MENOPAUZE MODALITEITEN VAN BEHANDELING : Wat? Hoe? Hoeveel? Hoe lang? Aan wie? Alternatieven?
|
|
|
- Nora van den Brink
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 MENOPAUZE MODALITEITEN VAN BEHANDELING : Wat? Hoe? Hoeveel? Hoe lang? Aan wie? Alternatieven? Dr. Marc Muyldermans gynecoloog, Jessa Ziekenhuis Hasselt
2 Historiek 1990 : hartinfarct : borstca : x 1,1-1, : hartinfarct : borstca : x1,3 ( WHI-studie = Prempro )
3 Na WHI : -WHI subgroup analyse : 50-59j E-alone : minder infarct,minder sterfte E+P : no prior use : borstca : niet gestegen tot 5j -gerandomiseerde studies : DOPS KEEPS -observatiestudies : E3N ESTHER DAHORS cardiovasculair : 50-59j : risico borstca : genuanceerd
4 Na WHI : -WHI subgroup analyse : 50-59j E-alone : minder infarct,minder sterfte E+P : no prior use : borstca : niet gestegen tot 5j -gerandomiseerde studies : DOPS KEEPS -observatiestudies : E3N ESTHER DAHORS cardiovasculair : 50-59j : risico ouderen (trombose,cva) borstca : genuanceerd type progestageen
5 Non use! tot extra sterfte (Am.J.Public Health 13)
6 Leeftijd : recente versus late menopauze
7 Hartinfarct : gezond Toeslibben : E beschermt: -cholesterol -vasodilatatie -coronairen : = risico verstopping E : trombose plaque = risico
8 Leeftijd : recente versus late menopauze Cardiovasculair -vasodilatatie -minder coronaire calcificatie en intimaverdikking RR x0,5 0,6 (Salpeter 06 ; Schierbeck 12) primaire (en secundaire) preventie : INDIVIDUEEL!
9 Oestrogenen Cardiovasculair -vasodilatatie -minder coronaire calcificatie en intimaverdikking Bot -antiresorptie Huid -collageen en elastine Vet -lipase,leptine (visceraal vet ) Seks -mucosa,arousal Blaas -detrusor,infectie Hersenen -warmteregeling Retina -anti-maculadegeneratie Glucose -tolerantie? colon, cognitie, gemoed (depressie)
10 Oestrogenen : E2 - E1 - E3 E2 : oestradiol : hét actieve hormoon peroraal : lever zet om in E1 transcutaan : blijft E2 E1 : oestron : minder actief E3 : oestriol : eindmetaboliet : zwak (Premarin : meer trombogeen, meer insulineresistentie )
11 Oestrogenen : E2 - E1 - E3 Productnaam: pil gel vaginale ovule patch neusspray (inplanttablet) oestradiolester : valeraat Progynova gemicroniseerd oestradiol Zumenon oestriol Aacifemine (equine-oestrogenen) (Premarin ) Oestradiol Oestrogel Estreva Oestradiol Vagifem Oestriol Aacifemine Ortho- Gynest Oestradiol Estraderm Systen Feminova Vivelle Dot Dermestril Oestradiol Aerodiol
12 TTS Cardiovasculair : minder levereffect : trombose, TG geen CRP minder HDL, glucose neutraal versus gunstig per os Borst -densiteit minder -andere gunstigere OH-metabolieten -oraal IGF1 SHBG : TTS niet -wat is best : E2 of E1? obs. Studies borstca : geen verschil
13 progestageen nodig : enkel voor de baarmoeder ofwel niet : continu schema (tablet / hormoonspiraal)
14 Progestageen: progesterone testosterone spironolactone
15 Progestageen: progesterone testosterone spironolactone Pregnanen 19-norpregnanen Ethinyl cyanomethyl estranen gonanen
16 Progestageen: progesterone testosterone spironolactone progesterone,dydrogesterone drospirenone Pregnanen 19-norpregnanen Ethinyl cyanomethyl Cypro-ac nomegestrolacetaat dienogest Chlormad-ac medroxyprog-acetaat estranen gonanen norethinodrel levonorgestrel norgestimaat norethisterone desogestrel gestoden
17 Progestageen: progesterone testosterone spironolactone Duogestan,Femoston Angeliq Pregnanen 19-norpregnanen Ethinyl cyanomethyl Diviva,Diviplus Naemis Climodien estranen gonanen Cyclocur,Activelle, Kliogest Novofem,Trisequens Mirena
18 Progestageen: progesterone testosterone spironolactone Duogestan,Femoston Angeliq antimineralocorticoied Pregnanen 19-norpregnanen Ethinyl cyanomethyl Diviva,Diviplus Naemis Climodien androgeen neutraal oestrogeen glucocorticoied Climen anti-androgeen glucocorticoied estranen gonanen Cyclocur,Activelle, Kliogest Novofem,Trisequens Mirena androgeen + oestrogeen androgeen
19 Nat P versus onnatuurlijke P : werken E niet tegen -NO synthese endotheel -levereffect (cholesterol) -trombose -natriuretisch -insuline-gevoeligheid
20 Nat P versus onnatuurlijke P : werken E niet tegen -NO synthese endotheel -levereffect (cholesterol) -trombose -natriuretisch -insuline-gevoeligheid neutralizeren de ongunstige E-effecten -CRP stijging -trombose -borst
21 Trombose : x 2-4 Factoren : -leeftijd -gewicht -immobilizatie -erfelijkheid Basisrisico = 1 op 1000 per jaar Risk of venous thromboembolism duringhrtwith different routes of administration and progestogenic components [63]. Treatment Observed riska (95% confidence interval) No HRT 1.0 Estradiol alone orally 4.0 ( ) Estradiol transdermally 0.8 ( ) Estradiol + progesterone 0.9 ( ) (ESTHER 07)
22 Progestageen: progesterone testosterone spironolactone Duogestan,Femoston Angeliq Pregnanen 19-norpregnanen Ethinyl cyanomethyl Diviva,Diviplus Naemis Climodien estranen gonanen Cyclocur,Activelle, Kliogest Novofem,Trisequens Mirena?
