Executieve functies Leermogelijkheden afstemmen met leerling, leraar en ouders

Transcriptie

1 12 september 2013 Workshop Executieve functies Leermogelijkheden afstemmen met leerling, leraar en ouders Lucie Spreij en Geke Klapwijk

2 Programma Executieve functies: toelichting concept en EF s via SFI instrument invullen Oplossingsgericht gesprek: toelichting theorie en gespreksoefeningen SFI instrument

3 Wat is nodig om in de 21e eeuw succesvol te zijn? Creativiteit

4 Wat is nodig om in de 21e eeuw succesvol te zijn? Creativiteit Flexibiliteit

5 Wat is nodig om in de 21e eeuw succesvol te zijn? Creativiteit Flexibiliteit Zelfcontrole

6 Wat is nodig om in de 21e eeuw succesvol te zijn? Creativiteit Flexibiliteit Zelfcontrole Discipline

7 Vier eigenschappen of executieve functies nodig voor cognitieve sociale psychologische ontwikkeling én voor succes op school en in maatschappij Creativiteit Flexibiliteit Zelfcontrole Discipline

8 Executieve functies (Adele Diamond) Neuropsychologisch concept Hoogontwikkelde cognitieve functies 3 hoofd EF s 1. Cognitieve flexibiliteit 2. Inhibitiecontrole 3. Werkgeheugen In prefrontale cortex en andere neurologische gebieden Vaardigheden die helpen beslissen op welke activiteiten of taken we onze aandacht richten en welke we kiezen om uit te voeren.

9 Executieve functies 1(Diamond, 2006) Hoofd EF: 1. Cognitieve flexibiliteit 2. Inhibitie controle: - aandacht selectief en gefocust - discipline: taakgerichtheid en taak afmaken ook als je niet gemotiveerd bent - zelfcontrole 3. Werkgeheugen zwakte, krachteloosheid ongeremdheid

10 Executieve functies 2 (Diamond, 2006) EF van hogere orde: 4. Probleem oplossen 5. Redeneren: is niet mogelijk zonder werkgeheugen (EF 3) 6. Plannen

11 Executieve functies Neuropsychologisch concept Hoogontwikkelde cognitieve functies Vaardigheden die helpen om te beslissen op welke activiteiten of taken we onze aandacht richten en welke we kiezen om uit te voeren.

12 Executieve functies 1 (Dawson & Guare) Denkvaardigheden: 1. Planning 2. Organisatie 3. Timemanagement 4. Werkgeheugen 5. Metacognitie

13 Executieve functies 2 (Dawson & Guare) Functies om gedrag te sturen of aan te passen: 1. Reactie-inhibitie 2. Emotieregulatie/zelfregulatie van affect 3. Volgehouden aandacht 4. Taakinitiatie 5. Flexibiliteit 6. Doelgericht doorzettings- vermogen Marshmellow temptation

14 Instrument executieve functies Werkgeheugen hele 1. Executieve functies: maal zelfbeoordelingsschalen beetje doen Ik kan een opdracht waarbij ik verschillende dingen moet doen onthouden. niet een vol de goed hele maal su per Ik onthoud speciale huiswerkopdrachten en ik neem brieven van school altijd mee naar huis. Ik weet waar ik mijn spullen heb neergelegd, bijvoorbeeld mijn jas, fietssleutel of schooltas

15 Instrument executieve functies Taakinitiatie hele 1. Executieve functies: maal zelfbeoordelingsschalen beetje doen Ik houd mij aan mijn werkschema en stel lastige klussen niet uit. niet een vol de goed hele maal su per Ik vind het eenvoudig om thuis leuke activiteiten uit te stellen en mijn werk voor te laten gaan. Ik hoef niet aan klussen herinnerd te worden, maar begin er zelf aan

16 Een studiedag van een Belgische student Leven met ADD Welke executieve functies zijn sterk? A. Denken: 1. Planning 2. Organisatie 3. Timemanagement 4. Werkgeheugen 5. Metacognitie B. Gedragssturing/aanpassing: 1. Reactie-inhibitie 2. Emotieregulatie 3. Volgehouden aandacht 4. Taakinitiatie 5. Flexibiliteit 6. Doelgericht doorzettingsvermogen

