Werking OAC preparaten:

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Werking OAC preparaten:"

Transcriptie

1 Mei 2010

2 Werking OAC preparaten: Anticonceptief effect voornamelijk door progestagene component Oestrogenen dienen vooral voor endometriumstabilisatie Progestativa en Oestrogenen tezamen geven suppressie van de FSH en LH afgifte uit de hypofyse

3 Als behandeling van hevig menstrueel bloedverlies Suppressie FSH en LH Suppressie van follikel vorming Oestrogeen daling Dun endometrium Minder bloedverlies

4

5 De orale anticonceptie pil combinatiepreparaat oestrogene component: ethinyloestradiol = EE behalve : E2V en 17ß estradiol progestagene component: 19-nortestosteronderivaten behalve: cyproteronacetaat drospirenon

6 Oestrogenen in de pil Tot 2008: 17α- ethinyloestradiol ( EE) 2009: 17 β-estradiolvaleraat (EV) dit wordt in de lever snel omgezet naar natuurlijke E2. ( Qlaira ) 2012: 17 β-estradiol (E2) ( Zoely )

7

8

9 Progestativa of progestagenen farmacokinetiek progestageen halfwaardetijd o.a. in norethisteron 8 uur Modicon lynestrenol 8-12 uur Ministat levonorgestrel uur M30 gestodene 15 uur Femodeen norgestimaat 16-17uur Cilest desogestrel 24 uur Marvelon drospirenon 30 uur Yasmin

10 Gouden regels: Elke moderne monofasische AC-pil heeft een min of meer sterk progestatief overwicht op het endometrium Verstoorde opbouw van het endometrium door dominantie progestativa vanaf eerste pil van de pilstrip Hoe minder oestrogenen, hoe vaker doorbraakbloedingen Hoe sterker en langerwerkend het progestativum, hoe meer pilatrofie

11 Jonge vrouwen ( laag FSH): voorkeur voor pil met < 30 microg EE. Oudere vrouwen ( hoog FSH): voorkeur voor pil met 30 microg. EE Dikke vrouwen : geen voorkeur voor zwardere pil.

12 Doorbraakbloedingen op OAC zonder organische oorzaak eerste pilstrips: adaptatie-effect roken chlamydia begin: onvoldoende suppressie follikelgroei later: pilatrofie

13 Doorbraakbloedingen door onvoldoende ovariële suppressie: follikelrijping in stopweek functionele cystes in ovaria ovulaties en doorbraakbloedingen tijdens pilstrip geen beeld pilatrofie plus cervicale mucus cave: innametrouw..zwangerschap! Therapie: Pil met meer sterkere progestativa kortere stopweek (4-5 dagen) stopweek overslaan

14 sterkere progestagenen Lynestrenol ( Ministat) Norethisteron ( Modicon) Norgestimaat ( cilest) Drospirenon ( Yasmin/Jaz) Levonorgestrel ( Microgynon ) Gestodeen ( Femodeen/Minulet) Desogestrel ( Mercilon/Marvelon) Cyproteronacetaat (Diane)

15 Doorbraakbloeding door atrofie pilatrofie ontstaat door een te sterk progestageen overwicht in de pil: vaginale droogheid -glazig rood aspect -dyspareunie/droog fluorklachten -lobbig/korrelig portio rood-livide gestuwd - cervicitis beeld -uitstrijk bloedt snel -geen mucus echo endometrium -streepvormig dun echo ovaria -inactief

16 Therapie doorbraakbloedingen door pilatrofie: géén pil met meer of sterkere progestagenen maar... een minder sterk progestagene pil of extra oestrogenen bijgeven - Oestradioltabletten (Progynova ) 2x2 mg in stopweek - Vóór de nieuwe pilstrip na stopweek van max 6 dagen eerst 50 γ EE (Lynoral ) gedurende 7 dgn of even stoppen ( 2 maanden)

17 zwakkere progestagenen hogere oestrogenen lynestrenol norethisteron norgestimaat drospirenon levonorgestrel gestodeen desogestrel cyproteronacetaat ethinylestradiol 50 µg 37.5 µg 35 µg 30 µg 20 µg

18 Dus. Bij doorbraakbloeding zonder atrofie (of in de 2 e helft van de cyclus) : een pil nemen met sterkere progestativa Bij doorbraakbloeding met atrofie ( of in zowel de 1 e als de 2 e helft van de cyclus): een pil nemen met minder sterkere progestativa of meer oestrogeen

19 OAC 2014

20

21

22 Uitblijvende onttrekkingsbloedingen op OAC hypomenorroe/amenorroe pilatrofie bij 1 tot 5% gebruiksters angst voor zwangerschap Beleid: uitleg en geruststelling pil met minder progestageen

23

24 sterkere progestagenen lagere oestrogenen lynestrenol norethisteron norgestimaat drospirenon levonorgestrel gestodeen desogestrel cyproteronacetaat ethinylestradiol in pil lager: 50 µg 37.5 µg 35 µg 30 µg 20 µg

25

26 Margaret Sanger (NY 1879) 1917: Samenwerking met Catharine Dexter McCormick ( bioloog + geldschieter) 1930: Birth control clinics in USA 1951: ontmoeting met Gregory Pincus ( Harvard) 1952: samenwerking tussen Pincus en John Rock

27 De eerste pil Progestageen only : Norethynodrel Norethynodrel bleek verontreinigd met ostrogeen hormoon Mestranol. Na zuivering kreeg vrouwen doorbraakbloedingen. Besloten daarom om oestrogeen bewust toe te voegen in de pil.