23 Mirena en borst Premenopauze : neutraal (Backman 05) Postmenopauze : E+Mirena x2,15 sign versus E alleen (Lyytinen 10)
24 borstca RR = x1,3 (WHI 02) RR= x0,66 (WHI 04) Premarin + provera Premarin alléén oo
25 E alone? ja : neen protectie! Observatiestudies : 5-10j NHS Porch 02 Oxford 97 Chen 02 Magnussen 99 (-10j) Li 03(-25j) Schairer 00 (-16j) Ross 00 MWS 03 Persson 99 Newcomb 02 Ursin 02 Stahlberg 04 Weiss 03 E3N 08 Bush 01 Olsson 03 Lyytinen 10 Nachtigall 92 RCT WEST WHI HERS
26 borstca als oorzaak : duurt 10jaar E groei van bestaande, bij obesen valt dit niet op protectie : apoptose,aromataseremmer, insuline, adhesies in CA-cellen gaptime! (WHI 04)
27 Borstkanker : 5jaar inname E alleen x 1.3 sign ( indien interval van 3-5jaar : x 0.8 )? E3N 08 IMS 07
28 Borstkanker : 5jaar inname E alleen x 1.3 sign ( indien interval van 3-5jaar : x 0.8 )? E + synthetisch P x 1.7 sign E + natuurlijk P x 1 dus géén toename eerste (3 à ) 5 jaar E3N 08 IMS 07
29 Borstkanker : te omzeilen? : - dosis - duur - type P : natuurlijk progesterone en dydrogesteron géén verhoging ; E-effect teniet - sequentieel schema : beter ; (3-5jaar wachten ) - risico : mageren dense borsten
30 Individuele gevoeligheid! -genetica -gewicht -densiteit! -metabolizatie E2 balans 2/4/16 OH -lifestyle : voeding,sport,alcohol,roken,nulligravida,. -tijdsduur sinds menopauze (gaptime)
31 Nat P versus onnatuurlijke P : Borst : -PGRMC1 stimulatie
32 Borst : Intracrinologie: sulfatase - aromatase oestrone
33 Borst : Intracrinologie: sulfatase - aromatase oestrone-sulfaat oestrone androgenen
34 Borst : Intracrinologie: sulfatase - aromatase oestrone-sulfaat oestradiol oestrone androgenen
35 Borst : Intracrinologie: sulfatase - aromatase oestrone-sulfaat oestradiol oestradiolsulfaat oestrone oestronsulfaat androgenen
36 Borst : Intracrinologie: sulfatase - aromatase oestrone-sulfaat Sulfatase aromatase Androgenen oestradiol oestradiolsulfaat 17β HSD ase sulfotransferase oestrone oestronsulfaat sulfotransferase P, Dydro, NOMAC moduleren gunstig SEEM (Pasqualini 04)
37 Nat P versus onnatuurlijke P : Borst : -PMR1 stimulatie -SEEM
38 E- metabolisme : catecholmetabolieten! 2-OH E1 = goed 4-OH E2 = mutageen 16-OH E1 = mutageen 16-OH E2 = goed P beïnvloedt metabolisme (Lippert 08)
39 Nat P versus onnatuurlijke P : Borst : -PGRMC1 stimulatie -SEEM -E-metabolizatie -E-effect op IGF1 is gunstig -SHBG stijging is gunstig -borstdensiteit -apoptose
40 Apoptose proliferatie : in vitro borstca cellen : androgene P scoren slecht (Franke 04)
41 Nat P versus onnatuurlijke P : Borst : -PGRMC1 stimulatie -SEEM -E-metabolizatie -E-effect op IGF1 is gunstig -SHBG stijging is gunstig -borstdensiteit -apoptose
42 Synthetisch afgeleide : tibolone = E (SERM) + A Pro - borst : RCT x0,3 : niet bevestigd in observatiestudies - minder borstdensiteit, apoptose, SEEM - niet op baarmoeder : geen bloeding (SERM) - beetje androgeen (gemoed,sexuele respons,spiermassa) Con : CVA - androgeen levereffect(cholesterol,suiker) = atherogeen? - weinig studies
43 Is er plaats voor testosterone???? - libido + 60% met testo versus +30% met placebo - gel, patch - veilig - 5% acné,beharing,vette huid - énkel -bij libidoverlies + hormoontekort op labo
44 DHEA - voorloper van en hormoon - DHEA daalt met leeftijd - populair in USA als anti-aging - veilig - neveneffecten,zweetgeur geen effect op veroudering, vapeurs mogelijk (?) effect op -huid -bot -libido
45 Locaal : met zwakkere oestrogenen vaginaal : -droogte -sexualiteit -vaginale infecties -blaas : overactieve blaas blaasinfecties (niet voor urineverlies) E3-ovulen (Aacifemine,Ortho-Gynest ) ; E2-ovulen (Vagifem ) ; Soya (Phyto-soya gel ) gelaatshuid -phyto-oestrogeen-crème (Flavonex ) -effect : eerste 2 jaar
46 Phyto-producten en vapeurs 1) Phyto-E : isoflavonen (soja,hop, ) 2) Zilverkaarswortel (Cimifuga) zwakker niet op baarmoeder en borst : veilig voor borst (cave: hop) (premenop anta ; postmenop agonist) voordeel : bot, bloedvaten :? effectiviteit en veiligheid moeten niet bewezen worden
47 Phyto-producten en vapeurs : werkt het? -daidzeine equol via darmbacterie : bij 30% aanwezig -enkel in vroege menopauze effect te verwachten -placebo-effect 30-50% -weinig RCT : soja,hop : bij 3 op 14 effectief cimifuga : 1 op 6 de rest : neen
48 Phyto-producten en vapeurs Combinaties : rode klaver salvia yam berkenblad citrus fosfolipiden vitus agnus theunisbloem ginkgo ginseng St-Janskruid omzet 13 biljoen dollars /jaar NB. 1 studie ivm omega mg
49 Alternatieven voor vapeurs? niet-hormonale medicatie Venlafaxine (antidepressivum) (Efexor ) Paroxetine (antidepressivum) (Seroxat ) FDA -approved Gabapentin (anti-epilepsie) (Neurontin ) Oxybutinine (anti-prikkelblaas) (Ditropan ) (Clonidine ) (anti-hypertensivum) (Catapressan ) effect : Ja doch minder doch nevenwerkingen!
