Aan: de voorzitter en leden van provinciale staten van Drenthe

Transcriptie

1 Aan: de voorzitter en leden van provinciale staten van Drenthe Assen, 2 september 2009 Ons kenmerk 36/5.1/ Behandeld door de heer A.L. de Jong (0592) Onderwerp: Rapport Cultuur voor iedereen!? Geachte voorzitter/leden, Wij hebben met belangstelling kennisgenomen van het rapport Cultuur voor iedereen!?, naar kunst- en cultuurparticipatie in Drenthe. Door deze herhaalde meting is in zekere mate vergelijking met de situatie van 2005 mogelijk. In zekere mate, omdat ons inziens enige voorzichtigheid geboden is bij het trekken van conclusies rond de effecten van ons provinciale cultuurbeleid. Ten eerste zijn de getallen rond cultuurparticipatie onderhevig aan landelijke trends, zoals in het rapport ook wordt aangegeven. Ten tweede zijn bepaalde resultaten deels te verklaren uit het cultuuraanbod dat niet (door de provincie) gesubsidieerd of anderszins gestimuleerd wordt. Zoals het aanbod van de vijf stedelijke theaters en menig particulier aanbod waaronder grote popconcerten. Ook worden veel activiteiten vanuit gemeenten ondersteund, zoals die van de kunstencentra, de bibliotheken en lokale musea. Dit gegeven speelt een belangrijke rol in de culturele allianties die wij thans aan het sluiten zijn met alle gemeenten. Veel resultaten uit het rapport sluiten aan bij ons beleid in de afgelopen jaren en zijn ook van belang voor de komende jaren. Wij noemen hier het volgende. 1. Wij zijn verheugd met de stijging van het bezoek aan voorstellingen, instellingen en culturele locaties. Wij zijn ook verheugd met de constatering dat dit bezoek grotendeels plaats heeft in de provincie Drenthe zelf. Wij zien hierin een bevestiging van het beleid van de afgelopen jaren, waarin wij geïnvesteerd hebben in de culturele infrastructuur, onder andere met het Actieplan cultuurbereik, de ondersteuning van amateur- en professionele podiumkunsten op provinciaal niveau en de musea in Drenthe.

2 2 2. Wij zijn minder blij met de constatering dat Zuidoost-Drenthe nog steeds een substantiële achterstand heeft op het terrein van cultuurparticipatie. Wij zijn momenteel bezig om met de gemeenten in deze regio culturele allianties te sluiten, waarin wij de culturele infrastructuur en de culturele deelname een duwtje in de rug willen geven. Dit heeft onder andere al vorm gekregen in het inmiddels vastgestelde Programma Cultuurparticipatie (Samen Delen!). 3. De 65-plussers vormen een doelgroep, ondanks een lichte stijging, die nog minder deelneemt aan cultuur, onder andere vanwege fysieke, financiële en bereikbaarheidsredenen. In Samen Delen! hebben wij deze groep reeds prioriteit gegeven. 4. Wij zijn blij met de constatering dat jongeren van jaar steeds meer deelnemen, zowel passief als actief. Wij schrijven dit onder andere toe aan ons cultuureducatiebeleid, dat een zeer hoog bereik kent. Wij zien hierin de bevestiging van onze provinciale rol, waarbij wij aantekenen dat de gemeenten in ons plan Samen Delen! een toenemende verantwoordelijkheid krijgen toebedeeld. 5. De behoefte aan cultuuraanbod van jongeren c.q. jong volwassenen is gegroeid. Het meeste gemis aan cultureel aanbod wordt gevoeld in Zuidoost-Drenthe. Hieraan zullen wij met de gemeenten in de te sluiten culturele alliantie de nodige prioriteit geven. 6. Het belang van de Drentse bibliotheekvoorzieningen is ook in dit onderzoek weer aangetoond. Ons beleid ten aanzien van de Drentse bibliotheken in de afgelopen jaren is succesvol geweest (onder andere het Drents Netwerk Bibliotheken, de Vernieuwingsprojecten). Wij zijn momenteel in gesprek met de gemeenten om vanuit een toenemende lokale verantwoordelijkheid het voorzieningenniveau op peil te houden en de ingezette vernieuwingen goed af te ronden. 7. Ten aanzien van museumbezoek is het goed om te zien dat er groeiende belangstelling is, onder andere door een sterk aanbod. Vergeleken bij de andere grotere musea blijft de bekendheid van Museum de Buitenplaats nog achter. Wij hebben daarom in Cultuur als Magneet extra inspanningen voorgesteld om in de komende jaren het publieksbereik te verhogen. Onze algemene conclusie luidt dat onze nieuwe provinciale doelen in de culturele en museale agenda (Cultuur als Magneet) goed aansluiten op de bevindingen in dit rapport. In de onderhandelingen met de gemeenten rond de culturele allianties en in ons Drentse Programma voor Cultuurparticipatie hebben wij grotendeels geanticipeerd op deze resultaten. Hoogachtend, gedeputeerde staten van Drenthe,, secretaris, voorzitter jk.coll.

3 Aan: Gedeputeerde Staten van Drenthe Postbus AC ASSEN Assen, 22 juni 2009 Ons kenmerk: 09/023/JvD/EL/HL Behandeld door: drs. E. Lange (0592) Onderwerp: aanbieding onderzoeksrapport Cultuur voor iedereen!? Geacht College van Gedeputeerde Staten van Drenthe, Met genoegen bieden wij u het rapport Cultuur voor iedereen!? aan. Het rapport doet verslag van een herhaalde meting naar kunst- en cultuurparticipatie in Drenthe. Het onderzoek is in opdracht van Gedeputeerde Staten van Drenthe uitgevoerd. We laten het rapport vergezeld gaan van een begeleidingsbrief. Deze brief laat u in één oogopslag de belangrijkste kenmerken van het onderzoek zien. We hopen dat de resultaten van het onderzoek u kunnen ondersteunen bij de verdere vormgeving en inhoud van uw beleid. Hoogachtend, Bestuurscommissie Onderzoek Cultuur, Welzijn en Zorg prof. dr. J. van Dijk, voorzitter i.a.a. Commissie CW van Provinciale Staten (begin augustus 2009)

