en creativiteit evident zijn. en hoe we leerkrachten, begeleiders en onderwijsinstellingen hierin op weg helpen!

Waar talent, passie en creativiteit evident zijn. en hoe we leerkrachten, begeleiders en onderwijsinstellingen hierin op weg helpen! Waar talent, passie en creativiteit evident zijn en hoe we leerkrachten, begeleiders en onderwijsinstellingen hierin op weg helpen! Wat zijn talenten? De linker- of de rechterkolom? rekenen, schrijven,

Nadere informatie

Tapas in vogelvlucht Talentennetwerkdag 19/04/2017 Ine Geerts en Lieve Peeters

Tapas in vogelvlucht Talentennetwerkdag 19/04/2017 Ine Geerts en Lieve Peeters Tapas in vogelvlucht Talentennetwerkdag 19/04/2017 Ine Geerts en Lieve Peeters TapasCity.org Wie zijn wij? TapasCity als organisatie Ine en Lieve als Tapas coaches TapasCity en Ruimtevaarder Programma

Nadere informatie

Juf, met deze puzzel kan ik ook. Creatief denken met vormgevende en gerichte reken ontwikkelingsmaterialen

Juf, met deze puzzel kan ik ook. Creatief denken met vormgevende en gerichte reken ontwikkelingsmaterialen Juf, met deze puzzel kan ik ook. Creatief denken met vormgevende en gerichte reken ontwikkelingsmaterialen Panama 2017 Aafke Bouwman & Annemarieke Kool WWW.CPS.NL Inhoud werkgroep Functie van ontwikkelingsmaterialen

Nadere informatie

Gemeentelijk basisonderwijs: Pedagogisch project

Gemeentelijk basisonderwijs: Pedagogisch project : Het pedagogische project geeft de kenmerken aan die de school hanteert bij de opvoeding en het onderwijs van de kinderen. De missie en visie die het schoolbestuur, de directie en de leerkrachten nastreven,

Nadere informatie

Talent in Bloei bij Brandsma-Akker

Talent in Bloei bij Brandsma-Akker Talent in Bloei bij Brandsma-Akker Nieuwsbrief 1 Misschien heb je het al gehoord... binnenkort kan je na schooltijd meedoen aan de superleuke, uitdagende en afwisselde workshops van Talent in Bloei! De

Nadere informatie

HR skills voor toekomstige consultants

HR skills voor toekomstige consultants HR skills voor toekomstige consultants Door Inge Van Der Meulen Antwerpen / Geel / Gent 2017 27/10/2017 Locatie 27/10/2017 Skills? Wat zijn jouw kerncompetenties?... X 27/10/2017 COMPETENTIES ZIJN KENNEN

Nadere informatie

projectverloop Onderzoek

projectverloop Onderzoek projectverloop Onderzoek Ouders: bezorgd om Nederlands, bezorgd om thuistaal Leerkrachten: meertaligheid als oorzaak van achterstand Maar: meertaligheid hoeft geen probleem te zijn projectverloop Kans:

Nadere informatie

3. Handleiding bij de peuter-estafette

3. Handleiding bij de peuter-estafette 3. Handleiding bij de peuter-estafette Voor leidinggevenden en pedagogisch medewerkers peuterspeelzaal en kinderdagverblijf Een goede overdracht waarborgt de doorgaande ontwikkeling van de peuter. Bij

Nadere informatie

Bijlage 2 Locatie in beeld Pedagogische en praktische afspraken

Bijlage 2 Locatie in beeld Pedagogische en praktische afspraken 1/6 Bijlage 2 Locatie in beeld Pedagogische en praktische afspraken Korein Kinderplein Craneveldstraat Craneveldstraat 187 5914 SH Venlo Op onze locatie is de leidinggevende Jill Slegers Deze wordt bijgestaan