50 Alternatieven voor vapeurs? rookstop ja vermageren bij obesen ganglion stellatum blokkade ja (6mnd) sport neen reflexologie neen homeopathie neen relaxatietherapie? ~~ placebo werkt ook! acupunctuur? hypnose?
51 Alternatieven voor vapeurs? E. Manet, 1863
52 Contra-indicaties : -E-afhankelijke tumoren :borst,uterus, ovarium (endometroied,granulosaceltumor) melanoma -trombose -lever, galstenen -epilepsie Relatief : -CV-risico -borstca-risico : mageren met dense borsten
53 Anno vapeurs per dag : is dat veel?.
54 Anno indicaties -ongemakken : vapeurs,zweten,droogte, = QUALITY OF LIFE is rekbaar : huid,blaas, goed gevoel, -vroege menopauze : steeds aangewezen
55 Anno voordelen -bot,huid,blaas, goed gevoel, slaap : tijdelijk -minder colonca?, dementie,depressie =? -bloedvaten = infarctrisico gehalveerd is (voorlopig) geen indicatie, wel een voordeel
56 Anno 2013 AFSLANKING vroeger vandaag elke vrouw gepersonaliseerd,selectief alle leeftijden enkel vroege menopauze hoge dosis zo weinig mogelijk synthetische hormonen enkel natuurlijke zo lang mogelijk max 3-5jaar preventie èn comfort enkel comfort, quality
57 Anno 2013 AFSLANKING vroeger vandaag elke vrouw gepersonaliseerd,selectief alle leeftijden enkel vroege menopauze hoge dosis zo weinig mogelijk synthetische hormonen enkel natuurlijke zo lang mogelijk max 3-5jaar preventie èn comfort enkel comfort, quality Quality of life
58 ongemakken borst CA vaatrisico sterfte niets doen - verkeerd doen juist doen - (HR x0,7 ns) WHI 04 Schierbeck 12 Alexanderson 06 Hodis 13
59 ongemakken borst CA vaatrisico sterfte niets doen - verkeerd doen juist doen - (HR x0,7 ns) de juiste vrouw, het juiste product WHI 04 Schierbeck 12 Alexanderson 06 Hodis 13
60 Mevrouw X Epidemiologie en meta-analyse individu
61 voor de op uw raadpleging Antecedenten : startsituatie! Persoonlijke inschatting -hormonen of plantaardig -ongemak, droogte, vapeurs -libido -huid -bloeding of niet -dagelijks slikken -kostprijs -mogelijk voordeel infarct -osteoporose -risico borstkanker,trombose -
62 voor de op uw raadpleging Councelling borst CA : -laag -leg uit : relatief risico x 1,3 -absolute cijfers +1 op 1000 per jaar = 5 ipv 4 -àlle factoren -afwegen -te omzeilen -mammo eerst -herevalueer : mijd borstspanning
63 Samengevat : modaliteiten = spelregels -conclusies én producten van 2002 gelden niet meer in er is nog een plaats voor hormoontherapie, mits spelregels -type : natuurlijk!, korte duur, lage dosis -toekomst : cocktail : toevoeging SERM, (androgenen?) -gepersonaliseerd : klachten én risico : hou niet alleen rekening met de uterus,ook met de borsten!
De Overgang: een opvlieger waard?
De Overgang: een opvlieger waard? Cécile Romans Huisarts Neerbeek Kaderarts Urogynaecologie Definitie n Menopauze: laatste bloeding n Climacterium/peri-menopauze/overgang: fase met symptomen van dalend
Moderne Contraceptie. Dr. Kristof Kinget Dienst Gynaecologie Verloskunde A.Z. KLINA - Brasschaat
Moderne Contraceptie Dr. Kristof Kinget Dienst Gynaecologie Verloskunde A.Z. KLINA - Brasschaat Vriijdag 14 september 2012 Evolutie van de Contraceptie Daling Dosering Vermindering Androgeniciteit Niet
Menopauze polikliniek. Charlotte Broos, menopauze consulente Ellen Marie Sparidaens, fertiliteitsarts
Menopauze polikliniek Charlotte Broos, menopauze consulente Ellen Marie Sparidaens, fertiliteitsarts Menopauze De menopauze is de laatste menstruatie van een vrouw. Als een vrouw, een jaar lang geen menstruatie
Behandeling van overgangsklachten waarmee en hoe lang?
