De overgang. Inleiding. Hormonale veranderingen. Het begin en de duur van de overgang
|
|
- Ruben Pauwels
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De overgang Inleiding De meeste vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar. De gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt de menopauze genoemd. Voor en na de menopauze zoeken de hormonen een nieuw evenwicht. Deze periode heet de overgang of het climacterium. De duur verschilt van vrouw tot vrouw. Tijdens de overgangsjaren verandert het leven van vrouwen vaak: kinderen worden zelfstandig of er is mantelzorg voor ouders nodig. Naast veranderingen in onbetaalde werkzaamheden kan ook het betaalde werk als zwaar ervaren worden, zeker als daar lichamelijke of psychische klachten bijkomen. Soms zijn er relationele problemen. Gemengde gevoelens zijn normaal. Sommige vrouwen voelen het uitblijven van de menstruatie als een opluchting. Anderen zijn verdrietig omdat hun vruchtbaarheid nu definitief voorbij is. De meeste vrouwen hebben weinig of geen klachten en vinden de klachten acceptabel. Maar ongeveer een kwart van de vrouwen ondervindt hinderlijke klachten die het dagelijks leven ernstig verstoren. Vaak is daarvoor goede behandeling mogelijk, soms volstaat goede informatie. Hormonale veranderingen Tijdens de periode dat vrouwen menstrueren, maken de eierstokken hormonen aan: voor de eisprong oestrogeen en na de eisprong progesteron. De overgang begint als de eisprong niet meer elke maand netjes op tijd komt. Het onregelmatig worden van de menstruaties is bij veel vrouwen het begin van de overgang. Menstruaties zijn hierbij soms hevig en langdurig. Na de laatste menstruatie is er geen eisprong meer. De eierstokken maken dan geen oestrogeen of progesteron meer aan. Deze periode van het langzamerhand minder aanmaken van hormonen gaat nogal eens gepaard met klachten, zoals opvliegers en nachtzweten. Het begin en de duur van de overgang De duur van de overgang verschilt bij elke vrouw. De gemiddelde tijd tussen het onregelmatig worden van de menstruaties en de menopauze is vier jaar. Overgangsklachten beginnen soms voor de laatste menstruatie, soms erna. De duur van de klachten wisselt per vrouw: gemiddeld 3-5 jaar, soms korter, soms langer. De leeftijd van de laatste menstruatie is deels erfelijk bepaald. In sommige families stoppen de meeste vrouwen al ver voor hun vijftigste jaar, in andere families gaan de meeste vrouwen tot ver na hun vijftigste jaar door met menstrueren. Voor vrouwen die een novasure behandeling (wegbranden baarmoederslijmvlies) of een baarmoederverwijdering hebben gehad, is het begin van de overgang niet altijd duidelijk. Bij klachten kan dan eventueel bloedonderzoek plaatsvinden om te bezien of er sprake is van 1-7
2 een beginnende of gevorderde overgang. Bloedonderzoek kan niet aangeven hoe lang klachten zullen duren. Het gebruik van de pil onderdrukt overgangsklachten vaak goed, maar pilgebruik heeft geen invloed op het tijdstip van de laatste menstruatie. Als er geen klachten zijn van pilgebruik, wordt vaak geadviseerd om met de pil door te gaan tot ongeveer het 52 e jaar, mits een vrouw niet rookt. Als een vrouw niet menstrueert bij een Mirenaspiraaltje, is het ook lastig te zeggen wanneer de laatste menstruatie optreedt. Als er geen klachten zijn van het Mirena spiraaltje, overleg dan met uw arts of het wenselijk is hem wat langer dan vijf jaar te laten zitten als u rond de 50 jaar bent. Het is immers jammer als er weer menstruaties op gang komen na het verwijderen. Menstruaties tijdens de overgang Menstruaties veranderen tijdens de overgang. Ze komen korter na elkaar en worden vaak heviger; soms zijn er ook stolsels. Daarna wordt de periode tussen de menstruaties steeds langer en uiteindelijk blijven ze helemaal weg. De menopauze heeft plaatsgevonden als er een jaar lang geen menstruaties meer zijn geweest. Dat tijdstip is dus alleen achteraf vast te stellen. Langdurige of hevige menstruaties tijdens de overgang veroorzaken soms bloedarmoede. Dat kan weer klachten geven zoals vermoeidheid. Bespreek daarom menstruatieklachten met de huisarts of de gynaecoloog. Vaak is er een goede oplossing voorhanden. Kan onderzoek vaststellen of de overgang begonnen is Bloedonderzoek op de derde dag van de menstruatie kan aangeven of de overgang begonnen is. Maar het onderzoek geeft niet aan hoe lang het nog duurt tot de menstruaties stoppen. Daarom is bloedonderzoek vaak zinloos. De klachten geven de belangrijkste aanwijzingen. Bloedonderzoek is wel zinvol als menstruaties voor het 40 e jaar stoppen. Bij vrouwen die niet menstrueren na een novasure of baarmoederverwijdering geeft bloedonderzoek aan hoe ver de overgang gevorderd is. Bloedonderzoek tijdens gebruik van de pil geeft geen betrouwbare uitslag. Bij het Mirenaspiraaltje is bloedonderzoek naar hormonen niet altijd betrouwbaar. Typische en atypische overgangsklachten Heel veel klachten worden aan de overgang toegeschreven. Dit is vaak makkelijk, maar niet altijd terecht. Daarom onderscheiden artsen typische en atypische overgangsklachten. Typische overgangsklachten worden voor een groot deel door de veranderde hormoonproductie veroorzaakt. Deze klachten reageren over het algemeen goed op behandeling met hormonen. Atypische overgangsklachten hebben vaak een andere of onbekende oorzaak. Het is bekend dat deze klachten veel minder goed op behandeling met hormonen reageren. 2-7
