Vuistregels voor het spellingonderwijs.
|
|
- Henriette Segers
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Vuistregels voor het spellingonderwijs
2 Enkele constateringen Doceerlessen over de regels van het Groene Boekje. Je schrijft geen tussenletter s als het eerste deel van de samenstelling al op een s of x eindigt, bv. tennisveld, latexmatras. (Uit een veelgebruikt schoolboek) Invuloefeningen met losse letters. (Vul in: d/dd/dt/tt/t, c/k ei/ij enz.) Oefeningen met foutief gespelde woorden. Invuloefeningen met d s en t s op de computer zonder motivering of feedback. Lijstjes met moeilijke woorden die de leerlingen uit het hoofd moeten leren: o.m. alliantie, artillerie, faillissement, moratorium, pedicure en rekwisiet (eerste graad).
3 Letters en punten (2010): observaties Er is geen doorgaande spellingleerlijn vanaf lager onderwijs tot en met eind secundair onderwijs. In het secundair onderwijs worden vooral regels herhaald in een deductief gerichte aanpak. Leerkrachten Nederlands staan met hun zorg voor spellingattitudes vaak geïsoleerd. Het spellingonderwijs zou meer rekening moeten houden met de inzichten van het wetenschappelijk onderzoek (werking van het geheugen). Er is behoefte aan betere instructiemethoden en aan betere instrumenten voor de toetsing van spelling.
4 Spellingstrategieën: hoe gaan we te werk bij het spellen en het leren spellen?
5 Twee soorten strategieën (1) 1 Directe spellingstrategie ( spellen volgens schrijfmotorisch patroon ): zonder erbij na te denken. Niet door het woord vaak te lezen. Wel door het woord vaak genoeg te schrijven. Kan in principe voor elk Nederlands woord (behalve voor de werkwoordsvormen).
6 Vlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het neit uit in wlkee vloogdre de ltteers in een wrood saatn, het einge wat blegnaijrk is is dat de eretse en de ltaatse ltteer op de jiutse patals saatn. De rset van de ltteers mgoen wllikueirg gpletaast wdoren en je knut vrelvogens gwoeon lzeen wat er saatt. Dit kmot odmat we neit ekle ltteer op zcih lzeen maar het wrood als gheeel. Giedlewg he!
7 Twee soorten strategieën (2) 2 Indirecte spellingstrategieën: een bepaalde denkhandeling toepassen. Vijf indirecte strategieën: 1. Fonologische strategie 2. Woordbeeldstrategie 3. Regelstrategie 4. Analogiestrategie 5. Hulpstrategie
8 Welke strategie gebruiken we het meest? De beginnende speller : vooral de fonologische strategie. De gevorderde speller : meestal de directe strategie (voor woorden die hij al vaak geschreven heeft). Geheugen bewust raadplegen voor moeilijke woorden : woordbeeldstrategie. Zelden de regelstrategie, de analogiestrategie of de hulpstrategie.
9 Conclusies Spellen leer je in de eerste plaats door te schrijven en het woordbeeld in je geheugen op te slaan. Spellingvaardigheid is in veel gevallen geen kwestie van inzicht, van intelligentie, maar vooral van geheugenkennis. Ook de juiste attitude speelt een belangrijke rol (spellinggeweten en spellingbewustzijn).
10 Vuistregels: aanbevelingen gebaseerd op de spellingstrategieën
11 1 Wees voorzichtig met de regels uit de leidraad van het Groene Boekje. Niet bedoeld als strategieën voor het spellen of voor didactische doeleinden. Opgesteld ten behoeve van de samenstellers van het Groene Boekje en van de Nederlandse woordenboeken. Technische criteria die moeten leiden tot meer consistentie in de Woordenlijst.
12 2 Wees spaarzaam met spellingregels. De taalgebruiker gebruikt die regels niet als spellingstrategie, maar doet vooral een beroep op zijn geheugen. Uitsluitend een beroep doen op regels in die gevallen waarvoor duidelijke regels te geven zijn. Meer gebruik maken van analogie: o breedte zoals hoogte o vind je zoals werk je o verbrede zoals brede
13 3 Vermijd uitzonderingsregels. Regels die betrekking hebben op enkele woorden achterwege laten en gewoon de woorden geven waar het om gaat. Regel 15.C: Als het grondwoord eindigt op een u (uitgesproken als /oe/) of een y (na een medeklinker en uitgesproken als /ie/), dan gebruiken we een apostrof in het verkleinwoord. (Groene Boekje, p. 92) Voorbeelden: haiku tje, tiramisu tje, baby tje. De enkele gevallen waar het om gaat behandelen als incidentele uitzonderingen.
14 4 Vermijd onduidelijke of inconsistente regels. GB: We schrijven doorgaans c in de uitheemse elementen cata-, cate enz., bv. catastrofe, categorisch enz. (p. 26) Wat met katalysator, katapult, katalyse enz.? GB: Een woord waarin we het uitheemse voorvoegsel niet los kunnen zien van het grondwoord behandelen we als ongeleed. Zo is coouderschap wel te herleiden tot co = gezamenlijk + ouderschap, maar coördinatie is niet co+ordinatie. (p. 54) Wat met coöperatie? Betekent dat niet: samen opereren? Vergelijk ook: sociaaleconomisch en sociaal-cultureel Eskimo s en indianen
15 5 Formuleer de regels zo eenvoudig en ondubbelzinnig mogelijk. Veel van de regels, zoals in het Groene Boekje geformuleerd: volstrekt onverteerbaar voor scholieren. Spellingregels overzichtelijker ordenen en omzetten in eenvoudige vuistregels. Schrijf tussenletter -e- als het eerste deel van de samenstelling een woord is dat eindigt op e. Bv. seconde, ziekte dus: secondewijzer, ziekteverlof.
