Om de school te helpen bij het voeren van een zorg- en gelijke onderwijskansenbeleid

Transcriptie

1 Een geïntegreerd zorg- en gelijke onderwijskansenbeleid Leidraad bij het stappenplan Sinds 1 september 2012 is elke school verplicht een geïntegreerd zorg- en gelijke onderwijskansenbeleid te voeren. Dit houdt in dat de school een beleid zal voeren waarbij alle kinderen optimale leer- en ontwikkelingskansen krijgen. Kinderen verschillen van elkaar in interesses, leefwereld, kansen die ze aangeboden krijgen, taalvaardigheid De school heeft de opdracht positief en constructief om te gaan met deze diversiteit. Elk kind zal, ongeacht zijn afkomst, geslacht, religie en taal, een kansrijke leeromgeving aangeboden krijgen waardoor het zijn totale persoonlijkheid kan ontwikkelen en de eindtermen van het basisonderwijs kan behalen. Om de school te helpen bij het voeren van een zorg- en gelijke onderwijskansenbeleid kan onderstaande tekst en bijhorend stappenplan een hulp zijn. 1. Welke onderwijsbehoeften hebben onze leerlingen? De school zal rekening houden met de instroom van de leerlingen en hun kenmerken. Binnen een geïntegreerde zorgwerking kunnen leerlingen aan één of meerdere kenmerken voldoen: - leerlingen met SES-kenmerken (schooltoelage, diploma van de moeder en thuistaal niet Nederlands) - doelgroepleerlingen (geplaatste kinderen en trekkende bevolking) - anderstalige nieuwkomers - leerlingen met leer- en ontwikkelingsmoeilijkheden Deze indeling wordt gehandhaafd opdat de school bij het in kaart brengen van de leerlingenpopulatie geen leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften zou vergeten. Voor deze analyse baseert de school zich uiteraard ook op een brede waaier aan gegevens zoals doorlichtingsverslagen, toetsresultaten, bevragingen, observaties, nog te borgen prioriteiten De school heeft deze gegevens nodig om in een latere fase een inhoudelijke prioriteit te kunnen stellen. 2. Welke conclusies trekken we hieruit, rekening houdend met ons pedagogisch project? Welke prioriteit(en) stellen we? Elke school heeft een eigen pedagogisch project. Afhankelijk van de klemtonen die de school legt, de visie die zij heeft op onderwijs en leren en de specifieke onderwijsbehoeften van de leerlingen, zal de gekozen prioriteit een concrete uitwerking kennen naar de school- en klaspraktijk. Deze prioriteiten kunnen zich eerder richten naar aspecten van kansarmoede en/of talenbeleid en naar leerlingen met leer- en ontwikkelingsmoeilijkheden. Ook zullen bestaande en vorige prioriteiten een rol spelen bij het voeren van een geïntegreerd zorg- en gelijke onderwijskansenbeleid. Voorbeeld: Een school besteedt extra onderwijstijd aan muzische vorming. Deze school brengt de leerlingen in contact met verschillende domeinen binnen muvo en werkt hierbij aan het ontdekken van talenten, ontplooien van de totale persoonlijkheid van het kind en het welbevinden. De twee voorbije schooljaren