4 Begeleidingsbrief Naam en titel onderzoek Cultuur voor iedereen!? een herhaalde meting naar kunst- en cultuurparticipatie in Drenthe. Inhoudelijke opdrachtgever Gedeputeerde Staten Aanleiding/onderzoeksvraag/relatie met beleid In de vorige en huidige provinciale cultuuragenda doet de provincie verschillende voorstellen die zich richten op het verbeteren van de culturele participatie van de Drentse burgers. Het Onderzoeksbureau CWZ is gevraagd om de huidige mate van cultuurparticipatie en de veranderingen in participatie inzichtelijk te maken. Het nu uitgevoerde onderzoek is een vervolg op een eerder uitgevoerd onderzoek van Gegevensverzameling De benodigde informatie is verzameld door een vragenronde onder ruim 1600 deelnemers van het Drents Panel. De uitkomsten zijn vergeleken met eerder onderzoek van Samenvatting/conclusies De passieve culturele participatie van Drenten is gestegen ten opzichte van Zowel culturele voorstellingen als culturele instellingen en plekken zijn door meer personen bezocht. De waardering van het culturele aanbod verschilt per regio. In Zuidwest Drenthe is men het meest tevreden, in het zuidoosten het minst. Zo n Drenten worden vanwege fysieke, financiële of bereikbaarheidsredenen uitgesloten van een bezoek aan culturele instelling of voorstelling. Net als de passieve culturele participatie is ook het aantal inwoners dat actief aan kunst en cultuur doet in drie jaar tijd toegenomen. Deze stijging wordt met name veroorzaakt door het aantal jongeren dat vaker bepaalde culturele/kunstzinnige activiteiten uitprobeert. De stijging van het aantal cultuurdeelnemers komt overeen met landelijke ontwikkelingen. In 2008 bezocht ongeveer de helft van de Drentse inwoners de bibliotheek. Dit is gelijk aan de uitkomsten van de peiling in In totaal wil 4% van de bevolking een bibliotheek bezoeken maar wordt hier om uiteenlopende redenen door belemmerd. Over het aanbod van culturele instellingen en voorstellingen is een grote meerderheid tevreden. Met name mensen die al regelmatig voorstellingen bezoeken, hebben behoefte aan meer. Wat betreft culturele instellingen valt op dat Zuidoost Drenten het minst tevreden zijn over het huidige aanbod. Net als jongeren hebben zij meer dan andere bevolkingsgroepen behoefte aan een uitgebreider aanbod van culturele instellingen/plekken. Nadere informatie is in te winnen bij: drs. E. Lange /EL/HL

5 CULTUUR VOOR IEDEREEN!? een herhaalde meting naar kunst- en cultuurparticipatie in Drenthe -1-

6 Colofon: Onderzoek en rapportage: drs. E. Lange Met medewerking van: H. Plat-Lieben Uitgave: Provincie Drenthe Bestuurscommissie OCWZ Postbus AC Assen Kenmerk: /EL/HL Datum: mei 2009 Auteursrecht voorbehouden. Copyright 2009, Bestuurscommissie OCWZ Het auteursrecht van deze publicatie berust bij de Bestuurscommissie Onderzoek Cultuur, Welzijn en Zorg van de provincie Drenthe. Gehele of gedeeltelijke overname van teksten is toegestaan, mits daarbij de bron wordt vermeld. Vermenigvuldiging en/of publicatie in een andere vorm dan deze uitgave is slechts toegestaan na schriftelijke toestemming van de Bestuurscommissie OCWZ. -2-

7 Inhoud pagina 1. Inleiding Achtergrond Doel- en vraagstelling Leeswijzer 7 2. Methode Het onderzoeksinstrument Respons De analysemethoden Centrale begrippen Kunst- en cultuurvoorstellingen Bezoek culturele voorstellingen Wie zijn de thuisblijvers? (bereik) Wat zijn redenen van niet-bezoeken culturele voorstellingen? Van welke soort culturele voorstellingen is onvoldoende aanbod? Conclusie Culturele instellingen en plekken Bezoek aan culturele instellingen en plekken Wie zijn de thuisblijvers? (bereik) Wat zijn redenen voor het niet-bezoeken van culturele instellingen en plekken? Van welk soort culturele instellingen en plekken is onvoldoende aanbod? Conclusie 29-3-

8 5. Culturele uitleenvoorzieningen Gebruik culturele uitleenvoorzieningen Wie zijn de thuisblijvers? (bereik) Wat zijn de redenen van het niet-gebruik maken van de bibliotheek? Is er voldoende aanbod van culturele uitleenvoorzieningen? Conclusie Actieve deelname aan kunst- en cultuuractiviteiten Actieve participatie Wie beoefenen geen kunstzinnige en culturele activiteiten? Conclusie Drentse culturele uitingen en evenementen Musea Festivals Overige culturele uitingen De Drentse taol Conclusie 44 Samenvatting en conclusies 45 Literatuurlijst 49 Bijlagen: Onderzoekstechnieken 2. Vragenlijst -4-

9 1. Inleiding 1.1 Achtergrond De wettelijke taakomschrijving van de minister met cultuur in de portefeuille luidt: het scheppen van voorwaarden voor het instandhouden, ontwikkelen, sociaal en geografisch spreiden of anderszins verbreden van cultuuruitingen (Wet op het specifiek cultuurbeleid, artikel 2). De taak van deze bewindspersoon is daarmee dus niet beperkt tot de aanbodzijde maar bevat ook het vraagbeleid (Van de Broek e.a., 2005). Het aanbodaspect van het cultuurbeleid ligt besloten in de taak om cultuuruitingen te helpen instandhouden (erfgoed) en te ontwikkelen (kunsten). Het vraagaspect van het cultuurbeleid behelst het sociaal en geografisch spreiden en anderszins stimuleren van het deelnemen aan cultuuruitingen onder brede lagen van de bevolking. Daarmee is niet alleen de grootte van het publieksbereik van belang maar ook de opbouw daarvan. In 2004 is de cultuurnota De kunst van het combineren verschenen (Provincie Drenthe 2004). In deze nota van de provincie Drenthe wordt aangesloten bij het rijkscultuurbeleid waar culturele participatie een belangrijke rol speelt. De provincie doet in deze culturele agenda verschillende voorstellen die zich richten op het verbeteren van de culturele participatie van alle Drentse inwoners. Dit was ook de reden om eind 2005 een nulmeting te houden over het onderwerp kunst- en cultuurparticipatie van de Drentse bevolking (Van houseparty tot klompendans, Lange, 2006). Het onderzoek dat nu is uitgevoerd dient als vervolgmeting op het onderzoek van Het huidige provinciale cultuurbeleid (Cultuur als magneet, provincie Drenthe 2008) sluit aan op het vorige beleid. Dat heeft als bijkomend voordeel dat uitkomsten van dit onderzoek aanknopingspunten kunnen bieden voor het huidige beleid. Eén van de conclusies uit het onderzoek van 2005 was dat een grote meerderheid van de Drenten wel eens op pad gaat om een bezoek te brengen aan een culturele voorstelling of culturele instelling/plek. Verder bleek dat ruim de helft van de Drentse inwoners zelf actieve vormen van kunstzinnige/culturele activiteiten beoefende. Ten slotte werd geconcludeerd dat het grootste deel van de Drentse bevolking tevreden is over de grootte van het aanbod van culturele uitleenvoorzieningen, instellingen en voorstellingen. Een belangrijk onderdeel van dit onderzoek betreft de vergelijking met de uitkomsten van