16 6 Breng de spellingregels zoveel mogelijk inductief aan. Leerlingen leiden de regels zelf af uit voorbeelden. Zie mijn lesideeën en concreet lesverloop op Klascement. Taalbeschouwing: reflecteren op het taalsysteem. Regelkennis onmisbaar voor de spelling van de werkwoordsvormen.
17 7 Zorg ervoor dat nieuwe woorden volledig worden opgeslagen in het mentale lexicon. Niet alleen het woordbeeld, maar ook de uitspraak, de betekenis, de morfologie, de gebruikswaarde enz. Nieuwe woorden zowel auditief als visueel aanbieden. Nieuwe woorden altijd in een zinvolle context aanbieden.
18 8 Leer de leerlingen spellen met gebruikmaking van hulpmiddelen. Volwassenen gebruiken bij het schrijven hulpmiddelen: spellingcontrole van Word, spellinggids, woordenboek enz. De leerlingen moeten die hulpmiddelen leren gebruiken tijdens hun schooltijd. Oefeningen in het gebruik van de spellingcontrole en de digitale versie van het Groene Boekje.
19 9 Vermijd het invullen van letters in oefeningen. Leren spellen = woordbeelden automatisch in het geheugen opslaan door ze te kopiëren. Oefeningen: alle woorden voluit schrijven en niet alleen maar letters invullen. Fouten verbeteren door opnieuw het hele woord juist te schrijven.
20 10 Breng de leerlingen niet in verwarring. Leerlingen niet met foutieve woordbeelden confronteren. Leerlingen geen fouten laten zoeken in woordenreeksen. Leerlingen niet laten kiezen uit t, d, dt, tt, dd. Leerlingen wel in de passende context de juiste vorm van het werkwoord zelf laten produceren.
21 11 Kom tegemoet aan de concrete behoeften van de leerlingen. Klassikaal spellingonderwijs is vaak tijdverlies. Wat voor de klas als geheel geen probleem is niet klassikaal behandelen. Klassikaal behandelen wat klassikaal een probleem is, individueel wat zich tot individuen beperkt.
22 12 Zorg voor de individuele remediëring van de leerlingen. Leerlingen oefenen individueel volgens hun eigen noden. Leerlingen corrigeren zelf met behulp van een correctiemodel. Bij twijfel of vergeten raadplegen ze zelfstandig de hulpmiddelen. Leerlingen daarbij controleren en helpen.
23 13 Oefen de leerlingen in het controleren en reviseren van eigen teksten. Leerlingen hun eigen teksten leren reviseren. Leerlingen mekaars teksten laten nakijken. Leerlingen bij het nakijken van eigen of mekaars teksten gebruik leren maken van alle mogelijke hulpmiddelen.
24 14 Integreer het spellingonderwijs in het schrijfonderwijs. Om ongewenste systeemscheiding te voorkomen en de motivatie bij de leerlingen te verhogen. Spelling is maar één aspect van schrijfvaardigheid. In de eerste plaats aandacht schenken aan meer essentiële aspecten van het schrijven.
25 15 Werk aan een gezonde spellingattitude. Spelling = een product van weten, kunnen en willen. Spelfouten zijn vaak het gevolg van een gebrek aan concentratie en motivatie. Een gezonde spellingattitude: een spellinggeweten en een spellingbewustzijn. Leerlingen bewust maken van het maatschappelijk belang van spelling in formele schrijfsituaties. Leerlingen motiveren om eigen teksten op fouten te controleren.
26 Taalbeschouwing (1) Met leerlingen nagaan wat het verband is tussen spelling en tekstsoort, boodschap en taalgebruik. Leerlingen bewust maken van het verschil tussen de schrijftaal en de sms- en chattaal. Leerlingen beseffen in welke gevallen een tekst goed verzorgd moet zijn en absoluut geen spelfouten mag bevatten.
27 Taalbeschouwing (2) Taalbeschouwing: ontdekken wat de verschillen zijn tussen de spelling van het Nederlands en die van andere talen. Taalbeschouwing: onderzoeken welke maatschappelijke attitudes, oordelen en vooroordelen tegenover correct spellen bestaan. Spelling kan onderdeel zijn van het taalbeleid van de school.
28 DICTEES Grouwe gebauwen, louwe thee, holadio, holadié, word je broer dominee? Heel gemakkelijk, zo'n dictee. Jan vermeid het komietee, holadio, holadié, en de mijd bleikt heel tevre, wat gemakkelijk, zo'n dictee. Heremejee... ik heb een twee.
29 A-u, o-u, a-u-w, o-u-w of dubbel ee, word je broer moet met dt, wat een smerig rot-dictee. En 't zijn niet alleen dictees waar ik hier op school voor vrees: ook elk opstel dat ik schrijf staat van rooie strepen stijf.
30 Streep toch niet zoveel, meneer, anders durven wij niet meer, worden wij ons leven lang zelfs voor brieven schrijven bang. A-u, o-u, a-u-w, o-u-w of dubbel ee, D of t of een dt stop ermee! Stop ermee! (Willem Wilmink)
Jan Uyttendaele Katholieke Hogeschool Kempen, Departement Lerarenopleiding, Turnhout Contact:
Jan Uyttendaele Katholieke Hogeschool Kempen, Departement Lerarenopleiding, Turnhout Contact: jan.uyttendaele@khk.be Spelling op de helling Ronde 1 Volgens Van Dale wordt van zaken die dringend aan herziening
Nadere informatieWie ben ik? Mieke Urff
Wie ben ik? Mieke Urff Overzicht van deze bijeenkomst: Wat is/doet Dedicon (en wat niet)? ICT en dyslexie Schoolboeken bestellen bij Dedicon AMIS Lezen van (jeugd)literatuur met audio-ondersteuning Vragen
Nadere informatieRationeel en kritisch denken, dat is toch heel vanzelfsprekend?