28 Historie OAC Waarom is de pil een combinatiepreparaat? 1956 Puerto Rico pro gestageen ongezuiverd progestageen gezuiverd Pincus oestrogeen weer toegevoegd 1960 Pincus pil van dag 5 t/m 26 21/7 REGIEM Rock

29 Anticonceptieve werking Progestativa impermeabel cervixslijm blokkering LH piek follikelrijping, 94% ovulatieremmer niet hypo-oestrogeen endometriumatrofie doorbraakbloedingen

30 Ontwikkelingen OAC 70-er jaren: Veneuse tromboserisico gerelateerd aan de oestrogene component van de pil.ontwikkeling sub-50 en later sub-30 pillen (2 e generatie)

31 EE Verworven Activated Protein-C (APC) Gevoeligheid voor stolling remmende werking van APC Toename activiteit van fibrinogeen, prothrombine en Factor VIII Thrombose Wikler et al 1998

32 Ontwikkelingen OAC 80-er jaren: Arteriële risico s te relateren aan de progestagene component van de pil. Ontwikkeling driefasenpil Ontwikkeling nieuwe generatie schonere progestativa 3 e generatie OAC

33 Chronologie van ontwikkeling Eerstegeneratiepil microg EE en levonorgestrel of lynestrenol Tweedegeneratiepil microg EE en levonorgestrel of norgestimaat Derdegeneratiepil microg EE en desogestrel, gestodeen nieuwe generatiepil: 30 microg. EE en drosperinon

34 Diepe veneuze trombose bij OAC-gebruik Normale incidentie DVT: 5 per Eerste jaar pilgebruik: 50 per Daarna 15 per Vooral gerelateerd aan oestrogene component De rol van progestagenen is nog onduidelijk 3 e generatiepillen 1,5 tot 2 maal grotere kans door ander progestageen.

35 OAC en factor V leiden Prevalentie 5% Normale kans op DVT: 5 op Kans op DVT bij pilgebruik: 50 op Kans op DVT bij factor V leiden: 60 op Kans op DVT bij pilgebruik en factor V Leiden: 300 op OAC kan worden gebruikt onder strike medische controle.

36 2013

37 ..met minder androgene bijwerkingen: testosteron 19-nortestosteron norethisteron lynestrenol levonorgestrel gestoden desogestrel drospirenon cyproteronacetaat

38 Wat te doen bij het vergeten van de pil? ( > 12 uur geleden had ingenomen moeten worden) 1 e week Alsnog innemen, 7 dagen barrièremiddel <2 dagen vóór het vergeten seksueel contact à PCA 2 e week Alsnog innemen, strip afmaken, geen zw. risico 3 e week: geen risico indien strip afmaken en zonder stopweek doorgaan Pil niet innemen en stopweek beginnen: na maximaal 7 dagen weer beginnen

39

40 ..met minder androgene bijwerkingen: testosteron 19-nortestosteron norethisteron lynestrenol levonorgestrel gestoden desogestrel drospirenon cyproteronacetaat

41 Progestageen-alleen anticonceptie Wijze van toediening: POP- pil: Cerazette 1 tablet per dag Prikpil: Depo-Provera 150 : Sayana 104 mg 1 injectie per 12 weken Implantaat: Implanon 1 x per 3 jaar Hormoonhoudend IUD: Mirena 1 x per 5 jaar

42 Gouden regels Het endometrium reageert alleen op hormonen als het hormoonreceptoren bevat. Receptoren in het endometrium, zowel voor oestrogenen als voor progestativa, worden alléén aangelegd in aanwezigheid van (voldoende) oestrogenen. Zonder priming van het endo- metrium door oestrogenen werken progestativa niet!

43 Ontwikkelingen OAC 70-er jaren: tromboserisico gerelateerd aan de oestrogene component van de pil.ontwikkeling sub-50 en later sub-30 pillen (2 e generatie)

44 Werking van de combinatiepil ovulatieremmer (94%)

Dr. Frans J.M.E. Roumen, gynaecoloog Atrium Medisch Centrum Parkstad Heerlen Workshop Symposium Anticonceptie is maatwerk 18 september 2008, Ede Autonomie Flexibiliteit Emancipatie Sociale ontwikkeling

Nadere informatie

A N T I - C O N C E P T I E V A N D A A G. Dr Tine Deckers

A N T I - C O N C E P T I E V A N D A A G. Dr Tine Deckers A N T I - C O N C E P T I E V A N D A A G Dr Tine Deckers Agenda Overzicht Oestroprogestativa Werkingsmechanisme Verschillende types oestrogeen en progestageen Pilladder Risico VTE Gerelateerde klachten:

Nadere informatie

Seksualiteit en anticonceptie bij adolescenten

Seksualiteit en anticonceptie bij adolescenten Seksualiteit en anticonceptie bij adolescenten Suzy de Swart, Monique Peerden, Liesanne Bouwma en Herman Oosterbaan duodagen 2010: anticonceptie 1 Adolescentie is leeftijd tussen 10-19 jaar World Health

Nadere informatie

Anticonceptiepil VRAGEN OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL

Anticonceptiepil VRAGEN OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL Anticonceptiepil VEEL VOORKOMENDE VRAGEN VOORDAT U DE PIL GAAT GEBRUIKEN VEEL VOORKOMENDE VRAGEN ALS U DE PIL AL GEBRUIKT WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN VRAGEN OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL ANTICONCEPTIEPIL

Nadere informatie

1. Zij maakt het slijm bij de baarmoedermond dikker, waardoor zaadcellen moeilijker uit de vagina in de

1. Zij maakt het slijm bij de baarmoedermond dikker, waardoor zaadcellen moeilijker uit de vagina in de Werkstuk door een scholier 1664 woorden 17 april 2002 7,2 55 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Ik ga mijn werkstuk houden over de anticonceptiepil. Dit voorbehoedmiddel dat bepaalde hormonen bevat worden

Nadere informatie

Anticonceptie anno 2013 De visie van de clinicus PROF, M. DHONT

Anticonceptie anno 2013 De visie van de clinicus PROF, M. DHONT Anticonceptie anno 2013 De visie van de clinicus PROF, M. DHONT Soorten anticonceptieve middelen voor de vrouw Gecombineerde hormonale anticonceptie Puur progestatieve anticonceptie Het IUD Noodanticonceptie

Nadere informatie

Anticonceptiepil APOTHEEK DRUDI411970

Anticonceptiepil APOTHEEK DRUDI411970 APOTHEEK Anticonceptiepil DRUDI411970 Deze folder is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. BENU Apotheek BV is niet verantwoordelijk of aansprakelijk voor welke directe en/of indirecte schade, van

