Onderzoeksrapport 'ouderbetrokkenheid in Nederlandstalige scholen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest'

Transcriptie

1 Onderzoeksrapport 'ouderbetrokkenheid in Nederlandstalige scholen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest' Centrum voor Taal en Onderwijs K.U.Leuven Rapport: Silvie Samaey Coördinator: Machteld Verhelst Promotor: Kris Van Den Branden M.m.v. Mik De Geyter en Robin Heymans Onderzoek uitgevoerd in opdracht van Schoolopbouwwerk Brussel vzw - Leuven, maart

2 Inhoudsopgave Inleiding 1 Deel 1: beschrijving van het onderzoek 3 1. Onderzoeksopdracht en uitwerking 3 2. Beschrijving Schoolopbouwwerk Brussel 4 3. Methodologie Luik 1: mate van betrokkenheid op onderwijs bij ouders Beschrijving Selectie en contactname Afname Luik 2: implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij scholen Beschrijving luik 2 onderzoeksinstrument Selectie en contactname Luik 3: implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij schoolopbouwwerkers Beschrijving Selectie en afname 8 Deel 2: beschrijving onderzoeksresultaten luik 1 'mate van ouderbetrokkenheid op onderwijs' Algemene gegevens 9 1. Algemene achtergrondgegevens 1.1 Interviewgegevens Achtergrondgegevens ouders Etniciteit ouders Opleiding ouders Werksituatie ouders Samenstelling gezin Beschrijving achtergrondgegevens per regio Profiel van de bevraagde oudergroep in regio Profiel van de bevraagde oudergroep in regio Profiel van de bevraagde oudergroep in regio Profiel van de bevraagde oudergroep in regio Profiel van de bevraagde oudergroep in regio Profiel van de bevraagde oudergroep in regio 6 18

3 2.2 Beschrijving resultaten op de dimensies van het concept 'ouderbetrokkenheid op onderwijs' 21 I. Kennisdimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 22 A. Beschrijving resultaten kennisdimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 22 1) Kennis hebben over onderwijs Kennis over wettelijke bepalingen Kennis over onderwijs Kennis over de werking van de school Kennis over schoolgebeuren Kennis over klasgebeuren en eigen kind 30 2) Kennis verwerven over onderwijs Kennen van manieren om kennis te verwerven Kennis over kanalen waar ouders informatie of hulp kunnen vragen 35 B. Gewogen score op de kennisdimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 37 II. Emotionele dimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 39 A. Beschrijving resultaten van de emotionele dimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 39 3) Bejegening door onderwijs De sfeer op school Contacten met onderwijs 39 4) Openheid van ouders ten aanzien van onderwijs 40 B. Gewogen score op de emotionele dimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 42 III. Rationele dimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs Overwegingen bij aanwezigheid op school Overwegingen bij meehelpen in de klas Overwegingen bij deelname activiteiten Overwegingen bij aanwezigheid op het oudercontact Overwegingen bij ondersteuning van het kind bij schooltaken 46 IV. Overtuigingsdimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 48 A. Beschrijving resultaten van de overtuigingsdimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 48 7) Ouders geloven dat ze een rol spelen in onderwijs Ouders spelen een rol in de schoolloopbaan van hun kind Ouders spelen een rol in de klas van hun kind en op school 48 8) Ouders geloven dat onderwijs openstaat voor hun invloed 49 B. Gewogen score op de overtuigingsdimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 50

4 V. Competentiedimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 52 A. Beschrijving resultaten van de competentiedimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 52 9) Capaciteiten 52 10) Assertiviteit ten aanzien van onderwijs 54 11) Taal: kennis van het Nederlands of een andere taal die op school wordt gesproken 54 B. Gewogen score op de competentiedimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 55 VI. Gedragsdimensie en tijdsdimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 57 A. Beschrijving resultaten van de gedrags- en tijdsdimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 57 12) Ondersteuning bieden aan eigen kinderen buiten de school Ondersteuning bieden thuis Gebruik maken van georganiseerd Nederlandstalig vrijetijdsaanbod 59 13) Contacten met onderwijs Naleven van afspraken en regels tot betrekking van het kind Informele contacten hebben op school Formele contacten hebben op school Informatie van de school lezen 63 14) Aanwezigheid op bijeenkomsten 63 15) Meehelpen aan onderwijsactiviteiten Bieden van praktische hulp Bieden van inhoudelijke hulp 66 B. Gewogen score op de gedrags- en tijdsdimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs Kruisverbanden tussen dimensies 68 Deel 3: Beschrijving onderzoeksresultaten luik 2 'implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij scholen' 70 I. Samenwerking met schoolopbouwwerk 70 1) Scholen geloven in de werking schoolopbouwwerk in de school Geloof in schoolopbouwwerk Geloof in project Relatie met schoolopbouwwerkers 72 2) Scholen hebben kennis van het project Doelstelling en tussendoelen Werkwijze schoolopbouwwerk Kennis van verwachtingen schoolopbouwwerk Scholen hebben realistische verwachtingen 73

5 3) Medewerking scholen aan het project Medewerking leerkrachten Inbreng school in voorbereiding kerngroep / oudergroep Taak leerkrachten op kerngroep / oudergroep Communicatie 74 4) Impact samenwerking schoolopbouwwerk 75 II. Een brug maken tussen thuis- en schoolmilieu 75 1) Leerkrachten hebben kennis van de leefwereld van kinderen 75 2) De kennis van de leefwereld van de kinderen wordt ingebracht in het onderwijsleerproces De buurt wordt als leerinhoud benut De buurt wordt als leeromgeving benut 76 3) Leerkrachten zijn vaardig in het omgaan met ouders 76 4) Scholen werken samen met buurtorganisaties De buurt als partner in de school De school als actor in de buurt 77 III. Inbreng van de doelgroep verhogen 77 I. Rol school in kennisdimensie van betrokkenheid 77 1) Ondersteunen van ouders bij het verwerven van informatie 77 2) Optimaliseren van informatiekanalen naar ouders toe 78 II. Rol school in emotionele dimensie van betrokkenheid 78 3) Ouders positief bejegenen 78 III. Rol school in rationele dimensie van betrokkenheid 79 4) Inspelen op overwegingen van ouders om zich in te zetten voor onderwijs 79 5) Rekening houden met overwegingen van ouders om zich niet in te zetten voor onderwijs 79 IV. Rol school in overtuigingsdimensie van betrokkenheid 80 6) Ouders rol toekennen in het onderwijsleerproces Ouders spelen een rol in de schoolloopbaan van hun kind Ouders spelen een rol in de klas van hun kind Ouders spelen een rol op school 80 7) Openstaan voor ouders Openheid ten aanzien van aanwezigheid van ouders in de school Naar mening van ouders vragen Ouders laten participeren op school 81 V. Rol school in competentiedimensie van betrokkenheid 81 8) Inspelen op capaciteiten van ouders Bij het helpen van de kinderen thuis Bij het helpen in de klas Bij het helpen op school 82 9) Aanpassen van taalgebruik in communicatie met ouders 82