Behandeling van overgangsklachten waarmee en hoe lang? Man/Vrouw Symposium 13 april 2016 Dr. Magda Armeanu, gynaecoloog Disclosure belangen spreker Dr. Magda Armeanu, gynaecoloog (potentiële) belangenverstrengeling
Menopauze, plaats voor HST? Jan Willem de Leeuw Gynaecoloog Ikazia Ziekenhuis, Rotterdam
Menopauze, plaats voor HST? Jan Willem de Leeuw Gynaecoloog Ikazia Ziekenhuis, Rotterdam Disclosures spreker GEEN Definities Menopauze: de laatste menstruatie in het leven van een vrouw. Deze wordt in
Gynaecologie en Verloskunde in beweging. Behandeling van menopauzale klachten in 2016 Dr Hilde Verlaenen
Gynaecologie en Verloskunde in beweging Behandeling van menopauzale klachten in 2016 Dr Hilde Verlaenen Gevolgen van de menopauze: Vasomotorische klachten Warmteopwellingen, transpireren vnl s nachts
m e n o p a u z e D i a g n o s e en b e h a n d e l i n g
m e n o p a u z e D i a g n o s e en b e h a n d e l i n g InformatiE EN ADVIES pathophys.org Diagnose perimenopauze en menopauze thelancet.com Diagnose perimenopauze en menopauze Diagnose ZONDER labotest
Hormone Replacement Therapy. -Festina lente-
Hormone Replacement Therapy -Festina lente- Historiek HRT Menopauze Veiligheid HRT Effectiviteit van HRT Duur en soort HRT Fyto-oestrogen,SERMS, tibolone,etc Prematuur ovarieel falen Praktische aanbevelingen
Hormoon onderzoek Voorbeeld verslag hormoonanalyse
Hormoon onderzoek Inhoudsopgave Inhoudsopgave 1. Welke hormonen zijn getest?...3 2. Cortisol...4 2.1. Wat is cortisol?...4 2.2. Oorzaken...4 2.3 Symptomen...4 2.4 Uitslag Cortisol...5 3. Testosteron...6
Thema: "Overgankelijkheden" D.H. Bogchelman. 10 november 2012
Thema: "Overgankelijkheden" 10 november 2012 D.H. Bogchelman Inleiding Wat is de overgang? Wat gebeurt er in de overgang? Verschijnselen van de overgang Hoe behandelen we overgangsklachten? Wat zijn de
De impact van hormonale therapie bij borstkanker. Annette Stutterheim, maatschappelijk werker Marjo Holtkamp, MANP verpleegkundig specialist
De impact van hormonale therapie bij borstkanker Annette Stutterheim, maatschappelijk werker Marjo Holtkamp, MANP verpleegkundig specialist Inleiding Werkingsmechanisme hormoontherapie Bijwerkingen Wat
Door: Barbara Havenith (vrouwenarts)
Door: Barbara Havenith (vrouwenarts) 10 Vakblad voor de Natuurgeneeskundige 03 / MEI/JUN 2013 Zoveel vrouwen waren nog nooit in de overgang! De overgang Nog nooit waren er in Nederland zoveel vrouwen in
Opvliegers, Vapeurs, Menopauze, Overgangsklachten, Flushes
Opvliegers, Vapeurs, Menopauze, Overgangsklachten, Flushes De overgang De overgang is een natuurlijke fase in uw leven waarin uw menstruaties onregelmatig worden en uiteindelijk helemaal wegblijven. De
De overgangsjaren. Marieke Boerema, verpleegkundig consulent menopauze Louisette Peters, gynaecoloog
De overgangsjaren Marieke Boerema, verpleegkundig consulent menopauze Louisette Peters, gynaecoloog Voorkomen overgangsklachten In Nederland heeft 80% van de vrouwen overgangsklachten. 60 % heeft hier
Hormonen, hormoongebruik en pilgebruik bij BRCA1/2 mutatie draagsters
Hormonen, hormoongebruik en pilgebruik bij BRCA1/2 mutatie draagsters Marian J.E. Mourits, gynaecologisch oncoloog Universitair Medisch Centrum Groningen 18 april 2009 1 Inhoud Inleiding Pilgebruik Hormonen
Preventieve eierstokverwijdering.en dan? 31 oktober 2015
Preventieve eierstokverwijdering.en dan? 31 oktober 2015 Prof dr Marian Mourits Gynaecologisch Oncoloog Universitair Medisch Centrum Groningen Preventieve eierstokverwijdering. en dan? Preventieve eierstokverwijdering
De overgang. Inleiding. Hormonale veranderingen. Het begin en de duur van de overgang
24-05-2019 De overgang Inleiding De meeste vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar. De gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt de menopauze
Verschillen tussen hormoonpreparaten i.v.m. risico op borst- en endometrium carcinoom P. Neven
Verschillen tussen hormoonpreparaten i.v.m. risico op borst- en endometrium carcinoom P. Neven Inleiding: Oestradiol is het belangrijkste oestrogeen bij de premenopauzale vrouw; na de menopauze is dat
patiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie
patiënteninformatie borstkliniek Antihormoontherapie ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT-JOZEF Oude Liersebaan 4-2390 Malle tel. 03 380 20 11 - fax 03 380 28 90 azsintjozef@emmaus.be - www.azsintjozef-malle.be Dit
Gezond omgaan met de menopauze. 20 vragen, 20 antwoorden over hormoongebruik
Gezond omgaan met de menopauze 20 vragen, 20 antwoorden over hormoongebruik In deze brochure leest u antwoorden op de meest gestelde vragen over hormoongebruik tijdens de menopauze. Als voorbereiding op
Big trouble? Het Big 5 palet. Het Big 5 palet. Gevolgen overgewicht breder dan Big 5. Overgewicht. Relatie tussen overgewicht, diabetes, kanker
Big trouble? Het Big 5 palet Hart- en vaatziekten Astma / COPD Depressie B.H.R. Wolffenbuttel Afd. Endocrinologie & Stofw. ziekten Universitair Medisch Centrum Groningen Welke belangrijke risicofactor
Onderwerp van gesprek: de menopauze
Onderwerp van gesprek: de menopauze Onderwerp van gesprek: de menopauze De menopauze, het moment waarop de maandelijkse bloedingen uitblijven, is een complex verschijnsel met mogelijke fysieke (warmteopwellingen,
Wie is er bang voor de overgang?