10 1.2 Doel- en vraagstelling Het doel van het onderzoek is het inzichtelijk maken van beoogde veranderingen tussen 2005 en 2008 in de kunst- en cultuurparticipatie van de Drentse burger. Hierbij gaat het om het gebruik van kunst en cultuur van Drentse bewoners, zowel actief als passief. Ook gaat het om kunst- en cultuurparticipatie in het algemeen maar ook van specifieke groepen. Deze specifieke groepen zijn door de opdrachtgever van het onderzoek geformuleerd. Het gaat om de groep ouderen, mensen met een relatief laag inkomen en - nieuw in dit onderzoekook gezinnen met jonge kinderen. Een ander doel van het onderzoek is het verkrijgen van inzicht in de behoefte aan kunst en cultuur. Centrale vraagstellingen a. In welke mate is er sprake van passieve beleving van kunst en cultuur? b. Welke uitingsvormen zouden moeten worden gestimuleerd? (Waar is meer behoefte aan?) c. In welke mate is er sprake van actieve beoefening van uitingsvormen van kunst en cultuur? Voor alle drie vraagstellingen geldt dat de uitkomsten worden vergeleken met Volgens de visie van de provincie vergroot cultuur onder andere de onderlinge betrokkenheid van mensen, versterkt het de sociale cohesie en zorgt het voor nieuwe verbindingen tussen bevolkingsgroepen en draagt zodoende bij aan onderling begrip, ook tussen mensen van verschillende achtergronden. Brede culturele participatie (zowel geografisch als wat betreft diversiteit van doelgroepen) is bovendien een belangrijke voorwaarde voor het creëren en genieten van hoogwaardige cultuur. Tijdens de analyse van de verschillende vraagstellingen zal daarom op de achtergrond steeds geanalyseerd worden naar persoonskenmerken (jong, oud, laag opgeleid, hoog opgeleid en regio). Op verzoek van de opdrachtgever is nog een extra bevolkingsgroep onderscheiden namelijk gezinnen met jonge kinderen (<12 jaar). De uitkomsten van de analyses worden in de rapportage beschreven. Doordat dit onderzoek vooruit loopt op de resultaten van landelijk onderzoek van het SCP naar trends in de belangstelling voor kunsten en cultureel erfgoed 1 ontbreekt voor een aantal thema s recent landelijk vergelijkingsmateriaal. 1 Het aanwezige vergelijkingsmateriaal is afkomstig uit de SCP-rapporten, Cultuurminnaars en cultuurmijders, 2005/07 en uit Facts & Figures, Social and culturel Trends of the Netherlands, Ook het TNS- NIPO rapport Marktbeschrijving podiumkunsten 2007 biedt veel vergelijkende cijfers. -6-

11 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 gaat in op de methodische verantwoording van het onderzoek. Er wordt onder meer ingegaan op de methode van onderzoek, het instrument dat daarvoor is gebruikt en enkele centrale begrippen. Vanaf hoofdstuk 3 beginnen de resultaten. Op een vijftal verschillende kunst- en cultuurthema s wordt in het kader van de provinciale doelstelling cultuur voor iedereen de deelname aan cultuur in passieve en/of actieve participatie van de Drentse burger gepeild (vraagstelling a en c). Deze wordt vergeleken met Ook de behoefte aan deze voorzieningen/instellingen is geïnventariseerd en vergeleken met 2005 (vraagstelling b). De vijf thema s waarop actieve en passieve deelname/bereik aan cultuur wordt gemeten zijn: - kunst- en cultuurvoorstellingen (bijv. concert, film) (passieve participatie); - cultureel erfgoed/kunst- en cultuurinstellingen (bijv. museum) (passief); - uitleenvoorzieningen (bijv. bibliotheek) (actief); - actieve culturele participatie (bijv. zingen, schilderen) (actief); - culturele uitingen (bijv. Oktobermaand kindermaand) (bereik en spreiding). Ieder thema wordt om redenen van leesbaarheid in een apart hoofdstuk behandeld. Bij ieder thema is aandacht besteed aan de cultuurbehoefte op dat terrein (vraagstelling b). Ook worden analyses op het niveau van diverse onderscheidbare bevolkingsgroepen gemaakt. Verder worden waar mogelijk alle uitkomsten vergeleken met die van Eén van de conclusies van de werkconferentie Onderzoek en Beleid: de optimale pasvorm die in september 2005 door het Onderzoeksbureau CWZ is georganiseerd ging over de vorm en inhoud van de rapportages (Rigter, 2005). Provinciale Staten gaven op deze bijeenkomst aan dat onderzoeksrapporten duidelijk leesbaar en bondig van opzet moeten zijn. Het theoretische kader, hoewel van groot belang, hoeft volgens de belangrijkste opdrachtgever van het Onderzoeksbureau (PS) minder prominent in beeld. Om die reden wordt in deze rapportage niet uitgebreid ingegaan op het theoretische kader van het onderzoek. De geïnteresseerden die meer willen weten over de onderbouwing van deze rapportage kunnen met name hoofdstuk 2 en bijlage 1 raadplegen. -7-

12 -8-

13 2. Methode 2.1 Het onderzoeksinstrument Methode en instrument De opgestelde onderzoeksvragen worden beantwoord door gebruik te maken van vragenlijstonderzoek. Deze vragenlijst is onder een brede groep representatieve burgers afgenomen (het Drents Panel). Deze burgers zijn in de afgelopen winter gevraagd naar het actieve en passieve gebruik van kunst- en cultuurvoorzieningen en de (extra) behoefte hieraan. Het zijn daarmee gegevens over het feitelijke gebruik van voorzieningen en het zijn subjectieve gegevens over meningen en behoeften. De vragenlijst die voor dit onderzoek is gebruikt (zie bijlage 2) komt grotendeels overeen met de vragenlijst die mede door het ministerie van OC&W is ontwikkeld (COS, 2001). Deze RCO-vragenlijst (RCO staat voor Richtlijn Cultuurdeelname Onderzoek) is oorspronkelijk ontwikkeld in het kader van de uitvoering van het Actieplan Cultuurbereik en is door het Onderzoeksbureau CWZ aangevuld met vragen over kunst- en cultuurbehoeften. De belangrijkste reden om deze vragenlijst te gebruiken is dat deze -op enkele kleine wijzigingen na- identiek is aan de lijst van drie jaar geleden. Het Drents Panel wordt als instrument ingezet om de mening en het gedrag van de Drentse bevolking te peilen. Het Drents Panel bestaat uit een grote groep aselect gekozen Drentse burgers van 12 jaar en ouder die een representatieve en betrouwbare afspiegeling vormt van de Drentse samenleving. Met behulp van het Drents Panel kunnen ook op doelgroepniveau resultaten worden weergegeven. In de volgende paragraaf vindt u meer informatie over de opbouw van het Drents Panel. Het Drents Panel wordt enkele keren per jaar gevraagd naar de mening over actuele onderwerpen. De inhoud van de vragenlijst komt tot stand in overleg met Provinciale en/of Gedeputeerde Staten. 2.2 Respons Het Drents Panel bestaat uit meer dan 2000 inwoners van Drenthe van 12 jaar en ouder. Van deze groep retourneerden 1632 personen de vragenlijst. Iets minder dan een derde deel verstuurde de vragenlijst met de post (relatief veel ouderen en laag opgeleiden). Ruim tweederde deel vulde de vragenlijst in op internet. -9-

