Osteopathische geneeskunde. Het intestinum. Grégoire Lason & Luc Peeters

Transcriptie

1 Osteopathische geneeskunde Het intestinum Grégoire Lason & Luc Peeters

2 Het intestinum Grégoire Lason & Luc Peeters Copyright door Osteo 2000 bvba Niets uit deze opgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Contact: Osteo 2000, Kleindokkaai 3-5, B 9000 Gent, België Mail: info@osteopathie.eu Web: en Tel: Fax: ISBN: The International Academy of Osteopathy I.A.O. 2

3 Inhoud Inhoud Inleiding Anatomie Ligging en belangrijkste anatomische gegevens Algemeen Het duodenum Het intestinum tenue Ligament van Treitz en lig. suspensorium duodeni Het caecum Het colon ascendens De angulus hepaticus Het colon transversum De angulus splenicus Het colon descendens Het colon sigmoideum Het rectum Appendices epiploicae Doorbloeding Arteriëel Veneus Hoeveelheid bloed Fysiologisch ophangsysteem Het duodenum Het intestinum tenue De radix mesenterii Het caecum Het colon ascendens en descendens De angulus hepaticus, het colon transversum en de angulus splenicus Het omentum maius en minus De radix mesocoli sigmoidei Sagittale snede van het ophangsysteem Overzicht van de radices Innervatie Algemeen De inwendige component De uitwendige component Parasympathisch (stimuleert de motiliteit van de darm) Orthosympathisch (remt de motiliteit van de darm) Neurologisch schema van het verteringssysteem Verzadiging Histologie

4 3. Functie Algemeen Propulsie en mechanische vertering Chemische vertering en absorptie Specifieke functie van het duodenum Specifieke functie van het intestinum tenue Specifieke functie van het colon Absorptie van monosacchariden Absorptie van vetten Absorptie van aminozuren en peptiden Absorptie van anorganische stoffen Absorptie van water en electrolyten Tijdsduur Functie van de duodenojejunale overgang Functie van de ileocaecale sfincter Functie van de appendix Bacteriënbeleid Defaecatie Continentie Mobiliteit Algemeen Het duodenum Het intestinum tenue Het caecum Het colon ascendens De angulus hepaticus Het colon transversum De angulus splenicus Het colon descendens Het colon sigmoideum Pathologie Duodenale zweer Duodenale atresia Het divertikel van Meckel Ziekte van Crohn of enteritis regionalis Mesenterische adenitis Mesenterische ischemie Mesenteritis Invaginatie van een deel van het IT Ileocaecale invaginatie Lactose intolerantie Appendicitis Acute appendagitis epiploica

5 5.13. Candidiasis Abdominaal aorta aneurysma (AAA) Colitis ulcerosa Diverticulosis Caecale diverticulitis Diverticulitis Megacolon (Hirsprung ziekte) Perirectaal abces Hemorroïden Symptomen Dyspepsie Het syndroom van de ileocaecale sfincter Open iliocaecale sfincter Gesloten iliocaecale sfincter (spasme) Irritable bowl syndrom (IBS) Viscerale en pariëtale pijn Abdominale pijn Obstipatie Diarree Tenesmus Rectale incontinentie Gasvorming Malabsorptie syndroom Leaky gut (lekkende darm) syndroom Klinische diagnostiek Observatie Observatie van de buik in stand Observatie van de buik in ruglig Observatie van de buik in ruglig Observatie van de buik in ruglig Observatie van de dermatomen Palpatie Algemene palpatie van het abdomen Algemene palpatie van intestinum tenue en colon Algemene palpatie van het colon Palpatie in de richting van de angulus duodenojejunalis, ligament van Treitz en lig. suspensorium duodeni Palpatie van het caecum Palpatie in de richting van de ileocaecale sfincter Palpatie van het colon ascendens Drukpijn van de aanhechting van het lig. phrenicocolicum dextrum Drukpijn van de aanhechting van het lig. phrenicocolicum sinistrum Palpatie van het colon descendens