Rationeel en kritisch denken, dat is toch heel vanzelfsprekend? Eline Noorbergen Patricia Antersijn Stelling Iedereen kan van zichzelf wel rationeel en kritisch denken. 1 Rationeel en kritisch denken,
Nadere informatieLeeratelier: Actief studeren deel 1
Leeratelier: Actief studeren deel 1 Leerateliers Doel: Aanleren en inoefenen van belangrijke studievaardigheden Wie: Leercoach naam (e-mailadres) Hoe: Met behulp van presentaties en oefeningen Wanneer:
Nadere informatieAlles wat je wilt weten over dyslexie!
Alles wat je wilt weten over dyslexie! Is het lastig om dyslexie te hebben? Ja. Betekent dit dat je nooit kunt leren lezen en schrijven? Nee. Dyslexie heb je voor altijd. Er zijn geen medicijnen of operaties
Nadere informatieNieuwsflits. Peuters
Nieuwsflits Peuters Groep 1 en 2 Groep 3-4-5 Hallo Vakantie Ik ben op vakantie met mijn mama naar Landal greenpark geweest. Dat is een vakantiepark. Daar is een zwembad en een boerderij en een buitenzwembad
Nadere informatieSnel en effec(ef lezen. Annemarie van der Zeeuw www.focusoptekst.nl
Snel en effec(ef lezen Annemarie van der Zeeuw www.focusoptekst.nl Programma Kennismaking / leerwensen Leesquiz Snellezen De nulme(ng Oogbeweging: (snellezen & concentreren) Oogfixa(es, snelheid maken,
Nadere informatieBeelddenkers leren anders!!!! Coaching de Schildpad op eigen wijze een stap vooruit
Beelddenkers leren anders!!!! Welkom! Wat zien jullie? programma Beelddenken Ad(h)d (Hoog)begaafdheid Dyslexie Autisme Hoog sensitiviteit. Faalangstig Concentratie problemen Linker en rechterhersenhelft
Nadere informatieOmgaan met Dyslexie in de klas. drs. R.Stewart, neuropsycholoog
Omgaan met Dyslexie in de klas drs. R.Stewart, neuropsycholoog Introductie Er zijn verschillende redenen om meer aandacht te besteden aan Dyslexie 2-8%(3.6%) van schoolkinderen krijgt de diagnose Dyslexie
Nadere informatieMinor Dyslexie Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 2
Minor Dyslexie 2016-2017 Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 2 Programma Terugblik bijeenkomst 1 Definitie dyslexie, brochure SDN Fonologisch coherentiemodel leesmethode bestuderen Mededeling: startsituatie
Nadere informatie1 Neurolinguïstisch programmeren
1 Neurolinguïstisch programmeren Wat is NLP? U hebt vast wel eens een gesprek dat niet lekker loopt. Een goed contact tussen u en uw gesprekspartner lijkt moeizaam tot stand te komen. Na afloop hebt u
Nadere informatieDyslexie. Een definitie van dyslexie
Dyslexie Een definitie van dyslexie De automatisering van het lezen en foutloos schrijven van woorden ontwikkelt zich zeer onvolledig of zeer moeizaam op de basisschool. Als de school gedurende enige tijd
Nadere informatieKwadijk 92, 1471 CE Kwadijk. Tel.: September/Oktober
Kwadijk 92, 1471 CE Kwadijk. Tel.: 0299 621760 September/Oktober Belangrijke data in september: 18 september Ouderavond en informatieavond. 28 september Oud papier. 04 oktober NIO voor groep 8 in Warder.
Nadere informatieHet lerende brein: lesbladen 1. Denkoefening Wat is volgens jou het verschil tussen de mens en (andere) dieren? Noteer hieronder kort.
Het lerende brein: lesbladen 1 Het lerende brein 1. Typisch menselijk? 1.1. Inleiding Denkoefening Wat is volgens jou het verschil tussen de mens en (andere) dieren? Noteer hieronder kort. Een klein foutje
Nadere informatiehet Verschil tussen Motiveren en Bekeren M A R C E L K I K M A R C E L B K I G M A I L. C O M
het Verschil tussen Motiveren en Bekeren M A R C E L K I K M A R C E L B K I K @ G M A I L. C O M 06-2 9 0 7 5 9 9 7 Disclosure belangen spreker Honorarium of andere financiële vergoeding: Bedrijfsnaam:
Nadere informatieMedicatiefouten: Voorkomen is beter dan genezen (als er tenminste nog iets te genezen is)
Medicatiefouten: Voorkomen is beter dan genezen (als er tenminste nog iets te genezen is) Reinier van Hest Ziekenhuisapotheker HagaZiekenhuis Den Haag 19 maart 2009 Indeling VMS: Veilig melden van incidenten
Nadere informatieMontessori College ROC Eindhoven
Montessori College ROC Eindhoven Protocol Dyslexie en Dyscalculie Versie: augustus 2012 1 In dit protocol wil het Montessori College in grote lijnen uiteen zetten hoe leerlingen met leerstoornissen als
Nadere informatieVlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het niet uit in wlkee vloogdre de ltteers in een wrood saatn. Het einge wat blegnaijrk is, is
Vlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het niet uit in wlkee vloogdre de ltteers in een wrood saatn. Het einge wat blegnaijrk is, is dat de eretse en de ltaatse ltter op de jiutse patals
Nadere informatieDinsdag 13 maart 2018
Dinsdag 13 maart 2018 De belangrijkste offertetips en valkuilen op een rijtje De belangrijkste offertetips en valkuilen op een rijtje Wat is eigenlijk een offerte? Facts & Figures Vóórdat je een offerte
Nadere informatieIntro. Chinese woordzoeker Giraffe Nijlpaard Leeuw Neushoorn Eland Panda Kolibrie Zeehond. Oplossing. Och, als men lezen kon!