14 In tabel 2.1 is de respons per achtergrondkenmerk vermeld. Ook is in de meest rechtse kolom weergegeven hoe de verhouding in werkelijkheid in Drenthe is. Tabel 2.1 Responsoverzicht achtergrondkenmerk respons, absoluut respons, procentueel Drentse populatie, procentueel geslacht man ,0% 49,1% vrouw ,0% 50,9% leeftijdsklasse 12 t/m 29 jaar % 22,1% 30 t/m 49 jaar % 33,2% 50 t/m 64 jaar % 24,9% 65 jaar en ouder % 19,8% woongemeente Aa en Hunze 131 8,0% 5,3% Assen ,4% 13,2% Borger-Odoorn 97 5,9% 5,4% Coevorden 133 8,1% 7,4% De Wolden 101 6,2% 4,8% Emmen ,8% 22,5% Hoogeveen 148 9,1% 11,1% Meppel 87 5,3% 6,4% Midden-Drenthe 145 8,9% 6,9% Noordenveld 123 7,5% 6,4% Tynaarlo 111 6,8% 6,6% Westerveld 95 5,8% 4,0% opleidingsklasse 2 laag opgeleid ,8 n.b 3. gemiddeld opgeleid ,1 n.b. hoog opgeleid ,1 n.b. TOTAAL % 100% 2 Van 16 respondenten is het opleidingsniveau niet bekend. 3 Deze cijfers zijn niet bekend. -10-

15 In verband met de grootte van het aantal respondenten kunnen in de meeste gevallen geen analyses op het niveau van gemeenten worden gemaakt. Om deze reden worden de 12 Drentse gemeenten onderverdeeld in vier Drentse regio s. Namelijk: - Zuidoost Drenthe: gemeenten Emmen, Borger-Odoorn, Coevorden - Zuidwest Drenthe: gemeenten Hoogeveen, Westerveld, De Wolden, Meppel - Noord Drenthe: gemeenten Tynaarlo, Noordenveld - Midden Drenthe: gemeenten Midden-Drenthe, Aa en Hunze, Assen. Voor alle figuren in deze rapportage geldt een steekproefgrootte ( n ) van In verband met de grootte van het aantal respondenten kunnen in de meeste gevallen geen analyses op het niveau van gemeenten worden gemaakt. Om deze reden worden de 12 Drentse gemeenten onderverdeeld in vier (gebruikelijke) Drentse regio s. Namelijk: - Zuidoost Drenthe: gemeenten Emmen, Borger-Odoorn, Coevorden - Zuidwest Drenthe: gemeenten Hoogeveen, Westerveld, De Wolden, Meppel - Noord Drenthe: gemeenten Tynaarlo, Noordenveld - Midden Drenthe: gemeenten Midden-Drenthe, Aa en Hunze, Assen. 2.3 De analysemethoden Met behulp van 1632 respondenten kan een prima beeld worden geschetst van de participatie van de gemiddelde Drent. Dit geschetste beeld is echter niet genoeg om een representatief beeld te geven. Om deze reden wordt gebruik gemaakt van correctiefactoren. Deze correctie is toegepast op de drie meest belangrijke achtergrondkenmerken. Deze variabelen zijn de verhouding man/vrouw, leeftijd en de woongemeente van de respondenten. Op deze manier zijn de Drentse panelresultaten wel representatief voor een gemiddeld Drents cijfer. Uiteraard blijft het ook mogelijk om analyses voor doelgroepen te presenteren. 2.4 Centrale begrippen In de rapportage komt een aantal begrippen regelmatig voor. In deze paragraaf vindt u de definitie van de belangrijkste begrippen. Actieve (kunst- en cultuur) participatie Van actieve participatie is sprake wanneer personen actief deelnemen aan kunst- en cultuurdisciplines (de rol van uitvoerende). -11-

16 Passieve (kunst- en cultuur) participatie Van passieve participatie is sprake wanneer personen een bezoek brengen aan uitvoeringen, voorstellingen, tentoonstellingen en dergelijke (de rol van waarnemer, toeschouwer, bezoeker). Drenten Waar in deze rapportage wordt gesproken over Drenten of de Drentse burgers worden de bewoners van Drenthe van 12 jaar en ouder bedoeld. Groep ouderen In dit onderzoek wordt bij de analyse en rapportage onderscheid gemaakt naar verschillende doelgroepen. Eén van die doelgroepen van onderzoek is de groep ouderen. Wanneer in dit onderzoek wordt gesproken over ouderen betreft het ouderen vanaf 65 jaar. Groep jongeren Wanneer in dit onderzoek wordt gesproken over jongeren betreft het de leeftijdsgroep van 12 t/m 29 jaar. Gezinnen met kinderen. Eén van de doelgroepen binnen het provinciaal cultureel beleid betreft gezinnen met kinderen. Het gaat daarbij om personen die deel uitmaken van een gezin met thuiswonende kinderen t/m 12 jaar. -12-

17 3. Kunst- en cultuurvoorstellingen In hoofdstuk 3 wordt aan de hand van een groot aantal verschillende vormen van kunst- en cultuurvoorstellingen de passieve kunst- en cultuurparticipatie onder de loep genomen. Ook de behoefte aan (extra) kunst- en cultuurvoorstellingen wordt in kaart gebracht. Hiermee wordt ingegaan op twee van de drie vraagstellingen (vraagstelling a en b). De opbouw van dit hoofdstuk verloopt net als in hoofdstukken 4 t/m 7- aan de hand van een aantal vragen. Ten eerste gaat het om de frequentie-vraag. Hiermee wordt in dit hoofdstuk het aantal bezoekers van culturele voorstellingen bedoeld. Daarna gaat het achtereenvolgens om de vraag of alle verschillende bevolkingsgroepen gebruik maken van het aanbod en zo ja waar ze gebruik maken van het aanbod. Hierna wordt ingezoomd op de redenen van het nietgebruik maken van het culturele aanbod en wie deze cultureel passieven zijn. Nadat vervolgens is ingezoomd op de extra behoeften op het betreffende culturele terrein (in dit geval voorstellingen) wordt het hoofdstuk afgesloten met een samenvatting en conclusie. 3.1 Bezoek culturele voorstellingen Uit de evaluatie van de landelijke evaluatie van het Actieplan Cultuurbereik 4 komt naar voren dat sinds 1999 (bij de start van het Actieplan) alle soorten cultuuraanbod meer publiek trekken, uitgezonderd de traditionele podiumkunsten. De vraag is of en hoe deze ontwikkeling tussen 2005 en 2009 in Drenthe is geweest. Hoe vaak bezoeken Drentse inwoners een culturele voorstelling? Deze vraag staat centraal in deze paragraaf. Voor 14 verschillende vormen van voorstellingen is gevraagd naar de frequentie van bezoek in de afgelopen 12 maanden. Dit kan zowel binnen als buiten Drenthe zijn geweest. Bezoeken in het buitenland tellen niet mee. Het bezoek aan elk van deze voorstellingen is in de volgende figuur grafisch weergegeven en wordt daarbij vergeleken met de uitkomsten van IVA Beleidsonderzoek en Advies, Landelijke evaluatie van het Actieplan Cultuurbereik,