Nadere informatie

Gynaecologie en Verloskunde in beweging De combinatiepil anno 2016

Gynaecologie en Verloskunde in beweging De combinatiepil anno 2016 Gynaecologie en Verloskunde in beweging De combinatiepil anno 2016 Veerle Verhaeghe Overzicht 1. Inleiding 2. Classificatie 3. Doeltreffendheid 4. Veiligheid kankerrisico Tromboserisico 5. Praktische casussen

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20865 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Stegeman, Berendina Hendrika (Bernardine) Title: Hormonal contraceptives and venous

Nadere informatie

BIJLAGEN. Anticonceptiekeuze

BIJLAGEN. Anticonceptiekeuze BIJLAGEN 56 - WERKBLAD - LANG LEVE DE LIEFDE - Entreeopleidingen in het mbo BIJLAGE 1 Kaartjes bij opdracht 2 ANTICONCEPTIE- MIDDELEN Print deze en de volgende pagina op dik papier en knip de kaartjes

Nadere informatie

(1) en methoden met alleen progestageen

(1) en methoden met alleen progestageen Hormonale anticonceptie: combinatiepreparaten (1) en methoden met alleen progestageen (2) Inleiding Dit document is een afgeleid product van de NHG-Standaard Anticonceptie en bevat alleen informatie over

Nadere informatie

Moderne Contraceptie. Dr. Kristof Kinget Dienst Gynaecologie Verloskunde A.Z. KLINA - Brasschaat

Moderne Contraceptie. Dr. Kristof Kinget Dienst Gynaecologie Verloskunde A.Z. KLINA - Brasschaat Moderne Contraceptie Dr. Kristof Kinget Dienst Gynaecologie Verloskunde A.Z. KLINA - Brasschaat Vriijdag 14 september 2012 Evolutie van de Contraceptie Daling Dosering Vermindering Androgeniciteit Niet

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/26110 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Raps, Marjolein Title: Effectiveness and side effects of hormonal contraceptives

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 9 januari 2009 Farmatec/FZ-2904872 12 mei 2009

Uw brief van Uw kenmerk Datum 9 januari 2009 Farmatec/FZ-2904872 12 mei 2009 Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ s-gravenhage Uw brief van Uw kenmerk Datum 9 januari 2009 Farmatec/FZ-2904872 12 mei 2009 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer

Nadere informatie

Stenen en cement. Diagnostiek en behandeling van cyclusstoornissen Kitty van Groeningen Huibertien Oosterlee

Stenen en cement. Diagnostiek en behandeling van cyclusstoornissen Kitty van Groeningen Huibertien Oosterlee Stenen en cement Diagnostiek en behandeling van cyclusstoornissen Kitty van Groeningen Huibertien Oosterlee programma De menstruele cyclus stenen en cement model Onregelmatig bloedverlies Intermenstrueel

Nadere informatie

KEUZE VAN EEN ANTICONCEPTIEVE BEHANDELING

KEUZE VAN EEN ANTICONCEPTIEVE BEHANDELING KEUZE VAN EEN ANTICONCEPTIEVE BEHANDELING De oestroprogestagene associaties voor anticonceptie en de intra-uteriene devices zijn de meest doeltreffende reversibele anticonceptiemiddelen. Wanneer hormonale

Nadere informatie

7.6. Boekverslag door N woorden 1 november keer beoordeeld. De pil.

7.6. Boekverslag door N woorden 1 november keer beoordeeld. De pil. Boekverslag door N. 3507 woorden 1 november 2005 7.6 51 keer beoordeeld Vak Biologie De pil. 1. Beginnen met de pil. 2. Hoe werkt de pil. 3. Hoe veilig zijn voorbehoedsmiddelen? 4. Toch zwanger? 5. Onveilig

Nadere informatie

Voor en na de bevalling

Voor en na de bevalling Postbus 581 2003 PC Haarlem www.msd.nl Op Anticonceptie.nl vind je alle informatie over anticonceptie, compleet met veelgestelde vragen en antwoorden. Overzichtelijk ingedeeld en duidelijk beschreven.

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting INLEIDING Dit proefschrift heeft als centraal thema de orale gecombineerde anticonceptiva (OACs), beter bekend als de Pil en het risico op veneuze trombose, een zeldzame bijwerking

Nadere informatie

11. Anticonceptie. Inhoud deeldraaiboek 11

11. Anticonceptie. Inhoud deeldraaiboek 11 11. Anticonceptie Inhoud deeldraaiboek 11 11.1 Inleiding... 121 11.2 Vragen tijdens het consult... 122 11.3 Mogelijke methoden... 124 11.4 Hormonale preparaten... 126 11.4.1 Inleiding... 126 11.4.2 Combinatiepreparaten...

Nadere informatie

Cecile Hoeks, huisarts Veldhoven Anne Damoiseaux, gynaecoloog CZH Peggy Geomini, gynaecoloog MMC

Cecile Hoeks, huisarts Veldhoven Anne Damoiseaux, gynaecoloog CZH Peggy Geomini, gynaecoloog MMC Cecile Hoeks, huisarts Veldhoven Anne Damoiseaux, gynaecoloog CZH Peggy Geomini, gynaecoloog MMC Hormonale anticonceptie Landelijke Opleidingsdagen 2010 Casus 1 Hormonale Anticonceptie Landelijke OpleidingsDagen

Nadere informatie

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen 1. Toelichting op dit onderwijsmateriaal Dit onderwijsmateriaal is gebaseerd op de NHG-Standaard M02 van december 2011. In dit programmaonderdeel worden veelvoorkomende vragen over behandeld die de huisarts

Nadere informatie

Vaginaal bloedverlies

Vaginaal bloedverlies Vaginaal bloedverlies Stellingen 1 Bij onregelmatig bloedverlies doe je altijd een SOA-test. Juist/onjuist 2 Bij doorbraakbloedingen geef je een pil met een hoger oestrogeen gehalte. Juist/onjuist 3 Stoppen

Nadere informatie

Voor en na de bevalling

Voor en na de bevalling Postbus 581 2003 PC Haarlem www.msd.nl Op Anticonceptie.nl vind je alle informatie over anticonceptie, compleet met veelgestelde vragen en antwoorden. De website geeft een overzicht van de diverse anticonceptiemethoden

Nadere informatie

Goed om te weten. Raadpleeg voor meer informatie de betreffende patiëntenbijsluiter.