3 Wat zijn typische overgangsklachten? Typische overgangsverschijnselen zijn een gevolg van schommelingen in de hoeveelheid oestrogenen in het bloed. Heel vaak zijn de klachten van opvliegers en nachtzweten goed te verhelpen door behandeling met hormonen. Opvliegers Opvliegers zijn een zeer bekend verschijnsel van de overgang: plotselinge warmteaanvallen die gepaard kunnen gaan met een rood gezicht en een koortsig gevoel en soms hevig transpireren. Opvliegers kunnen op elk willekeurig moment optreden, maar ook uitgelokt worden door bijvoorbeeld stress of alcohol. Sommige vrouwen hebben er slechts af en toe last van, andere hebben ze wel tien tot twintig keer per dag. Meestal duurt een opvlieger een paar seconden of minuten, maar de klachten kunnen ook een kwartier of halfuur aanwezig blijven. Vooral in werksituaties kan dit erg vervelend zijn. Nachtelijk transpireren Nachtelijke opvliegers met flinke transpiratieaanvallen kunnen leiden tot een fors gestoorde nachtrust met chronische moeheid en prikkelbaarheid of stemmingswisselingen overdag. Droge vagina Door de afname van oestrogenen wordt de bekledende laag van de schede dunner en droger. Dit kan klachten geven van branderigheid of irritatie van de vagina of de schaamlippen. Soms zijn er ook terugkerende blaasontstekingen. Deze klachten ontstaan soms pas een paar jaar na de menopauze. Behandeling door het inbrengen in de vagina van hormoontabletten, zetpillen of creme verhelpt deze klachten vaak goed. Wat zijn niet-typische overgangsklachten? Niet-typische overgangsklachten zijn klachten die wel vaak tijdens de overgang voorkomen maar die niet duidelijk samenhangen met hormoonveranderingen. Daarom verbetert behandeling met hormonen deze klachten vaak niet. Voorbeelden zijn: hartkloppingen, gewichtstoename, obstipatie, gewrichtsklachten, hoofdpijn, slapeloosheid zonder nachtzweten. Stemmingswisselingen is een vaak gehoorde klacht, evenals emotionele labiliteit, gevoelens van depressie, angst, niet zichzelf zijn, snel geïrriteerd zijn, snel huilen etc. Veel vrouwen hebben eerder soortgelijke symptomen gehad voor de menstruatie of na hun bevalling. Als opvliegers en nachtzweten ontbreken hebben de slapeloosheid en stemmingswisselingen vaak een andere oorzaak. Soms speelt stress, burn-out of een depressie een rol. Soms is psychische ondersteuning gewenst, zoals gesprekken met een POH-GGZ (praktijkondersteuner huisarts voor psychische problemen) of een psycholoog. Soms is behandeling via de huisarts met medicijnen tegen een depressie wenselijk. Soms biedt yoga of mindfullness een oplossing. Enkele vrouwen vinden baat bij acupunctuur. (Her) starten met sporten is vaak zinvol, evenals stoppen met roken en beperken van alcoholgebruik. 3-7
4 Ouder worden Net als bij mannen die ouder worden, verandert ook het lichaam van vrouwen naarmate zij ouder worden. Minder stevig weefsel Naarmate je leeftijd toeneemt, wordt de huid droger en minder elastisch, er ontstaan rimpels. Door minder aanmaak van traanvocht en speeksel kunnen de ogen en mond droger aanvoelen. Op oudere leeftijd verslappen de bekkenbodemspieren en de steunweefsels met soms een verzakking als gevolg. Minder zin in seks Als vrouwen veel overgangsklachten hebben, vermindert nogal eens de zin in seks. Een droge vagina kan pijnklachten veroorzaken. Aarzel niet seksuele problemen te bespreken als die vervelend zijn voor uzelf of in uw relatie. Soms is verwijzing naar een seksuoloog behulpzaam. Vaginale droogheid reageert goed op plaatselijke hormoonbehandeling. Wonderpillen om zin in seks bij vrouwen te stimuleren bestaan niet. Minder stevige botten Vanaf het 35 e jaar wordt langzamerhand meer bot afgebroken dan aangemaakt. Oudere mensen worden hierdoor geleidelijk kleiner. Dat is een natuurlijk proces doordat botten langzamerhand minder stevig worden. Sommige vrouwen hebben meer kans op voortijdig broze botten. Dit heet osteoporose. Osteopenie, het zwakker worden van de botten gaat hieraan vooraf. Het risico op osteopenie en osteoporose is groter voor vrouwen die op heel jonge leeftijd in de overgang komen; bij een tengere bouw of langdurig ondergewicht; bij veel roken en weinig beweging. Een dexascan, een pijnloos onderzoek op de afdeling radiologie kan aantonen of er sprake is van osteopenie of osteoporose. Om broze botten te voorkomen is voeding met voldoende calcium en vitamine D van belang, naast stoppen met roken, actief bewegen en een normaal gewicht. Hart- en vaatziekten In de vruchtbare leeftijd hebben vrouwen minder kans op hart- en vaatziekten dan mannen. De oestrogenen die de eierstokken aanmaken, beschermen tegen hart en vaatziekten. Na de overgang valt deze bescherming weg, en komen hart- en vaatziekten veel meer voor dan op jonge leeftijd. Daarom is het juist op deze leeftijd van groot belang een gezonde leefstijl te ontwikkelen. De kans op hart- en vaatziekten is verhoogd bij overgewicht, weinig bewegen, roken, hoge bloeddruk, diabetes en een verhoogd cholesterol. 4-7
5 Behandeling van overgangsklachten met hormonen Zoals hierboven beschreven, verbeteren typische overgangsklachten vaak goed bij gebruik van hormonen. Atypische overgangsklachten reageren vaak veel minder goed op behandeling met hormonen. Een enkele keer is het zinvol gedurende 3 maanden hormonen op proef te gebruiken. Welke soort hormonen? De soort hormonen die u kunt gebruiken is afhankelijk van de aanwezigheid van de baarmoeder. Oestrogenen bouwen het baarmoederslijmvlies op. Het gebruik van progestagenen voorkomt nadelige effecten hiervan. Daarom wordt altijd een behandeling met oestrogenen en progestagenen geadviseerd, tenzij de baarmoeder is verwijderd. Dus: Vrouwen bij wie de baarmoeder is verwijderd: behandeling met alleen oestrogenen Vrouwen bij wie de baarmoeder aanwezig is: behandeling met oestrogenen en progestagenen Hormonen bij vaginale klachten Hormonen die in de vagina ingebracht worden werken heel plaatselijk. Ze bouwen het slijmvlies van de baarmoeder niet op. Ze mogen zonder aanvullende progestagenen gebruikt worden. Andere hormonen Tibolon. Dit hormonale medicijn lijkt op de combinatie van oestrogeen en progestageen. Het bootst ook een beetje het effect van het mannelijke hormoon testosteron na, wat mogelijk libido (zin in