6 VI. Rol school in gedragsdimensie van betrokkenheid 82 10) Ouders helpen om het onderwijsleerproces van hun kind(eren) te ondersteunen 82 11) Contacten met onderwijs stimuleren Inspanningen om moeilijk bereikbare ouders te bereiken Informele contacten met de leerkrachten en/de directie stimuleren 83 12) Aanwezigheid van ouders op bijeenkomsten en activiteiten stimuleren 83 13) Hulp van ouders aan onderwijsactiviteiten stimuleren 84 Deel 4: beschrijving onderzoeksresultaten luik 3 'implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij schoolopbouwwerkers' 85 I. Doelgroepgericht werken Vertrekken vanuit noden ouders Informeren ouders Betrekken van ouders in het project Aansluiten bij de doelgroep 87 II. Oplossingsgericht werken: dimensies ouderbetrokkenheid 88 III. Samenwerking met scholen Kennis en afstemming van wederzijdse verwachtingen Samenwerking met de school Communicatie naar het schoolteam School- en netoverschrijdend werken 98 IV. Samenwerking met andere partners Medewerking van partners Organisaties in de regio informeren over project 99 Deel 5: conclusies Conclusies Algemene aandachtspunten Specifieke aandachtspunten per regio 108 BIJLAGEN Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Bijlage 6 Leden van de stuurgroep Beschrijving van de projecten van Schoolopbouwwerk Brussel Codeboek vragenlijst ouderbetrokkenheid Aandachtspunten dimensies ouders per regio Beschrijving van de implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij scholen per regio Beschrijving van de implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij de schoolopbouwwerkers per regio

7 Inleiding Voor u ligt het eindrapport van het onderzoek ouderbetrokkenheid in Nederlandstalige scholen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Deze opdracht kadert binnen de methodische ondersteuning die voorzien wordt voor de medewerkers van Schoolopbouwwerk Brussel in het Beleidsplan van Schoolopbouwwerk Brussel zoals op 26 juni 2003 goedgekeurd door het VGC-College. De opdracht werd - binnen het Centrum voor Taal en Onderwijs (K.U.Leuven) - uitgevoerd door Silvie Samaey onder leiding van Kris Van Den Branden en Machteld Verhelst, met medewerking van Mik De Geyter en Robin Heymans. Het onderzoek startte in maart 2005 en werd voltooid in maart In dit onderzoeksrapport wordt een momentopname beschreven van de mate van ouderbetrokkenheid op onderwijs, de mate van implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij de Brusselse Nederlandstalige basisscholen (directies) die samenwerken met Schoolopbouwwerk Brussel vzw. en de mate van implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij de schoolopbouwwerkers. In het eerste deel van dit onderzoeksrapport schetsen we de onderzoeksopdracht, geven we een beschrijving van de opdrachtgever van dit onderzoek en lichten we de methodologie toe. In de drie daaropvolgende delen van het rapport worden respectievelijk de resultaten gepresenteerd van de momentopname bij ouders, scholen en schoolopbouwwerkers. We beschrijven ten eerste de resultaten van de mate van ouderbetrokkenheid op onderwijs. Bij dit deel van het rapport is het aangewezen om het codeboek vragenlijst ouderbetrokkenheid steeds bij de hand te nemen. Vervolgens gaan we in op de implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij de Brusselse Nederlandstalige basisscholen (directies) die samenwerken met Schoolopbouwwerk Brussel vzw. In het rapport zelf vatten we de resultaten van de directiebevraging samen over de regio s van Schoolopbouwwerk Brussel heen. De specifieke regiobeschrijvingen van de directiebevraging zijn in bijlage opgenomen. In het vierde deel van het rapport gaan we in op de implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij de schoolopbouwwerkers. Ook hier geven we een beschrijving over de regio s heen en zijn de regiobeschrijvingen in bijlage opgenomen. In het laatste deel van het rapport worden conclusies getrokken over de resultaten van de bevraging van de drie partijen. De conclusies leiden tot een set van aandachtspunten, die eerst in algemene termen, vervolgens voor de specifieke regio s worden geformuleerd. Graag richten we hierbij onze dankbetuiging naar de opdrachtgever en de leden van de stuurgroep (cf. bijlage 1) voor hun betrokkenheid, medewerking, ondersteuning en reflecties bij de uitvoering van het onderzoek. Een speciaal dankwoord gaat ook uit naar de verschillende geïnterviewden tijdens het onderzoek: de ouders, directies en schoolopbouwwerkers. In functie van de anonieme verwerking worden in dit rapport geen individuele ouders, scholen of schoolopbouwwerkers bij naam genoemd, en worden de resultaten zo gepresenteerd dat individuen (of individuele instituten) niet herkenbaar zijn. 1

8 2

9 1. Onderzoeksopdracht en uitwerking Deel 1: beschrijving onderzoek In de overeenkomst afgesloten tussen het Centrum voor Taal en Onderwijs (K.U.Leuven) en Schoolopbouwwerk Brussel wordt de onderzoeksopdracht als volgt omschreven: Het wetenschappelijk onderzoek dat door het Centrum voor Taal en Onderwijs wordt uitgevoerd, omvat: 1. het bevragen van minimaal 300 ouders (geselecteerd op basis van een willekeurige steekproef), verspreid over de scholen waarmee Schoolopbouwwerk Brussel vzw een samenwerking heeft. De bevraging gebeurt op basis van een mondeling interview, en peilt naar de mate van betrokkenheid van ouders bij het onderwijs. 2. het bevragen van de directies van de 41 basisscholen waarmee Schoolopbouwwerk Brussel vzw een samenwerking heeft. Deze bevraging gebeurt op basis van een mondeling interview en peilt naar de implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij scholen. 3. het bevragen van de schoolopbouwwerkers verbonden aan Schoolopbouwwerk Brussel vzw. Deze bevraging gebeurt op basis van een mondeling interview en peilt naar de implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij de schoolopbouwwerkers. 4. het formuleren van aanbevelingen aan Schoolopbouwwerk Brussel vzw over bijsturing van de werking. Voor het uitvoeren van de bevraging wordt het Instrument betrokkenheid van ouders bij het onderwijs 1, ontwikkeld door prof. N. Vettenburg van de Universiteit Gent gebruikt. Het gehanteerde instrument bestaat uit vier luiken, namelijk: 1) mate van betrokkenheid op onderwijs bij ouders; 2) implementatie van het concept 2 schoolopbouwwerk bij scholen; 3) implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij schoolopbouwwerkers; 4) reflectiemoment in functie van de groeimogelijkheden. Het onderzoek heeft enkel betrekking op de eerste drie luiken van het instrument betrokkenheid van ouders op onderwijs. Het vierde luik reflectiemoment in functie van groeimogelijkheden- wordt door Schoolopbouwwerk Brussel zelf uitgevoerd. Tijdens het onderzoek worden de drie partijen waarop het instrument betrekking heeft bevraagd, met name: ouders met kinderen in het Brussels Nederlandstalig onderwijs (luik 1), de directies van de scholen die samenwerken met Schoolopbouwwerk Brussel (luik 2) en de schoolopbouwwerkers (luik 3). 1 Vettenburg, N. & S. Samaey (2005), Instrument betrokkenheid van ouders bij het onderwijs. Onderzoek uitgevoerd in opdracht van Schoolopbouwwerk Brussel vzw (onuitgegeven publicatie), Gent: U.Gent. 2 Concept: de opdracht en visie van het schoolopbouwwerk zoals geformuleerd in de visietekst van 1997 (Schoolopbouwwerk: naar een doelgericht en emancipatorisch concept, goedgekeurd door de Vlaamse regering op 23 juli 1997). 3