Goed om te weten. Raadpleeg voor meer informatie de betreffende patiëntenbijsluiter. Postbus 581 2003 PC Haarlem www.msd.nl Op Anticonceptie.nl vind je alle informatie over anticonceptie, compleet met veelgestelde vragen en antwoorden. De website geeft een overzicht van de diverse anticonceptiemethoden

Nadere informatie

De combinatiepil (geldig vanaf de 2 e maand van gebruik en niet voor Qlaira, Yaz en Zoely)

De combinatiepil (geldig vanaf de 2 e maand van gebruik en niet voor Qlaira, Yaz en Zoely) De combinatiepil (geldig vanaf de 2 e maand van gebruik en niet voor Qlaira, Yaz en Zoely) Gebruikt u de combinatiepil? Bent u 2 meer pillen vergeten ( meer dan 12 uur te laat ingenomen )? 1 e 5 dagen

Nadere informatie

Pilperikelen en spiraalverhalen. Monique Peerden Suzy de Swart Kaderhuisartsen Urogynaecologie

Pilperikelen en spiraalverhalen. Monique Peerden Suzy de Swart Kaderhuisartsen Urogynaecologie Pilperikelen en spiraalverhalen Monique Peerden Suzy de Swart Kaderhuisartsen Urogynaecologie Introductie Disclosure belangen NHG spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk

Nadere informatie

De combinatiepil (geldig vanaf de 2 e maand van gebruik en niet voor Qlaira, Yaz en Zoely)

De combinatiepil (geldig vanaf de 2 e maand van gebruik en niet voor Qlaira, Yaz en Zoely) De combinatiepil (geldig vanaf de 2 e maand van gebruik en niet voor Qlaira, Yaz en Zoely) Gebruikt u de combinatiepil? Bent u 2 meer pillen vergeten ( meer dan 12 uur te laat ingenomen)? 1 e 5 dagen voor

Nadere informatie

Antwoord op veelvoorkomende vragen

Antwoord op veelvoorkomende vragen Antwoord op veelvoorkomende vragen De vragen Hoe werkt de pil? Welke soorten zijn er? Hoe betrouwbaar is de pil? Hoe kom ik aan de pil? Wat moet ik weten als ik de pil voor het eerst slik? Is de pilcontrole

Nadere informatie

Goed om te weten. Daarnaast kun je er ook gratis diverse handige materialen of andere brochures downloaden. Neem gerust een kijkje.

Goed om te weten. Daarnaast kun je er ook gratis diverse handige materialen of andere brochures downloaden. Neem gerust een kijkje. Postbus 581 2003 PC Haarlem www.msd.nl Op Anticonceptie.nl vind je alle informatie over, compleet met veelgestelde vragen en antwoorden. Overzichtelijk ingedeeld en duidelijk beschreven. Handig voor vrouwen

Nadere informatie

Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding

Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Borstvoeding Onderbouwing Conclusies Bij seksueel actieve moeders die exclusief voeden met de borst (dus niet kolven) en amenorroisch zijn, is de kans op zwangerschap

Nadere informatie

Uw brief van Uw kenmerk Datum 10 januari 2012 Farma- 8 maart 2012

Uw brief van Uw kenmerk Datum 10 januari 2012 Farma- 8 maart 2012 Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ Den Haag Uw brief van Uw kenmerk Datum 10 januari 2012 Farma- 8 maart 2012 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer ZA/2012028237

Nadere informatie

Goed voorbereid op reis

Goed voorbereid op reis Postbus 581 2003 PC Haarlem www.msd.nl Op Anticonceptie.nl vind je alle informatie over anticonceptie, compleet met veelgestelde vragen en antwoorden. Overzichtelijk ingedeeld en duidelijk beschreven.

Nadere informatie

Voor en na de bevalling

Voor en na de bevalling Postbus 581 2003 PC Haarlem www.msd.nl Op Anticonceptie.nl vind je alle informatie over anticonceptie, compleet met veelgestelde vragen en antwoorden. Overzichtelijk ingedeeld en duidelijk beschreven.

Nadere informatie

Goed om te weten. Raadpleeg voor meer informatie de betreffende patiëntenbijsluiter.

Goed om te weten. Raadpleeg voor meer informatie de betreffende patiëntenbijsluiter. Postbus 581 2003 PC Haarlem www.msd.nl Op Anticonceptie.nl vind je alle informatie over anticonceptie, compleet met veelgestelde vragen en antwoorden. De website geeft een overzicht van de diverse anticonceptiemethoden

Nadere informatie

2 Algemene gynaecologie

2 Algemene gynaecologie 2 Algemene gynaecologie 2.1 Gynaecologische echoscopie Echoscopie is de belangrijkste methode van beeldvormende diagnostiek naar de grootte, vorm en structuur van de genitalia interna. Het betreft een

Nadere informatie

Voor en na de bevalling

Voor en na de bevalling Postbus 581 2003 PC Haarlem www.msd.nl Op Anticonceptie.nl vind je alle informatie over anticonceptie, compleet met veelgestelde vragen en antwoorden. De website geeft een overzicht van de diverse anticonceptiemethoden

Nadere informatie

Anticonceptie voor tienermeiden Meisjes en meiden in de gynaecologie

Anticonceptie voor tienermeiden Meisjes en meiden in de gynaecologie Anticonceptie voor tienermeiden Meisjes en meiden in de gynaecologie Martini ZH 17-11-2011 Nascholing Gynaecologie D.H.Bogchelman O&G UMCG Indeling: adolescent en sexueel gedrag pil als anticonceptivum

Nadere informatie

kijk, dit is mijn baby

kijk, dit is mijn baby kijk, dit is mijn baby Anticonceptie na de bevalling Je wilt het beste voor je kindje, maar hoe zit het met je anticonceptie? Wanneer kun je weer starten? Kun je anticonceptie gebruiken tijdens het geven