seks) iets kan verbeteren. Welke toedieningsweg? Oestrogenen worden meestal als pillen voorgeschreven. Daarnaast bestaan er ook pleisters, gel, en tabletten en ovules voor gebruik in de vagina. Bij een verhoogde kans op hart- en vaatzieken of trombose zijn pleisters mogelijk veiliger. Progesteron wordt voorgeschreven in de vorm van tabletten Er bestaan tabletten waar zowel oestrogeen en progestageen in zit. Tabletten met elke dag dezelfde hoeveelheid oestrogeen en progestageen. Deze worden 1-2 jaar na de laatste menstruatie voorgeschreven. Tabletten met de hele maand dezelfde hoeveelheid oestrogeen en 14 dagen progestageen. Deze worden de eerste 1-2 jaar na de laatste menstruatie voorgeschreven. Hierbij treedt meestal maandelijks een bloeding op. Hoe lang gebruik? Bij gebruik van hormonen is het wenselijk één maal per jaar gedurende bijvoorbeeld een maand te stoppen om te bezien of het hormoongebruik nog noodzakelijk is of dat een lagere dosering mogelijk is. In de praktijk blijkt gebruik gedurende een paar jaar vaak ook voldoende om de ernstigste klachten te onderdrukken. 5-7
6 In verband met een toenemende kans op borstkanker wordt gebruik langer dan 3-5 jaar van oestrogeen en progesteron niet aangeraden. Waarschijnlijk is de kans op borstkanker niet verhoogd bij gebruik van alleen oestrogeen langer dan 5 jaar. Een andere reden om niet onnodig lang met hormonale behandeling door te gaan is de kans op trombose, die met de leeftijd stijgt. Werkt de hormonen ook als anticonceptie? De hormonen die gebruikt worden bij de behandeling van overgangsklachten zijn zo laag gedoseerd, dat zij niet als anticonceptie werken. Bespreek met uw arts als u behoefte aan anticonceptie hebt, al is de vruchtbaarheid rond de overgang in het algemeen gering. Wanneer wordt hormoontherapie afgeraden? Na behandelde (hormoongevoelige) borstkanker, zeker de eerste 5 jaar. Als de borstkanker langer dan 5 jaar geleden is, is soms behandeling mogelijk Na trombose Bij bepaalde leverziekten Start behandeling boven de 60 jaar Wanneer moeten voor en nadelen van hormoontherapie tegen elkaar worden afgewogen? Bij een verhoogd risico op hart en vaatziekten (roken, hart en vaatziekten in familie, verhoogd cholesterol, hoge bloeddruk, slecht ingestelde diabetes, zwangerschapsvergiftiging (preeclampsie) in de voorgeschiedenis) Bij verhoogde kans op trombose, bijvoorbeeld bij overgewicht Bij langer dan 3-5 jaar gecombineerde oestrogeen/progestageen behandeling Wanneer kan hormoontherapie wel worden gebruikt? Borstkanker in de familie is geen reden om hormoontherapie te ontraden Vrouwen die op jonge leeftijd in de overgang komen, zeker < 40 jaar, wordt hormoontherapie geadviseerd om voortijdige osteopenie of osteoporose te voorkomen. Behandeling van overgangsklachten met andere medicijnen Als u liever geen hormonen wilt gebruiken, of er is een medische reden om dit af te raden, dan is behandeling met de volgende medicijnen mogelijk Clonidine: een middel dat in hogere dosering gebruikt wordt voor de behandeling van hoge bloeddruk. In lagere dosering heeft het soms een gunstig effect op opvliegers. Het effect moet binnen 4 weken te merken zijn. Gabapentine. Dit medicijn brengt overprikkelde zenuwen in de hersenen tot rust. Het is geregistreerd voor de behandeling van epilepsie. Bij gebruik van 900 mg halveren opvliegers in aantal en ernst. Vaak duurt het een paar weken voordat u het effect merkt. Hogere doseringen zijn mogelijk. Gebruik van 2400 mg heeft ongeveer hetzelfde effect als dat van een oestrogeen tablet. Een van de bijwerkingen is slaperigheid. Bij gebruik voor de nacht kan dit een gewenste bijwerking zijn. Een andere bijwerking is problemen met bewegen, zoals onzeker lopen. 6-7
7 Deze bijwerkingen verdwijnen binnen enkele weken vanzelf. De kans op infecties, zoals verkoudheid, is iets verhoogd. Langzaam opbouwen van de dosis vermindert de kans op bijwerkingen. Paroxetine of Venlafaxine. Dit zijn SSRI s. Ze verbeteren de stemming en verminderen angsten en angstverschijnselen zoals piekeren, slaapproblemen, prikkelbaarheid en trillen. Ze worden voorgeschreven bij depressie, angststoornissen en opvliegers tijdens de overgang. U merkt niet direct verbetering. Dit duurt enkele weken. Bijwerkingen zoals maag-darm klachten worden meestal binnen 2 weken minder. U kunt de eerste tijd suf zijn. Rijd dan geen auto en pas op met alcohol. Paroxetine mag niet gecombineerd worden met Tamoxifen, een middel dat gebruikt wordt bij de nabehandeling van borstkanker. Venlafaxine mag niet met sommige andere geneesmiddelen gecombineerd worden. Andere mogelijkheden om wat aan de klachten te doen Acupunctuur: dit vermindert mogelijk het aantal en de ernst van opvliegers Mindfullness: kan bijdragen aan minder klachten Afvallen bij overgewicht: er zijn aanwijzingen dat dit kan helpen bij het verminderen van klachten over opvliegers Regelmatig bewegen: verbetering van kwaliteit van leven en gunstig effect op opvliegers zeker niet uitgesloten Homeopatische medicatie en soya/rode klaver producten: kunnen zonder artsen recept geprobeerd worden, behalve door vroouwen met borstkanker in de voorgeschiedenis. Algemene adviezen Kijk voor een gezonde leefstijl op U vindt hier informatie over: gezonde voeding, waaronder voldoende calcium en vitamine D gezond bewegen: tenminste 5 dagen per week actief bewegen beter omgaan met stress stoppen met roken beter slapen lichte psychische problemen het volhouden van een gezonde leefstijl Hebt u nog vragen? Aarzel niet om ze aan de huisarts of de gynaecoloog voor te leggen. Deze zijn altijd bereid meer informatie te geven. 7-7
De overgang. Albert Schweitzer ziekenhuis december 2007 pavo 0593
De overgang Albert Schweitzer ziekenhuis december 2007 pavo 0593 Inhoudsopgave Inleiding 2 Hormonale veranderingen 2 Het begin en de duur van de overgang 4 Menstruaties tijdens de overgang 4 Wat zijn typische