10 2. Beschrijving Schoolopbouwwerk Brussel Tot eind 2003 waren er zes organisaties in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest waaraan een of meerdere schoolopbouwwerkers verbonden waren. De verschillende initiatieven werden inhoudelijk gestroomlijnd en ondergebracht in één netoverschrijdende vzw Schoolopbouwwerk Brussel. Volgens de visietekst van de Vlaamse Regering (1997) moet "Schoolopbouwwerk kansarme ouders en jongeren ondersteunen zodat zij binnen een afzienbare tijd zelfstandig voor hun belangen kunnen opkomen in de school en in de onderwijsstructuren. Schoolopbouwwerk is dus: 1) ondersteuning van sociaal of cultureel achtergestelde groepen, 2) via methode van opbouwwerk (projectmatig werken, vertrekkend vanuit de noden van de doelgroep) en 3) met onderwijs als thema. Schoolopbouwwerk Brussel werkt in zes regio s. In elke regio hebben de schoolopbouwwerkers in samenspraak met de ouders en de scholen een project uitgeschreven waar ze de komende twee jaar aan werken. Elk van deze projecten heeft als doelstelling de positie van achtergestelde groepen in het onderwijs te verbeteren. Hieronder volgt een overzicht van de projecten per regio 3 : 1. Onze wereld op school 2. Kennis als basis voor goede communicatie 3. Talige communicatie thuis 4. Ouders kunnen kinderen talig ondersteunen 5. Communicatie over regels en afspraken 6. Bevordering van leerlingen- en ouderparticipatie in de scholen De schoolopbouwwerkers treden tijdens het project op als procesbegeleider en ondersteuner. 3 Voor een uitgebreidere beschrijving van de projecten: cf. bijlage 2 4

11 3. Methodologie van het onderzoek Tijdens het onderzoek werden ouders, directies en schoolopbouwwerkers aan de hand van mondelinge interviews bevraagd. In dit onderdeel geven we een korte beschrijving van de gehanteerde vragenlijsten bij de interviews, de selectie van en contactname met de betrokken partijen, en schetsen we hoe de vragenlijsten werden afgenomen. a. Luik 1: mate van betrokkenheid op onderwijs bij ouders i. Beschrijving Een eerste luik van het instrument is gericht op het meten van de mate van betrokkenheid van ouders met kinderen in het Nederlandstalig basisonderwijs. De ouderbetrokkenheid op onderwijs wordt gemeten aan de hand van zeven dimensies: 1) kennisdimensie 2) emotionele dimensie 3) rationele dimensie 4) overtuigingsdimensie 5) competentiedimensie 6) gedragsdimensie 7) tijdsdimensie De vragenlijst voor de ouders is zo opgebouwd dat deze de totaliteit van het concept ouderbetrokkenheid op onderwijs omvat. Het codeboek van de vragenlijst voor ouders werd meermaals met een stuurgroep 4 besproken in functie van het bepalen van prioritaire items vanuit de visie van Schoolopbouwwerk Brussel. Op basis van de bereikte consensus in de stuurgroep is aan elke item een waarde toegekend. De items waaraan een hoge waarde werd toegekend, werden gehanteerd in het bepalen van een gewogen score per dimensie: deze gewogen scoren beschrijft kwantitatief hoe hoog wordt gescoord op de items die door de stuurgroep als cruciaal werden gemarkeerd. U kunt de codering door de stuurgroep terugvinden in de bijlage 3 codeboek ouderbetrokkenheid op onderwijs. ii. Selectie en contactname De vragenlijst werd afgenomen bij ouders met kinderen in het Nederlandstalig Brussels onderwijs. We richtten ons op de ouders met kinderen in de basisscholen die samenwerken met Schoolopbouwwerk Brussel. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn er 117 kleuter- of lagere scholen. Schoolopbouwwerk Brussel werkt in de zes afgebakende regio s samen met 35 basisscholen en bij sommige scholen ook met hun wijkafdelingen 5 (in totaal 41 vestigingsplaatsen). 4 Zie bijlage 1: leden van de stuurgroep 5 De gegevens van de scholen werden telkens door de schoolopbouwwerkers van desbetreffende regio gecontroleerd en aangevuld. 5

12 Ons streefdoel was om 300 ouders uit de doelgroep van Schoolopbouwwerk Brussel te bevragen, met name 50 in elke regio. De ouders selecteerden we in samenwerking met de school. Per regio werden een aantal scholen geselecteerd waarvan we ouders wilden bevragen. De selectie van de scholen gebeurde op basis van volgende criteria: a. vertegenwoordiging van alle netten (van de scholen die in de regio samenwerken met Schoolopbouwwerk Brussel); b. spreiding van de scholen over de regio. Dit houdt ook een spreiding over de schoolopbouwwerkers in: elke schoolopbouwwerker is eerste contactpersoon bij minstens één school waarvan ouders geselecteerd werden. Uit de klassenlijsten van de geselecteerde scholen werden aselect een aantal leerlingen geselecteerd. Het aantal te bevragen ouders van een school werd bepaald door het aantal kinderen per school. Deze selectie werd aan de directies voorgelegd ter controle, met name aan de hand van de vraag behoren de ouders van de geselecteerde leerlingen tot de doelgroep van Schoolopbouwwerk Brussel? 6. De ouders werden vervolgens via een brief op de hoogte gebracht van het onderzoek. Deze brief was opgesteld in het Nederlands en in het Frans. In de meeste scholen was het mogelijk om deze brief met het kind mee te geven, op sommige scholen was dit niet mogelijk omdat deze scholen enkel Nederlandstalige brieven (kunnen) meegeven met de kinderen. De ouders van deze scholen kregen de brief met de post. De ouders werden vervolgens door de interviewer telefonisch gecontacteerd. Er werd telkens één ouder geïnterviewd. We vroegen telkens naar de ouder die het meest contact heeft met de school. iii. Afname De interviews werden bij de ouders thuis afgenomen, op één uitzondering na waar de ouder zelf vroeg op de school af te spreken. Aan de hand van een gestructureerde vragenlijst werd het interview afgenomen van de ouder die zei het meeste contact met de school te hebben. De vragenlijsten werden tijdens het interview door de interviewer ingevuld. Het interview werd afgenomen in het Nederlands, Frans en Engels 7. Indien de ouder geen van deze drie talen sprak, werd gevraagd zelf een tolk te voorzien. Ongeveer de helft van de interviews werd door jobstudenten van de K.U.Leuven afgenomen. De studenten werden geselecteerd op basis van hun kennis Nederlands en Frans en hun ervaring met het afnemen van vragenlijsten en/of interviews. Zij kregen vooraf een vorming rond interviewtechnische vaardigheden (respecteren van de volgorde van de vragen, intonatie bij de vragen, communicatievaardigheden, ), en werden 6 Op één school in regio 1 van Schoolopbouwwerk Brussel was het om privacyredenen niet mogelijk om gegevens uit de klassenlijsten te verkrijgen. Deze school heeft via de agenda een brief meegegeven waarop geïnteresseerde ouders konden antwoorden. Deze brief werd enkel in het Nederlands opgesteld. 7 De vragenlijst was opgesteld in het Nederlands en in het Frans. Er was geen vertaling van de vragenlijst naar het Engels ter beschikking. De vragen werden door de interviewer zelf vertaald. 6