Wie is er bang voor de overgang? Overgangsklachten De overgang is een levensfase die voor de meeste vrouwen niet ongemerkt voorbij gaat. Er treden lichamelijke en geestelijke veranderingen op. De effecten
Vrouwen in de overgang, depressie en de richtlijn M. D E K R U I F D E P R E S S I E A M B U L A N T V R O U W E N P O L I
Vrouwen in de overgang, depressie en de richtlijn M. D E K R U I F D E P R E S S I E A M B U L A N T V R O U W E N P O L I Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
KEUZE VAN EEN ANTICONCEPTIEVE BEHANDELING
KEUZE VAN EEN ANTICONCEPTIEVE BEHANDELING De oestroprogestagene associaties voor anticonceptie en de intra-uteriene devices zijn de meest doeltreffende reversibele anticonceptiemiddelen. Wanneer hormonale
Hormoontherapie bij borstkanker
Hormoontherapie bij borstkanker Inleiding Uw arts heeft u aan de hand van de Patiëntenbrief uitgelegd, waarom u in aanmerking komt voor een hormoontherapie. In de Patiëntenbrief staan alle gegevens van
Anticonceptie anno 2013 De visie van de clinicus PROF, M. DHONT
Anticonceptie anno 2013 De visie van de clinicus PROF, M. DHONT Soorten anticonceptieve middelen voor de vrouw Gecombineerde hormonale anticonceptie Puur progestatieve anticonceptie Het IUD Noodanticonceptie
Vroegdetec)e of risico reducerende chirurgie bij BRCA muta)e dragerschap
Vroegdetec)e of risico reducerende chirurgie bij BRCA muta)e dragerschap Prof Dr Peter van Dam Mul)disciplinair borstcentrum Universitair Ziekenhuis Antwerpen Ik ben drager van een BRCA muta)e: wat nu?
De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun
De overgang De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun h veertigste en zestigste jaar: de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze of overgang
1. Vragen algemeen. Wat is POI eigenlijk?
WELKOM 1. Vragen algemeen Wat is POI eigenlijk? 1. Vragen algemeen 1. Ik ben altijd onregelmatig ongesteld geweest. Kan dat met de vroege overgang te maken hebben? 2. Heeft deze aandoening een officiële
borstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie
borstkliniek informatiebrochure Anti-hormoontherapie Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Verschillende soorten behandelingen 5 3. Contactgegevens 7 3 1. Inleiding Graag duiden wij u op het belang van een goede
Werking OAC preparaten:
Mei 2010 Werking OAC preparaten: Anticonceptief effect voornamelijk door progestagene component Oestrogenen dienen vooral voor endometriumstabilisatie Progestativa en Oestrogenen tezamen geven suppressie
H Hormonale therapie bij borstkanker
H.40017.0316 Hormonale therapie bij borstkanker Inleiding Hormonen zijn stoffen die ons lichaam zelf maakt en deze stoffen regelen een groot aantal lichaamsfuncties. Hormonen worden in een aantal klieren,
Een leven lang vitaal. Kwestie van geluk of goede genen? Kun je er zelf iets aan doen?
Een leven lang vitaal Kwestie van geluk of goede genen? Kun je er zelf iets aan doen? Oudste vrouw van de wereld Japanse Misao Okawa, 115 jaar Gemiddelde levensverwachting Mannen en vrouwen in de 20 ste
Bijlage III Wijzigingen van de samenvattingen van productkenmerken en bijsluiters.
Bijlage III Wijzigingen van de samenvattingen van productkenmerken en bijsluiters. Opmerking: deze wijzigingen van de samenvatting van de productkenmerken en de bijsluiter waren geldig ten tijde van het
De overgang. Albert Schweitzer ziekenhuis december 2007 pavo 0593
De overgang Albert Schweitzer ziekenhuis december 2007 pavo 0593 Inhoudsopgave Inleiding 2 Hormonale veranderingen 2 Het begin en de duur van de overgang 4 Menstruaties tijdens de overgang 4 Wat zijn typische
Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan
Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
Inleiding Hormonale veranderingen
DE OVERGANG 211 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Hormonale veranderingen... 3 Het begin en de duur van de overgang... 4 Menstruaties tijdens de overgang... 5 Wat zijn typische overgangsklachten?... 5 Gevolgen
Het begin en de duur van de overgang Menstruaties tijdens de overgang
De overgang INHOUDSOPGAVE Inleiding Hormonale veranderingen Het begin en de duur van de overgang Menstruaties tijdens de overgang Wat zijn typische overgangsklachten Gevolgen op korte termijn Gevolgen
Jong = Pre-menopauzaal Hormonale Therapie Fertiliteitspreservatie. P. Neven MBC UZ Leuven
Jong = Pre-menopauzaal Hormonale Therapie Fertiliteitspreservatie P. Neven MBC UZ Leuven Overzicht: - Hormonale therapie - Belang vrouwelijk hormoon & welke hormonale therapie - Hormoon-gevoelige borstkanker?