Intro Och, als men lezen kon! Ontwikkeling van leesvaardigheid bij dove/slechthorende jongeren en volwassenen Loes Wauters, Hille van Gelder, Helen Blom, Shirley Neirynck Chinese woordzoeker Giraffe Nijlpaard
Nadere informatieSignalering, begeleiding en behandeling van dyslexie: Protocollen Leesproblemen en Dyslexie PO - VO
Thema-avond Dyslexie Hilversum 15 juni 2011 Signalering, begeleiding en behandeling van dyslexie: Protocollen Leesproblemen en Dyslexie PO - VO Evelien Krikhaar Expertisecentrum Nederlands Masterplan Dyslexie
Nadere informatiespellingvaardigheid van droom naar daad
1 spellingvaardigheid van droom naar daad 2 Het is de vraag Het is (...) de vraag of niet betere instrumenten dan de huidige ontwikkeld moeten en kunnen worden. Frans Daems e.a.: Letters en punten, 2010.
Nadere informatieSeptember/Oktober. Warder 126, 1473 PH Warder. Tel.:
Warder 126, 1473 PH Warder. Tel.: 0299 401303 September/Oktober Belangrijke data in september: 20/21/22 september Schoolkamp groep 7/8. 26 september Schoolreisje groep 1 t/m 6. 22 september Oud papier
Nadere informatieStuur- en werkgroep dyslexie Walcheren Informatiebulletin nr. 3; juni 2010
Stuur- en werkgroep dyslexie Walcheren Informatiebulletin nr. 3; juni 2010 Bron: Lectrr.be;Comic House Ook een rivier begint met de eerste druppel Wat waren de highlights uit het afstemmingsdocument Ernstige
Nadere informatieInhoud. Studiedag VSZ 29-10-2009 1
Studiedag VSZ 29-10-2009 1 John Vollenbroek Human Error Consultancy 1. Kennis verzamelen en verspreiden over menselijke fouten. 2. Het leren van fouten bevorderen. Consultancy Training Incidentenonderzoek
Nadere informatieFoutloos Nederlands. Programma ochtend (spelling) Dictee: 30 woorden. 10- woorden- dictee. Actuele spelling
Actuele spelling Foutloos Nederlands Gemeente Leiden Jany Pons www.focusoptekst.nl Programma ochtend (spelling) Dictee: 30 woorden ü Hoofdle@ergebruik ü Aaneenschrijven of koppelteken ü Tussenle@er- n
Nadere informatieInformatieve ouderavond. OBS De Brinck. 31 oktober 2012. Erik Benkers
Informatieve ouderavond OBS De Brinck 31 oktober 2012 Erik Benkers Vlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het niet uit in wlkee vloogdre de ltteers in een wrood saatn. Het einge wat blegnaijrk
Nadere informatieHersenen en woorden in verbinding
Hersenen en woorden in verbinding Dolf Janson Over verschillen tussen leren lezen en leren spellen. Welke rol spelen de hersenen bij het leren lezen en leren spellen? Dit artikel bespreekt de overeenkomsten
Nadere informatieSnellezen voor Professionals
Snellezen voor Professionals Bespaar tijd, verhoog je focus en onthoud meer Mark Tigchelaar Mark Tigchelaar 1 Inleiding Vroeger had ik veel moeite met lezen. Tijdens het lezen moest ik continu aan andere
Nadere informatieMet spelling aan de slag: Juf, hoe schrijf je hangbuikzwijn?
Met spelling aan de slag: Juf, hoe schrijf je hangbuikzwijn? Gerri Koster Knelpunten bij het spellingonderwijs Te weinig oefening Niet betekenisvol Motivatie Succeservaringen Reflectie Toepassing Actieve
Nadere informatieWelkomst BridgeJournaal Hotel Jan van Scorel
Welkomst BridgeJournaal Hartelijk welkom namens de directie en medewerkenden van Fletcher hier te Schoorl. Samen met jullie ( we kunnen het niet alleen ) willen we er een paar mooie dagen van maken. Straks
Nadere informatieTechnisch schrijven en taalverzorging
Technisch schrijven en taalverzorging Onder dit subdomein vallen de technische aspecten van het schrijven: transcriptie, spelling, en taalverzorging. Transcriptie is het omzetten van klanken in tekens,
Nadere informatieBuurtkrant De Brug. Paas Editie. Of er nog wonderen zijn hoe kun je zoiets vragen kijk naar mijn tuin van leeg naar vol in amper zeven dagen
Buurtkrant De Brug Paas Editie Of er nog wonderen zijn hoe kun je zoiets vragen kijk naar mijn tuin van leeg naar vol in amper zeven dagen Jaargang 16 - Nummer 1 April 2011 Autoshop en Automaterialen B.
Nadere informatieLeeratelier: Snellezen
Leeratelier: Snellezen Snellezen, waarom? Situering binnen het actief leren Snellezen, de theorie Snellezen, praktisch! Raming hoeveelheid geschreven informatie, per blok (louter professioneel ) Blokboek
Nadere informatieCOEN TUERLINGS. directeur & ontwikkelaar. Dyslexie wordt volgens Coen verkeerd benaderd en gestigmatiseerd.