13 uitvoerig ingelicht over de vragenlijsten voor de ouders en de doelgroep van Schoolopbouwwerk Brussel. b. Luik 2: implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij scholen i. Beschrijving luik 2 van het onderzoeksinstrument Het tweede luik van het onderzoeksinstrument is gericht op het meten van de mate van implementatie van de visie en opdracht van het schoolopbouwwerk, zoals geformuleerd in de visietekst (1997), bij scholen. Dit wordt onderzocht aan de hand van volgende onderdelen: 1) samenwerking met schoolopbouwwerk; 2) een brug maken tussen thuis en schoolmilieu; 3) inbreng van de doelgroep verhogen. ii. Selectie en contactname Alle directies van de basisscholen waar Schoolopbouwwerk Brussel mee samenwerkt, werden gecontacteerd voor deelname aan het onderzoek. Op 16 februari 2005 organiseerde Schoolopbouwwerk Brussel vzw een infovergadering voor de directies waarop het instrument betrokkenheid van ouders op onderwijs werd toegelicht. De directie werd daarna door het Centrum van Taal en Onderwijs via een brief op de hoogte gebracht van het onderzoek en verzocht om medewerking. Ons streefdoel was om alle directies van de Brusselse Nederlandstalige scholen die samenwerken met Schoolopbouwwerk Brussel. De interviews werden individueel afgenomen aan de hand van een vragenlijst. 3.3 Luik 3: implementatie van het concept schoolopbouwwerk bij schoolopbouwwerkers Beschrijving Het derde luik van het onderzoeksinstrument is gericht op het meten van de mate van implementatie van de visie en opdracht van het schoolopbouwwerk, zoals geformuleerd in de visietekst (1997), bij de schoolopbouwwerkers. Dit wordt onderzocht aan de hand van volgende onderdelen: 1) oplossingsgericht werken; 2) doelgroepgericht werken; 3) samenwerking met de school; 4) samenwerking met partners. 7

14 Bijkomend werden aan de schoolopbouwwerkers enkele algemene vragen gesteld met betrekking tot projectmatig werken Selectie en afname De vragenlijst werd afgenomen bij alle schoolopbouwwerkers actief 8 in de regio s. De interviews werden individueel afgenomen aan de hand van een vragenlijst. 8 Tijdens het onderzoek werden een aantal nieuwe schoolopbouwwerkers aangeworven, maar die nog niet (of nog niet lang) actief waren in de regio s. Enkel de schoolopbouwwerkers die verantwoordelijk zijn in een regio, zijn geïnterviewd. 8

15 Inleiding Deel 2: beschrijving onderzoeksresultaten luik 1 mate van ouderbetrokkenheid op onderwijs In dit deel van het rapport worden de resultaten van het eerste luik van het instrument betrokkenheid van ouders op onderwijs beschreven. Eerst gaan we in op de achtergrond- en interviewgegevens van de geïnterviewde ouders. We beschrijven dit zowel algemeen als per regio. Voor de interpretatie van de resultaten per regio is het immers nodig over deze gegevens te beschikken. Vervolgens beschrijven we de resultaten per dimensie. Ook deze resultaten worden zowel algemeen als per regio besproken. Ten slotte bespreken we kruisverbanden tussen de verschillende dimensies. Verschillende onderwerpen komen immers in meerdere dimensies aan bod. Bijvoorbeeld: - Hoeveel en hoe vaak gaan ouders naar het oudercontact? (gedragsdimensie) - Vinden ouders het wenselijk dat ze aanwezig zijn op het oudercontact? (emotionele dimensie) - Waarom gaan ze naar het oudercontact en waarom niet? (rationele dimensie) 1. Algemene achtergrondgegevens 2.1 Algemene gegevens In het onderzoek werden 241 interviews van ouders afgenomen. De interviews met ouders in regio 2 tot en met regio 5 werden afgenomen tijdens de maanden april 2005 tot en met juni 2005; de interviews met ouders in regio 1 en regio 6 in oktober en november Hoewel voor elke geselecteerde ouder ook een ouder als reserve werd geselecteerd, bleek het heel moeilijk om het gewenste aantal ouders (nl. 300) te bereiken. Uit een detailanalyse in oktober en november 2005, uitgevoerd door Mik De Geyter 9, bleek dat het vooral het telefonisch bereiken van de ouders voor zeer veel moeilijkheden zorgde. Meer dan de helft van de ouders die niet deelnamen aan het onderzoek, werden gewoonweg niet bereikt: bij 26% van de ouders was het opgegeven telefoonnummer fout en 29% van de ouders kon ondanks meerdere pogingen telefonisch niet bereikt worden. 11% van de gecontacteerde ouders gaf geen reden op om niet deel te nemen. Andere ouders gaven vooral volgende redenen op: geen tijd (15%), geen interesse, de ouder is niet in België, familiale problemen, renovatiewerken, gesprek is onmogelijk en de broer of zus was al geselecteerd. 10 Als gevolg hiervan werden in totaal 241 interviews afgenomen. 9 Mik De Geyter werkte als stagiaire vanuit de V.U.Brussel - opleiding onderwijskunde, mee aan het onderzoek tijdens het najaar van Redenen waar geen percentages bij vermeld staan, werden door minder dan 5% van de ouders genoemd. 9