18 figuur 3.1. Bezoekers culturele voorstellingen film in bioscoop of filmhuis toneelvoorstelling 36% 29% 46% 56% uitvoering van een koor 33% 26% concert pop- /wereldmuziek 33% 25% cabaret of kleinkunst 30% 24% musical 29% 22% concert harmonie, fanfare, brassband 19% 16% concert klassieke muziek 15% 13% ballet- /dansvoorstelling 9% 8% jazz-/bluesconcert 8% 9% dance-/houseparty 8% 3% literaire bijeenkomst 7% 6% lezing over kunst(geschiedenis) 7% 4% opera of operette 6% 5% 0% 20% 40% 60% 80% 100% -14-

19 Figuur 3.1 geeft weer dat net als in 2005 filmbezoek op de eerste plaats staat als het soort culturele voorstelling die het meest wordt bezocht. Meer dan de helft van de Drenten (56%) bezocht in 2008 een filmvoorstelling. Opvallend is het feit dat in 2008 vrijwel alle 14 verschillende soorten voorstellingen, vergeleken met 2005, door een hoger percentage van de Drentse bevolking zijn bezocht. Zo ging het bioscoop-/filmbezoek van 46% naar 56%, een stijging van 10 procentpunten. Ook andere soorten culturele voorstellingen zoals concerten van pop-/wereldmuziek, musicals, cabaret of kleinkunst, toneel- en kooruitvoeringen kregen minstens 5 procentpunten extra bezoekers uit Drenthe. Uit landelijk vergelijkend onderzoek naar podiumkunsten 5 bleek eveneens een stijging van het aantal bezoeken van 10% in twee jaar tijd. Ook werd een stijging gevonden van het aantal bezoekers aan cabaret/kleinkunst met 5 procentpunten. Cultuur voor iedereen? In vergelijking met de cijfers van 2005 valt op dat alle bevolkingsgroepen, die worden onderscheiden op basis van vier achtergrondkenmerken (leeftijd, opleiding, inkomen en regio), in 2008 meer cultuurvoorstellingen hebben geconsumeerd. Dit correspondeert met de provinciale doelstelling om zoveel mogelijk groepen inwoners te betrekken bij cultuur. Bevolkingsgroepen, die de meeste progressie hebben gemaakt, zijn met name de groepen die in 2005 het minst aan cultuur deden. Zo heeft van de groepen laag opgeleiden, senioren en ouderen een beduidend groter aantal personen één of meer culturele voorstellingen bezocht. Zoals eerder vermeld wil de provincie ook weten in hoeverre gezinnen met jonge kinderen gebruik maken van het aanbod van culturele voorstellingen. Analyse van de cijfers van 2008 toont aan dat tussen de diverse bevolkingsgroepen veel verschillen naar voren komen. Deze vallen echter grotendeels weg zodra rekening wordt gehouden met het opleidingsniveau en de leeftijd van de respondenten. Een voorbeeld hiervan is het bezoek van klassieke muziekconcerten. Na een eerste analyse lijken gezinnen met jonge kinderen deze minder frequent te bezoeken dan andere. Wanneer echter rekening wordt gehouden met de leeftijd van de respondent blijkt het vooral een kwestie van leeftijd te zijn. Ouderen (55+ of 60+) bezoeken vaker dan dertigers concerten klassieke muziek. Het behoeft geen uitleg dat 60+ers slechts zelden kleine kinderen hebben. De vraag welke achtergrondkenmerken van bepalende invloed zijn op de culturele participatiegraad blijft wel actueel. Een belangrijk onderscheid valt daarbij te maken naar leeftijd. Bepaalde voorstellingen zijn sterk gebonden aan leeftijd (bijvoorbeeld een houseparty). Elke leeftijdsgroep heeft namelijk zijn eigen voorkeuren. Maar leeftijd zorgt niet voor groepen die in het geheel buiten de boot van culturele voorstellingen vallen. Wel valt 5 Foekema, H., TNS-NIPO, Marktbeschrijving podiumkunsten 2007,

20 het op dat jongeren (12-29 jaar) relatief veel culturele voorstellingen bezoeken en ouderen (65+) het minst. De tweede factor die sterk bepalend is voor het wel of niet bezoeken van culturele voorstellingen betreft de genoten opleiding. De meeste soorten voorstellingen worden duidelijk vaker door hoger opgeleiden bezocht. Ten slotte speelt als derde bepalende factor ook het inkomen een rol, al is dit minder bepalend dan het opleidingsniveau. Ook uit landelijk onderzoek over het jaar bleek dat bezoekers vaak jong en hoog opgeleid zijn. Waar worden voorstellingen bezocht? Aan de personen die het afgelopen jaar minimaal één van de 14 soorten culturele voorstellingen hebben bezocht, is de vraag gesteld waar deze cultuurconsumptie plaats vond. figuur 3.2. Plaats van bezoek voorstelling geen voorstelling bezocht 17% minimaal 1 voorstelling bezocht: 83% (met name) in Drenthe 47% evenveel binnen als buiten Drenthe 21% (met name) buiten drenthe 15% Figuur 3.2 geeft grafisch weer dat 83% van de Drenten de afgelopen 12 maanden één of meerdere culturele voorstellingen heeft bezocht. Aan de rechterkant van het plaatje is verder af te lezen dat van de groep cultureel actieven het grootste deel de voorstellingen meestal binnen Drenthe bezoekt. De gevonden percentages zijn ongeveer gelijk aan die van In totaal bezoekt 15% van de Drenten met name buiten de provinciegrenzen voorstellingen, 21% zoekt dit culturele vertier zowel binnen als buiten Drenthe. Net als in 2005 worden opera s en musicals meestal buiten Drenthe bezocht. Gezien het beperkte aanbod van dit soort voorstellingen in Drenthe is dit ook niet verwonderlijk. 6 Foekema, H., TNS-NIPO, Marktbeschrijving Podiumkunsten 2007,

21 Bewoners van het noorden van Drenthe (gemeenten Noordenveld en Tynaarlo) zijn sterk georiënteerd op de stad Groningen en bezoeken daarom meer dan bewoners van andere regio s- met name buiten Drenthe culturele voorstellingen. 3.2 Wie zijn de thuisblijvers? (bereik) In de vorige alinea is al beschreven dat er meer culturele voorstellingen worden bezocht in vergelijking met drie jaar geleden. De provincie vindt het belangrijk dat er geen groepen inwoners buiten de boot vallen. In de tabel hieronder wordt per bevolkingsgroep weergegeven hoeveel van hen de afgelopen 12 maanden geen enkele voorstelling hebben bezocht. Tabel 3.1 Aandeel niet-bezoekers culturele voorstellingen doelgroepen % thuisblijvers ouderen (65+) 43% 29% groep lage inkomens 7 35% 24% groep lage opleiding 44% 28% gezinnen met jonge kinderen (<12 jaar) niet bekend 13% Drenthe, gemiddeld 23% 17% Tabel 3.1 laat zien dat in % van alle Drenten de afgelopen 12 maanden geen één van de 14 soorten voorstellingen hebben bezocht. In 2005 was dit nog 23%. Verder valt uit de tabel af te lezen dat het niet-bezoek onder alle verschillende bevolkingsgroepen sterk is gereduceerd. Zo was van de groep lager-opgeleiden 28% cultureel passief ten opzichte van 44% drie jaar geleden: een reductie van de niet-bezoekers van ruim een derde deel. Ook andere bevolkingsgroepen zijn vaker cultureel actief geworden. 3.3 Wat zijn redenen van niet-bezoeken culturele voorstellingen? 17% van de Drenten heeft het afgelopen jaar géén enkele van de 14 soorten culturele voorstellingen bezocht. Aan deze 17% niet-bezoekers is de vraag voorgelegd wat de belangrijkste reden van dit niet-bezoek is. 7 De vraag over het inkomen is in 2008 op een andere manier geformuleerd dan in Bij de interpretatie van de resultaten moet hiermee rekening worden gehouden. -17-