2 kende deze school een hogere instroom aan SES-leerlingen. De meeste SESleerlingen scoren op de indicator thuistaal niet Nederlands. Deze school zal het aanbod muzische vorming benutten om te werken aan een hogere taalvaardigheid Nederlands. Uiteraard zal de school extra initiatieven ontwikkelen (bijvoorbeeld rond woordenschat) om deze taalvaardigheidsdoelen te kunnen realiseren bij alle leerlingen en bij de leerlingen met specifieke taalbehoeften in het bijzonder. 3. Welke ondersteuningsbehoeften hebben onze leraren? Welke ondersteuningsbehoeften hebben onze ouders? Eenmaal de school haar prioriteit(en) heeft bepaald, zal zij de ondersteuningsbehoeften van de leraren en de ouders in kaart brengen. Een leraar kan zeer bedreven zijn in een activiteit waar het domein muziek centraal staat en zich onvoldoende expert voelen in het talig rijker maken van diezelfde activiteit. De school kan de aanwezige expertise van de leraren benutten om tegemoet te komen aan de ondersteuningsbehoeften van collega s. De school zal dus via overleg met de leraren in kaart brengen welke leraren ondersteuning nodig hebben om de vooropgestelde doelen (prioriteit) te realiseren. Het zorgteam kan de leraar verder ondersteunen tot op de klasvloer. De bedoeling van de ondersteuning op niveau van de leraar bestaat er in de leerkracht vaardiger te maken in het gekozen item. Op termijn zal de ondersteuning verminderen en zelfs uitdoven. De school zal zich een gelijkaardige vraag met betrekking tot ondersteuning van de ouders stellen en ook hier ingaan op de behoeften van de ouders. Voorbeeld: Ouders die geen diploma van het secundair onderwijs behaalden, zullen het wellicht moeilijker hebben met het begeleiden van schoolse activiteiten in de thuissituatie. Dus zal de school de ouders hierin ondersteunen door een doelgericht huistakenbeleid te voeren. De school kan samen met de ouders nagaan op welke manier zij hun kind het best kunnen ondersteunen. Deze ondersteuning zal voornamelijk gericht zijn op de wijze waarop de ouders kunnen zorgen voor een aantal randvoorwaarden zoals een rustige leeromgeving, bevragen hoe de schooldag verliep, een vast tijdstip voor huistaken voorzien enz 4. Welke doelen stellen we voorop? Wanneer gaan we het bereiken van de doelen evalueren? Hoe gaan we het bereiken van deze doelen vaststellen? Eenmaal het team haar prioriteit(en) heeft vastgelegd en de ondersteuningsbehoeften van de leraren en de ouders in kaart heeft gebracht, zal de school deze prioriteiten in doelstellingen omzetten. Deze doelstellingen worden op een concrete manier omschreven. Het concreet maken van een doel is geen gemakkelijke opdracht. Het SMARTI-principe hanteren is een hulpmiddel hierbij. De doelstelling zal dus Specifiek, Meetbaar, Aanvaardbaar, Realistisch, Tijdsgebonden en Inspirerend zijn.

3 Voorbeeld: Doelstelling 1: de mondelinge taalvaardigheid van de kleuters verhogen = NIET SMARTI Doelstelling 2: de kleuters kunnen eenvoudige instructies met betrekking tot het dagelijkse leven begrijpen en uitvoeren. Via observatiegegevens worden de vorderingen van de kleuters in kaart gebracht en bereiken de kleuters dit doel op het einde van de kleuterschool = SMARTI Het team zal dit doel op niveau van leerling, leraar en school uitschrijven: - wat moet de leerling kunnen na periode X? - wat zal de leraar moeten aanbieden, ontwikkelen, meten om de leerlingen leer- en ontwikkelingskansen te bieden? - welke afspraken zal de school moeten maken om de doelstellingen bij de leerlingen te kunnen realiseren en op welke manier zal ze dit meten? Het is aangewezen deze vragen in deze volgorde te stellen. Er is immers een verband tussen de doelstellingen op de drie niveaus (leerling, leraar en school). 5. Welke acties ondernemen we? Wie doet wat en wanneer? De school zal na het uitschrijven van de doelstellingen op de drie niveaus acties opzetten. Deze acties bieden de leerlingen oefenkansen om de doelen te kunnen behalen. Deze acties worden tevens op de verschillende niveaus omschreven. Voorbeeld: Doelstelling: De leerlingen kunnen op het einde van de basisschool aangeven welke talenten en interesses zij hebben om zodoende een juiste schoolkeuze te maken en de kans op een positieve schoolloopbaan te vergroten. Actie1: De leerlingen kunnen aan de hand van een wekelijks gesprek met de leraar en de medeleerlingen vertellen welke werkstukken worden bijgehouden in de portfolio. Actie 2: De leerlingen van de eerste graad voeren wekelijks de voorziene opdrachten uit in de IK-hoek. Deze opdrachten dragen bij tot het leren kennen van zichzelf. Actie 3: De leerlingen van de derde graad bezoeken in de maand mei de studiekeuzebeurs en kunnen aangeven welke school en studie hun voorkeur geniet. Het spreekt voor zich dat het lerarenteam initiatieven zal ontwikkelen om deze activiteiten te realiseren. Het team zal eenzelfde visie ontwikkelen in het omgaan met een portfolio en het organiseren van hoekenwerk waarbij het realiseren van de vooropgestelde doelstelling centraal staat (schoolniveau) Een aantal leraren zal graag ondersteuning wensen tot op de klasvloer om de eigen expertise te vergroten. De leraar kan tevens nascholing volgen om zich te professionaliseren (lerarenniveau).