Nadere informatie

over Anticonceptie VOORBEELD

over Anticonceptie VOORBEELD over Anticonceptie ... valt veel te vertellen Bijna de helft van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd gebruikt een hormonale anticonceptiemethode. Het merendeel hiervan gebruikt de pil. Deze folder gaat

Nadere informatie

Morning-afterpil. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Morning-afterpil. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg Morning-afterpil Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud De morning-afterpil 3 De menstruatiecyclus 8 Anticonceptie 12 Begrippenlijst 18 Morning-afterpil

Nadere informatie

ok, doen wat de bijsluiter zegt is nooit verkeerd. Zou hier ook de bijsluiter volgen. Hierover is sowieso weinig evidentie te vinden.

ok, doen wat de bijsluiter zegt is nooit verkeerd. Zou hier ook de bijsluiter volgen. Hierover is sowieso weinig evidentie te vinden. 1. een vrouw van 20 jaar met een DVT, longembolie en vena cava filter en die levenslang Marcoumar moet gebruiken en waarbij de Marcoumar dosis goed ingesteld is, kreeg terug de combinatiepil voorgeschreven.

Nadere informatie

(Patho)fysiologie van premenopauzaal bloedverlies en echodiagnostiek

(Patho)fysiologie van premenopauzaal bloedverlies en echodiagnostiek (Patho)fysiologie van premenopauzaal bloedverlies en echodiagnostiek Klaartje Manders (gynaecoloog Elkerliek) Diederik Veersema (gynaecoloog DvU) RTA premenopauzaal bloedverlies 1 Inhoudsopgave Fysiologie

Nadere informatie

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen

Onderwijsmateriaal voor toetsgroepen 1. Toelichting op dit onderwijsmateriaal 1 Dit materiaal is gebaseerd op de NHG-Standaard M02 van december 2011. Het is lastig om actueel te zijn bij het onderwerp anticonceptie, omdat de ontwikkelingen

Nadere informatie

Betrouwbaar vrijen. Lieve Peremans Centrum voor Huisartsgeneeskunde UA Maatschappelijke gezondheidszorg VUB

Betrouwbaar vrijen. Lieve Peremans Centrum voor Huisartsgeneeskunde UA Maatschappelijke gezondheidszorg VUB Betrouwbaar vrijen Lieve Peremans Centrum voor Huisartsgeneeskunde UA Maatschappelijke gezondheidszorg VUB Inhoud Wie is er betrokken op jongeren? Knelpunten van CLB-artsen Vragen van jongeren Wat kunnen

Nadere informatie

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie RICHTLIJN. Orale anticonceptie: de combinatiepil 2 ANALYSE VAN DE BESCHIKBARE KENNIS

Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie RICHTLIJN. Orale anticonceptie: de combinatiepil 2 ANALYSE VAN DE BESCHIKBARE KENNIS NVOG Nederlandse Vereniging voor RICHTLIJN Orale anticonceptie: de combinatiepil No 40 januari 2000 No 16 1 INLEIDING Ongeveer anderhalf miljoen Nederlandse vrouwen gebruiken de orale anticonceptiepil,

Nadere informatie

m e n o p a u z e D i a g n o s e en b e h a n d e l i n g

m e n o p a u z e D i a g n o s e en b e h a n d e l i n g m e n o p a u z e D i a g n o s e en b e h a n d e l i n g InformatiE EN ADVIES pathophys.org Diagnose perimenopauze en menopauze thelancet.com Diagnose perimenopauze en menopauze Diagnose ZONDER labotest

Nadere informatie

Gynaecologie hormonen RozenbergSport.nl 5 maart 2012 pagina 1 / 5

Gynaecologie hormonen RozenbergSport.nl 5 maart 2012 pagina 1 / 5 Rozenberg.nl 5 maart 2012 pagina 1 / 5 Inhoud Zwangerschap Bloedverlies Contraceptie Menopauze E FSH LH Oestrogeen ovaria LH regulering menstruele cyclus endometrium proliferatie estradiol 17β: FFA mobilisatie

Nadere informatie

Anticonceptie is maatwerk

Anticonceptie is maatwerk 18-09-2008 Anticonceptie is maatwerk Rik van Lunsen, Ellen Laan, Hanneke Termeer. Afdeling Seksuologie & Psychosomatische Gynaecologie Yvette Zimmerman en Herjan Coelingh Bennink Pantarhei Bioscience B.V.

Nadere informatie

Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de conclusies

Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de conclusies Bijlage IV Wetenschappelijke conclusies en redenen voor de wijziging van de voorwaarden van de vergunningen voor het in de handel brengen, en nadere uitleg over het onderscheid in de aanbeveling van het

Nadere informatie

lle ins en outs over anticonceptie balen die koppijn

lle ins en outs over anticonceptie balen die koppijn Postbus 581 2003 PC Haarlem www.msd.nl Op Anticonceptie.nl vind je alle informatie over anticonceptie, compleet met veelgestelde vragen en antwoorden. Overzichtelijk ingedeeld en duidelijk beschreven.

Nadere informatie

Dr. Esther van Leeuwen Inwooncursus ism Domus Medica 10 april 2013

Dr. Esther van Leeuwen Inwooncursus ism Domus Medica 10 april 2013 Dr. Esther van Leeuwen Inwooncursus ism Domus Medica 10 april 2013 Zoely Diane Annabelle Elisa Yasmin Een heerlijk parfum? Een datingsite? NEE Een explosie van orale anticonceptiva Daphne Zoely Chloe Helen

Nadere informatie

Gevalideerd door Cebam in december 2011

Gevalideerd door Cebam in december 2011 Richtlijn VOOR GOEDE MEDISCHE PRAKTIJKVOERING Gevalideerd door Cebam in december 2011 AUTEURS L. Peremans, E. van Leeuwen, N. Delvaux, K. Keppens, H. Yikilkan Uitgave van Domus Medica vzw bijlage bij Huisarts

Nadere informatie

Anticonceptie. Welk middel kies je? Hormonale middelen

Anticonceptie. Welk middel kies je? Hormonale middelen Anticonceptie Algemeen Anticonceptie betekent letterlijk het tegengaan van bevruchting. Ofwel voorkomen van zwangerschap. Om zwangerschap te voorkomen zijn er verschillende mogelijkheden: middelen met