22 Tabel 3.2 Belangrijkste reden van niet-bezoek reden in % absoluut in % absoluut geen interesse 39% % geen tijd/te druk 16% % gezondheid/handicap 14% % te hoge kosten/te duur 16% % is niet in de buurt/te ver weg 4% % anders 11% % totaal 100% % Tabel 3.2 laat zien dat van de mensen die géén voorstelling hebben bezocht (dit is in % van de Drenten en in %) het argument desinteresse het vaakst als reden van dit niet-bezoek wordt opgegeven. Ook in 2005 stond dit argument bovenaan met een score van 39%. Nog eens 22% van de niet-bezoekers had het in 2008 voornamelijk te druk met andere dingen. Dit betekent dat van elke tien niet-bezoekers sowieso dit zes op vrijwillige basis zijn. Dit is een stijging t.o.v In totaal geeft 11% van de niet-bezoekers financiële redenen als belangrijkste belemmering voor culturele activiteit. Drie jaar geleden was dit nog 16%. In de tabel is ook te zien om hoeveel Drenten het in absolute termen gaat 9. Achter elke reden om geen voorstelling te bezoeken, is aangegeven om hoeveel mensen het minimaal dan wel maximaal in Drenthe gaat (een soort bandbreedte). In de vorige paragraaf was al duidelijk geworden dat meer mensen cultuur zijn gaan consumeren. Aanvullend kan worden opgemerkt dat ook het aantal gedwongen passievelingen is teruggelopen. Bleven in 2005 nog tot Drenten thuis om fysieke, financiële of bereikbaarheidsredenen, in 2008 is dit aantal teruggelopen naar zo n inwoners van Drenthe. Dit komt neer op 3% tot 5% van de Drentse bevolking. 8 Door afronding van de percentages in de cellen kan de som van de kolommen iets afwijken van 100%. Dit geldt ook voor andere tabellen in deze rapportage. 9 Als uitgangspunt bij de berekening van het aantal Drenten vanaf 12 jaar geldt voor 2005 het aantal van ruim Drenten. Voor 2008 gaat het om Drentse inwoners (bron: CBS, Stattline). -18-

23 Behoefte aan meer culturele voorstellingen? Tot nu toe is steeds gekeken naar passieve vormen van culturele participatie. In deze paragraaf wordt gekeken naar de behoefte aan deze vorm van culturele participatie. Het Drents Panel is daarom gevraagd of zij vinden dat er genoeg van eerder genoemde voorstellingen in Drenthe of in hun eigen buurt zijn. Omdat er verschillen kunnen bestaan in het huidige, regionale aanbod van culturele voorstellingen is in onderstaande tabel een onderscheid gemaakt naar de woonregio van respondenten. Tabel 3.3 Voldoende aanbod van voorstellingen/voorzieningen in Drenthe? percentage inwoners per Drentse regio regio Midden Zuidoost Zuidwest Noord Drenthe mening totaal voldoende aanbod in Drenthe 49% 45% 64% 44% 51% voldoende aanbod in Drenthe, 13% 14% 8% 11% 12% maar niet bij mij in de buurt onvoldoende aanbod in Drenthe 20% 18% 10% 11% 15% geen mening 19% 23% 17% 35% 22% totaal 100% 100% 100% 100% 100% Uit de rechterkolom van tabel 3.3 valt af te lezen dat ongeveer de helft van de Drentse inwoners (51%) tevreden is over de grootte van het aanbod van kunst- en cultuurvoorstellingen in Drenthe. Ruim een kwart van de Drenten zou graag zien dat er in Drenthe (15%) of in de eigen buurt (12%) een groter aanbod van voorstellingen zou zijn. Drie jaar geleden was dit opgeteld nog 23% (13 en 10%). De vraag is, of er regionale verschillen zijn in de tevredenheid over het cultuuraanbod in de eigen buurt. Het blijkt dat vooral personen woonachtig in het zuidwesten van Drenthe de grootte van het aanbod waarderen. Dit was ook drie jaar geleden een conclusie. Overigens is het niet zo dat bewoners van Zuidwest Drenthe sterk georiënteerd zijn op Zwolle of andere steden buiten Drenthe. Juist niet; bewoners van Zuidwest Drenthe bezoeken meer dan bewoners van andere regio s culturele voorstellingen in de eigen provincie. Wanneer andere achtergrondkenmerken betrokken worden bij de analyse van deze vraag komt duidelijk naar voren dat ouderen vaker dan jongeren tevreden zijn over de grootte van het aanbod. Of dit te maken heeft met de aard van de voorstellingen waaraan meer behoefte is, komt in de volgende alinea aan de orde. -19-

24 3.4 Van welk soort culturele voorstellingen is onvoldoende aanbod? De respondenten hebben de mogelijkheid gekregen om aan te geven van welk soort culturele voorstelling ze het aanbod te klein vinden. In onderstaande tabel is dit weergegeven. Tabel 3.4 Te klein aanbod van culturele voorstellingen Soort voorstelling percentage Drenten concert pop-/wereldmuziek 10% 13% musical 10% 12% cabaret of kleinkunst 5% 9% film in bioscoop of filmhuis 6% 4% toneelvoorstelling 4% 5% concert klassieke muziek 3% 4% overige voorstellingen (8 stuks) 3% of minder Uit tabel 3.4 valt af te lezen dat concerten van pop-/wereldmuziek en musicals de soorten voorstellingen zijn waar extra vraag naar is. In vergelijking met 2005 is in het algemeen de behoefte aan culturele voorstellingen (licht) gegroeid. Uit nadere analyse blijkt een relatie tussen de extra behoefte aan voorstellingen en de gestegen consumptie ervan. Het zijn namelijk de mensen die een bepaalde cultuurvoorstelling reeds bezoeken die vinden dat er onvoldoende aanbod van is. Daarom komt het antwoord op de vraag: welke groepen inwoners vinden het aanbod onvoldoende? overeen met het antwoord op de vraag wie de bezoekers zijn van deze voorstellingen. 3.5 Conclusie In hoofdstuk 3 zijn twee van de drie onderzoeksvragen aan bod gekomen. Deze gaan over culturele participatie in de passieve vorm en over de behoefte aan meer aanbod op dit terrein. Ook is een vergelijking met 2005 gemaakt. Passieve deelname aan cultuur (vraagstelling a) In 2008 heeft 83% van de Drentse bevolking minimaal één culturele voorstelling bezocht. Deze cijfers zijn een stijging ten opzichte van 2005 toen 77% één van de 14 onderscheiden voorstellingen had bezocht. Deze ontwikkeling ligt in lijn met de landelijke trend waarin ook een stijging van het bezoek aan cultuurvoorstellingen is waar te nemen. Met name bevolkingsgroepen die weinig aan cultuur deden zijn meer gaan consumeren. Tegelijkertijd -20-