Nadere informatieOvergangsklachten. Gynaecologie
Gynaecologie Overgangsklachten De meeste vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze
Nadere informatieDe meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun
De overgang De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun h veertigste en zestigste jaar: de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze of overgang
Nadere informatieDe overgang
De overgang Inleiding De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze
Nadere informatieInleiding Hormonale veranderingen
DE OVERGANG 211 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Hormonale veranderingen... 3 Het begin en de duur van de overgang... 4 Menstruaties tijdens de overgang... 5 Wat zijn typische overgangsklachten?... 5 Gevolgen
Nadere informatieHet begin en de duur van de overgang Menstruaties tijdens de overgang
De overgang INHOUDSOPGAVE Inleiding Hormonale veranderingen Het begin en de duur van de overgang Menstruaties tijdens de overgang Wat zijn typische overgangsklachten Gevolgen op korte termijn Gevolgen
Nadere informatieDe overgang. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
De overgang In deze folder vindt u informatie over de overgang. Wat is de overgang precies? Welke klachten kunnen optreden en wat is eraan te doen? Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs
Nadere informatieInleiding...2. 1 Hormonale veranderingen...2
overgang Inhoud Inleiding...2 1 Hormonale veranderingen...2 2 Wanneer ben ik in de overgang?...4 2.1 Het begin en de duur van de overgang...4 2.2 Menstruaties tijdens de overgang...5 2.3 Kan worden vastgesteld
Nadere informatieOvergang Inhoudsopgave 2. Hormonale veranderingen 1. Inleiding
164.0406 Overgang Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Hormonale veranderingen 3. Het begin en de duur van de overgang 4. Menstruaties tijdens de overgang 5. Wat zijn typische overgangsklachten 6. Gevolgen op
Nadere informatieOvergang. Gynaecologie. Klachten en behandeling
Gynaecologie Overgang Klachten en behandeling Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Hormonale veranderingen 2 Het begin en de duur van de overgang 3 Menstruaties tijdens de overgang 4 Wat zijn typische overgangsklachten
Nadere informatieAlles wat u moet weten over de overgang
Gynaecologie Patiënteninformatie Alles wat u moet weten over de overgang Inhoudsopgave Inleiding De overgang: belangrijke veranderingen Hormonale veranderingen Het begin en de duur van de overgang Menstruatie
Nadere informatieDe overgang. Gynaecologie. Beter voor elkaar
De overgang Gynaecologie Beter voor elkaar 2 Inleiding De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste
Nadere informatieInhoud 1. Inleiding...2 2. Hormonale veranderingen...3 3. Het begin en de duur van de overgang...4 4. Menstruaties tijdens de overgang...5 5.
De overgang Inhoud 1. Inleiding...2 2. Hormonale veranderingen...3 3. Het begin en de duur van de overgang...4 4. Menstruaties tijdens de overgang...5 5. Wat zijn typische overgangsklachten?...5 5.1. Opvliegers...6
Nadere informatieDe overgang. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie
De overgang Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Inleiding De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste
Nadere informatieDe Overgang. Inhoudsopgave. Inleiding. Hormonale veranderingen
De Overgang Inhoudsopgave Hormonale veranderingen Het begin en de duur van de overgang Menstruaties tijdens de overgang Wat zijn typische overgangsklachten Gevolgen op korte termijn Gevolgen op lange termijn
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE OVERGANG. Versie 1.0. Datum Goedkeuring 01-01-2002 Verantwoording
Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie GYNAECOLOGIE OVERGANG Versie 1.0 Datum Goedkeuring 01-01-2002 Verantwoording NVOG Inhoudsopgave Inleiding...1 Hormonale veranderingen...2 Het begin
Nadere informatieGYNAECOLOGIE. De overgang
GYNAECOLOGIE De overgang De overgang De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt
Nadere informatieDe Overgang. Poli Gynaecologie
De Overgang Poli Gynaecologie 0 De inhoud van deze voorlichtingsfolder is samengesteld door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Deze folder is zeer volledig en uitgebreid en
Nadere informatieDeze tekst is geheel overgenomen van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG)
Overgang Deze tekst is geheel overgenomen van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) Inhoud Inleiding 3 Hormonale veranderingen 4 Het begin en de duur van de overgang 4 Menstruaties
Nadere informatieOvergang. Patiënteninformatie Overgang
Overgang Patiënteninformatie Overgang Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Hormonale veranderingen 3 Het begin en de duur van de overgang 4 Menstruaties tijdens de overgang 5 Wat zijn typische Overgangsklachten
Nadere informatieDe overgang Inleiding Hormonale veranderingen
De overgang Inleiding De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun 40 e en 60 e jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze genoemd.
Nadere informatieGynaecologie Overgang
Gynaecologie Overgang Inhoudsopgave Inleiding Hormonale veranderingen Het begin en de duur van de overgang Menstruaties tijdens de overgang Wat zijn typische overgangsklachten Gevolgen op korte termijn
Nadere informatieDE OVERGANG 107-240707
DE OVERGANG In deze folder geeft het Ruwaard van Putten Ziekenhuis u algemene informatie over de ovegang. Wij adviseren u deze informatie zorgvuldig te lezen. Indien voor u van toepassing zullen aanvullingen
Nadere informatieHet begin en de duur van de overgang 4 Opvliegers 5 6. Wel of geen hormonen? 10 Anticonceptie en het gebruik van de gewone pil 11 11
Inleiding De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze genoemd.