Nadere informatie

De combinatiepil (geldig vanaf de 2 e maand van gebruik)

De combinatiepil (geldig vanaf de 2 e maand van gebruik) De combinatiepil (geldig vanaf de 2 e maand van gebruik) Gebruikt u de combinatiepil? Bent u minstens 2 pillen vergeten ( meer dan 12 uur te laat ingenomen )? 1 e 5 dagen voor de week na de vergeten pil

Nadere informatie

Seksuele Gezondheidszorg Deel 2 Handboek Seksualiteit en reproductie

Seksuele Gezondheidszorg Deel 2 Handboek Seksualiteit en reproductie Seksuele Gezondheidszorg Deel 2 Handboek Seksualiteit en reproductie Peter Leusink Mintsje Tanis-Nauta Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding RIVM - Centrum Infectieziektebestrijding Postbus

Nadere informatie

ORALE ANTICONCEPTIE: DE COMBINATIEPIL. Versie 1.0

ORALE ANTICONCEPTIE: DE COMBINATIEPIL. Versie 1.0 ORALE ANTICONCEPTIE: DE COMBINATIEPIL Versie 1.0 Datum Goedkeuring 16-11-2001 Methodiek Evidence based Discipline Monodisciplinair Verantwoording NVOG Inleiding Ongeveer anderhalf miljoen Nederlandse vrouwen

Nadere informatie

Courante vragen en hun antwoorden, versie

Courante vragen en hun antwoorden, versie Hormonale anticonceptie: Courante vragen en hun antwoorden, versie 06062011 Betrouwbaarheid combinatiepreparaat versus minipil: is de minipil minder betrouwbaar dan de combinatiepil? Er zijn bijna geen

Nadere informatie

2 Algemene gynaecologie

2 Algemene gynaecologie 2 Algemene gynaecologie 2.1 Gynaecologische echoscopie Echoscopie is de belangrijkste methode van beeldvormende diagnostiek naar de grootte, vorm en structuur van de genitalia interna. Het betreft een

Nadere informatie

Anticonceptie. Wat is anticonceptie en hoe werkt het?

Anticonceptie. Wat is anticonceptie en hoe werkt het? Anticonceptie Om zwangerschap te voorkomen bestaan er verschillende methoden: de pil (in verschillende soorten samenstellingen), een ring in de schede, een hormoonpleister, de prikpil, een hormoonstaafje

Nadere informatie

BIJSLUITER INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKSTER Deel IB2

BIJSLUITER INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKSTER Deel IB2 1 van 13 BIJSLUITER INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKSTER Deel IB2 Lees deze bijsluiter zorgvuldig voordat u Femodeen gaat gebruiken. De hierin gegeven informatie kan u helpen bij uw beslissing óf u Femodeen

Nadere informatie

NHG-Behandelrichtlijn Menstruatie-uitstel

NHG-Behandelrichtlijn Menstruatie-uitstel NHG-Behandelrichtlijn Menstruatie-uitstel I.M. Wichers, M. Bouma, M.M. Verduijn Kernboodschappen Vrouwen die hormonale anticonceptie met combinatiepreparaten gebruiken, kunnen de stopweek overslaan om

Nadere informatie

STANDAARD ADVIES VOOR DE GEBRUIKSTER

STANDAARD ADVIES VOOR DE GEBRUIKSTER STANDAARD ADVIES VOOR DE GEBRUIKSTER Lees deze bijsluiter zorgvuldig voordat u Harmonet gaat gebruiken. De hierin gegeven informatie kan u helpen bij uw beslissing óf u Harmonet wilt gaan gebruiken en

Nadere informatie

Verloskundigenpraktijk Weert. anticonceptie. kies wat bij je past

Verloskundigenpraktijk Weert. anticonceptie. kies wat bij je past Verloskundigenpraktijk Weert anticonceptie kies wat bij je past Geen vrouw is hetzelfde En ook de omstandigheden kunnen voor iedereen weer anders zijn. Er zijn bijvoorbeeld vrouwen die geen kinderen hebben,

Nadere informatie

Inhoud. Hormonale methoden. Anticonceptiepil. Anticonceptiering. Anticonceptiepleister. Minipil. Prikpil. Hormoonstaafje.

Inhoud. Hormonale methoden. Anticonceptiepil. Anticonceptiering. Anticonceptiepleister. Minipil. Prikpil. Hormoonstaafje. Anti conceptie 1 Inhoud Hormonale methoden Anticonceptiepil Anticonceptiering Anticonceptiepleister Minipil Prikpil Hormoonstaafje Hormoonspiraal Inter-uteriene methoden Koperspiraal Hormoonspiraal Natuurlijke

Nadere informatie

De pil bij vrouwen met verhoogd tromboserisico

De pil bij vrouwen met verhoogd tromboserisico 17 februari 2016 De pil bij vrouwen met verhoogd tromboserisico Karina Meijer Minisymposium ter gelegenheid van de promotie van Lies van Vlijmen 170216 De pil Met stip populairste anticonceptivum Veneuze

Nadere informatie

Anticonceptiva + fenytoïne/fenobarbital/ oxcarbazepine

Anticonceptiva + fenytoïne/fenobarbital/ oxcarbazepine Anticonceptiva + fenytoïne/fenobarbital/ oxcarbazepine EE = ethinylestradiol 0167a Graaf van der WTA. Ned Tijdschr Geneeskd 1992;136:2236-8. pil sub50+ fenytoïne - zwangerschap bij vrouw met hersenmetastasen

Nadere informatie

Anticonceptie, de verschillende methoden

Anticonceptie, de verschillende methoden Anticonceptie, de verschillende methoden Algemeen De keuze voor een bepaalde vorm van anticonceptie wordt gebaseerd op individuele omstandigheden en persoonlijke voorkeur. Iedere methode heeft namelijk

Nadere informatie

OEFENVRAGEN VERPLEEGKUNDIGE VERVOLGOPLEIDING OBSTETRIE & GYNAECOLOGIE(docent dhr.r.schats)

OEFENVRAGEN VERPLEEGKUNDIGE VERVOLGOPLEIDING OBSTETRIE & GYNAECOLOGIE(docent dhr.r.schats) OEFENVRAGEN VERPLEEGKUNDIGE VERVOLGOPLEIDING OBSTETRIE & GYNAECOLOGIE(docent dhr.r.schats) 1. Welke van onderstaande beweringen is onjuist? A. Patiënten met testiculaire feminisatie hebben als chromosomenpatroon

Nadere informatie

geneesmiddelen bulletin

geneesmiddelen bulletin geneesmiddelen bulletin 99 november 2008 jaargang 42, nummer 11 Redactie-adres: postbus 320, 1110 AH Diemen, telefoon 020-797 86 79 Literatuurreferenties zijn te vinden op de website www.geneesmiddelenbulletin.nl

Nadere informatie

Welke methode past het best bij jou?

