Praktijkvoorbeeld EF-groep Almeers Talentenlab. Patricia Versnel, BO/onderwijsdesign

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Praktijkvoorbeeld EF-groep Almeers Talentenlab. Patricia Versnel, BO/onderwijsdesign"

Jacobus van Dongen
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Praktijkvoorbeeld EF-groep Almeers Talentenlab Patricia Versnel, BO/onderwijsdesign

2 Film

3 Samenvatting film Begaafde leerlingen Grotere ondersteuningsbehoefte Zwakke EF Onderzoek: Geen grote groei in EF (meetbaar) Ogenschijnlijke groei in zelfbeeld en in zelfvertrouwen

4 Programma 1. Aanleiding tot EF plusklas 2. Opzet van het onderwijsprogramma 3. Opzet, resultaten en conclusies van het onderzoek 4. Voortschrijdend inzicht

5 Almeers Talentenlab Er zijn acht groepen van gemiddeld 20 leerlingen Het onderwijsprogramma bestaat uit twee grote projecten per jaar Onderzoeksproject Ontwerpproject Doelen zijn leren denken, zelfstandig leren en vergroten sociaal-emotionele vaardigheden

6 Ervaring na 6 jaar Veel leerlingen floreren vanaf de eerste les Sommige leerlingen hebben moeite om zich in te spannen, maar raken langzamerhand wel gemotiveerd Sommige leerlingen moeten nog bepaalde vaardigheden leren, maar leren dit door de lessen En sommige leerlingen hebben zoveel extra hulp nodig van de leerkracht dat dat onvoldoende resultaat oplevert, of soms zoveel frustratie dat de leerling stopt.

7 Pyramide van ondersteuning

8 Doelgroep Leerlingen die eerder deelgenomen hadden aan het Almeers Talentenlab, maar die daar onvoldoende profijt van hadden Leerlingen waarvan bij de selectie bleek dat zij wel kenmerken hebben van begaafdheid, maar die (nog) niet in staat zijn tot complexe open opdrachten Welke leerlingen zijn dat? Leerlingen met bijv. (vermoeden van) PDD-NOS, AD(H)D, (faal)angst, onderpresteren, disharmonische IQ-profielen

9 Kenmerken van die doelgroep conatief

10 Kenmerken van die doelgroep cognitief

11 Wat voor voorziening?

12 Doel Persoonlijk wilde ik de leerlingen ondersteunen die op het reguliere Talentenlab onvoldoende begeleiding konden krijgen Door aan gemiddeld elke reguliere groep 1 leerling toe te voegen, konden we één kleine groep van ongeveer 12 leerlingen maken Het onderwijsdoel werd opgelegd door Passend Onderwijs Almere: De leerlingen zoveel leren dat na een jaar doorstromen naar een reguliere groep mogelijk is.

13 Onderwijsprogramma Cognitief Expliciete instructie Woordenschatontwikkeling Aantekeningen maken Duidelijk onderscheid tussen feitenkennis, concept en procedure (strategieën) Visuele ondersteuning Herhaling (korte projecten) Motiverend Zelfinzicht Zelfregulatie Conatief Samenwerken Eigenaarschap Veel aandacht voor reflectie en metacognitie

14 Odd one out

15 Opdracht Welke hoort er niet bij en waarom? Welke denkvaardigheden heeft de leerling nodig? Welke andere vaardigheden?

16 Cognitief

17 Middelen Expliciete instructie: Instructieformulier Basisconcepten Nyborg Hulpkaarten (strategieën) Visuele Ondersteuning

18 Instructieformulier Welke kennis heb ik nodig? Instructieformulier Feiten Wat is de kern van de opdracht? Concept Welke stappen moet ik nemen? Procedure Hoe heb ik het gedaan? Metacognitie

19 Instructieformulier Leerlingen vullen het in Leerkracht bereid de instructie voor op grond van het formulier Als de leerlingen het niet kunnen invullen, hebben ze het niet onthouden / begrepen (cvb) Werkt als visueel hulpmiddel als de leerlingen zelfstandig aan het werk zijn Ze leren wat je allemaal moet weten voordat je aan een opdracht begint.

20 Basisconcepten Nyborg Kleur Vorm Positie Verandering Grootte Plaats Richting Aantal Klank Patroon Materiaal Kenmerken materiaal Gewicht Beweging Tijd Waarde Temperatuur Gebruik / functie Geur Smaak Levend / Niet levend

21 Posters / Hulpkaarten

22 6 projecten Eerste project starten met niveau 0: Aandacht & Waarnemen (Feuerstein) Zeer gestructureerd werken met agenda Rekening houdend met leervoorkeuren (Trail 2011) audioloog/visueel divergerend/convergerend denken sequentioneel/conceptueel leren) Rubrics 21e eeuw voor beoordeling en doelen