6 Palpatie van het colon sigmoideum in ruglig Palpatie van het colon sigmoideum in linker zijlig Palpatie in de richting van de radix mesocoli sigmoidei Percussie Trilling van vloeistofgolf Auscultatie Verschillende geluiden Mobiliteitstesten Test van het omentum minus Test van de pylorus Test van het eerste deel van het duodenum Test van het verticale dalende deel van het duodenum Algemene mobiliteitstest van het caecum Test op verkleving met de fascia iliaca Test van de ileocaecale sfincter in ruglig Test van de ileocaecale sfincter in linker zijlig Mobiliteitstest van het colon ascendens Test van het openen van de angulus hepaticus Test van het openen van de angulus splenicus Test van het omentum maius Mobiliteitstest van het colon descendens Test op verkleving tussen colon sigmoideum en m. psoas in ruglig Test op verkleving tussen colon sigmoideum en m. psoas in linker zijlig Test op congestie van de radix mesocoli sigmoidei Elasticiteitstest van het rectum Druktest van het intestinum tenue Test van de radix mesenterii in ruglig Test van de radix mesenterii in zijlig Algemene test van het intestinum tenue op verkleving met zijn omgeving Test op de aanheching van het ligament van Treitz Neurologische test Buikhuidreflex Osteopathische technieken Mobilisaties en drainages Rek van het omentum minus Rek van het verticale deel van het duodenum Rek van het eerste deel van het duodenum Openen van de hoek tussen duodenum I en II Ontspanning en inductie van de sfincter van Oddi Drainage van het duodenum en de ganse regio in zit Mobilisatie van een verkleving tussen caecum en intestinum tenue

7 Mobilisatie van een verkleving tussen caecum en fascia iliaca Mobilisatie van een verkleving tussen caecum en rechter ovarium Mobilisatie van een verkleving tussen het colon ascendens en het dalende deel van het duodenum Openen van de angulus hepaticus Mobilisatie van een verkleving tussen het intestinum tenue en het omentum maius Openen van de angulus splenicus Mobilisatie van het colon descendens Rekken en draineren van de radix mesocoli sigmoidei Rekken van de radix mesocoli sigmoidei Mobilisatie van het caecum met lange hefboom Mobilisatie van een verkleving tussen colon sigmoideum en de m. psoas Heffen bij ptose Mobilisatie van een verkleving tussen colon sigmoideum met het intestinum tenue Mobilisatie van een verkleving tussen het rectum en de m. piriformis Rekken van het colon transversum Mobilisatie van de radix mesenterii Het grote abdominale manoeuvre Drainage van de radix mesenterii Drainage van de radix mesocoli sigmoidei Drainage van de radix mesocolon transversum Ontspanning van de ileocaecale sfincter Ontspanning van het intestinum tenue Ontspanning van de aanhechting van het lig. phrenicocolicum dextrum Ontspanning van de aanhechting van het lig. phrenicocolicum sinistrum Ontspanning van het caecum Ontspanning van het colon Ontspanning van het ligament van Treitz en het lig. suspensorium duodeni Neurolymfatische reflexpunten Het intestinum tenue Meso-appendix Atone constipatie Spastische constipatie of colitis Het rectum Hemorroïden Bibliografie Over de auteurs

8 11. Dankwoord Viscerale osteopathie Inleiding Bewegingsfysiologie De bewegingen van het musculoskeletale systeem De bewegingen van het viscerale systeem Het diafragma Het hart De peristaltiek Viscerale interacties Algemeen Verbindingen Glijvlakken Ligamentair ophangsysteem of beschotten De meso s De omenta Het turgoreffect en de intracavitaire drukken Bewegingsverliezen Disfuncties van het diafragma Verklevingen Retracties Trofische veranderingen Congestie of abnormale zwelling Posturale afwijkingen Viscerale bewegingsverliezen Viscerale hypermobiliteit Osteopathisch visceraal onderzoek Bibliografie bij viscerale osteopathie Gebruikte afkortingen Gebruikte begrippen Alle video s