Nadere informatieGynAEcoloGiE De overgang
GynAEcologie De overgang De overgang De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt
Nadere informatieInleiding 4. 1 Hormonale veranderingen 4. 2 Het begin en de duur van de overgang 5. 3 Menstruaties tijdens de overgang 5
overgang Inhoud Inleiding 4 1 Hormonale veranderingen 4 2 Het begin en de duur van de overgang 5 3 Menstruaties tijdens de overgang 5 4 Wat zijn typische overgangsklachten 6 4.1 Opvliegers 6 4.2 Nachtelijk
Nadere informatieDe overgang. brochure besproken.
De overgang INHOUDSOPGAVE Inleiding Hormonale veranderingen Het begin en de duur van de overgang Menstruaties tijdens de overgang Wat zijn typische overgangsklachten Gevolgen op korte termijn Gevolgen
Nadere informatieDe overgang. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie. Colofon Dit is een publicatie voor patiënten van het Waterlandziekenhuis
De overgang Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Colofon Dit is een publicatie voor patiënten van het Waterlandziekenhuis Informatie www.waterlandziekenhuis.nl e-mailadres: patientenservice@wlz.nl 10047 mei
Nadere informatieOvergang Informatie over de verschijnselen en behandeling van de menopauze.
Patiënteninformatie Overgang Informatie over de verschijnselen en behandeling van de menopauze. Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 Hormonale veranderingen 5 Het begin en de duur van de overgang 6 Menstruaties
Nadere informatieDe overgang. Bezoekadressen: Meander Medisch Centrum Maatweg TZ Amersfoort. Postadres: Postbus BM Amersfoort
De overgang De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar; de gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze genoemd.
Nadere informatieInformatie over de verschijnselen en behandeling van de menopauze.
Patiënteninformatie Overgang Informatie over de verschijnselen en behandeling van de menopauze. 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 Hormonale veranderingen 5 Het begin en de duur van de
Nadere informatieWie is er bang voor de overgang?
Wie is er bang voor de overgang? Overgangsklachten De overgang is een levensfase die voor de meeste vrouwen niet ongemerkt voorbij gaat. Er treden lichamelijke en geestelijke veranderingen op. De effecten
Nadere informatie982a. Vragenlijst Menopauze Centrum Flevoziekenhuis. Geachte mevrouw, U bezoekt binnenkort de Menopauze poli van het Flevoziekenhuis.
16-1-2019 Vragenlijst Menopauze Centrum Flevoziekenhuis Geachte mevrouw, U bezoekt binnenkort de Menopauze poli van het Flevoziekenhuis. U krijgt eerst een gesprek met de menopauzeverpleegkundige. Zij
Nadere informatieThema: "Overgankelijkheden" D.H. Bogchelman. 10 november 2012
Thema: "Overgankelijkheden" 10 november 2012 D.H. Bogchelman Inleiding Wat is de overgang? Wat gebeurt er in de overgang? Verschijnselen van de overgang Hoe behandelen we overgangsklachten? Wat zijn de
Nadere informatieMenopauze. Gynaecologie
Menopauze Gynaecologie De meeste westerse vrouwen krijgen hun laatste menstruatie tussen hun veertigste en zestigste jaar. De gemiddelde leeftijd is 51 jaar. De laatste menstruatie wordt ook wel menopauze
Nadere informatieGynaecologie. De overgang. www.catharinaziekenhuis.nl
Gynaecologie De overgang www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Hormonale veranderingen... 3 Het begin en de duur van de overgang... 4 Menstruaties tijdens de overgang... 5 Wat zijn typische overgangsklachten?...
Nadere informatieGynaecologie. Overgangsklachten.
Gynaecologie Overgangsklachten www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Hormonale veranderingen... 3 Het begin en de duur van de overgang... 4 Menstruaties tijdens de overgang... 5 Wat zijn typische overgangsklachten?...
Nadere informatieInformatie over de verschijnselen en behandeling van de menopauze.
Patiënteninformatie Overgang Informatie over de verschijnselen en behandeling van de menopauze. 1234567890-terTER_ Inhoudsopgave Pagina Algemeen 4 Hormonale veranderingen 5 Het begin en de duur van de
Nadere informatieDe overgang: informatie en advies
Gynaecologie Patiënteninformatie De overgang: informatie en advies U ontvangt deze informatie, omdat u heeft besloten naar de overgangspolikliniek te gaan in verband met uw overgangsklachten. Deze polikliniek
Nadere informatieOpvliegers, Vapeurs, Menopauze, Overgangsklachten, Flushes
Opvliegers, Vapeurs, Menopauze, Overgangsklachten, Flushes De overgang De overgang is een natuurlijke fase in uw leven waarin uw menstruaties onregelmatig worden en uiteindelijk helemaal wegblijven. De
Nadere informatieWat houdt de overgang nu eigenlijk precies in?
Wat houdt de overgang nu eigenlijk precies in? Iedere vrouw krijgt er mee te maken. Op het moment dat je deze brochure leest, zijn er meer dan 1,5 miljoen vrouwen in Nederland in de overgang. Eigenlijk
Nadere informatieFolder premenstrueel syndroom Concept augustus 2014 Ellen Nijkamp, Clasien van der Houwen Gebaseerd op richtlijn premenstrueel syndroom 2012
Folder premenstrueel syndroom Concept augustus 2014 Ellen Nijkamp, Clasien van der Houwen Gebaseerd op richtlijn premenstrueel syndroom 2012 Premenstrueel syndroom Vrouwen met PMS hebben lichamelijk en/of
Nadere informatieHormoongebruik rond de overgang
Hormoongebruik rond de overgang Afdelingen gynaecologie en verloskunde Inhoudsopgave Inleiding 2 Wat is de overgang? 2 Klachten tijdens de overgang 2 Het gebruik van oestrogenen tijdens de overgang 2 De
Nadere informatiePremenstrueel syndroom (PMS) Poli Gynaecologie
00 Premenstrueel syndroom (PMS) Poli Gynaecologie Inleiding Vrouwen met Premenstrueel syndroom (PMS) hebben lichamelijke en/of psychische klachten die enkele dagen tot 2 weken voor de menstruatie beginnen.