Overgang Inhoudsopgave 2. Hormonale veranderingen 1. Inleiding
164.0406 Overgang Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Hormonale veranderingen 3. Het begin en de duur van de overgang 4. Menstruaties tijdens de overgang 5. Wat zijn typische overgangsklachten 6. Gevolgen op
Deze tekst is geheel overgenomen van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG)
Overgang Deze tekst is geheel overgenomen van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) Inhoud Inleiding 3 Hormonale veranderingen 4 Het begin en de duur van de overgang 4 Menstruaties
Osteoporose Voorkom Beenderbreuken
Osteoporose Voorkom Beenderbreuken Prof. Dr. S. Goemaere Reumatoloog, UZ Gent Belgian Bone Club (BBC) International Osteoporosis Foundation (IOF) EU-Osteoporosis Consultation Panel IOF Working Parties
Hart- en vaataandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen in de Westerse wereld. Daarom moeten we werk maken van:
Hart- en vaataandoeningen zijn de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen in de Westerse wereld. Daarom moeten we werk maken van: 1 CARDIOVASCULAIRE PREVENTIE BIJ VROUWEN. 2 SENSIBILISATIE van de vrouw
De overgang. Gynaecologie. Beter voor elkaar
De overgang Gynaecologie Beter voor elkaar 2 Inleiding De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste
Dia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. Dia 2. Dia 3. Vet in Historisch Perspectief. simpele vetopstapelingsziekte
Dia 1 Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Dia 2 Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte
De overgang. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie
De overgang Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Inleiding De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste
Overgangsklachten. Gynaecologie
Gynaecologie Overgangsklachten De meeste vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze
Hormoongebruik rond de overgang
Hormoongebruik rond de overgang Afdelingen gynaecologie en verloskunde Inhoudsopgave Inleiding 2 Wat is de overgang? 2 Klachten tijdens de overgang 2 Het gebruik van oestrogenen tijdens de overgang 2 De
INTERLINE GYNAECOLOGIE 2014 januari 2014 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN
INTERLINE GYNAECOLOGIE 2014 januari 2014 ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Inleiding Deze Interline gaat over de volgende werkafspraken: - Subfertiliteit (herzien) -
De Hormonale anticonceptiepil
1 De Hormonale anticonceptiepil Hoe werkt de pil? De pil bevat de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Deze voorkomen op 3 manieren zwangerschap. Wanneer je stopt met de pil zorgen je eigen
Anticonceptiepil VRAGEN OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL
Anticonceptiepil VEEL VOORKOMENDE VRAGEN VOORDAT U DE PIL GAAT GEBRUIKEN VEEL VOORKOMENDE VRAGEN ALS U DE PIL AL GEBRUIKT WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN VRAGEN OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL ANTICONCEPTIEPIL
Inleiding...2. 1 Hormonale veranderingen...2
overgang Inhoud Inleiding...2 1 Hormonale veranderingen...2 2 Wanneer ben ik in de overgang?...4 2.1 Het begin en de duur van de overgang...4 2.2 Menstruaties tijdens de overgang...5 2.3 Kan worden vastgesteld
Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren
Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren Huisarts, lid DiHAG Senior-onderzoeker Diabetes kenniscentrum Disclosure Geen conflicts of interest De toekomst!!! >25% = >75 jaar Karakteristieken ouderen
Inhoud 1. Inleiding...2 2. Hormonale veranderingen...3 3. Het begin en de duur van de overgang...4 4. Menstruaties tijdens de overgang...5 5.
De overgang Inhoud 1. Inleiding...2 2. Hormonale veranderingen...3 3. Het begin en de duur van de overgang...4 4. Menstruaties tijdens de overgang...5 5. Wat zijn typische overgangsklachten?...5 5.1. Opvliegers...6
Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/26110 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Raps, Marjolein Title: Effectiveness and side effects of hormonal contraceptives
H7 KORTE EN LANGE TERMIJN EFFECTEN NA RRSO
1290 1291 1292 1293 H7 KORTE EN LANGE TERMIJN EFFECTEN NA RRSO Aanbevelingen Na RRSO, bij vrouwen jonger dan 45 jaar én zonder mammacarcinoom (of andere risicofactoren) in de voorgeschiedenis, wordt geadviseerd
ESC GUIDELINES BEHANDELING DYSLIPIDEMIEEN
ESC GUIDELINES BEHANDELING DYSLIPIDEMIEEN DR SELLESLAGH ST JOZEF ZIEKENHUIS BORNEM 20/09/2012 BRUSSEL - Het aantal patiënten dat cholesterolverlagende middelen neemt, is in vijf jaar tijd met de helft
De overgang Inleiding Hormonale veranderingen
De overgang Inleiding De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun 40 e en 60 e jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze genoemd.