25 laten de cijfers zien dat er minder sprake is van gedwongen niet-gebruik. Ook blijkt in vergelijking tot de nulmeting dat meer mensen het te druk hebben om iets te bezoeken. Extra behoefte (vraagstelling b) Ongeveer de helft van de Drentse bevolking (51%) is tevreden over de grootte van het aanbod van culturele voorstellingen. In 2005 was nog 58% tevreden over het aanbod. Nu vindt 27% van de Drenten het aanbod in Drenthe of in de eigen buurt onvoldoende. Drie jaar geleden was dat nog 23%. Met name mensen die al (veel) gebruik maken van cultuur hebben behoefte aan meer. Het smaakt naar meer. Dit geeft ook een mogelijke verklaring voor de stijging van de vraag naar cultuur: er zijn namelijk meer cultuurconsumenten bijgekomen. -21-

26 -22-

27 4. Culturele instellingen en plekken In hoofdstuk 3 werd de passieve culturele participatie gemeten door te kijken naar culturele en kunstzinnige voorstellingen. In hoofdstuk 4 ligt de nadruk op culturele instellingen en plekken binnen Drenthe. Het gaat daarbij om bezoeken aan de vaste (fysieke) lokaties, ongeacht het doel van deze bezoeken (passieve participatie of actieve participatie). Binnen het onderzoek worden vijf soorten instellingen en plekken onderscheiden waaraan inwoners een bezoek kunnen brengen. Het gaat daarbij om een bezoek aan een: - museum (zowel bezoeken aan vaste collecties als aan speciale tentoonstellingen) - galerie, atelier (een plaats waar men kunstvoorwerpen kan bekijken en kopen) - archief (bijvoorbeeld voor stamboomonderzoek of streekgeschiedenis) - bezienswaardig gebouw, dorp of stadsdeel (o.a. kastelen, kerken, monumenten) - Centrum voor de Kunsten (ICO, Scala, CQ). In dit hoofdstuk staat het bezoek aan deze vijf culturele instellingen of plekken centraal. Het hoofdstuk heeft dezelfde opbouw als het voorgaande. Ten eerste gaat het om het aantal bezoekers. Daarna gaat het achtereenvolgens om de vraag welke bevolkingsgroepen (veelvuldig) gebruik maken van het aanbod en zo ja, waar ze gebruik maken van het aanbod. Hierna gaat het om het niet-gebruik maken van het culturele aanbod en wie deze culturele thuisblijvers zijn. De laatste paragraaf gaat over de extra vraag die er is naar culturele instellingen/plekken. Een conclusie/samenvatting completeert het hoofdstuk. Bij de verschillende onderdelen is oog voor de diverse bevolkingsgroepen (spreiding, bereik). Ten opzichte van 2005 is de lijst nu uitgebreid met enkele vragen over bezoeken aan de Centra voor de Kunsten. Een goede vergelijking met 2005 is voor dit onderwerp dan ook niet mogelijk. 4.1 Bezoek aan culturele instellingen en plekken In figuur 4.1 is weergegeven hoeveel Drenten de afgelopen 12 maanden een bezoek hebben gebracht aan een culturele instelling of plek. -23-

28 figuur 4.1 Bezoekers culturele instelling/plek bezienswaardig gebouw, dorp of stadsdeel 57% 60% museum 44% 56% galerie/atelier 29% 32% Centrum voor de kunsten* 17% archief 5% 7% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% *) is niet gemeten in 2005 Figuur 4.1 laat zien dat het bezoek aan culturele instellingen licht is toegenomen. De stijging loopt in de pas met de toename van het bezoek aan voorstellingen. Opvallend is de sterke toename van het aantal museumbezoekers. Had in 2005 nog 44% van de bevolking een museum bezocht. Drie jaar later is dit gegroeid naar 56%. De expositie Go China van het Drents museum lijkt hiervoor de verklaring te zijn, al levert dit onderzoek hiervoor geen gegevens. Een analyse naar bevolkingsgroepen brengt net als bij het bezoek aan voorstellingen diverse verschillen aan het licht. Voor vier van de vijf soorten instellingen is de opleiding en in iets mindere mate het inkomen van bezoekers een belangrijke factor. De enige culturele instelling die hiervan afwijkt, is het archief. Bezoekers aan het archief zijn evenredig verdeeld over de diverse bevolkingsgroepen. Bij het bekijken van de spreiding van cultuurparticipatie komt ook naar voren dat musea - naast de hogere inkomensgroepen en hogere opleidingsgroepen- met name bezocht worden door inwoners uit het midden en noorden van Drenthe. Zuid-Drenten bezoeken beduidend minder vaak een museum. Ook wanneer gecontroleerd wordt op opleiding en inkomen blijft een verschil bestaan. De nabijheid en aantrekkingskracht van het Drents Museum lijkt ook hier een rol te spelen. Bij galerieën en ateliers valt verder duidelijk een tweedeling te bespeuren zodra geanalyseerd wordt naar leeftijd. Met name inwoners vanaf ca. 50 jaar bezoeken relatief vaak een galerie of atelier. Daarentegen zijn het vaak jongeren die een Centrum voor de Kunst -24-

29 (ICO, Scala of CQ) bezoeken. Bij het bezoeken van bezienswaardige gebouwen, dorpen of stadsdelen worden naast het opleidingsniveau en in mindere mate het inkomensniveau van bezoekers geen andere verklarende variabelen aangetroffen. 4.2 Wie zijn de thuisblijvers? (bereik) In de vorige alinea is al beschreven dat er meer culturele instellingen/plekken worden bezocht in vergelijking met drie jaar geleden. De provincie vindt het belangrijk dat er geen groepen mensen buiten de boot vallen. In de tabel hieronder wordt per bevolkingsgroep weergegeven hoeveel van hen de afgelopen 12 maanden geen van de vijf soorten culturele plekken/instellingen hebben bezocht (museum, galerie/atelier, archief, bezienswaardig gebouw/dorp/stadsdeel of Centrum voor de Kunsten). Tabel 4.1 Aandeel niet-bezoekers culturele instellingen/plekken doelgroepen % thuisblijvers ouderen (65+) 31% groep lage inkomens 10 34% groep lage opleiding 37% gezinnen met jonge kinderen (<12 jaar) 25% Drenthe totaal 26% Tabel 4.1 laat zien dat in % van de inwoners van Drenthe geen bezoek heeft gebracht aan een culturele instelling of plek. Een analyse naar verschillende bevolkingsgroepen brengt geen opvallende verschillen aan het licht. Van de onderscheiden bevolkingsgroepen zijn de meeste cultureel passieven te vinden in de groep inwoners met een lage opleiding. Van hen heeft 37% geen culturele instelling/plek bezocht. Andere provinciale doelgroepen zoals gezinnen met jonge kinderen en 65+ers wijken relatief gezien slechts weinig af van het gemiddelde Drentse cijfer. Uit nadere analyse blijkt dat in de drie jaar die zat tussen de nulmeting en de huidige peiling de verschillen tussen de diverse bevolkingsgroepen kleiner zijn geworden (nivellering). 10 De vraag over het inkomen is in 2008 op een andere manier geformuleerd dan in Bij de interpretatie van de resultaten moet hiermee rekening worden gehouden. -25-