Welke methode past het best bij jou? 41955_SN Folder omslag 22-06-2004 11:11 Pagina 20 Welke methode past het best bij jou? Copyright 2004 Stichting nticonceptie Nederland Deze folder is met de uiterste zorg samengesteld. an de verstrekte

Nadere informatie

1. WAT IS FEMODEEN EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT. Femodeen is een anticonceptiepil en wordt gebruikt om zwangerschap te voorkomen.

1. WAT IS FEMODEEN EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT. Femodeen is een anticonceptiepil en wordt gebruikt om zwangerschap te voorkomen. Bijsluiter Femodeen 1 van 11 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKSTER Femodeen omhulde tabletten Gestodeen / ethinylestradiol Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van

Nadere informatie

Goed voorbereid op reis

Goed voorbereid op reis Postbus 581 2003 PC Haarlem www.msd.nl Op Anticonceptie.nl vind je alle informatie over anticonceptie, compleet met veelgestelde vragen en antwoorden. Overzichtelijk ingedeeld en duidelijk beschreven.

Nadere informatie

voorlichting over anticonceptie

voorlichting over anticonceptie voorlichting over anticonceptie Handleiding voor professionals 1 Inhoud Voorwoord...3 Inhoud...4 1. inleiding...5 1.1 De handleiding...5 1.2 Cijfers en feiten over anticonceptie...6 2. Soorten betrouwbare

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Revlimid (lenalidomide)

Patiënteninformatie. Revlimid (lenalidomide) Patiënteninformatie Revlimid (lenalidomide) 2 Inhoud Inleiding... 4 Omschrijving en doel van de behandeling... 4 Richtlijnen voor het innemen van Revlimid... 4 Bijwerkingen... 9 Speciale controle van uw

Nadere informatie

INFORMATIE IMPLANON NXT. 3 jaar onbezorgde anticonceptie. 3 jaar onbezorgde anticonceptie

INFORMATIE IMPLANON NXT. 3 jaar onbezorgde anticonceptie. 3 jaar onbezorgde anticonceptie INFORMATIE IMPLANON NXT Inhoud Introductie 3 Eigenschappen 4 Werking 6 Inbrengen 8 Het juiste startmoment 10 Menstruatie 13 Betrouwbaarheid 14 Bijwerkingen 15 Veilig vrijen 15 Combinatie met andere geneesmiddelen

Nadere informatie

De Overgang: een opvlieger waard?

De Overgang: een opvlieger waard? De Overgang: een opvlieger waard? Cécile Romans Huisarts Neerbeek Kaderarts Urogynaecologie Definitie n Menopauze: laatste bloeding n Climacterium/peri-menopauze/overgang: fase met symptomen van dalend

Nadere informatie

De Hormonale anticonceptiepil

De Hormonale anticonceptiepil 1 De Hormonale anticonceptiepil Hoe werkt de pil? De pil bevat de vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Deze voorkomen op 3 manieren zwangerschap. Wanneer je stopt met de pil zorgen je eigen

Nadere informatie

11677_4edruk-anticonceptie-00b_inhoud_inhoud 07-12-10 13:58 Pagina 9 INHOUD. Woord vooraf 5

11677_4edruk-anticonceptie-00b_inhoud_inhoud 07-12-10 13:58 Pagina 9 INHOUD. Woord vooraf 5 11677_4edruk-anticonceptie-00b_inhoud_inhoud 07-12-10 13:58 Pagina 9 INHOUD Woord vooraf 5 Deel 1 Introductie 15 1 Wat is anticonceptie? 17 2 Waarom anticonceptie? 17 3 Historisch overzicht 19 3.1 Inleiding

Nadere informatie

Ovulatie-inductie. Gynaecologie. Beter voor elkaar

Ovulatie-inductie. Gynaecologie. Beter voor elkaar Ovulatie-inductie Gynaecologie Beter voor elkaar 2 Inleiding In deze folder leest u meer over de gang van zaken rond ovulatie-inductie. Dit is een behandeling voor vrouwen die graag zwanger willen worden,

Nadere informatie

Vragen over anticonceptie

Vragen over anticonceptie Gynaecologie Patiënteninformatie Vragen over anticonceptie U ontvangt deze informatie, omdat u bij onze afdeling Gynaecologie langs bent geweest met vragen over anticonceptie. In deze informatie kunt u

Nadere informatie

WAT IS DE MORNING-AFTERPIL WANNEER NEEM JE DE MORNING-AFTERPIL WAT KAN DE APOTHEKER VOOR JE DOEN HUISARTS GAAN NA GEBRUIK VAN DE

WAT IS DE MORNING-AFTERPIL WANNEER NEEM JE DE MORNING-AFTERPIL WAT KAN DE APOTHEKER VOOR JE DOEN HUISARTS GAAN NA GEBRUIK VAN DE M O R N I N G - A F T E R P I L WAT IS DE MORNING-AFTERPIL WANNEER NEEM JE DE MORNING-AFTERPIL WAT KAN DE APOTHEKER VOOR JE DOEN WANNEER KUNT JE BETER NAAR DE HUISARTS GAAN NA GEBRUIK VAN DE MORNING-AFTERPIL

Nadere informatie

Anticonceptie. Patiënteninformatie PR/ Anticonceptie

Anticonceptie. Patiënteninformatie PR/ Anticonceptie Anticonceptie Patiënteninformatie 1204742PR/1-2013-Anticonceptie Inhoud 1. In het kort 2. Wat is anticonceptie en hoe werkt het? 3. Welke methode kiest u? 4. Hormonale anticonceptiemethoden 5. Intra-uteriene

Nadere informatie

SLIK DE PIL EN DOE WAT JE WIL

SLIK DE PIL EN DOE WAT JE WIL DE VNCI BESTAAT DIT JAAR 100 JAAR. CHEMIE MAGAZINE VIERT DIT MET EEN SERIE ARTIKELEN OVER CHEMISCHE INNOVATIES DIE DE AFGELOPEN 100 JAAR GROTE MAATSCHAPPELIJKE IMPACT HADDEN, SOMS ZELFS EEN REVOLUTIE TEWEEGBRACHTEN.