16 Tabel 1 geeft de verdeling van het aantal afgenomen interviews per regio weer. Interviewgegevens Tabel 1: spreiding interviews over de regio s van Schoolopbouwwerk Brussel regio aantal percentage Totaal Het kleiner aantal afgenomen interviews in regio 2 en regio 3 kan mogelijk verklaard worden door de periode van afname. Deze interviews werden immers vooral afgenomen in de laatste maand van het schooljaar. Het bleek moeilijker ouders op dat moment telefonisch te bereiken en ouders waren ook minder bereid deel te nemen. Onderstaande tabel geeft weer dat bijna de helft van de interviews afgenomen is van ouders met kinderen in het Vrij Gesubsidieerd Onderwijs (46%). 34% en 20% van de geïnterviewde ouders hebben kinderen in respectievelijk het Officieel Gesubsidieerd Onderwijs en het Gemeenschapsonderwijs. Tabel 2: spreiding interviews op basis van inrichtende macht inrichtende macht aantal aantal percentage scholen interviews Gemeenschapsonderwijs Officieel gesubsidieerd onderwijs Vrij gesubsidieerd onderwijs Bij 83 ouders (34,4%) ging het interview over hun kind in het kleuteronderwijs en bij 158 ouders (65,6%) ging het interview over hun kind in het lager onderwijs. Bij contactname met de ouders werd gevraagd naar de ouder die het meest contact heeft met de school. Bijna drie vierde van de interviews werd afgenomen van de moeder (72%), de rest werd afgenomen van de vader (28%). Eénmaal werd een oudere zus genoemd als belangrijkste contactpersoon met de school en werd het interview van haar afgenomen. 70,5% van de interviews gebeurde in het Frans, slechts 17% in het Nederlands. Bij de overige interviews (12,5%) werd een beroep gedaan op een tolk. De tolk was meestal een vriend (n=18) of een familielid (n=8) en 4 maal trad de interviewer zelf als tolk op (naar het Engels). 10

17 Achtergrondgegevens ouders Etniciteit ouders Eén derde van de geïnterviewde ouders werd in Marokko geboren, 22% in Brussel, 12% in Turkije en 10% in Vlaanderen. De overige 22% van de geïnterviewde ouders werden in een ander land, veelal in een ander werelddeel, geboren. Tabel 3: Geboorteplaats geïnterviewde geboorteplaats aantal percentage Brussel Vlaanderen Marokko Turkije andere Bij de geboorteplaats van de echtgeno(o)t(e) komen gelijkaardige percentages voor: 39% werd geboren in Marokko, 20% in Brussel, 12% in Turkije en 3% in Vlaanderen. Het overige percentage werd meestal in hetzelfde land als de geïnterviewde of in Brussel geboren. Opleiding ouders Bijna de helft van de ouders (45%) heeft ten hoogste een diploma lager secundair onderwijs of getuigschrift lager onderwijs. 5% van de geïnterviewde ouders heeft geen diploma en 20% heeft een getuigschrift lager onderwijs (zie tabel 4). De overige ouders hebben een hoger diploma, waarbij 18% van alle geïnterviewde ouders een diploma hoger of universitair onderwijs heeft. Iets meer dan een derde van de geïnterviewde ouders heeft als hoogste diploma een diploma hoger secundair onderwijs. Tabel 4: opleiding geïnterviewde opleiding aantal percentage geen diploma 13 5 basisonderwijs lager secundair onderwijs hoger secundair onderwijs hoger onderwijs buiten universiteit universitair onderwijs 11 5 Bij de opleiding van de echtgeno(o)t(e) komen ongeveer dezelfde percentages terug. Wel heeft hier 12% van de ouders geen diploma. 11

18 Werksituatie ouders Het grootste deel van de moeders werkt niet (60%), 19% werkt parttime en 21% werkt fulltime. Bij de vaders werkt 33% niet, 6% werkt parttime en het grootste deel werkt fulltime (58%). In 23% van de geïnterviewde gezinnen werken beide ouders niet. Samenstelling gezin De geïnterviewde ouders hebben gemiddeld drie kinderen. Bij 10% van de interviews ging het interview over het enige kind en 15% van de ouders hebben vijf of meer kinderen. 36% van de kinderen heeft geen oudere broer of zus en 39% van de kinderen heeft geen jongere broer of zus. 2. Beschrijving achtergrondgegevens per regio In dit onderdeel lichten we het profiel van de bevraagde oudergroep per regio toe. We beschrijven telkens de interview- en achtergrondgegevens van de geïnterviewde ouders. Profiel van de bevraagde oudergroep in regio 1 In regio 1 werden 42 ouders geïnterviewd over hun betrokkenheid op onderwijs. De interviews werden afgenomen in oktober en november Op één van de drie scholen in regio 1 was het niet mogelijk gegevens te verkrijgen uit de klassenlijsten. Deze school heeft de ouders via de kinderen een brief gegeven waarop ze zelf hun gegevens konden invullen. 10 ouders reageerden hierop; 8 van hen werden geïnterviewd. 19% van de geïnterviewde ouders uit regio 1 zijn dus niet volgens de vooropgestelde procedure geselecteerd. Men dient hiermee rekening te houden tijdens de interpretatie van de resultaten. 43% van de ouders heeft een kind in het Gemeenschapsonderwijs; 57% heeft een kind in het Vrij Gesubsidieerd Onderwijs. Bij 45% van de ouders ging het interview over hun kind in het kleuteronderwijs, bij 55% over hun kind in het lager onderwijs. Twee derde van de interviews werd afgenomen van de moeder, 33% van de vader en één interview werd afgenomen van een oudere zus. In regio 1 werden ouders vooral in het Frans geïnterviewd (81%). Acht interviews werden in het Nederlands afgenomen, met name de interviews met de ouders van de school waar we geen gebruik mochten maken van de klassenlijsten. Er werd geen enkele keer geïnterviewd met de hulp van een tolk. In regio 1 werden 18 van de geïnterviewde ouders in Marokko geboren (43%), 12 in Brussel (29%) en 6 in Vlaanderen (14%). De overige geïnterviewde ouders in regio 1 werden geboren in China, Equador, Macedonië, Nicaragua, Portugal of Vietnam 11. Van 11 In de landen waar geen aantal bij vermeld staat, werd telkens één van de geïnterviewde ouders geboren. Deze rapportering wordt ook gehanteerd bij de bespreking van de overige regio s. 12