9 1. Inleiding Het intestinum bestaat uit het duodenum, het intestinum tenue en het colon. Het zijn essentiële onderdelen van het spijsverteringskanaal. Het duodenum en het intestinum tenue worden vaak vergeleken met de keuken waar de ingenomen producten klaargestoomd worden om te worden gebruikt door het lichaam en het colon wordt dan naar analogie vergeleken met de afvalemmer waar de afvalproducten van het lichaam worden opgestapeld om te worden uitgescheiden. Disfuncties van deze organen geven soms lokale klachten maar in vele gevallen ziet men dat disfuncties een invloed hebben op verschillende lichaamssystemen die ogenschijnlijk niets met deze oorzakelijke organen te maken hebben. Disfuncties van duodenum, intestinum tenue en/of colon zijn vaak betrokken in aandoeningen zoals het metabool syndroom, sinusitis, migraine, reuma, enz De betreffende organen moeten dan ook door de osteopaat bij elke patiënt ernstig onderzocht worden. Het herstellen van disfuncties van deze organen is een samenspel van osteopathische manipulaties en mobilisaties, neurovegetatieve en hormonale ingrepen, beïnvloeding van de externe stress, voedingsaanpassingen en aanpassingen van bepaalde levenshoudingen en gewoonten. Osteopathie staat voor een integrale aanpak van de gezondheid. Deze gezondheidszorg richt haar aandacht op de structurele integriteit en op een biochemische- en stofwisselingsbalans. Onze gezondheid wordt bepaald door processen die in balans moeten zijn: homeostase genoemd. Als dat niet het geval is worden we ziek. Deze processen kunnen betrekking hebben op: De voedingsbalans. De maagdarmsysteem balans. Het hormonaal evenwicht. Het immunologisch evenwicht. Een goede mentale gezondheid. De detoxificatie. De preventie van oxidatieve schade. Voor wie niet vertrouwd is met de osteopathische viscerale aanpak verwijzen we naar hoofdstuk 12 achteraan dit E-book. Hierin zijn de basisprincipes van de viscerale osteopathie beschreven. 9

10 2. Anatomie (Dalley 2004, Gray 1995, 2000, Mc Minn & Hutchins 2002, Netter 2003, Skandalakis 2004, Sobotta 2001) 2.1. Ligging en belangrijkste anatomische gegevens Algemeen Het grootste deel van de digestieve organen ligt in de abdominale holte. Ze zijn omvat door een dubbelbladig sereus membraan: het viscerale peritoneum, dat de organen zelf bedekt en het pariëtale peritoneum dat de binnenzijde van de abdominale holte bekleedt. Tussen beide lagen bevindt zich de peritoneale ruimte die een kleine hoeveelheid sereus vocht bevat. Delen van de tractus digestivus zijn opgehangen aan de peritoneale wanden door mesenteria. Dit zijn dubbelbladige delen van het pariëtale peritoneum. De mesenteria stabiliseren de positie van de organen, stockeren vet en dragen de bloedvaten, zenuwen en lymfevaten. Sommige abdominale organen liggen dorsaal van het peritoneum en zijn er slechts gedeeltelijk door bedekt (Afbeelding 1). Het duodenum begint na de pylorus en eindigt bij het jejunum. Het is ongeveer 25 cm lang. Het intestinum tenue vertrekt aan de duodenojejunale overgang en loopt tot aan de iliocaecale sfincter. Het eerste gedeelte van het intestinum tenue wordt het jejunum genoemd en is ongeveer 2,5 meter lang. Het tweede gedeelte van het intestinum tenue wordt het ileum genoemd dat ongeveer 3 tot 4 meter lang is. Het colon begint met het caecum (+ appendix), colon ascendens, colon transversum, colon descendens, colon sigmoideum en eindigt als rectum. Het is korter dan het intestinum tenue (ongeveer 1,5 meter lang) maar heeft een grotere diameter (Afbeelding 2). Typisch aan het colon is de reductie van de longitudinale spierlaag tot drie banden van gladde spieren (teniae coli). Hun basistonus geeft aan het colon de haustra. Dit zijn zakvormige colonplooien. 10