52 COEN TUERLINGS directeur & ontwikkelaar Dyslexie wordt volgens Coen verkeerd benaderd en gestigmatiseerd. Het klopt volgens hem niet dat dyslexie als een niet goed functioneren wordt gezien. (Dys =
Nadere informatieCentrale Medicatiefouten Registratie CMR
Centrale Medicatiefouten Registratie CMR Hayo Graatsma Ziekenhuisapotheker Apotheek Haagse Ziekenhuizen 27/11/2008 TRIP 1 Indeling presentatie Ned. Ver. van Ziekenhuis Apothekers Apotheek Haagse Ziekenhuizen
Nadere informatieTAAL & BREIN. Ben Maassen. Studeren met dyslexie. Taalwetenschap UMCG. Platform Taalbeleid HO 28 januari 2015
1 TAAL & BREIN Studeren met dyslexie Ben Maassen Taalwetenschap UMCG Platform Taalbeleid HO 28 januari 2015 5 Primaire Communicatie: Spreken & Spraakverstaan Mensen zijn evolutionair toegerust voor mondelinge
Nadere informatieModule 4 Efficiënt en effectief leren
Module 4 Efficiënt en effectief leren Hoofdstuk 4 Je leert efficiënt en snel lezen Inhoud 4.1 Goede leesvaardigheid Opdracht 1 Tabel leessnelheden Opdracht 2 Oefeningen leessnelheid Opdracht 3 Kleine test
Nadere informatieTAALONTWIKKELING 2. Activiteiten bij leren. Inspiratie:
TAALONTWIKKELING 2 Boek: Activiteiten bij leren Inspiratie: Blz. 15 Blz. 18 Blz. 39 Taalactiviteiten bij een boek Leergebieden in samenhang (kerndoelen) linken naar Taalactiviteiten rond een boek Voor
Nadere informatieDyslexie. Beatrijs Brand
Dyslexie Beatrijs Brand Hoe lezen wij? T s errassend oeveel ekst r emist an orden Vlgones een oznrdeeok op een Eglnese uvinretsiet mkaat het neit uit in wlkee vloogdre de lttres in een wrood saatn (c)
Nadere informatieSTATEMENT LASA geneesmiddelen
STATEMENT LASA geneesmiddelen Apr Hilde Collier Dag Van de ziekenhuisapotheker 06-02-2018 Head of the Pharmacy Departement UZBrussel inhoud Definitie Waarom nood aan een statement Incidentmeldingen: voorbeelden
Nadere informatieDrie maal taal. Taal beschouwen in realistische situaties
Ronde 3 Joost Hillewaere Eekhoutcentrum Contact: joost.hillewaere@kuleuven-kulak.be Drie maal taal. Taal beschouwen in realistische situaties 1. Inleiding Waarom leren kinderen taal op school? Taal heeft
Nadere informatieKeuzestress?? Een specialist kan meer- de reis van kinderarts naar medisch specialist patiëntveiligheid. Marjo Jager Sept 2014
Keuzestress?? Een specialist kan meer- de reis van kinderarts naar medisch specialist patiëntveiligheid. Marjo Jager Sept 2014 + Uitleg functie + What s in it for you? Kroniek van een nieuwe baan Het
Nadere informatieOpbrengstgericht werken en spelling
WORKSHOP Opbrengstgericht werken en spelling Programma en doelen Is spelling moeilijk? Het waarom en wat Effectief spellingonderwijs Spellingbewustzijn Tips Afsluiting. Schema spellingsproces Gesproken
Nadere informatieTAALLEESONDERWIJS - 19 tips voor betere spellingresultaten
TAALLEESONDERWIJS - 19 tips voor betere spellingresultaten Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De
Nadere informatieAchtergrondinformatie Taalvrijwilligers. Begeleiden bij schrijven
Achtergrondinformatie Taalvrijwilligers Begeleiden bij schrijven 1 Inhoudsopgave Snippers... 3 Verder Lezen... 5 2 Snippers 1 Onderdelen schrijfproces Schrijven is zowel een denktaak als een doetaak. Denken
Nadere informatieFoutloos Nederlands. Programma ochtend (spelling) Dictee: 30 woorden. Actuele spelling
Actuele spelling Foutloos Nederlands Gemeente Leiden Jany Pons www.focusoptekst.nl Programma ochtend (spelling) Dictee: 30 woorden ü Hoofdle@ergebruik ü Aaneenschrijven of koppelteken ü Tussenle@er- n
Nadere informatieInleiding 7. Deel 1 BASISVAARDIGHEDEN SPELLING 9
INHOUD Inleiding 7 Deel 1 BASISVAARDIGHEDEN SPELLING 9 Les 1 Stap voor stap op weg naar minder spellingfouten 11 1.1 Juist spellen is... 11 1.2 Stappenplan goed spellen 13 1.3 Hardnekkige spellingproblemen
Nadere informatieEffectief spellingonderwijs
Effectief spellingonderwijs Foutloos kunnen spellen is een belangrijke vaardigheid om je goed en correct te kunnen uitdrukken op papier en in de digitale wereld. Maar hoe maakt u van alle leerlingen goede
Nadere informatieCPS presentatie: studiesucces met dyslexie in het mbo 1
dyslexie in het mbo 1 Hersenen rijpen door tot 23-25 jaar Kwaliteit van de leeromgeving bepalend voor de optimale uitgroei van het brein dyslexie in het mbo 2 Door steun, sturing en ervaringen verdwijnen
Nadere informatieGevarieerde Spelling is een programma voor het leren van de belangrijkste spellingregels van het Nederlands.