19 deze laatste werd hun echtgeno(o)t(e) in hetzelfde land geboren. 60% van de echtgenoten werd in Marokko geboren, 14% in Brussel, 7% in Vlaanderen en 5% in Afrika. Tabel 5: percentage per opleidingsniveau van de geïnterviewde ouders in regio 1 opleiding geïnterviewde ouder (%) echtgeno(o)t(e) (%) geen diploma lager onderwijs lager secundair onderwijs 10 / hoger secundair onderwijs hoger onderwijs buiten universiteit universitair onderwijs % van de geïnterviewde ouders in regio 1 hebben ten hoogste een getuigschrift lager onderwijs. 52% heeft ten minste een diploma hoger secundair onderwijs, waarvan de helft een diploma hoger of universitair onderwijs heeft. 55% van de moeders werkt niet, 24% werkt parttime en 21% werkt fulltime. Bij de vaders werkt 21% niet, 7% werkt parttime en de meerderheid (71%) werkt fulltime. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de werksituatie van het gezin. Tabel 6: percentage per werksituatie van de geïnterviewde gezinnen in regio 1 werksituatie gezin percentage regio 1 geen van beide ouders werkt 12 één van beide ouders werkt parttime 9 één ouder werkt fulltime of beide ouders werken parttime 45 één ouder werkt fulltime en één ouder werkt parttime 17 beide ouders werken fulltime 17 12% van de gezinnen heeft geen beroepsinkomen. In de meerderheid van de gezinnen (79%) werkt minstens één van de ouders voltijds of werken minstens beide ouders deeltijds. De geïnterviewde ouders hebben gemiddeld 3,4 kinderen. Elk gezin telt minstens twee kinderen, vijf ouders hebben zes kinderen. 29% van de kinderen waarover het interview ging heeft geen oudere broer of zus, 40% heeft geen jongere broer of zus. 13

20 Profiel van de bevraagde oudergroep in regio 2 In regio 2 werden 36 ouders geïnterviewd over hun betrokkenheid op onderwijs. De interviews werden afgenomen in de periode mei tot en met juni ,1% van de ouders heeft een kind in het Gemeenschapsonderwijs, 39% in het Officieel Gesubsidieerd Onderwijs en 25% in het Vrij Gesubsidieerd onderwijs. Eén derde van de interviews had betrekking op een kind in het kleuteronderwijs en twee derde op een kind in het lager onderwijs. 69% van de interviews werd afgenomen van de moeder, 31% van de vader. De interviews waren voornamelijk in het Frans (61%). 22% van de interviews werd in het Nederlands afgenomen en bij 17% werd de hulp van een tolk ingeschakeld, meestal een vriend(in). 10 van de geïnterviewde ouders werken in Marokko geboren (28%), 6 in Brussel (17%) en 6 in Turkije (17%). De overige geïnterviewde ouders werden geboren in Vlaanderen (3), Pakistan (2), Kongo (2), Hongarije, Iran, Italië, Kosovo, Nigeria en Spanje. Bij de geboorteplaats van de echtgeno(o)t(e) zien we ongeveer hetzelfde plaatje, met name: 31% werd in Marokko geboren, 19% in Brussel, 19% in Turkije, 8% in Pakistan, 6% in Kongo. Andere geboortelanden zijn Hongarije, Iran, Italië, Nigeria en Spanje. Tabel 7: percentage per opleidingsniveau van de geïnterviewde ouders in regio 2 opleiding geïnterviewde (%) echtgeno(o)t(e) (%) geen diploma / 8 lager onderwijs lager secundair onderwijs hoger secundair onderwijs hoger onderwijs buiten universiteit universitair onderwijs % van de geïnterviewde ouders in regio 2 hebben ten hoogste een getuigschrift lager onderwijs. 53% heeft ten minste een diploma hoger secundair onderwijs. 61% van de moeders werkt niet, 19% werkt parttime en 19% werkt fulltime. Bij de vaders werkt 28% niet, 8% parttime en de meerderheid (58%) werkt fulltime. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de werksituatie van het gezin. Tabel 8: percentage per werksituatie van de geïnterviewde gezinnen in regio 2 werksituatie gezin percentage regio 2 geen van beide ouders werkt 22 één van beide ouders werkt parttime 11 één ouder werkt fulltime of beide ouders werken parttime 33 één ouder werkt fulltime en één ouder werkt parttime 8 beide ouders werken fulltime 19 14

21 Ongeveer één vijfde van de gezinnen heeft geen beroepsinkomen (22%). In 61% van de geïnterviewde gezinnen werkt minstens één van de ouders fulltime of werken minstens beide ouders parttime. De geïnterviewde ouders hebben gemiddeld 2,9 kinderen. 44% van de kinderen waarover het interview ging heeft geen ouders broer of zus, 39% heeft geen jongere broer of zus. Profiel van de bevraagde oudergroep in regio 3 In regio 3 werden 33 interviews afgenomen. De interviews werden afgenomen op het einde van vorig schooljaar. 21% van de ouders heeft een kind in het Gemeenschapsonderwijs, 42% in het Officieel Gesubsidieerd Onderwijs en 36% in het Vrij Gesubsidieerd Onderwijs. Bij 30% van de interviews ging het over een kind in het kleuteronderwijs, bij 70% over een kind in het lager onderwijs. De meerderheid van de interviews werd afgenomen van de moeder (88%) en 12% werd afgenomen van de vader. Bijna de helft van de interviews (48%) gebeurde in het Frans, vier interviews (ofwel 12%) in het Nederlands en voor de overige werd de hulp van een tolk ingeschakeld. Bij 27% van alle interviews in regio 3 werd getolkt door een vriend(in) en bij 12% door een familielid. 13 van de geïnterviewde ouders werden in Turkije geboren (39%), 9 in Brussel (27%), 7 in Marokko (21%), 3 in Vlaanderen (9%) en één ouder werd in Kosovo geboren. Hun echtgeno(o)t(e) werd geboren in Brussel (42%), Turkije (36%), Vlaanderen (9%) of Marokko (6%). Tabel 9: percentage per opleidingsniveau van de geïnterviewde ouders in regio 3 opleiding geïnterviewde (%) echtgeno(o)t(e) (%) geen diploma / / lager onderwijs lager secundair onderwijs hoger secundair onderwijs hoger onderwijs buiten universiteit 9 49 universitair onderwijs 3 / Iets meer dan één derde van de geïnterviewde ouders in regio 3 hebben ten hoogste een getuigschrift lager onderwijs. 42% heeft ten minste een diploma hoger secundair onderwijs. Opvallend is dat bijna de helft van de geïnterviewden aangeeft dat de echtgeno(o)t(e) een diploma hoger onderwijs heeft (49%). 52% van de moeders werkt niet, 42% werkt parttime en 6% fulltime. Bij de vaders werkt 21% niet en 76% werkt fulltime. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de werksituatie van het gezin. 15