30 Een extra vraag die aan de bezoekers van culturele instellingen/plekken is gesteld, luidt: waar ze deze instellingen/plekken hebben bezocht. In de volgende figuur is het antwoord hierop grafisch weergegeven. figuur 4.2. Plaats van bezoek culturele instelling/plek geen instelling/plek bezocht 26% minimaal 1 instelling/plek bezocht: 74% (met name) in Drenthe 31% evenveel binnen als buiten Drenthe 27% (met name) buiten drenthe 16% De figuur laat zien dat er door meer mensen culturele instellingen/plekken binnen Drenthe worden bezocht dan daarbuiten. Drie jaar geleden was dit niet zo. Toen werd ongeveer de helft van de bezoeken buiten Drenthe afgelegd. Deze toename van het aantal bezoekers aan culturele instellingen/plekken wordt voor een deel verklaard doordat bezoeken aan Centra voor de kunsten grotendeels binnen Drenthe worden bezocht. En drie jaar geleden zijn deze bezoeken niet gemeten. Toch blijkt uit nadere analyse dat ook de andere culturele instellingen/plekken vaker dan drie jaar geleden binnen de eigen provinciegrenzen worden bezocht. 4.3 Wat zijn redenen voor het niet-bezoeken van culturele instellingen en plekken? Eerder in dit hoofdstuk is aangegeven dat 26% van de Drentse inwoners het afgelopen jaar geen culturele instelling/plek heeft bezocht. Deze groep is gevraagd wat de redenen zijn voor het niet-bezoek. In de volgende tabel is een uiteenzetting gegeven van de antwoorden op deze vraag. -26-

31 Tabel 4.2 Belangrijkste reden voor het niet-bezoeken van culturele instelling/plek. reden in % absoluut 11 in % absoluut geen interesse 58% % geen tijd/te druk 18% % gezondheid/handicap 8% % te hoge kosten/te duur 5% % is niet in de buurt/ te ver weg 4% % anders 7% % totaal (33%) (26%) % 100% In de rechterhelft van tabel 4.2 is te zien dat ruim de helft van de mensen (52%) die het afgelopen jaar (2008) geen culturele instelling heeft bezocht, desinteresse hiervoor als hoofdreden geeft. Ongeveer één op de vijf zegt dat hij/zij geen culturele instelling heeft bezocht omwille van de tijd (te druk). Je kunt stellen dat deze twee hoofdredenen argumenten zijn waarbij er grotendeels sprake is van een bewuste keuze. Voor de overige drie redenen geldt dit niet (gezondheid/handicap, kostenaspect, afstand). Zo n 18% van de niet-bezoekers wordt beperkt in de mogelijkheden voor een cultureel bezoek. De helft hiervan (in totaal 9% van de niet-bezoekers) wordt belemmerd door lichamelijke beperkingen. De andere 9% van de niet-bezoekers hikt aan tegen het kostenplaatje of de te maken afstand. In absolute aantallen gaat het om circa Drenten die door factoren buiten hun eigen macht beperkt worden in een bezoek aan een culturele instelling/plek. Ten slotte noemt 10% van de respondenten een andere reden voor het niet-bezoek 12. De resultaten komen in grote lijnen overeen met de inventarisatie over Het grootste verschil zit hem in het feit dat er meer mensen geïnteresseerd zijn in cultuur. Daardoor is met name het argument desinteresse minder vaak genoemd Als uitgangspunt bij de berekening van het aantal Drenten vanaf 12 jaar geldt voor 2005 het aantal van ruim Drenten. Voor 2008 gaat het om Drentse inwoners (bron: CBS, Stattline). 12 Het gaat bijvoorbeeld om mensen die niemand hebben om samen mee op pad te gaan of om mensen die in het geheel niet op de hoogte zijn van het culturele aanbod. 13 Bij de interpretatie moet rekening worden gehouden met het feit dat in 2008 ook de Centra voor de Kunsten onderdeel uitmaken van de vragen over culturele instellingen. In 2005 was dit niet het geval. -27-

32 Tabel 4.3 Is er voldoende aanbod van culturele instellingen/plekken in Drenthe? percentage inwoners per Drentse regio regio Midden Zuidoost Zuidwest Noord Drenthe mening totaal voldoende aanbod in Drenthe 63% 51% 67% 57% 59% voldoende aanbod in Drenthe, 8% 12% 5% 6% 8% maar niet bij mij in de buurt onvoldoende aanbod in Drenthe 9% 10% 5% 9% 8% geen mening 20% 28% 23% 29% 25% totaal 100% 100% 100% 100% 100% Uit de rechterkolom van tabel 4.3 valt af te lezen dat 59% van de Drenten tevreden is over de grootte van het aanbod van culturele instellingen/plekken in Drenthe. Eén op de zes vindt het aanbod in Drenthe (8%) of in de eigen buurt (8%) aan de magere kant. Een kwart van de Drenten heeft geen mening over deze vraag. Het blijkt dat er regionale verschillen zijn in de waardering van het culturele aanbod van instellingen. In Zuidoost Drenthe is men het minst tevreden, in Zuidwest Drenthe het meest tevreden. Dit was ook drie jaar geleden het geval. Alleen zijn de verschillen nu nog iets groter geworden. In Zuidoost Drenthe is nu 22% (12%+10%) niet tevreden over het aanbod (in de eigen buurt), in Zuidwest Drenthe is dit 10%. Een verschil van 12 procentpunten. Drie jaar geleden bleef dit verschil beperkt tot 7 procentpunten. Uit de nadere analyse van achtergrondkenmerken komt naar voren dat jongeren het aanbod vaker onvoldoende vinden dan ouderen (13% van de jongeren zegt onvoldoende t.o.v. 7% van de rest). Andere analyses -zoals naar gezinnen met jonge kinderen- brengen geen verschillen tussen bevolkingsgroepen aan het licht. 4.4 Van welk soort culturele voorstellingen is onvoldoende aanbod? De respondenten hebben de mogelijkheid gekregen om aan te geven van welk soort culturele voorstelling ze het aanbod te klein vinden. In de volgende tabel is dit weergegeven. -28-