23 Conatief Motivatie Executieve functies Eigenaarschap Rol ouders

24 Motivatie Leuk? Zelf onderwerpen kiezen? 1. Positief klassenklimaat a) Bevorderen acceptatie b) Veiligheid en orde 2. Positieve houding tov leertaken ontwikkelen a) Leertaken waardevol en relevant b) Vertrouwen in eigen kunnen c) Heldere en duidelijke leertaak 3. Vergroten van betrokkenheid leerlingen a) Leerlingen leren verantwoordelijkheid te nemen b) Leervaardigheid in kaart brengen c) Doorlopende lijnen voor competenties en vaardigheden

25 Motivatiespel Franzen, G. (2008) Motivatie, Denken over drijfveren sinds Darwin

26 Executieve functies Overeenkomst bij alle leerlingen, met welke belemmering dan ook Executieve functies en de sociaal-emotionele ontwikkeling zijn niet optimaal ontwikkeld: Maar: Elke leerling heeft andere doelen Hoe verwoord ik die doelen bij de leerlingen? Hoe breng ik het op een positieve manier? Hoe monitor ik die doelen en hoe leg ik de relatie met de rest van de omgeving (thuis en moederschool)?

27 Opdracht Denken = Cognitie Werkgeheugen Planning Organisatie Timemanagement Metacognitie Doen = gedrag Respons inhibitie Emotieregulatie Volgehouden aandacht Taakinitiatie Doelgericht gedrag Flexibiliteit Welke executieve functies moet je inzetten voor een open opdracht?

28 Dawson (2009) Slim maar

29 De 7 eigenschappen van Happy Kids

30 Opdracht Je krijgt van mij een lijst met executieve functies (EF) en de omschrijving van de Zeven Gewoonten Ga in een groepje bij elkaar zitten en bespreek welke EF je nodig hebt voor welke van de Zeven Gewoonten 10 min Nabespreken

31 Matrix De 7 gewoonten Voorwaarden 21ste eeuwse vaardigheden Gewoonten 1, 2, 3 Onafhankelijkheid Executieve vaardigheden 1 Wees pro-actief Taak initiatie Werkgeheugen Emotieregulatie 2 Begin met einddoel voor ogen Planning/Prioritisering Organisatie Time-management Doelgericht gedrag 3 Belangrijke zaken eerst Responsinhibitie Volgehouden aandacht Flexibiliteit Denken over denken Zelfinzicht Zelfsturing

32 Uitvoering Lesjes over de gewoonten vanaf gewoonte 1 Elke week navragen hoe het thuis en op school geoefend is en wat er gelukt is Daarna mogen de leerlingen kiezen aan welke gewoonte ze willen werken en aan welk specifiek onderdeel Verbinding met school, thuis en leerkracht: Logboek en Bolletje wol

33 Rol van de leerkracht Voor de leerling: Steeds verbinding maken tussen ervaring en de leerlijn Voor de leerkracht: Afhankelijk van de mogelijkheden tot metacognitie behulpzaam zijn bij het maken van die verbinding. Ook: Verzamelen van goede voorbeelden. Bij wie is het gelukt? Hoe heb je dat gedaan? Zou dat voor jou een mogelijkheid zijn?

34 Gf Rol ouders

35 Eigenaarschap Verbeteren zelfbeeld Model Houkema Talent in Ontwikkeling oi Na elk lesje een vak invullen Poster Rubrics voor 21 eeuwse vaardigheden Regelmatig (elke zes weken) een individueel gesprek

36 Voorbeeld rubric

37 Nieuw onderzoek Verbeteren zelfbeeld Vergroten welbevinden? Onderzoeksmiddelen: EF-groep en BRIEF Interventie: Model in Talentontwikkeling Boom der zeven gewoonten

38 Kwadrantmodel gefaciliteerd leren Cooper-Kayn (2013)

39 Onderzoek met de BRIEF De BRIEF Executieve Functies Gedragsvragenlijst is met toestemming van de ouders afgenomen bij: - de leerkracht EF-groep; - de ouders. In oktober 2014 en in mei 2015

40 1e Uitslag BRIEF De resultaten zaten voornamelijk in de gemiddelde zone Toch zijn deze leerlingen niet in staat tot het zelfstandig maken van complexe opdrachten Heeft een begaafde leerling hiervoor een hoog niveau van uitvoerende vaardigheden nodig? En hoe zit dat dan bij een goede leerling met uitstekende EF?

41 Aandachtspunten Communicatie leerkracht met school en ouders. Starten met de lagere denkordes motiveert de leerlingen, maar dan oefenen ze niet de hogere denkordes Welke begeleiding kunnen we de leerlingen bieden die niet kunnen doorstromen? Scholen zijn verantwoordelijk.

42 Discussie

Vergelijkbare documenten

Praktijkvoorbeeld Plusklas Bijzonder begaafd

Praktijkvoorbeeld Plusklas Bijzonder begaafd Patricia Versnel, leerkracht/onderwijsdesign Fenna Smit, psycholoog/onderzoeker 1. Inleiding 2. Aanleiding Programma 3. Opzet van het onderwijsprogramma 4.