Nadere informatie

Opbrengsten bouwstenen ouders

Opbrengsten bouwstenen ouders Opbrengsten bouwstenen ouders 07-02-2017 Inhoudsopgave Groep 1... 3 Groep 2... 4 Groep 3... 5 Groep 4... 6 Groep 5... 7 Groep 6... 8 Groep 7... 9 Groep 8... 10 Score... 11 Samenvatting... 12 2 Groep 1

Nadere informatie

Studiewijzer Diversiteit

Studiewijzer Diversiteit 1 Thomas More Kempen Studiewijzer Studiewijzer Diversiteit OPO-verantwoordelijke: Annelies Demessemaeker Docenten: Eline Bernaerts en Annelies Demessemaeker CAMPUS Vorselaar Domein Lerarenopleiding Bachelor

Nadere informatie

Wat hebben jonge kinderen nodig?

Wat hebben jonge kinderen nodig? Wat hebben jonge kinderen nodig? Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer Studiedag 15 maart 2013 Cito scores in groep 8 De lat moet omhoog Marja Van Bijsterveld Taalonderwijs voor peuters vanaf 2;6 jaar ( groep

Nadere informatie

Onderwijskundige doelen

Onderwijskundige doelen Onderwijskundige doelen Het materiaal van Dit Ben Ik in Brussel beoogt vooral het positief omgaan met diversiteit. Daarom is het ook logisch dat heel wat doelen van het Gelijke Onderwijskansenbeleid aan

Nadere informatie

Kunst onderzoekt de wereld. 5 niveaus procesgerichte didactiek

Kunst onderzoekt de wereld. 5 niveaus procesgerichte didactiek Kunst onderzoekt de wereld 5 niveaus procesgerichte didactiek rekenen mens en wereld sociaal emotionele ontwikkeling taal innerlijke wereld leerling het onderwijs versterkt het versterkt het het kunstzinnige

Nadere informatie

Leerplanacademie SG Stekene sessie 1

Leerplanacademie SG Stekene sessie 1 Leerplanacademie SG Stekene sessie 1 Bingo : ZILL! ONZE DOELEN VANDAAG Thuiskomen in de leergroep. Inzicht in opstarten van een veranderingsproces. Het leerplan Zin in leren! Zin in leven! kunnen duiden

Nadere informatie

3.1 De missie van de school Onder het motto Kinderen vleugels geven!, willen wij inhoud geven aan onze missie.

3.1 De missie van de school Onder het motto Kinderen vleugels geven!, willen wij inhoud geven aan onze missie. Hoofdstuk 3 Het onderwijskundig beleid 3.1 De missie van de school Onder het motto Kinderen vleugels geven!, willen wij inhoud geven aan onze missie. De Kraanvogel is een school waar kinderen zich prettig

Nadere informatie

STUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND

STUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND STUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND VANDAAG: WAAR VOEDEN WE VOOR OP? PREVENTIE ONTWIKKELING VAN HET BREIN SOCIAAL EMOTIONEEL LEREN METACOGNITIEVE VAARDIGHEDEN ESSENTIE VAN OVERDRACHT PROBLEEM

Nadere informatie

Godsdienstonderwijs vandaag

Godsdienstonderwijs vandaag Godsdienstonderwijs vandaag Vragen stellen is belangrijker dan antwoorden geven Sabien Lagrain eigen biografie godsdienst in het vrij/officieel onderwijs symbool van de hoop inkijk in het kleuteronderwijs

Nadere informatie

BLAADJE #4. mei 2018

BLAADJE #4. mei 2018 BLAADJE #4 mei 2018 School voor KEES GROEP 1/2 breinvriendelijk onderwijs OBS met engelse les vanaf groep 1 De Koningslinde is een jonge openbare basisschool (obs ) in Vught. In het stadhouderspark, in

Nadere informatie

VVE programma Uk & Puk

VVE programma Uk & Puk VVE programma Uk & Puk Kinderdagverblijf het Helpernest werkt sinds 2013 met het VVE programma Uk en Puk. Wij vinden gerichte aandacht voor de begeleiding van baby s en peuters en het stimuleren van hun