Nadere informatieGynaecologie Premenstrueel syndroom (PMS)
Gynaecologie Premenstrueel syndroom (PMS) Inleiding Deze folder geeft informatie over het premenstrueel syndroom (PMS). Besproken wordt o.a. welke klachten er kunnen zijn, wat de oorzaak hiervan is, en
Nadere informatiePre-menstrueel syndroom
Pre-menstrueel syndroom (PMS) Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Wat is PMS? 1 Bij wie en hoe vaak komt PMS voor? 1 Wat zijn de oorzaken? 2 Welk onderzoek is mogelijk? 2 Is het wel
Nadere informatiePatiëntenvoorlichting Gynaecologie. Menstruatiespreekuur
Patiëntenvoorlichting Gynaecologie Menstruatiespreekuur Er is een speciaal gynaecologisch spreekuur voor vrouwen met abnormaal vaginaal bloedverlies of problemen met de menstruatie. Alle onderzoeken om
Nadere informatiepremenstrueel syndroom (PMS)
premenstrueel syndroom (PMS) Inhoud 1 Wat is PMS?... 3 2 Bij wie en hoe vaak komt PMS voor?... 3 3 Wat zijn de oorzaken?... 3 4 Welk onderzoek is mogelijk?... 4 5 Is het wel PMS?... 4 6 Gevolgen voor het
Nadere informatiePatiënteninformatie. Premenstrueel syndroom (PMS)
Premenstrueel syndroom (PMS) Patiënteninformatie Premenstrueel syndroom (PMS) Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Wat is PMS 3 Bij wie en hoe vaak komt PMS voor 4 Wat zijn de oorzaken 5 Welk onderzoek is mogelijk
Nadere informatieGynaecologie Het premenstrueel syndroom (PMS)
Gynaecologie Het premenstrueel syndroom (PMS) Inhoud 1. Inleiding 2. Wat is PMS 3. Bij wie en hoe vaak komt PMS voor 4. Wat zijn de oorzaken 5. Welk onderzoek is mogelijk 6. Is het wel PMS 7. Gevolgen
Nadere informatieVerpleegkundig overgangspreekuur (informatie en advies)
Verpleegkundig overgangspreekuur (informatie en advies) Inleiding U heeft besloten voor uw overgangsklachten naar het verpleegkundig overgangsspreekuur te gaan. In deze folder leest u algemene informatie
Nadere informatieMaatschap Chirurgie. Hormonale therapie bij borstkanker
Maatschap Chirurgie Hormonale therapie bij borstkanker Algemeen Uw specialist heeft met u besproken dat u in aanmerking komt voor een aanvullende (preventieve) hormonale behandeling. In deze folder kunt
Nadere informatiePremenstrueel syndroom (PMS)
Premenstrueel syndroom (PMS) Deze folder geeft informatie over het premenstrueel syndroom (PMS). Besproken wordt o.a. welke klachten er kunnen zijn, wat de oorzaak hiervan is, en welk onderzoek mogelijk
Nadere informatiePremenstrueel syndroom
Gynaecologie Premenstrueel syndroom (PMS) Inhoudsopgave Inleiding...4 Wat is PMS?...4 Bij wie en hoe vaak komt PMS voor?...5 Wat zijn de oorzaken?...5 Welk onderzoek is mogelijk?...6 Is het wel PMS?...7
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. De overgang
PATIËNTEN INFORMATIE De overgang Inhoud Inleiding... 2 Hormonale veranderingen... 2 Het begin en de duur van de overgang... 2 Menstruaties tijdens de overgang... 2 Wat zijn typische overgangsklachten?...
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. De overgang
PATIËNTEN INFORMATIE De overgang Inhoud Inleiding... 3 Hormonale veranderingen... 3 Het begin en de duur van de overgang... 4 Menstruaties tijdens de overgang... 5 Wat zijn typische overgangsklachten?...
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. De overgang
PATIËNTEN INFORMATIE De overgang Inhoud Inleiding... 3 Hormonale veranderingen... 3 Het begin en de duur van de overgang... 4 Menstruaties tijdens de overgang... 5 Wat zijn typische overgangsklachten?...
Nadere informatiepremenstrueel syndroom (PMS)
premenstrueel syndroom (PMS) 2 Inhoud Inleiding 4 1 Wat is PMS 4 2 Bij wie en hoe vaak komt PMS voor 4 3 Wat zijn de oorzaken 4 4 Welk onderzoek is mogelijk 5 5 Is het wel PMS 6 6 Gevolgen voor het dagelijks
Nadere informatieNederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie PATIËNTENVOORLICHTING
NVOG Nederlandse Vereniging voor PATIËNTENVOORLICHTING Premenstrueel syndroom (PMS) No 16 1999 NVOG Het copyright en de verantwoordelijkheid voor deze brochure berusten bij de Nederlandse Vereniging voor
Nadere informatieHet gebruik van tamoxifen. Bij retroperitoneale fibrose
Het gebruik van tamoxifen Bij retroperitoneale fibrose Inleiding U heeft deze folder gekregen, omdat u retroperitoneale fibrose (RPF) heeft. Bij de behandeling van RPF kan de arts meerdere medicijnen
Nadere informatieMenstruatie bij stollingsproblemen. Marieke Knol Gynaecoloog i.o. Isala Kliniek Zwolle
Menstruatie bij stollingsproblemen Marieke Knol Gynaecoloog i.o. Isala Kliniek Zwolle 2007-2011: stollingsarts UMCG 3 oktober 2012 Menstruatie Ongesteldheid ut het is weer zover de rode vlag hangt uit
Nadere informatieBloedverlies na de overgang
Bloedverlies na de overgang Ruth van der Zwaag, Irene van der Avoort, Clasien van der Houwen NVOG 23 november Deze folder is gebaseerd op de NVOG-richtlijn postmenopauzaal bloedverlies. Heeft u al een
Nadere informatieMyomen. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Myomen Ziekenhuis Gelderse Vallei Deze brochure geeft informatie over myomen. Er wordt beschreven wat myomen zijn en welke klachten ze kunnen veroorzaken. Ook onderzoeks- en behandelingsmogelijkheden komen
Nadere informatieDe overgang. Gynaecologie
De overgang Gynaecologie Inhoudsopgave In de overgang 4 Wat is de overgang? 4 Hoe merkt u dat u in de overgang komt? 5 Hoe lang duurt de overgang? 6 Wat zijn de overgangsverschijnselen? 6 Wat is er aan
Nadere informatieGynaecologie / Verloskunde. Patiënteninformatie. Myomen. Slingeland Ziekenhuis
Gynaecologie / Verloskunde Myomen i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Wat zijn myomen? Myomen worden ook wel vleesbomen genoemd. Het zijn goedaardige knobbels in de spierwand van de baarmoeder
Nadere informatiePremenstrueel syndroom (PMS)
Premenstrueel syndroom (PMS) Deze folder geeft informatie over het premenstrueel syndroom (PMS). Besproken wordt o.a. welke klachten er kunnen zijn, wat de oorzaak hiervan is, en welk onderzoek mogelijk
Nadere informatieWat houdt de overgang nu eigenlijk precies in?