11 Aan het colon hangen met vet gevulde zakjes van peritoneale serosa. De functie hiervan is onduidelijk. Waarschijnlijk dienen ze om de mobiliteit van het colon te verbeteren tegenover de omgeving. Dorsomediaal aan het caecum hangt de appendix. Deze appendix bevat lymfoïd weefsel. Pleurocardiale holte Lichaamswand Lig. falsiforme Lever Maag Bursa omentalis Hiatus van Winslow Pancreas Duodenum Peritoneale holte De dorsale wand van de bursa omentalis is vergroeid met het mesocolon transversum Omentum maius Afbeelding 1 - Mediosagittale doorsnede, toestand bij de geboorte Angulus hepaticus Jejunum Colon transversum Duodenum Angulus splenicus Haustra Teniae Colon ascendens Duodenojejunale overgang Rechts Appendix Links Colon descendens Caecum Ileum Rectum Tenia coli Colon sigmoideum Afbeelding 2 - Intestinum 11

12 De ligging van het colon is niet steeds zoals op anatomische tekeningen maar kan variëren (Afbeelding 3). De meest voorkomende ligging wordt in één van de volgende rubrieken beschreven. Rechts Links Afbeelding 3 - Fluoroscopie van het colon 12

13 Observatie van de buik in ruglig In ruglig wordt de lijn xyphoid pubis geobserveerd (Afbeelding 78). Processus xyphoideus Navel Pubis Normaal Congestie van het bovenste verteringssysteem Totale intestinale congestie Uterusptose Totale intestinale atonie Afbeelding 78 - Observatie in ruglig (lateraal zicht) Video 1 - Observatie in ruglig 89

14 Algemene palpatie van intestinum tenue en colon Deze algemene testen gebeuren op weerstand en op pijn. Het is de bedoeling het eventuele probleem te lokaliseren. Bij het eerste gedeelte van de test palpeert de osteopaat het linker en rechter gedeelte van de radix mesenterii. Bij het tweede gedeelte van de test palpeert hij algemeen het rechter en linker colon. Video 4 - Algemene palpatie van intestinum tenue en colon Algemene palpatie van het colon Deze algemene palpatie wordt uitgevoerd op weerstand en op pijn. De palpatie gebeurt van proximaal naar distaal over het verloop van het colon. Video 5 - Algemene palpatie van het colon 95

15 8. Osteopathische technieken 8.1. Mobilisaties en drainages Rek van het omentum minus De patiënt is in ruglig, beide benen gebogen. Met de beide duimen onder de rechter diafragmakoepel geeft hij een druk naar dorsaal tegen het omentum minus. Hij rekt naar caudaal. Video 39 - Rek van het omentum minus Rek van het verticale deel van het duodenum De patiënt is in ruglig, de benen gebogen of gestrekt. De osteopaat omvat het duodenum II tussen duimen en vingers. Hij mobiliseert naar lateraal rechts en in de lengterichting cranio-caudaal. Video 40 - Rek van het verticale deel van het duodenum 121

16 10. Over de auteurs Grégoire Lason Luc Peeters Gent (B), Terhagen (B), Beide auteurs zijn houder van het universitair diploma Master of Science in Osteopathie University of Applied Sciences en zijn actief in de verspreiding en de academisering van de osteopathie in Europa. In 1987 richtten zij The International Academy of Osteopathy (IAO) op, waarvan zij de directeurs zijn. De IAO is al jaren het grootste opleidingsinstituut voor osteopathie in Europa. Beide osteopaten zijn lid van diverse organisaties die streven naar de verdere ontwikkeling van de osteopathie zoals the American Academy of Osteopathy (AAO), the International Osteopathic Alliance (IOA), the World Osteopathic Health Organisation (WOHO), etc. Met deze osteopathische encyclopedie willen zij onder meer aantonen dat het osteopathisch onderzoek en de osteopathische behandeling van iedere patiënt gebaseerd is op de integratie van drie grote systemen: het musculoskeletale, het viscerale en het craniosacrale systeem. 151

17 Dit e-book is een realisatie van Osteo 2000 bvba. Indien u interesse heeft in het publiceren van een e-book of indien u vragen of suggesties heeft, kan u ons steeds contacteren. Mail: ebooks@osteopathie.eu Fax: Tel: Web Osteopedia: Web The International Academy of Osteopathy IAO: 166