Nadere informatie

Samengevat door Lieve D Helft ICT-coördinator Scholengemeenschap InterEssen

Samengevat door Lieve D Helft ICT-coördinator Scholengemeenschap InterEssen Samengevat door ICT-coördinator Scholengemeenschap InterEssen Eindtermen ICT Vanaf het schooljaar 2007-2008 zijn er eindtermen voor ICT in het lager onderwijs, dus zal men ICT meer en meer moeten integreren

Nadere informatie

Systemisch perspectief

Systemisch perspectief Systemisch perspectief Elk mens is deel van een systeem: gezin, familie, vrienden, werk, maatschappij. Ook de mensen die er niet meer zijn, hebben hierin hun plek. In ons thuisgezin vinden we de oorsprong

Nadere informatie

De oplossingsgerichte benadering

De oplossingsgerichte benadering Inhoud Inleiding 19 Leeswijzer 21 Deel I De oplossingsgerichte benadering 1 Principes van oplossingsgericht begeleiden 27 Inleiding 27 1.1 De oplossingsgerichte benadering in het onderwijs 28 1.2 De basisprincipes

Nadere informatie

STEM. Visietekst van het GO! onderwijs van de. 28 november Vlaamse Gemeenschap

STEM. Visietekst van het GO! onderwijs van de. 28 november Vlaamse Gemeenschap STEM Visietekst van het GO! 28 november 2016 onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap 2 Samenvatting In de beleidsnota 2014-2019 stelt Vlaams minister van Onderwijs de ambitie om leerlingen warmer te maken

Nadere informatie

2012-2016. Zelfstandig Leren

2012-2016. Zelfstandig Leren 2012-2016 Zelfstandig Leren 0 Inhoud Beschrijving doelgroep... 2 Visie op onderwijs... 2 Basisvisie... 2 Leerinhouden/ activiteiten... 2 Doelen voor het zelfstandig leren... 3 Definitie zelfstandig leren...

Nadere informatie

INHOUD. Voorwoord 11. 3. De pasgeborene (eerste 8 weken) 47 3.1 Delichamelijkeontwikkeling 49 3.2 De motorische ontwikkeling 50

INHOUD. Voorwoord 11. 3. De pasgeborene (eerste 8 weken) 47 3.1 Delichamelijkeontwikkeling 49 3.2 De motorische ontwikkeling 50 INHOUD Voorwoord 11 1. Inleiding 13 1.1 De ontwikkeling van het kind: gewikt en gewogen 15 1.2 Wat is ontwikkeling? 17 1.3 Hoe ontstaat ontwikkeling? 18 1.3.1 De natuur (je aanleg, nature ) 18 1.3.2 Het

Nadere informatie

Pedagogisch project gemeentelijk onderwijs Beveren 2017

Pedagogisch project gemeentelijk onderwijs Beveren 2017 Hoog-Kallostraat 30-9120 Kallo tel 03 750 10 95 gbs.kallo@beveren.be Pedagogisch project gemeentelijk onderwijs Beveren 2017 KWALITEITSVOL ONDERWIJS Om de kwaliteit van het onderwijs te garanderen, volgen

Nadere informatie

Wij medewerkers & wij leerlingen van Stad & Esch maken samen de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. Welkom 21e eeuw.

Wij medewerkers & wij leerlingen van Stad & Esch maken samen de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. Welkom 21e eeuw. onderwijs Wij medewerkers & wij leerlingen van Stad & Esch maken samen de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. Welkom 21e eeuw. April 2012 2 Stad & Esch bereidt leerlingen optimaal voor op de

Nadere informatie

Tien competenties voor de 21 e eeuw

Tien competenties voor de 21 e eeuw Tien competenties voor de 21 e eeuw Natuurlijk leren in de 21 e eeuw 28 september, Keete Voerman en Anne Remmerswaal Programma Introductie Waar denk je aan? Uitwerking model Aan de slag met aanpak voor