Wat houdt de overgang nu eigenlijk precies in? Iedere vrouw krijgt er mee te maken. Op het moment dat je deze brochure leest, zijn er meer dan 1,5 miljoen vrouwen in Nederland in de overgang. Eigenlijk
Nadere informatiePremenstrueel syndroom (PMS)
Premenstrueel syndroom (PMS) INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 2. Wat is PMS? 3. Bij wie en hoe vaak komt PMS voor? 4. Wat zijn de oorzaken? 5. Welk onderzoek is mogelijk? 6. Is het wel PMS? 7. Gevolgen voor
Nadere informatiePCOS. Wat is PCOS? Bij wie komt PCOS voor? Onderzoek
PCOS Wat is PCOS? PCOS staat voor Poly Cysteus Ovarium Syndroom. Letterlijk betekent dit dat er meerdere (poly) vochtblaasjes (cysten)in de eierstok (het ovarium) aanwezig zijn. In deze informatie leest
Nadere informatieIk wil anticonceptie gaan gebruiken. Poli Gynaecologie
00 Ik wil anticonceptie gaan gebruiken Poli Gynaecologie Wat is anticonceptie? Een anticonceptiemiddel (of voorbehoedmiddel) voorkomt dat een zwangerschap ontstaat. Bijvoorbeeld door te voorkomen dat er
Nadere informatieHevig bloedverlies bij de menstruatie
Hevig bloedverlies bij de menstruatie 2 Dit boekje geeft informatie over hevig bloedverlies bij de menstruatie en bespreekt oorzaken, onderzoek en behandelmogelijkheden. Wat is hevig bloedverlies en hoe
Nadere informatiePremenstrueel syndroom (PMS)
Premenstrueel syndroom (PMS) Deze folder geeft informatie over het premenstrueel syndroom (PMS). Besproken wordt o.a. welke klachten er kunnen zijn, wat de oorzaak hiervan is, en welk onderzoek mogelijk
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. De overgang
PATIËNTEN INFORMATIE De overgang 2 PATIËNTENINFORMATIE Inhoud Inleiding... 5 Hormonale veranderingen... 5 Het begin en de duur van de overgang... 6 Menstruaties tijdens de overgang... 7 Wat zijn typische
Nadere informatiePremenstrueel syndroom (PMS)
Afdeling: Onderwerp: Gynaecologie Inleiding Deze folder geeft informatie over het premenstrueel syndroom (PMS). Besproken wordt o.a. welke klachten er kunnen zijn, wat de oorzaak hiervan is, en welk onderzoek
Nadere informatiePATIËNTEN INFORMATIE. Anticonceptie
PATIËNTEN INFORMATIE Anticonceptie In het kort Een anticonceptiemiddel (voorbehoedmiddel) beschermt u tegen zwangerschap als u seks heeft en niet zwanger wilt worden. Anticonceptiemiddelen verschillen
Nadere informatieMenstruatiespreekuur. Gynaecologie. alle aandacht
Menstruatiespreekuur Gynaecologie alle aandacht Menstruatiespreekuur Westfriesgasthuis Menstruatiespreekuur Er is een speciaal gynaecologisch spreekuur voor vrouwen met abnormaal vaginaal bloedverlies
Nadere informatieGezond omgaan met de menopauze. 20 vragen, 20 antwoorden over hormoongebruik
Gezond omgaan met de menopauze 20 vragen, 20 antwoorden over hormoongebruik In deze brochure leest u antwoorden op de meest gestelde vragen over hormoongebruik tijdens de menopauze. Als voorbereiding op
Nadere informatieDE OVERGANG. Fred Balder, huisarts
DE OVERGANG Fred Balder, huisarts Bij ongeveer 30% van de vrouwen wordt het dagelijks leven door de overgangsklachten verstoord. Levensfasen van een vrouw puberteit vruchtbaar overgang onvruchtbaar 12jr
Nadere informatieC. 1. Hormoonbehandeling
C. 1. Hormoonbehandeling Heeft u een hormoongevoelige tumor? Dan krijgt u in overleg met uw oncoloog zo nodig een hormoonbehandeling. Een hormoonbehandeling is de behandeling van kanker met hormonen. Dit
Nadere informatieAnticonceptiemiddelen met oestrogeen en progestageen
Ik wil anticonceptie gaan gebruiken Samenvatting Een anticonceptiemiddel (voorbehoedmiddel) beschermt u tegen zwangerschap. Anticonceptiemiddelen verschillen in werking, gebruik, betrouwbaarheid en bijwerkingen.
Nadere informatiePremenstrueel Syndroom (PMS)
Premenstrueel Syndroom (PMS) Vrouwen met Premenstrueeel syndroom (PMS) hebben lichamelijke en/of psychische klachten die enkele dagen tot twee weken voor de menstruatie beginnen. Zij hebben hier veel last
Nadere informatieWilhelmina Ziekenhuis Assen. Vertrouwd en dichtbij. Informatie voor patiënten. Myomen (vleesbomen)
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Myomen (vleesbomen) z Myomen (vleesbomen) zijn goedaardige knobbels in de spierlaag van de baarmoeder. Myomen geven meestal geen
Nadere informatieWat staat me te wachten?