17 Uitnodiging: executieve functies in tweetallen Breng in kaart met behulp van de vragenlijsten: - uw eigen executieve functies - de executieve functies van een leerling met problemen Ga in gesprek over overeenkomsten en verschillen

18 SFTinstrument: Lucie Spreij & Geke Klapwijk Gaat uit van Handelingsgericht werken (HGW) en de oplossingsgerichte benadering (OGB) Een oplossingsgericht instrument voor afstemming tussen leraar, leerling, ouders Geeft zicht op en invulling aan zelfsturing en selfefficacy vanuit verschillende perspectieven Maakt het mogelijk kennis te maken met personen, hun kwaliteiten en kwetsbaarheden in balans: interesses, leervoorkeuren, executieve functies

19 Context: Educatief partnerschap Grensgebied waar school en ouders samen komen Doelen: pedagogisch - omgang met de leerling organisatorisch - activiteiten mogelijk maken democratisch - samen nadenken en beslissen over de school ouders leerling school Complex and tender, vraagt voortdurend positie bepalen Waar staan we voor als school? Hoe laten we dat zien?

20 Educatief partnerschap Complex and tender : vraagt voortdurend positie bepalen Pedagogisch: omgang met de leerling wat als leerlingen zonder ontbijt op school komen? wat als leerlingen thuis de baas zijn? wat als ze op school / thuis niet goed zijn voor mijn kind / leerling?

21 SFT instrument, oplossingsgerichte benadering Basishouding Gesprekstechnieken Werkrelatie

22 Basishouding Respect Vertrouwen Niet weten Bereid iets ánders te doen Bereid successen te delen en te vieren

23 Vertrouwen als basis Beschikbaar, voorspelbaar, geduldig zijn Duidelijk zijn in verwachtingen Gericht zijn op mogelijkheden en kwaliteiten, op wat er al wel is Nieuw blijven, niet weten (wat goed is voor de ander) Loslaten: Ben je bereid je te laten verrassen? Ben je bereid iets anders te proberen? Mislukkingen horen er bij en leveren informatie op! Vertrouwen is transactioneel: MODEL staan

24 Uitnodiging: taal van vertrouwen Kies twee gesprekspartners en bespreek de preventie van problemen met EF s in het onderwijs Gebruik zoveel mogelijk de woorden: moeten, maar, moeilijk en waarom

25 Uitnodiging: werksituatie leerling met problemen Kies een gesprekspartner Persoon 1 Vertel aan persoon 2 over een leerling met problemen uit de afgelopen maand. Noem alles wat er door u als moeilijk in ervaren wordt. Doe dit in twee minuten. Persoon 2 Luister aandachtig naar persoon 1, geef geen oplossingen of adviezen (niet weten), stel alleen verhelderingsvragen zodat u de context goed in beeld krijgt.

26 Werkrelaties OGB Werkrelatie Interventie 1. Bezoekertypische relatie (vrijblijvend/voorbijganger) Centraal: de relatie 2. Klaagtypische relatie (zoekend) Centraal: eigen mogelijkheden en verantwoordelijkheid, autonomie 3. Klanttypische relatie (consulterend/ co-expert) Centraal: eigen krachtbronnen (opnieuw) weten te gebruiken, competentie Houd bij afstemming rekening met basisbehoeften (relatie, autonomie, competentie) loyaliteiten van alle betrokkenen

27 Keuzes maken, zelfreflectie, doel kiezen Keuzes leerling: 5 interesses: waar wil ik meer over weten?, 5 leesgenres kiezen: wat lees ik graag? 5 vrije tijdsbestedingen: wat doe ik graag? Leervoorkeuren: kunst afkijken, participeren, oefenen, kennis verwerven, ontdekken Zelfreflectie : positie bepalen op schalen Planning en organisatie van mijn schoolwerk 1 10 Oplossingsgericht gesprek voeren Doelen stellen

28 Uitnodiging: schaalvragen invullen Vlot lezen 1 10 Rekenen: rekenopdrachten begrijpen, aanpakken en oplossen 1 10 Omgaan met mezelf 1 10

29 Gesprekstechnieken: 7-stappendans It takes two to tango

30 wat heeft je geraakt in deze workshop? wat verbindt jou met het SFT instrument? Waarmee ga je verder? Mastercourse: Samenwerken aan executieve functies