Nadere informatie

Op stap naar het 1 ste leerjaar

Op stap naar het 1 ste leerjaar Op stap naar het 1 ste leerjaar Schoolrijpheid? Ook de ouders doen er toe! Werkgroep zorg - KOM Inleiding Uit de kindermond Ik wil naar het eerste leerjaar en ik wil snel leren lezen want dan kan ik Jommeke

Nadere informatie

Vertrek eens zonder thema

Vertrek eens zonder thema Vertrek eens zonder thema Els Menu els.menu@cego.be Verloop 1. De kracht van een thema 2. De kracht van vertrek eens zonder thema 3. Praktisch aan de slag zonder thema Gun jezelf een week om te herbronnen,

Nadere informatie

Schoolvisie. Onze schoolvisie steunt op 8 pijlers :

Schoolvisie. Onze schoolvisie steunt op 8 pijlers : Schoolvisie De schoolvisie werd samengesteld uit elementen van het pedagogisch project voor de gemeentescholen van Sint-Pieters-Woluwe. Deze visie werd besproken en goedgekeurd door het schoolteam en het

Nadere informatie

Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen

Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren. Ada van Dalen Wetenschap & Technologie Ontwerpend leren Ada van Dalen Wat is W&T? W&T is je eigen leven W&T: geen vak maar een benadering De commissie wil onderstrepen dat wetenschap en technologie in haar ogen géén

Nadere informatie

Educatief pakket duurzame energie Didactische onderbouwing

Educatief pakket duurzame energie Didactische onderbouwing Educatief pakket duurzame energie Didactische onderbouwing Inhoud Welkom Doelen Profielschetsen Materialen Bijlagen Met het Solly Systeem worden kinderen al op jonge leeftijd geïntroduceerd in de wereld

Nadere informatie

SWPBS: meer dan behaviorisme? W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g

SWPBS: meer dan behaviorisme? W i n d e s h e i m z e t k e n n i s i n w e r k i n g SWPBS: meer dan behaviorisme? Programma Welkom & intro: de kern Pedagogische kwaliteit: de opdracht & keuzes in de uitvoering Theoretische kaders De functie & kwaliteit van feedback Belonen/ erkennen/

Nadere informatie

Gepersonaliseerd en kindgericht onderwijs. Berséba

Gepersonaliseerd en kindgericht onderwijs. Berséba Gepersonaliseerd en kindgericht onderwijs Berséba Hoe wil je dat de kinderen de school verlaten? Doelgericht onderwijs Hoe helpt de organisatie van je onderwijs de kinderen om de vaardigheden te oefenen

Nadere informatie

Ontwikkeling en ondersteuning van zelfsturing bij pubers

Ontwikkeling en ondersteuning van zelfsturing bij pubers Ontwikkeling en ondersteuning van zelfsturing bij pubers Ontwikkeling en ondersteuning van zelfsturing bij pubers VMBO-conferentie 13-3-2019 Lilian van der Bolt Zelfsturing en pubers Inleiding: wat is

Nadere informatie

It s easy to miss something you re not looking for. OPP Gedrag Doelen bijeenkomst. De regels. OPP gedrag. 3 niveau s

It s easy to miss something you re not looking for. OPP Gedrag Doelen bijeenkomst. De regels. OPP gedrag. 3 niveau s Doelen bijeenkomst OPP Gedrag 8 december 2015 Janneke van Loon Nadine Machielsen De IB er heeft de stappen helder om tot een OPP gedrag te komen. De IB er kent het belang van waarnemen en kan de leerkracht

Nadere informatie

~VISIE ~VERBINDING~VERBEELDING~ pilot directeuren p.o. 3 oktober 2018

~VISIE ~VERBINDING~VERBEELDING~ pilot directeuren p.o. 3 oktober 2018 ~VISIE ~VERBINDING~VERBEELDING~ pilot directeuren p.o. 3 oktober 2018 Albert Einstein Imagination is more important than knowledge. For knowledge is limited, whereas imagination embraces the entire world.