Gevarieerde Spelling Gevarieerde Spelling is een programma voor het leren van de belangrijkste spellingregels van het Nederlands. Doelgroep Gevarieerde Spelling Gevarieerde Spelling is bedoeld voor leerlingen
Nadere informatieRetrospectieve incidentanalyse. Evelien Raman stafmedewerker kwaliteit & patiëntveiligheid AZ Sint-Maarten
Retrospectieve incidentanalyse Evelien Raman stafmedewerker kwaliteit & patiëntveiligheid AZ Sint-Maarten Inhoud Het ontstaan van onveiligheid Incidentanalyse: informatie verzamelen Incidentanalyse: oorzaken
Nadere informatieTaal: Spraak en Schrift
Taal: Spraak en Schrift Taal is een vorm van symbolische communicatie gebaseerd op klanken, geschreven symbolen en gebaren. Alle talen hebben een grammatica, regels over hoe klanken en woorden met elkaar
Nadere informatieProgrammaplan: Op weg naar het voorkomen van dyslexie
Programmaplan: Op weg naar het voorkomen van dyslexie implementatie en totstandkoming empirisch wetenschappelijke onderbouwing van het pre-leescurriculum Alfa-bedding 2016-2018 Status: herzien plan van
Nadere informatieEen onderzoek naar het effect van een zelfcorrectiemethode tijdens het stellen.
Een onderzoek naar het effect van een zelfcorrectiemethode tijdens het stellen. Frans van Bruggen leerkracht van de Borgmanschool e-mail adres f.vanbruggen@borgmanschool.nl 9 mei 2009. Hoofdstuk 1. 1.1
Nadere informatieDit programma is gemaakt voor leerlingen van eind groep 3 en groep 4 van de basisschool, het praktijkonderwijs, vmbo bbl en mbo 1.
Spelling op maat 1 De programma s Spelling op maat 1, 2 en 3 vormen een complete leerlijn voor de spelling die op de basisschool moet worden aangeleerd. Spelling op maat 1 is het eerste deel van deze leerlijn.
Nadere informatieFlitsend Spellen en Lezen 1
Flitsend Spellen en Lezen 1 Flitsend Spellen en Lezen 1 is gericht op het geven van ondersteuning bij het leren van Nederlandse woorden, om te beginnen bij de klanklettercombinaties. Doelgroep Flitsend
Nadere informatieDit programma is gemaakt voor leerlingen van groep 4 en 5 van de basisschool, het praktijkonderwijs, vmbo bbl en mbo 1.
Spelling op maat 1 De Muiswerkprogramma s Spelling op maat 1, 2 en 3 vormen een complete leerlijn voor de spelling die op de basisschool moet worden aangeleerd. Spelling op maat 1 is het eerste deel van
Nadere informatieBLOK 2: les 1 en 2. groep 4) en leren de woorden correct te schrijven (cat. 14) REGEL: 14: Lange klanken aan het eind van een klankgroep:
BLOK 1: les 1 en 2 Het voorvoegsel be-, ge-, ver-, me-, te- in een woord hetkennen en het woord correct teschrijven (cat. 11c) 11c: Wooden met een stomme e vooraan: In woorden die beginnen met be-, ge-,
Nadere informatieTien eenheden per jaar, voor dertig weken spellingonderwijs (exclusief
SPELLING Zin in taal (oude versie) Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs en opbrengstgericht werken zoals deze methode zijn te vinden op www.taalpilots.nl, www.rekenpilots.nl en www.schoolaanzet.nl/opbrengstgerichtwerken.
Nadere informatieLeeuwarder Vogelvrienden
2004 Op de jaarvergadering is voorzitter Siebe de Haan blij met de grote opkomst en in zijn openingswoord kijkt hij even terug naar de afgelopen Kerstshow. Het was weer één groot feest en er waren alleen
Nadere informatieDraaiboek voor de begeleiding van leerlingen met DYSORTHOGRAFIE of SPELLINGSproblemen en dyslexie (schrijven)
Draaiboek voor de begeleiding van leerlingen met DYSORTHOGRAFIE of SPELLINGSproblemen en dyslexie (schrijven) Naam leerling: Klas:.. Wat is het? DYSORTHOGRAFIE Moeizame automatisatie aan de klank-tekenkoppeling.
Nadere informatieHet belangrijkste doel van de studie in hoofdstuk 3 was om onafhankelijke effecten van visuele preview en spellinguitspraak op het leren spellen van
Samenvatting Het is niet eenvoudig om te leren spellen. Om een woord te kunnen spellen moet een ingewikkeld proces worden doorlopen. Als een kind een bepaald woord nooit eerder gelezen of gespeld heeft,
Nadere informatieFlitsend Spellen en Lezen 1
Flitsend Spellen en Lezen 1 Flitsend Spellen en Lezen 1 is gericht op het geven van ondersteuning bij het leren van Nederlandse woorden, om te beginnen bij de klanklettercombinaties. Doelgroep Flitsend
Nadere informatieKim A. H. Cordewener Variatie in de Spellingvaardigheid van Kinderen: Voorspellers, Verwerving en Instructie 2014 Radboud Universiteit
Kim A. H. Cordewener Variatie in de Spellingvaardigheid van Kinderen: Voorspellers, Verwerving en Instructie 2014 Radboud Universiteit Wanneer kinderen vier, vijf of zes jaar oud zijn, maken ze bewust
Nadere informatieTaaljournaal, tweede versie
SPELLING Taaljournaal, tweede versie Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs en opbrengstgericht werken zoals deze methode zijn te vinden op www.taalpilots.nl, www.rekenpilots.nl en
Nadere informatieDe Smart Teaching Kit van
De Smart Teaching Kit van Bevat: Hulp bij Lesplannen maken Leerdoelen stellen Prikkelende starters Do en don ts van de 8 meest voorkomende werkvormen Omgaan met weerstanden 5 krachtige specifieke werkvormen
Nadere informatieVoor welke groepen? Voor het onderdeel spelling is er materiaal voor de groepen 4 t/m 8.