22 Tabel 10: percentage per werksituatie van de geïnterviewde gezinnen in regio 3 werksituatie gezin percentage regio 3 geen van beide ouders werkt 12 één van beide ouders werkt parttime 9 één ouder werkt fulltime of beide ouders werken parttime 39 één ouder werkt fulltime en één ouder werkt parttime 30 beide ouders werken fulltime 6 12,1% van de gezinnen heeft geen beroepsinkomen. In drie vierde van de gezinnen werkt minstens één ouder fulltime of werken beide ouders minstens parttime (76%). De geïnterviewde ouders hebben gemiddeld 2,7 kinderen. Eén derde van de kinderen waarover het interview ging heeft geen oudere broer of zus, 39% heeft geen jongere broer of zus. Profiel van de bevraagde oudergroep in regio 4 In regio 4 werden 42 ouders geïnterviewd over hun betrokkenheid op onderwijs. De interviews werden afgenomen in de periode april tot en met mei % van de geïnterviewde ouders heeft een kind in het Gemeenschapsonderwijs, 33% in het Officieel Gesubsidieerd Onderwijs en 43% in het Vrij Gesubsidieerd Onderwijs. Bij 38% van de ouders ging het interview over hun kind in het kleuteronderwijs, bij 62% over hun kind in het lager onderwijs. 59% van de interviews werd afgenomen van de moeder, 41% van de vader. 62% van de interviews werden in het Frans afgenomen, 26% in het Nederlands en bij 12% werd de hulp van een tolk ingeschakeld, met name vrienden en familie van de geïnterviewde. De meerderheid van de geïnterviewde ouders in regio 4 werd in Marokko geboren (31%). 7 ouders werden in Brussel geboren (17%). Telkens 7% of 3 van de ouders werden geboren in Kongo, Equador en Vlaanderen en telkens 5% of 2 ouders werden geboren in Colombia en Pakistan. De overige ouders werden geboren in Armenië, Bangladesh, Chili, Duitsland, Italië, Peru, San Salvador, Turkije en Zuid-Afrika. Telkens 24% van de echtgenoten werden geboren in Brussel en Marokko en telkens 7% in Kongo, Equador en Pakistan. Andere geboortelanden van de echtgenoten zijn: Armenië (2), Angola, Chili, Ghana, Hongarije, Italië, Ivoorkust, Peru, San Salvador, Sicilië en Turkije. Tabel 11: percentage per opleidingsniveau van de geïnterviewde ouders in regio 4 opleiding geïnterviewde (%) echtgeno(o)t(e) (%) geen diploma / 5 lager onderwijs 17 5 lager secundair onderwijs hoger secundair onderwijs hoger onderwijs buiten universiteit universitair onderwijs

23 17% van de geïnterviewde ouders in regio 4 hebben ten hoogste een diploma lager onderwijs. 59% heeft ten minste een diploma hoger secundair onderwijs. 57% van de moeders werkt niet, 17% werkt parttime en 26% werkt fulltime. Bij de vaders werkt 31% niet, 17% werkt parttime en 26% werkt fulltime. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de werksituatie van het gezin. Tabel 12: percentage per werksituatie van de geïnterviewde gezinnen in regio 4 werksituatie gezin percentage regio 4 geen van beide ouders werkt 26 één van beide ouders werkt parttime 10 één ouder werkt fulltime of beide ouders werken parttime 21 één ouder werkt fulltime en één ouder werkt parttime 7 beide ouders werken fulltime 26 26% van de gezinnen heeft geen beroepsinkomen. In iets meer dan de helft van de gezinnen (55%) werkt minstens één van de ouders fulltime of werken beide ouders minstens parttime. De geïnterviewde ouders hebben gemiddeld 2,9 kinderen. 48% van de kinderen waarover het interview ging heeft geen oudere broer of zus en 41% heeft geen jongere broer of zus. Profiel van de bevraagde oudergroep in regio 5 In regio 5 werden 40 ouders geïnterviewd over hun betrokkenheid op onderwijs. De interviews werden afgenomen in april tot en met mei % van de ouders heeft een kind in het Officieel Gesubsidieerd Onderwijs en 55% in het Vrij Gesubsidieerd Onderwijs. Bij 33% van de ouders ging het interview over hun kind in het kleuteronderwijs, bij 67% over hun kind in het lager onderwijs. Drie vierde van de interviews werd afgenomen van de moeder en één vierde van de vader. Bijna drie vierde van de interviews werd in het Frans afgenomen (73%), één vijfde in het Nederlands (20%) en bij 7% van de interviews werd naar het Engels vertaald. De helft van de geïnterviewde ouders in regio 5 werden in Marokko geboren en bijna één vierde (23%) in Brussel. 10% werd in Turkije geboren en telkens 5% in Nigeria en Pakistan. Andere geboorteplaatsen zijn Angola, Spanje en Vlaanderen. Bij de echtgenoten werd 55% in Marokko geboren, 15% in Turkije, 13% in Brussel en telkens 5% in Nigeria en Pakistan. Andere geboortelanden van de echtgenoten zijn Angola, Frankrijk en Spanje. 17

24 Tabel 13: percentage per opleidingsniveau van de geïnterviewde ouders in regio 5 opleiding geïnterviewde (%) echtgeno(o)t(e) (%) geen diploma 5 13 lager onderwijs lager secundair onderwijs hoger secundair onderwijs hoger onderwijs buiten universiteit universitair onderwijs % van de geïnterviewde ouders in regio 5 hebben ten hoogste een getuigschrift lager onderwijs. 65% heeft ten minste een diploma hoger secundair onderwijs. 67% van de moeders werkt niet, 5% werkt parttime en 27% werkt fulltime. Bij de vaders werkt 52% niet, 8% werkt parttime en 40% werkt fulltime. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de werksituatie van het gezin. Tabel 14: percentage per werksituatie van de geïnterviewde gezinnen in regio 5 werksituatie gezin percentage regio 5 geen van beide ouders werkt 35 één van beide ouders werkt parttime 10 één ouder werkt fulltime of beide ouders werken parttime 40 één ouder werkt fulltime en één ouder werkt parttime 3 beide ouders werken fulltime 12 35% van de gezinnen heeft geen beroepsinkomen. In iets meer dan de helft van de gezinnen (55%) werkt minstens één van de ouders fulltime of werken beide ouders minstens parttime. De geïnterviewde ouders hebben gemiddeld 3,2 kinderen. 35% van de kinderen waarover het interview ging heeft geen oudere broer of zus en 35% heeft geen jongere broer of zus. Profiel van de bevraagde oudergroep in regio 6 In regio 6 werden 48 ouders geïnterviewd over hun betrokkenheid op onderwijs. De interviews werden afgenomen in oktober en november % van de ouders heeft een kind in het Officieel Gesubsidieerd Onderwijs en 54% in het Vrij Gesubsidieerd Onderwijs. Bij 27% van de ouders ging het interview over hun kind in het kleuteronderwijs, bij 73% over hun kind in het lager onderwijs. 77% van de interviews werd afgenomen van de moeder en 23% van de vader. De meerderheid van de interviews werd afgenomen in het Frans (90%), 4% in het Nederlands en bij 6% van de interviews werd de hulp van een tolk ingeschakeld, met name een familielid of vrienden. Eén derde van de geïnterviewde ouders werd in Marokko geboren, 23% in Brussel en 15% in Vlaanderen. 8% werd in Turkije geboren en 6% in Algerije. Andere genoemde geboorteplaatsen zijn: Pakistan (2), Afrika, Albanië, Frankrijk, Italië en Macedonië. 18