Nadere informatie

Pedagogische werkwijze op de locatie (

Pedagogische werkwijze op de locatie ( Locatie: TintelTuin Hoorn opgemaakt d.d.: 28 januari 2014 door: Leonie Hooyberg, locatiemanager Omvang van het kinderdagverblijf en de samenstelling van de groepen Er kunnen maximaal 24 kinderen per dag

Nadere informatie

Workshop 3: Taalactivering

Workshop 3: Taalactivering Workshop 3: Taalactivering inhoud voorstelling Wat is taalactivering? De thema s in vogelvlucht Een thema in detail: spelend leren Getuigenis Juf Els Vragen en bekijken materiaal projectverloop onderzoek

Nadere informatie

ZORGVISIE VK T KERSENPITJE

ZORGVISIE VK T KERSENPITJE ZORGVISIE VK T KERSENPITJE Als school hebben wij de opdracht om met brede zorg te werken aan de ontplooiing van ieder kind. Dit is de basis van onze zorgvisie. Wij willen dat al onze kleuters gelukkig

Nadere informatie

Janneke van Druenen, MSc Adviseur Jonge Kind -

Janneke van Druenen, MSc Adviseur Jonge Kind - Janneke van Druenen, MSc Adviseur Jonge Kind - Programma Belang volgen van ontwikkeling Onderwijsinspectie & toezichtkader VVE Ontwikkelingsvolgmodellen en toetsen Observeren Rapportage en ouders Belang

Nadere informatie

ONTWIKKELVELDEN ONTWIKKELTHEMA S Benaming in het boek Plaats Persoonsgebonden ontwikkeling

ONTWIKKELVELDEN ONTWIKKELTHEMA S Benaming in het boek Plaats Persoonsgebonden ontwikkeling ONTWIKKELVELDEN ONTWIKKELTHEMA S Benaming in het boek Plaats Persoonsgebonden ontwikkeling Ontwikkeling van een innerlijk kompas Identiteit Psychosociale identiteit Het zelf Een positief zelfbeeld 196-200

Nadere informatie

Koers. Onderwijs anders organiseren

Koers. Onderwijs anders organiseren We zijn op Koers! Ben jij iemand die graag de ruimte krijgt om de dingen te doen die je graag wilt doen? Iemand die graag wil ontdekken waar je echt goed in bent? Die graag zelf bepaalt op welke manier

Nadere informatie

Op televisie zien we allerlei talentenshows waarin ook kinderen bijzonder sterk uit de hoek komen. We zijn verbaasd over wat ze allemaal kunnen.

Op televisie zien we allerlei talentenshows waarin ook kinderen bijzonder sterk uit de hoek komen. We zijn verbaasd over wat ze allemaal kunnen. Op televisie zien we allerlei talentenshows waarin ook kinderen bijzonder sterk uit de hoek komen. We zijn verbaasd over wat ze allemaal kunnen. Maar vaak is er aan het eind slechts eentje de winnaar.

Nadere informatie

Meerdaagse trainingen voor bewustzijn, motivatie én plezier op de werkvloer

Meerdaagse trainingen voor bewustzijn, motivatie én plezier op de werkvloer Sport werkt! Meerdaagse trainingen voor bewustzijn, motivatie én plezier op de werkvloer Leer optimaal samenwerken, omgaan met stress en effectief communiceren Nederlands Instituut voor Vechtsport en Maatschappij

Nadere informatie

Leren met je hart, je hoofd en je handen STEM en LEGO Education

Leren met je hart, je hoofd en je handen STEM en LEGO Education Leren met je hart, je hoofd en je handen STEM en LEGO Education Studiedag Talent Primair Zo werkt ICT 17 januari 2017 Ik ben Jelle De kracht van Imagination Een kleine Hands-on oefening Over hoe een