HOOFDSTUK 3 Wat staat me te wachten? 3.1 Inleiding De overgang heeft in tegenstelling tot sommige andere lichamelijke kwalen een gunstig verloop. Het houdt uiteindelijk een keer op. Tot die tijd is het
Nadere informatieMyomen. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie
Myomen Afdeling Verloskunde/Gynaecologie In het kort Myomen (vleesbomen) zijn goedaardige knobbels in de spierlaag van de baarmoeder. Myomen geven meestal geen klachten, maar als u hevige of pijnlijke
Nadere informatiePATIËNTENINFORMATIE ENDOMETRIOSE
PATIËNTENINFORMATIE ENDOMETRIOSE 2 ENDOMETRIOSE Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over de aandoening endometriose. Wij adviseren u deze informatie zorgvuldig
Nadere informatieHormonale therapie bij borstkanker
Hormonale therapie bij borstkanker Academisch Borstkankercentrum Erasmus MC-Havenziekenhuis Uw arts heeft met u besproken de borstkanker te behandelen met een hormonale therapie. Bij de normale ontwikkeling
Nadere informatieOnderzoek en behandeling van myomen Afdeling gynaecologie.
Onderzoek en behandeling van myomen Afdeling gynaecologie www.nwz.nl Inhoud Wat zijn myomen? 3 Onderzoek 5 Behandeling 5 Behandeling met medicijnen 5 Operaties met behoud van de baarmoeder 8 Verwijdering
Nadere informatieDRERNST. Beleef uw menopauze op serene wijze! Om u te helpen opvliegers en prikkelbaarheid te overwinnen.
DRERNST Beleef uw menopauze op serene wijze! Om u te helpen opvliegers en prikkelbaarheid te overwinnen. www.drernst.be De menopauze, wat is dat? Als vrouwen 50 jaar worden, betekent dat voor de meesten
Nadere informatieIk wil een voorbehoedmiddel (anticonceptie) gaan gebruiken
1/6 Gynaecologie Ik wil een voorbehoedmiddel (anticonceptie) gaan gebruiken Inleiding Een anticonceptiemiddel (voorbehoedmiddel) beschermt u tegen zwangerschap als u seks heeft en niet zwanger wilt worden.
Nadere informatieHevig bloedverlies bij de menstruatie. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie
Hevig bloedverlies bij de menstruatie Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Inleiding Deze brochure geeft informatie over hevig bloedverlies bij de menstruatie en bespreekt oorzaken, onderzoek en behandelmogelijkheden.
Nadere informatieMyomen. Patiënteninformatie Myomen
Myomen Patiënteninformatie Myomen Inhoudsopgave 1 Inleiding 1.1 Wat zijn myomen 1.2 Bij wie komen myomen voor 2 Klachten 3 Onderzoek 4 Behandeling 4.1 Medicijnen 4.2 Operaties met behoud van de baarmoeder
Nadere informatieInformatie voor patiënten. PCOS (polycysteus ovariumsyndroom)
Informatie voor patiënten PCOS (polycysteus ovariumsyndroom) z PCOS is de afkorting van polycysteus ovariumsyndroom. Letterlijk betekent dit dat er meerdere (poly) vochtblaasjes (cysten) in de eierstok
Nadere informatieFEMgen Test. Menopauze. Risico s in kaart. Menopauze
FEMgen Test Menopauze Prof Dr. B. Weber Laboratoires Réunis Risico s in kaart De FEMgen test biedt u de mogelijkheid uw persoonlijk risico en predispositie op het verkrijgen van gevaarlijke bijwerkingen,
Nadere informatieGYNAECOLOGIE. Hevig bloedverlies bij menstruatie
GYNAECOLOGIE Hevig bloedverlies bij menstruatie Hevig bloedverlies bij menstruatie In deze folder leest u meer over hevig bloedverlies tijdens de menstruatie. We bespreken de mogelijke oorzaken en u leest
Nadere informatieWanneer mag men Fem7 50µg, Fem7 75µg en Fem7 100µg niet gebruiken? U mag Fem7 niet gebruiken:
BIJSLUITER FEM7 50µg/ FEM7 75µg / FEM7 100µg (14-05-2001) blz. 1 Bijsluiter Fem7 50µg / Fem7 75µg / Fem7 100µg Informatie voor de gebruikster Samenstelling Fem7 50µg, Fem7 75µg en Fem7 100µg zijn pleisters
Nadere informatieBloedverlies na de overgang
Bloedverlies na de overgang Patiënteninformatie Bloedverlies na de overgang 1 Inleiding De overgang (menopauze) is de periode waarin vrouwen voor het laatst menstrueren. Eerst worden de menstruaties onregelmatig
Nadere informatie.om..uur bij de overgangsconsulente met aansluitend een consult bij de gynaecoloog.
Het overgangsspreekuur U ontvangt deze informatie, omdat u heeft besloten naar de overgangspolikliniek te gaan in verband met uw overgangsklachten. U heeft hiervoor een verwijzing van uw huisarts of medisch
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 3. Wat zijn myomen 3. Bij wie komen myomen voor 4. Klachten 4. Onderzoek 5. Behandeling 5
Myomen (vleesbomen) Inhoudsopgave Blz. Inleiding 3 Wat zijn myomen 3 Bij wie komen myomen voor 4 Klachten 4 Onderzoek 5 Behandeling 5 Medicijnen 6 - Prostaglandine-synthetase-remmers 6 - Tranexaminezuur
Nadere informatieHevig bloedverlies bij menstruatie
Hevig bloedverlies bij menstruatie Afdeling gynaecologie en verloskunde Vooraf Niet iedereen staat hetzelfde tegenover hevig bloedverlies tijdens de menstruatie. Voor de ene vrouw zal hevig bloedverlies
Nadere informatieMyomen (Vleesbomen) Inleiding Wat zijn myomen?
Myomen (Vleesbomen) Deze brochure geeft informatie over myomen. Er wordt beschreven wat myomen zijn en welke klachten ze kunnen veroorzaken. Ook onderzoeks- en behandelingsmogelijkheden komen aan de orde.
Nadere informatie