KWALITEITSKAART Spellen en stellen PO Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteitskaart Opbrengstgericht Werken zijn te vinden op www.schoolaanzet.nl. Deze website bevat
Nadere informatieGEEF VORM AAN JE PERCEPTIE. Marieke Haaker Coaching en Consultancy
GEEF VORM AAN JE PERCEPTIE Marieke Haaker Coaching en Consultancy Doel Bewust worden: wat zie ik eigenlijk en kan ik dat ook anders zien? Als ik weet hoe perceptie werkt, wanneer en waar kan het me dan
Nadere informatieEEN E MAIL STUREN NAAR EEN DOCENT
Monitoraat op maat Academisch Nederlands 1 EEN E MAIL STUREN NAAR EEN DOCENT De communicatie tussen een student en een docent verloopt vaak per e mail. Een groot voordeel van het medium is namelijk de
Nadere informatieFlitsend Spellen en Lezen 1
Flitsend Spellen en Lezen 1 Flitsend Spellen en Lezen 1 is gericht op het geven van ondersteuning bij het leren van Nederlandse woorden, om te beginnen bij de klanklettercombinaties. Doelgroep Flitsend
Nadere informatieProtocol lees- en spellingproblemen en dyslexie
1 Bijlagen Protocol lees- en spellingproblemen en dyslexie Bijlage 1: Spellingprincipes en foutenanalyse SPELLINGPRINCIPES 1 Fonologisch principe Binnen alle alfabetische talen is het fonologisch principe
Nadere informatieDit programma is gemaakt voor leerlingen van groep 4 en 5 van de basisschool, het praktijkonderwijs, vmbo bbl en mbo 1.
Spelling op maat 1 De Muiswerkprogramma s Spelling op maat 1, 2 en 3 vormen een complete leerlijn voor de spelling die op de basisschool moet worden aangeleerd. Spelling op maat 1 is het eerste deel van
Nadere informatieVORMGEVER / SIGNSPECIALIST
VORMGEVER / SIGNSPECIALIST VORMGEVING NAAM: KLAS: VAK: NEDERLANDS CODE: NED 121 LEERJAAR: 1 PERIODE: 2 TIJD: 6 lesuren DOEL: Diverse soorten teksten lezen waarbij gekeken wordt naar de inhoudelijke structuur.
Nadere informatieTaal actief (oud, versie 2) - Woordspel
SPELLING Taal actief (oud, versie 2) - Woordspel Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs en opbrengstgericht werken zoals deze methode zijn te vinden op www.taalpilots.nl, www.rekenpilots.nl
Nadere informatieHoofdstuk 18 - Tips om voorleessoftware in te zetten in de klas
Hoofdstuk 18 - Tips om voorleessoftware in te zetten in de klas 18.1. Voorleessoftware compenserend inzetten voor leerlingen met een ernstige beperking 235 18.2. Voorleessoftware leerondersteunend inzetten
Nadere informatieFictie - Rijmschema's h3. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 August 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/80836 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieTips voor betere spellingresultaten
TAALLEESONDERWIJS Tips voor betere spellingresultaten Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek
Nadere informatieLTP klas 2 2014-2015. periode 1 september grammatica blok 1+2 (weging 2x)
LTP klas 2 2014-2015 periode 1 september grammatica blok 1+2 (weging 2x) oktober boekverslag 1 met recensie (weging 1x) spelling blok 1 + 2 (weging 1x) taalschat blok 1+2 (weging 1x) november leesvaardigheid
Nadere informatie- Treffende titels: grabbelzakje - Treffende titels: kaartjes. - Tijdschriften/kranten. - Kopieerblad. - Kopieerblad
Thema Lessen en materialen groep 8 Instructie Spellingcheck Netversie voorlezen Gevoelens Les 1: Treffende titels: Gekke gevoelens - Treffende titels: grabbelzakje - Treffende titels: kaartjes Gedichten
Nadere informatieWat is Digi-Spelling?
Digi - Spelling Digi-Spelling is een webbased remediërend spellingprogramma van de Zuid-Vallei. Het programma behoort tot de reeks remediërende programma s van De Zuid-Vallei. Voor informatie over het
Nadere informatieHersenschrift. Grafologie aan de hand van het schrift het karakter in de vingers. Wat is grafologie?
Grafologie aan de hand van het schrift het karakter in de vingers Wat is grafologie? Grafologie of handschriftkunde is de studie van het karakter door middel van het analyseren van het handschrift. Een
Nadere informatieSpellingonderwijs: Hoe maak ik het effectief?
Spellingonderwijs: Hoe maak ik het effectief? Thema s Hoe onderzoekt u effectiviteit van instructie? 3 voorbeeldstudies Prof. dr. Anna M.T. Bosman Radboud Universiteit, Nijmegen www.annabosman.eu a.bosman@pwo.ru.nl
Nadere informatieVoor welke groepen? Voor het onderdeel spelling is er materiaal voor de groepen 4 t/m 8.