Nadere informatie

Simeacongres 12 december. Handelingsgericht werken (ppt gebaseerd op Pameijer en 1 zorgroute, zie beschrijving workshop Aartje Bouman Fontys OSO

Simeacongres 12 december. Handelingsgericht werken (ppt gebaseerd op Pameijer en 1 zorgroute, zie beschrijving workshop Aartje Bouman Fontys OSO Simeacongres 12 december Handelingsgericht werken (ppt gebaseerd op Pameijer en 1 zorgroute, zie beschrijving workshop Aartje Bouman Fontys OSO Programma Welkom en toelichting: interactie!!!! Inventarisatie

Nadere informatie

Opbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan

Opbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Opbrengstgericht werken bij andere vakken Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Doel Leerkrachten kunnen een les tekenen of geschiedenis ontwerpen volgens de uitgangspunten van OGW die ze direct

Nadere informatie

29-5-2016. Van meedoen naar leren. Alles op zijn tijd De pedagogiek van het jonge kind. Wat is opvoeding. Opvoeding is. Het maakbare kind? Computers?

29-5-2016. Van meedoen naar leren. Alles op zijn tijd De pedagogiek van het jonge kind. Wat is opvoeding. Opvoeding is. Het maakbare kind? Computers? Van meedoen naar leren Alles op zijn tijd De pedagogiek van het jonge kind Pedagogisch kader voor een persoonlijkheid in wording: Emotionele veiligheid Prof.dr. Sieneke Goorhuis-Brouwer Persoonlijke competentie

Nadere informatie

waarom? externe drivers Technologie Digitalisering Globalisering

waarom? externe drivers Technologie Digitalisering Globalisering waarom? externe drivers 1 Technologie Digitalisering Globalisering Wat zijn de dominante factoren die leren en werken veranderen in de 21ste eeuw? externe drivers Voortgaande digitalisering veroorzaakt

Nadere informatie

Rotterdamse Observatielijst Peuter Kleuter. Analyse doelen Jonge kind

Rotterdamse Observatielijst Peuter Kleuter. Analyse doelen Jonge kind Rotterdamse Observatielijst Peuter Kleuter Analyse doelen Jonge kind Maart 2013 Verantwoording 2013 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan

Nadere informatie

Protocol hoogbegaafdheid Protocol Hoogbegaafdheid

Protocol hoogbegaafdheid Protocol Hoogbegaafdheid Protocol hoogbegaafdheid 21-04-2016 Protocol Hoogbegaafdheid Inhoudsopgave 1. Inleiding... blz. 3 2. Onze doelgroep... blz. 4 3. Procedure... blz. 5 4. Signalering en diagnostiek... blz. 6 5. Begeleiding...

Nadere informatie

Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012. Bijeenkomst 11: ontwikkeling

Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012. Bijeenkomst 11: ontwikkeling Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012 Bijeenkomst 11: ontwikkeling Terugblik bijeenkomst 10 Presentatie ontwikkelingsgebieden Indeling ontwikkelingsgebieden Casus: stel je probleemverklaring op. Bijeenkomst

Nadere informatie

Op stap naar het 1 e leerjaar Wat is schoolrijpheid? Ook de ouders doen er toe!

Op stap naar het 1 e leerjaar Wat is schoolrijpheid? Ook de ouders doen er toe! Op stap naar het 1 e leerjaar Wat is schoolrijpheid? Ook de ouders doen er toe! Lieven Coppens Vooraf De ontwikkeling van een kind verloopt op verschillende domeinen. Elk kind ontwikkelt op zijn eigen

Nadere informatie

Groeidocument deel A. Interventie Wie (naam+functie) Datum. Naam. Geboortedatum. Groepsverloop. Startdatum groeidocument. Leerkracht.