4 6. Welk personeelsbeleid stellen we hier tegenover? Onderwijsbehoeften van de leerlingen + ondersteuningsbehoeften van leraren en ouders + prioriteiten personeelsbeleid Eenmaal de school weet welke de leer- en ondersteuningsbehoeften zijn van de leerlingen, de leraren en de ouders en de school haar totale pakket aan omkadering kent, zal de school nagaan welke klassen worden georganiseerd, op welke wijze de expertise van de leraren ingezet wordt om de vooropgestelde prioriteiten te kunnen realiseren en welke specifieke competenties bevraagd worden bij de aanwerving van nieuwe leraren. De school zal gericht aandacht schenken aan het professionaliseringsbeleid in functie van de ondersteuningsbehoeften van de leraren en de gekozen prioriteiten. 7. Evaluatie Hebben we de gestelde doelen bereikt? Welke effecten stellen we vast? Conclusies voor het verdere zorg- en gelijke onderwijskansenbeleid? Om de doelen te kunnen evalueren zal er bij de opstart van het realiseren van de doelen nagegaan worden hoe de huidige situatie is en wat de gewenste situatie is. Voor sommige doelen kunnen dat objectieve en meetbare gegevens zijn, zoals het afnemen van genormeerde toetsen. Evengoed kan dit gebeuren via observatie en bevraging. De school zal haar effecten kunnen aantonen nadat ze dezelfde evaluatiegegevens in kaart zal brengen nadat ze gewerkt heeft aan de doelen. Indien de school een positieve evolutie merkt in de evaluatiegegevens en deze evolutie bij de leerlingen met specifieke onderwijsleerbehoeften opmerkt, kan de school stellen dat zij via een gericht zorg- en gelijkeonderwijskansenbeleid positieve effecten heeft gerealiseerd met betrekking tot het leren bij de kinderen. Indien positieve effecten echter uitblijven, zal de school zich de vraag stellen of de acties juist werden gekozen, de leraren voldoende vaardig zijn m.b.t. het realiseren van de prioriteiten en of de school al voldoende lange tijd werkt aan de prioriteit. Een school kan op elk moment haar beleid bijsturen om haar werking te optimaliseren.

5 Stappenplan bij de opstart EEN GEÏNTEGREERD ZORG- EN GELIJKEONDERWIJSKANSENBELEID MOGELIJK STAPPENPLAN BIJ DE OPSTART Welke onderwijsbehoeften hebben onze leerlingen? A B C D leerlingen met SES-kenmerken doelgroepleerlingen (geplaatste kinderen, trekkende bevolking) anderstalige nieuwkomers leerlingen met leer- en ontwikkelingsmoeilijkheden Welke conclusies trekken we hieruit, rekening houdend met ons pedagogisch project? Welke prioriteit(en) stellen we? Welke ondersteuningsbehoeften hebben onze leraren? Welke ondersteuningsbehoeften hebben onze ouders? Welke doelen stellen we voorop? Wanneer gaan we het bereiken van de doelen evalueren? Hoe gaan we het bereiken van deze doelen vaststellen? Welke acties ondernemen we? Wie doet wat en wanneer? Welk personeelsbeleid stellen we hier tegenover? Evaluatie Hebben we de gestelde doelen bereikt? Welke effecten stellen we vast? Conclusies voor het verdere zorg- en gelijke onderwijskansenbeleid?