GynAEcoloGiE De overgang
GynAEcologie De overgang De overgang De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE OVERGANG. Versie 1.0. Datum Goedkeuring 01-01-2002 Verantwoording
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE OVERGANG Versie 1.0 Datum Goedkeuring 01-01-2002 Verantwoording NVOG Inhoudsopgave Inleiding...1 Hormonale veranderingen...2 Het begin
Hormoontherapie bij borstkanker
Hormoontherapie bij borstkanker Inleiding Uw arts heeft u aan de hand van de patiëntenbrief uitgelegd, waarom u in aanmerking komt voor een hormoontherapie. In de Patiëntenbrief staan alle gegevens van
Voortgezet gebruik van hormonale substitutie in de menopauze
Voortgezet gebruik van hormonale substitutie in de menopauze CAPIAU ANNELIES, Universiteit Gent, 2011-2013 Promotor: Prof. Dr. An De Sutter, Universiteit Gent Co-promotor: Dr. Annie Goeman, Universiteit
Kunstmatige menopauze bij oncologische patiënten
informatiebrochure Kunstmatige menopauze bij oncologische patiënten Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Natuurlijke menopauze 4 3. Kunstmatige menopauze 5 4. Mogelijke klachten 6 5. Algemene adviezen 8 6.
Het effect van hormonale substitutie op het glucose-metabolisme van de postmenopauzale vrouw.
Academiejaar 2010 2011 Het effect van hormonale substitutie op het glucose-metabolisme van de postmenopauzale vrouw. Charlotte VAN DEN BERGHE Promotor: Prof. Dr. H. Depypere Scriptie voorgedragen in de
Wanneer mag men Fem7 50µg, Fem7 75µg en Fem7 100µg niet gebruiken? U mag Fem7 niet gebruiken:
BIJSLUITER FEM7 50µg/ FEM7 75µg / FEM7 100µg (14-05-2001) blz. 1 Bijsluiter Fem7 50µg / Fem7 75µg / Fem7 100µg Informatie voor de gebruikster Samenstelling Fem7 50µg, Fem7 75µg en Fem7 100µg zijn pleisters
Radiotherapie in de palliatieve setting. Bussels Barbara Dienst Radiotherapie H Hartziekenhuis Roeselare
Radiotherapie in de palliatieve setting Bussels Barbara Dienst Radiotherapie H Hartziekenhuis Roeselare Radiotherapie in de palliatieve setting 25-30% van de radiotherapeutische behandelingen Toename te
Overgang. Gynaecologie. Klachten en behandeling
Gynaecologie Overgang Klachten en behandeling Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Hormonale veranderingen 2 Het begin en de duur van de overgang 3 Menstruaties tijdens de overgang 4 Wat zijn typische overgangsklachten
Borstkanker en hormoontherapie
Chirurgie Borstkanker en hormoontherapie www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is hormoontherapie?... 3 Vrouwelijke geslachtshormonen... 3 Wanneer komt u in aanmerking voor een hormoonbehandeling?... 4
Goed om te weten. Daarnaast kun je er ook gratis diverse handige materialen of andere brochures downloaden. Neem gerust een kijkje.
Postbus 581 2003 PC Haarlem www.msd.nl Op Anticonceptie.nl vind je alle informatie over, compleet met veelgestelde vragen en antwoorden. Overzichtelijk ingedeeld en duidelijk beschreven. Handig voor vrouwen
De overgang
De overgang Inleiding De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze
Sekse en gender in hart-en vaatziekten: Zijn het allemaal hormonen?
Sekse en gender in hart-en vaatziekten: Zijn het allemaal hormonen? Dr Jeanine Roeters van Lennep Internist, Vascular Medicine Erasmus MC Rotterdam, The Netherlands email:j.roetersvanlennep@erasmusmc.nl
Alles wat u moet weten over de overgang
Gynaecologie Patiënteninformatie Alles wat u moet weten over de overgang Inhoudsopgave Inleiding De overgang: belangrijke veranderingen Hormonale veranderingen Het begin en de duur van de overgang Menstruatie
De overgang. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
De overgang In deze folder vindt u informatie over de overgang. Wat is de overgang precies? Welke klachten kunnen optreden en wat is eraan te doen? Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs
Adjuvante antihormonale therapie mammacarcinoma. Greet Huygh
Adjuvante antihormonale therapie mammacarcinoma Greet Huygh Adjuvante hormonale therapie Alle ER en/of PR positieve carcinomen Te starten +/- 4 weken na beeindigen adjuvante chemotherapie, tijdens radiotherapie,
C. 1. Hormoonbehandeling
C. 1. Hormoonbehandeling Heeft u een hormoongevoelige tumor? Dan krijgt u in overleg met uw oncoloog zo nodig een hormoonbehandeling. Een hormoonbehandeling is de behandeling van kanker met hormonen. Dit
GYNAECOLOGIE. De overgang
GYNAECOLOGIE De overgang De overgang De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt
De Overgang. Poli Gynaecologie
De Overgang Poli Gynaecologie 0 De inhoud van deze voorlichtingsfolder is samengesteld door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Deze folder is zeer volledig en uitgebreid en
De Overgang. Inhoudsopgave. Inleiding. Hormonale veranderingen
De Overgang Inhoudsopgave Hormonale veranderingen Het begin en de duur van de overgang Menstruaties tijdens de overgang Wat zijn typische overgangsklachten Gevolgen op korte termijn Gevolgen op lange termijn
DE OVERGANG 107-240707
DE OVERGANG In deze folder geeft het Ruwaard van Putten Ziekenhuis u algemene informatie over de ovegang. Wij adviseren u deze informatie zorgvuldig te lezen. Indien voor u van toepassing zullen aanvullingen
Menstruatie bij stollingsproblemen. Marieke Knol Gynaecoloog i.o. Isala Kliniek Zwolle
Menstruatie bij stollingsproblemen Marieke Knol Gynaecoloog i.o. Isala Kliniek Zwolle 2007-2011: stollingsarts UMCG 3 oktober 2012 Menstruatie Ongesteldheid ut het is weer zover de rode vlag hangt uit
De overgang. brochure besproken.