KWALITEITSKAART Spellen en stellen SPELLING PO Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs en opbrengstgericht werken zoals deze methode zijn te vinden op www.taalpilots.nl, www.rekenpilots.nl
Nadere informatieSpelling in het voortgezet onderwijs
Spelling in het voortgezet onderwijs Algemeen In het voortgezet onderwijs wordt veel tijd besteed aan oefenen van de spelling om de beheersing ervan te onderhouden en te vergroten. Het zijn voor leerlingen
Nadere informatieZIN IN ZINTUIGEN? Marjon Kat, ergotherapeut
ZIN IN ZINTUIGEN? Marjon Kat, ergotherapeut Zin in zintuigen Waarnemen Sensomotorische informatieverwerking Ervaren De zintuigen Alertheid Verstoorde informatieverwerking Het kind met syndroom van down
Nadere informatieSpellingonderwijs: Hoe maak ik het effectief
Spellingonderwijs: Hoe maak ik het effectief Prof. dr. Anna M.T. Bosman Radboud Universiteit, Nijmegen www.annabosman.eu a.bosman@pwo.ru.nl 10 april 2017, Conferentie Goet Gespeldt, Amersfoort 1 Thema
Nadere informatieIn dit nummer... ...maken we o.a. kennis met de taalambassadeurs
In dit nummer... mei 2014...maken we o.a. kennis met de taalambassadeurs (Wie zijn ze? Wat doen ze?). We lezen de winnende gedichten van de poëzieweek We trekken naar de beroepenbeurs en we brengen een
Nadere informatieBasisspelling is onderdeel van de Bundel Basisprogramma's. Deze bundel bevat ook Basis Werkwoordspelling en Basisgrammatica.
Basisspelling Basisspelling is onderdeel van de Bundel Basisprogramma's. Deze bundel bevat ook Basis Werkwoordspelling en Basisgrammatica. Het Muiswerkprogramma Basisspelling bestrijkt de basisregels van
Nadere informatieHoe begeleid ik mijn kind effectief bij het leren?
STUDIEBEGELEIDING AMSTELVEEN Hoe begeleid ik mijn kind effectief bij het leren? Geef een kind een vis en je geeft het voedsel voor één dag, Leer een kind vissen en het zal zich voeden zijn leven lang.
Nadere informatieInhoud Doelgericht werken Tijd voor spellingonderwijs Het spellingaanbod
Inhoud Voorwoord 7 1 Doelgericht werken 10 1.1 Twee soorten doelen 11 1.2 Inhoudelijke doelen 12 1.2.1 Schoolniveau 12 1.2.2 Leerjaarniveau 13 1.2.3 Lesniveau 14 1.2.4 Leerlingniveau 15 1.3 Toetsbare doelen
Nadere informatieFlitsend Spellen en Lezen 2
Flitsend Spellen en Lezen 2 Flitsend Spellen en Lezen 2 is gericht op het geven van ondersteuning bij het leren van Nederlandse woorden. Het programma heet Flitsend spellen en Lezen omdat veelvuldig gebruik
Nadere informatiekt! 2 Leren lezen en spellen, een aanpak periode in groep 3 en de hogere
Leren lezen en spellen, een aanpak kt! 2 In het vorige artikel- Instructie werkt! (r), opgenomen in Praxis~ bulletin, nummer 7 - zijn een " aantal algemene tips beschreven én speciale tips voor de klankzuiuere
Nadere informatieTHERAPIEPLAN Logopedie
NAAM: Geboortedatum:. Klas:.. THERAPIEPLAN Logopedie Bron: GWP Taal School Ter Elst Therapiedoelen Articulatie Domein Doel nr. Opmerkingen - Mondmotoriek - Correct uitspreken van de klinkers - Correct
Nadere informatieSpelling 2F. Doelgroepen Spelling 2F. Omschrijving Spelling 2F
Spelling 2F De spellingstof die in het Spelling 2F behandeld wordt, is de stof van de basisschool die ook in lagere vo-opleidingen nog aan de orde komt, plus de door Meijering en de SLO aangegeven nieuwe
Nadere informatieVijverlaan 15 7975 BW Uffelte (0521) 35 15 61
Vereniging Juridische Studenten Recht-Even-Redig Open Universiteit Zwolle Opgericht 14 maart 1990 Voorzitter: Gert de Leur Vijverlaan 15 7975 BW Uffelte (0521) 35 15 61 Penningmeester en Cor Scholten ledenadministratie
Nadere informatieOVERZICHT TUSSENDOELEN GEVORDERDE GELETTERDHEID. 1. Lees- en schrijfmotivatie
OVERZICHT TUSSENDOELEN GEVORDERDE GELETTERDHEID 1. Lees- en schrijfmotivatie 1.1 Kinderen zijn intrinsiek gemotiveerd voor lezen en schrijven. 1.2 Ze beschouwen lezen en schrijven als dagelijkse routines.
Nadere informatieProefkatern Spelling in beeld
Proefkatern Spelling in beeld In dit katern vindt u onderdelen uit de materialen van Spelling in beeld, groep 5: 1 Handleiding b1: algemene gedeelte en lesbeschrijvingen bij blok 4 2 Werkboek b1: introductiepagina
Nadere informatie100 Gouden regels voor zakelijke teksten. Pyter Wagenaar & Heidi Aalbrecht
100 Gouden regels voor zakelijke teksten Pyter Wagenaar & Heidi Aalbrecht Inhoud Inleiding 7 Foutloos schrijven 9 Formuleren 41 Leestekens 59 Brieven 73 Offertes 87 E-mail 99 Taaletiquette 113 Verklaring
Nadere informatieEen leven lang leren. Wat is de definitie van leren? het begin. Wat heb je nodig? een leven lang leren non-formele volwasseneneducatie
Een leven lang leren een leven lang leren non-formele volwasseneneducatie Wat is leren? Waarom leren we? Hoe leren we? 1. Ons brein Hoe leren we? 2. Educatie Waarom zouden we blijven leren? Waar kun je
Nadere informatie