25 Iets meer dan de helft (52%) van de echtgenoten van de geïnterviewde ouders werd in Marokko geboren. 15% werd in Brussel geboren en 10% in Turkije. Andere geboortelanden van de echtgenoten zijn: Algerije (2), Pakistan (2), Afrika, Albanië, Frankrijk, Italië, Joegoslavië, Macedonië en Syrië. Tabel 15: percentage per opleidingsniveau van de geïnterviewde ouders in regio 6 opleiding geïnterviewde (%) echtgeno(o)t(e) (%) geen diploma 6 21 lager onderwijs lager secundair onderwijs hoger secundair onderwijs hoger onderwijs buiten universiteit 14 6 universitair onderwijs / / 21% van de geïnterviewde ouders in regio 6 hebben ten hoogste een getuigschrift lager onderwijs. 54% heeft ten minste een diploma hoger secundair onderwijs. 67% van de moeders werkt niet, 12% werkt parttime en 21% werkt fulltime. Bij de vaders werkt 40% niet, 2% werkt parttime en 54% werkt fulltime. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de werksituatie van het gezin. Tabel 16: percentage per werksituatie van de geïnterviewde gezinnen in regio 6 werksituatie gezin percentage regio 6 geen van beide ouders werkt 29 één van beide ouders werkt parttime 6 één ouder werkt fulltime of beide ouders werken parttime 38 één ouder werkt fulltime en één ouder werkt parttime 8 beide ouders werken fulltime 15 29% van de gezinnen heeft geen beroepsinkomen. In 60% van de gezinnen werkt minstens één van de ouders fulltime of werken beide ouders minstens parttime. De geïnterviewde ouders hebben gemiddeld 3,4 kinderen. 31% van de kinderen waarover het interview ging heeft geen oudere broer of zus en 42% heeft geen jongere broer of zus. 19

26 20

27 2.2 Beschrijving resultaten op de dimensies van het concept ouderbetrokkenheid op onderwijs De interviews met de ouders werden verwerkt met het statistische programma SPSS. In de beschrijving van de resultaten worden per dimensie alle items van ouderbetrokkenheid op onderwijs besproken. De resultaten worden eerst algemeen over de regio s heen beschreven. De beschrijving per regio gebeurt in tabelvorm met een korte toelichting. Daarnaast werd in bijlage 4 ook per regio, een lijst met een beschrijving van een aantal aandachtspunten per dimensie opgenomen. Het gaat om aspecten waar de betreffende regio relatief positief of relatief negatief op scoort. Als de regio gemiddeld scoort, staat dat dus niet in deze bijlage. Het concept ouderbetrokkenheid op onderwijs bestaat uit zeven dimensies. In elke dimensie zijn variabelen, indicatoren en items onderscheiden. Een overzicht hiervan vindt u in het codeboek vragenlijst ouderbetrokkenheid. In de beschrijving van de onderzoeksresultaten wordt dezelfde structuur gehanteerd als in het codeboek 12. Het codeboek geeft toelichting bij de vraag die gesteld werd en hoe de vraag gesteld werd (keuzemogelijkheden, open vraag, ). Tijdens de bespreking van de resultaten wordt ook kort ingegaan op de gewogen scores op de indicatoren en variabelen per regio s. Deze gewogen scores werden toegekend op basis van de consensus bereikt in de stuurgroep over het belang van de items volgens de visie van Schoolopbouwwerk Brussel. Hoe hoger de score, hoe hoger de mate van betrokkenheid op de dimensie. Aan de hand van het codeboek kunt u volgen aan welke items een groter gewicht is toegekend. Bij het lezen van de beschrijving van de resultaten wordt het codeboek dus bij voorkeur naast het onderzoeksrapport gelegd. Voor alle duidelijk worden bij elke tabel met gewogen scores, de geprioriteerde items nog eens opgesomd. Na de bespreking van de items van een dimensie gaan we vervolgens per dimensie dieper in op de gewogen score per regio. Door de regio s te vergelijken stellen we vast welke regio s relatief laag en welke regio s relatief hoog scoren op een dimensie. We verklaren deze score door per regio in te gaan op indicatoren die een hoge of lage score kunnen verklaren. 12 We hanteren tevens dezelfde nummering. Zo kan de lezer van dit rapport het codeboek en de bespreking van de resultaten duidelijk volgen. 21

28 I. Kennisdimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs De kennisdimensie omvat de kennis over onderwijs waarover ouders beschikken en hun kennis in mogelijkheden om meer informatie over onderwijs te verwerven. Dit laatste houdt in dat men inzichten, vaardigheden en strategieën heeft om kennis te verwerven. In de kennisdimensie worden dus twee variabelen onderscheiden, namelijk 1) kennis hebben en 2) kennis verwerven over onderwijs, de school, de klas en het kind. A. Beschrijving resultaten van de kennisdimensie van ouderbetrokkenheid op onderwijs 1. Kennis hebben over onderwijs De variabele kennis hebben over onderwijs onderzoekt welke en hoeveel kennis ouders hebben over de wettelijke regelingen, het onderwijs, de werking van de school, het schoolgebeuren en het klas- en kindgebeuren. 1.1 Kennis over wettelijke bepalingen We onderzoeken de kennis van ouders over de wettelijke bepalingen met betrekking tot inschrijvingen, leerplicht en inspraak Inschrijvingen Bijna alle ouders weten wanneer een schooljaar begint en eindigt. Toch is er nog 2% van de ouders die de vragen hierover niet correct beantwoordde. 69% van de geïnterviewde ouders kon antwoorden op de vraag wanneer een school mag weigeren een kind in te schrijven, de overige 31% gaf geen antwoord op deze vraag. 9% van de geïnterviewde ouders denken dat een school een kind niet mag weigeren. De overige 60% gaven vooral volgende redenen voor een weigering: indien er geen plaats meer is op school (35%), indien er problemen waren met het kind op een vorige school (12%) of indien het niveau van het Nederlands van de ouders niet voldoende is voor de school (9%). Andere genoemde redenen door de overige 4% van de respondenten, zijn: de directie beslist, indien het kind illegaal in het land is, de leeftijd van het kind, het niveau van het Nederlands van het kind, indien het kind een slecht rapport had op een vorige school of omwille van de veiligheid. Op de vraag wat men kan doen indien men met de weigering niet akkoord is, gaf 58% van de geïnterviewde ouders een antwoord. 7% van de ouders zouden de school zelf contacteren en 8% van de ouders zouden een organisatie contacteren. 25% van de ouders zouden een andere school voor hun kind zoeken, terwijl 10% van de ouders antwoordde dat ze een klacht tegen de school zouden neerleggen bij het ministerie, de gemeente of de VGC. Een aantal ouders zou bij een weigering aandringen bij de directie of uitleg vragen en informatie zoeken. 5% van de ouders denken dat je niets kan ondernemen. 15% van de geïnterviewde ouders zei dat broers of zussen van een kind dat al naar de school gaat geen voorrang heeft om ingeschreven te worden. 13% kon deze vraag niet beantwoorden. 22