Nadere informatie

Ik wil een voorbehoedmiddel (anticonceptie) gaan gebruiken

Ik wil een voorbehoedmiddel (anticonceptie) gaan gebruiken 1/6 Gynaecologie Ik wil een voorbehoedmiddel (anticonceptie) gaan gebruiken Inleiding Een anticonceptiemiddel (voorbehoedmiddel) beschermt u tegen zwangerschap als u seks heeft en niet zwanger wilt worden.

Nadere informatie

Drie jaar niet meer aan mijn anticonceptie denken.

Drie jaar niet meer aan mijn anticonceptie denken. I N F O R M A T I E Drie jaar niet meer aan mijn anticonceptie denken. 3 jaar onbezorgde anticonceptie Inhoud Introductie Introductie............................................ 3 Eigenschappen........................................

Nadere informatie

Anticonceptiemiddelen met oestrogeen en progestageen

Anticonceptiemiddelen met oestrogeen en progestageen Ik wil anticonceptie gaan gebruiken Samenvatting Een anticonceptiemiddel (voorbehoedmiddel) beschermt u tegen zwangerschap. Anticonceptiemiddelen verschillen in werking, gebruik, betrouwbaarheid en bijwerkingen.

Nadere informatie

INFORMATIE IMPLANON NXT. 3 jaar onbezorgde anticonceptie. 3 jaar onbezorgde anticonceptie

INFORMATIE IMPLANON NXT. 3 jaar onbezorgde anticonceptie. 3 jaar onbezorgde anticonceptie INFORMATIE IMPLANON NXT Inhoud Introductie 3 Eigenschappen 4 Werking 6 Inbrengen 8 Het juiste startmoment 10 Menstruatie 13 Betrouwbaarheid 14 Introductie Je hebt gekozen voor IMPLANON NXT. Dit is een

Nadere informatie

HOE GEBRUIK IK DE PIL?

HOE GEBRUIK IK DE PIL? Word ik dik? Krijg ik pukkels? En als ik een pil vergeet? Hoe lang slikken? Wat is de pil? Wat zit erin? Wanneer starten? Ongesteldheid overslaan? HOE GEBRUIK IK DE PIL? v Wat is de pil? Wat zit erin?

Nadere informatie

ANTICONCEPTIE EN ABORTUS PROVOCATUS

ANTICONCEPTIE EN ABORTUS PROVOCATUS ANTICONCEPTIE EN ABORTUS PROVOCATUS Versie april 2003 HUISARTS- OPLEIDING Algemene gegevens Dit onderwijsprogramma is ontwikkeld door de staf van de afdeling Huisartsopleiding van de Vrije Universiteit

Nadere informatie

1. WAT IS MICROGYNON 30 EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT

1. WAT IS MICROGYNON 30 EN WAARVOOR WORDT HET GEBRUIKT Bijsluiter Microgynon 30 1 van 11 BIJSLUITER: INFORMATIE VOOR DE GEBRUIKSTER Microgynon 30, 0,15 mg/0,03 mg omhulde tabletten levonorgestrel / ethinylestradiol Lees de hele bijsluiter zorgvuldig door voordat

Nadere informatie

Ik wil anticonceptie gaan gebruiken. Poli Gynaecologie

Ik wil anticonceptie gaan gebruiken. Poli Gynaecologie 00 Ik wil anticonceptie gaan gebruiken Poli Gynaecologie Wat is anticonceptie? Een anticonceptiemiddel (of voorbehoedmiddel) voorkomt dat een zwangerschap ontstaat. Bijvoorbeeld door te voorkomen dat er

Nadere informatie

Doel Bespreken van anticonceptie postpartum en evt reeds starten met anticonceptie om ongewenste en/of blind opgezette zwangerschap te voorkomen

Doel Bespreken van anticonceptie postpartum en evt reeds starten met anticonceptie om ongewenste en/of blind opgezette zwangerschap te voorkomen VSV ACHTERHOEK OOST ANTICONCEPTIE protocol Doel Bespreken van anticonceptie postpartum en evt reeds starten met anticonceptie om ongewenste en/of blind opgezette zwangerschap te voorkomen We onderscheiden

Nadere informatie

INSTRUCTIEFOLDER: ANTICONCEPTIE TIGRINYA

INSTRUCTIEFOLDER: ANTICONCEPTIE TIGRINYA Hoe voorkom je een zwangerschap? Informatie over anticonceptiemiddelen die zwangerschap tegengaan. Deze folder is voor iedereen die wil weten hoe je een zwangerschap voorkomt. INSTRUCTIEFOLDER: ANTICONCEPTIE

Nadere informatie

Anticonceptiva progestageen + inductoren Etonogestrel implantaat (Implanon)

Anticonceptiva progestageen + inductoren Etonogestrel implantaat (Implanon) Anticonceptiva + Etonogestrel implantaat (Implanon) 3425a Implanon Bacon L. Contraception 2006;73:111-2. zwangerschap bij vrouw (29), 2.5 jaar na plaatsing Implanon en 6 maanden na start rifampicine 300

Nadere informatie

Handreiking anticonceptiemiddelen Een overzicht

Handreiking anticonceptiemiddelen Een overzicht Handreiking anticonceptiemiddelen Een overzicht 1 Colofon Deze handreiking is een publicatie van de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV). 2017 Koninklijke Nederlandse Organisatie

Nadere informatie