Groeidocument deel A. Interventie Wie (naam+functie) Datum. Naam. Geboortedatum. Groepsverloop. Startdatum groeidocument. Leerkracht. Groeidocument deel A Naam Geboortedatum Groepsverloop Startdatum groeidocument Leerkracht Huidige groep Beginsituatie / aanleiding tot opstellen groeidocument en hulpvraag: (wat zie je, welke zorgen heb

Nadere informatie

Moderne onderwijskundige concepten

Moderne onderwijskundige concepten Werken aan kwaliteit op De Schakel Hieronder leest u over hoe wij zorgen dat De Schakel een kwalitatief goede school is en blijft. U kunt ook gegevens vinden over de recent afgenomen onderzoeken onder

Nadere informatie

Pedagogische werkwijze Peuterspelen De Komeet, maart 2018 Locatiemanager: Anouk Aafjes

Pedagogische werkwijze Peuterspelen De Komeet, maart 2018 Locatiemanager: Anouk Aafjes Omvang van de Peuterspelengroep Er kunnen maximaal 16 kinderen per dagdeel worden opgevangen. De samenstelling van de groepen Naam van de groep Komeet Maximaal aantal kinderen op de groep Horizontale/

Nadere informatie

Wetenschap en techniek bij kleuters. Martijn Weesing en Edith Louman

Wetenschap en techniek bij kleuters. Martijn Weesing en Edith Louman Wetenschap en techniek bij kleuters Martijn Weesing en Edith Louman Opzet Opening Jonge kind en W&T Een rijke leeromgeving voor W&T creëren W&T: de mogelijkheden zien in een kleuterklas Samenwerking en

Nadere informatie

Zorg in de (kleuter)school: van visie naar praktijk. 27 maart 2009 met dank aan Monique De Prez

Zorg in de (kleuter)school: van visie naar praktijk. 27 maart 2009 met dank aan Monique De Prez Zorg in de (kleuter)school: van visie naar praktijk 27 maart 2009 met dank aan Monique De Prez Paradoxen 1. Visie ontwikkelen vanuit OKB/EOP 2. Koppelen aan het OWP 3. Via doelen en acties planmatig

Nadere informatie

Inhoudelijke beschrijving Vversterk Basistraining per module

Inhoudelijke beschrijving Vversterk Basistraining per module Inhoudelijke beschrijving Vversterk Basistraining per module Module 1 De Nederlandse VVE-programma s en de Taallijn VVE Hoe ontwikkelen kinderen zich. ontwikkelingsgebieden. kerndoelen, tussendoelen, leerlijnen.

Nadere informatie

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN Mijn muzisch enthousiasme Mijn muzische durf en creativiteit Mijn relatie met en begrip van de kunsttalen Mijn muzische expressie

Nadere informatie

ATTITUDINALE DOELEN VOOR DE KLEUTERSCHOOL Klas : Schooljaar : Thema's I II III trimester

ATTITUDINALE DOELEN VOOR DE KLEUTERSCHOOL Klas : Schooljaar : Thema's I II III trimester ATTITUDINALE DOELEN VOOR DE KLEUTERSCHOOL Klas : Schooljaar : Thema's I II III trimester 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Positieve ingesteldheid 1 zich emotioneel goed voelen 2 zich als persoon iets

Nadere informatie

Leidraad participerende observatieopdracht spel(en) ontwikkeling

Leidraad participerende observatieopdracht spel(en) ontwikkeling Leidraad participerende observatieopdracht spel(en) ontwikkeling 1. Vooraf Deze opdracht is de afsluiter van de lessenreeks rond spel(en) ontwikkeling en vindt plaats tijdens de stageperiode. Voor de opdracht

Nadere informatie

Talent in Bloei bij Riederhof

Talent in Bloei bij Riederhof Talent in Bloei bij Riederhof Nieuwsbrief 1 Misschien heb je het al gehoord... binnenkort kan je na schooltijd meedoen aan de superleuke, uitdagende en afwisselde workshops van Talent in Bloei! De workshops

Nadere informatie

Looqin PO (groep 1-2) Analyse doelen Jonge kind

Looqin PO (groep 1-2) Analyse doelen Jonge kind Looqin PO (groep 1-2) Analyse doelen Jonge kind maart 2019 Verantwoording 2019 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande

Nadere informatie

Naam leerling: Jongen/meisje: Geb. datum: Adres: Gezinssamenstelling: School: Groepsverloop: Groepsleerkracht(en): Intern begeleider:

Naam leerling: Jongen/meisje: Geb. datum: Adres: Gezinssamenstelling: School: Groepsverloop: Groepsleerkracht(en): Intern begeleider: Groei werkdocument Ondersteuningsteam op schoolniveau Samenwerkingsverband Aan den IJssel Centrum voor jeugd en gezin Capelle aan den IJssel / Krimpen aan den IJssel / Zuidplas Versie 3 gedateerd augustus

Nadere informatie

Talentontwikkeling en Leerondersteuning. In Opbouw

Talentontwikkeling en Leerondersteuning. In Opbouw Talentontwikkeling en Leerondersteuning In Opbouw In Opbouw Bouwen Wij zijn In Opbouw, een partner voor en in het onderwijs. Samen met scholen werken we in aan kwalitatief onderwijs en bieden ondersteuning

Nadere informatie

Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool

Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool Uitgangspunten van de Koningin Julianaschool Christelijke identiteit De Koningin Julianaschool is een open christelijke basisschool. Dat wil zeggen: iedereen is welkom. Daarbij is acceptatie van en respect

Nadere informatie

het neuropsychologisch denkkader binnen een schoolsetting Claudia König Klinisch psycholoog, RCKJP

het neuropsychologisch denkkader binnen een schoolsetting Claudia König Klinisch psycholoog, RCKJP het neuropsychologisch denkkader binnen een schoolsetting Claudia König Klinisch psycholoog, RCKJP 15-03-2013 Inhoud Het neuropsychologisch denkkader De schoolsetting Ter ondersteuning bij het kind met

Nadere informatie

basiscompetenties 3de graad beeldende en audiovisuele kunsten

basiscompetenties 3de graad beeldende en audiovisuele kunsten basiscompetenties 3de graad beeldende en audiovisuele kunsten 1 CONCORDANTIETABEL Basiscompetenties 3de graad beeldende en audiovisuele kunsten Concordantie tussen: - de specifieke basiscompetenties voor

Nadere informatie

De auteurs 12 Voorwoord 14 Inleiding 16

De auteurs 12 Voorwoord 14 Inleiding 16 Inhoud De auteurs 12 Voorwoord 14 Inleiding 16 Hoofdstuk 1: Situering 19 1.1 Veronica Sherborne 19 1.2 Basisfilosofie 20 1.2.1 Uitgangspunten 20 1.2.2 Gebaseerd op de ontwikkeling van baby s 21 1.2.3 Invloed

Nadere informatie

Protocol en beslissingsprocedure groep 1-2-3

Protocol en beslissingsprocedure groep 1-2-3 Protocol en beslissingsprocedure groep 1-2-3 Criteria: - De reken- en leesvoorwaarden moeten voldoende zijn. De tussendoelen worden beheerst. - Sociale emotionele ontwikkeling: (score A, B of hoge C wanneer

Nadere informatie

Visienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar. Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin

Visienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar. Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin Visienota EDUCARE / Transities 0-6 jaar Onderwijscentrum Brussel Entiteit Gezin a. Situering Jonge kinderen (0-6 jaar) groeien op in diverse contexten: thuis, eventueel in de kinderopvang, en in de kleuterschool.

Nadere informatie

Het huis van JBC. Stap 1 op weg naar een gezamenlijke beleving van het nieuwe schoolgebouw

Het huis van JBC. Stap 1 op weg naar een gezamenlijke beleving van het nieuwe schoolgebouw Het huis van JBC Stap 1 op weg naar een gezamenlijke beleving van het nieuwe schoolgebouw Van schoolvisie naar gezamenlijke beleving van het nieuwe gebouw Met leerlingen, school, ouders en architect aan

Nadere informatie