De overgang INHOUDSOPGAVE Inleiding Hormonale veranderingen Het begin en de duur van de overgang Menstruaties tijdens de overgang Wat zijn typische overgangsklachten Gevolgen op korte termijn Gevolgen
Bloeddruk: hoe lager hoe beter?
Bloeddruk: hoe lager hoe beter? Zijn de SPRINT en andere studies van nut voor met name de oudere type 2 patiënten? Dr. K.J.J. (Hans) van Hateren Huisarts & onderzoeker Geen Conflicts of interest Number
Anti-hormonale therapie ja of nee?
Anti-hormonale therapie ja of nee? Borstkanker symposium, 6 oktober 2018 Sissi Grosfeld, verpleegkundig specialist Anti-hormonale therapie Verschillende types borstkanker 70-80% hormoongevoelig Borstkanker
Gezondheidsverklaring
Gezondheidsverklaring 1. Algemene gegevens Achternaam: Voornaam: Geboortedatum: Geslacht: man / vrouw Adres: Postcode+plaats: Land: Wat is uw beroep: Hoeveel uren werkt u gemiddeld per week? uur Wie is
Verpleegkundig overgangspreekuur (informatie en advies)
Verpleegkundig overgangspreekuur (informatie en advies) Inleiding U heeft besloten voor uw overgangsklachten naar het verpleegkundig overgangsspreekuur te gaan. In deze folder leest u algemene informatie
Gynaecologie en Verloskunde in beweging De combinatiepil anno 2016
Gynaecologie en Verloskunde in beweging De combinatiepil anno 2016 Veerle Verhaeghe Overzicht 1. Inleiding 2. Classificatie 3. Doeltreffendheid 4. Veiligheid kankerrisico Tromboserisico 5. Praktische casussen
Gendersensitief basaal onderzoek: zoeken naar een oplossing voor migraine. Dr. A. Maassen van den Brink Erasmus MC Rotterdam
Gendersensitief basaal onderzoek: zoeken naar een oplossing voor migraine Dr. A. Maassen van den Brink Erasmus MC Rotterdam Corrie Hermans Prijs 2015 Jeanine Roeters van Lennep Jeanine zoals we haar kennen:
Laag gedoseerde vaginale oestrogeen
Gynaecologie Laag gedoseerde vaginale oestrogeen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl GYN117 / Laag gedoseerde vaginale oestrogeen / 08-02-2019
Goed om te weten. Raadpleeg voor meer informatie de betreffende patiëntenbijsluiter.
Postbus 581 2003 PC Haarlem www.msd.nl Op Anticonceptie.nl vind je alle informatie over anticonceptie, compleet met veelgestelde vragen en antwoorden. De website geeft een overzicht van de diverse anticonceptiemethoden
Overgang Informatie over de verschijnselen en behandeling van de menopauze.
Patiënteninformatie Overgang Informatie over de verschijnselen en behandeling van de menopauze. Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 Hormonale veranderingen 5 Het begin en de duur van de overgang 6 Menstruaties
Evidence-based Lifestyle Advies
Evidence-based Lifestyle Advies Focus op dieet Willem Bax*, Internist-nefroloog-vasculair geneeskundige Vaatcentrum Alkmaar *,Conflict of interest m.b.t. onderwerp: geen 1 Vrouw, 48 jaar, VG: RA, zus DM-2,
Het Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend
Het Vrouwenhart: begeerd maar (nog) onbekend Nationale Gezondheidsbeurs 13 februari 2016 Utrecht Yolande Appelman Interventiecardioloog VU medisch centrum Amsterdam 2015 Campagne Hartstichting Awareness
Voor en na de bevalling
Postbus 581 2003 PC Haarlem www.msd.nl Op Anticonceptie.nl vind je alle informatie over anticonceptie, compleet met veelgestelde vragen en antwoorden. De website geeft een overzicht van de diverse anticonceptiemethoden
De overgang. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie. Colofon Dit is een publicatie voor patiënten van het Waterlandziekenhuis
De overgang Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Colofon Dit is een publicatie voor patiënten van het Waterlandziekenhuis Informatie www.waterlandziekenhuis.nl e-mailadres: patientenservice@wlz.nl 10047 mei
Overzicht Hormonen. LYMEHERSTEL Gerrie Hasselaar Hollandsestraat GJ Amersfoort
Oestrogeen Oestrogeen laag Oestrogeen Hoog / Dominant Betekent tekort Progesteron Osteoporose / osteopenie Droge ogen/huid/mond Nachtzweten Opvliegers Cholesterol hoog Hart- en vaatproblemen Onregelmatig
Diabetes en kanker: nieuwe inzichten
Diabetes en kanker: nieuwe inzichten Joost B.L.Hoekstra internist AMC 11-10-2012 Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met diverse farmaceutische
Het begin en de duur van de overgang 4 Opvliegers 5 6. Wel of geen hormonen? 10 Anticonceptie en het gebruik van de gewone pil 11 11
Inleiding De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze genoemd.
BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER. Livial 2,5 mg, tabletten tibolon
1 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIK(ST)ER 2,5 mg, tabletten tibolon Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter. Het kan nodig