COLON (DIKDARM) Colitis: dikke darm ontsteking Coloscopie: endoscopie van de dikke darm Colectomie: verwijderen van de dikke darm

Transcriptie

1 COLON (DIKDARM) Colitis: dikke darm ontsteking Coloscopie: endoscopie van de dikke darm Colectomie: verwijderen van de dikke darm 2 organen waarop stress invloed heeft : hart en darmen Dikke darm loopt over de hele buik dus bij problemen hiermee kan de pijn ook over de hele buik lopen.

2 STRUCTUUR MUSCULARIS Glad spierweefsel Transport stoelgang: via contracties voort duwen Bij problemen: hardnekkige constipatie Klep van Bauhin: onderhoudt steriliteit dunne darm Anale sfincter: tegenhouden stoelgang MUCOSA Enkellagig mogelijkheid op adenocarcinoom Absorptie van water en elektrolyten Door absorptie wordt de massa geconcentreerd Normaal in uw stoelgang 100ml water dus er wordt 1,4 liter water geabsorbeerd

3 Als uw dikdarm slijmvlies ziek is (colitis) dan heb je diarree want het slijmvlies absorbeert niet meer ONDERZOEKSMETHODEN Structureel RX Colon («RX Contrastlavement»: via lavement wordt contrast anaal ingespoten) o Barium o Gastrografine: bij vermoeden perforatie Endoscopie o Coloscopie: lange buis anaal opvoeren o Rectoscopie: metalen buis van 15-20cm, enkel rectum nakijken o Anuscopie: kort buisje van 5 cm o Inspectie en biopsiename van mucosa Functioneel Anale manometrie In de stoelgang allerlei dingen nakijken: bv. occult bloedverlies, vetten, ziekteverwekkende bacteriën bv. salmonella, parasieten bv. lintworm PATHOLOGIE 1. ACUTE APPENDICITIS Rechts in onderbuik Begrip Acute ontsteking van de appendix Mogelijk evolutie naar perforatie en peritonitis Symptomen Abdominale pijn o Begint epigastrisch(epigastrium t.h.v. maag) o Rechter fossa iliaca syndroom: lokale peritonitis (ontsteking buikvlies): enkel rechter onder Anorexie, nausea, braken Matige koorts (38-38,5 C), verhoogde leucocytose (witte bloedcellen/ leucocyten): één welbepaald soort beschermt tegen bacteriën en een appendicitis is een bacteriële infectie dus als er geen verhoogd aantal witte bloedcellen is dan gaat de chirurg niet opereren

4 Therapie Appendectomie: wegnemen bij kijkoperatie Geen functioneel gevolg na wegnemen appendix 2. IRRITABLE BOWEL SYNDROOM (SPASTISCH COLON: VEEL BEPERKTER) Meer dan enkel dikke darm syndroom, vaak ook maagklachten Functionele aandoening (niet organisch: geen kanker of ontsteking): je kan er oud mee worden, spierprobleem Neurovegetatieve stoornis: psychosomatische symptomen BEGRIP Frequent voorkomend Functionele stoornis van spijsverteringstelsel Colonstoornissen: spastisch colon syndroom Doch ook klachten van hoog GI stelsel Belang van psychologische factoren: stress Motorische stoornis als antwoord op verschillende prikkels: emoties, voeding (kunnen niet tegen kolen, koffie, enz.), SYMPTOMEN Abdominale pijn (heel frequent!) Wisselende ernst: soms licht en knagend, soms naar spoed Wisselende lokalisatie: dikke darm loopt overal dus pijn kan overal zitten, pijn zet zich vaak vast op sigmoid dus vnl. in fossa iliaca (linker) Wisselend van aard: knagend of brandend of steken Geen nachtelijke pijn: bij darmkanker daarentegen van pijn wakker worden s nachts Uitgelokt door stress, maaltijden Verbetering door stoelgang en flatus Abdominale opzetting Geen spannende kledij verdragen, gevoel dat buik is opgezwollen terwijl de dokter dat niet kan zien van buiten

5 Gestoord stoelgangspatroon Diarree: s morgens een paar keer kort na elkaar naar toilet moeten gaan Constipatie Diarree afwisselend met constipatie: paar weken dit, paar weken dat Geen nachtelijke diarree Abusus/misbruik van laxativa bij constipatie: dultorax (?) Mucusverlies : overmatig slijmverlies door de functionele stoornis Symptomen van bovenste G.I. tractus (maagsfeer) Nausea! (klacht van de maag), epigastrische krampen, pyroris Andere neurovegetatieve klachten (moe, niet lekker voelen, lastig, enz. klachten door stress) en cancerofobie (angst voor kanker en je kan het hen niet uit hun hoofd praten en moet je hen gerust stellen) Klachten van de maagsfeer bv. misselijkheid en overgeven (van de stress) DIAGNOSE Anamnese zeer suggestief Vaak drukpijn op sigmoid in linker fossa iliaca: heel pijnlijk als je daar op drukt Uitsluiten andere pathologie Bloedonderzoek: eventueel nagaan of er een ontsteking is Echografie abdomen (tumor uitsluiten) Onderzoek van colon Gynaecologisch onderzoek (bij vrouwen bij pijn in de onderbuik) Grondig onderzoek als basis van behandeling: geruststelling als basis van behandeling THERAPIE Psychologisch Dieet Uitleggen wat fout loopt: functionele stoornis van de darm door stress Inzicht in psychorelationele problemen Geruststelling, belangstelling, blijvende steun: niet altijd gemakkelijk als patiënt steeds terugkomt met die klachten Restenrijk dieet, evt. aangevuld met vezels: vers fruit en groenten, donker brood (veel vezels)

6 Medicatie: musculotrope spasmolytica voor pijn (op lijstje!): musculotroop: werkt in op slijmvlies, spasmolytica: ontspannen van darm Spasmine, Spasmomen, Duspataline, Medicatie voor diarree Imodium Weinig resten constipatie Vezelrijk eten + beweging Enkel bij zeer angstige kankerpatiënten: Xanax, anders geen tranquilizers 3. COLONDIVERTICULOSE Diverticulose: meerdere divertikels hebben, divertikel: mucosa zit normaal netjes aan de binnenkant maar hier puilt de mucosa uit doorheen de spierwand Als uw spierlaag overactief is dan gaat de mucosa erdoor uit puilen Ontstaat door vezelarm dieet Meestal op sigmoid Blaasjes Kan op onze leeftijd al voorkomen

7 Begrip Frequent in Westerse maatschappij Belang van voedingsvezels Uitpuilen van mucosa doorheen spierlaag Gevolg van hoge intraluminele druk Symptomen Geen Diagnose Spastisch colon RX Colon Coloscopie Verwikkelingen Therapie Diverticulitis: bacteriële infectie: bacteriën kruipen in de divertikels (lokale perinitis zoals bij apendicitis maar dan aan de linkerkant) Acute diverticulitis: hoge koorts, pijn in de buik, enz. behandelen met antibiotica en eventueel heelkundige resectie van stuk waarin de meeste divertikels voorkomen Bloeding Vezelrijk dieet Antibiotica bij -itis 4. COLITIS ULCEROSA BEGRIP Ontstekingsziekte van het slijmvlies van de dikke darm Chronisch inflammatoire aandoening van het slijmvlies van het colon Samen met ziekte van Crohn vormt dit de groep IBD (inflammatory bowel diseases): er zitten mensen in met Crohn en mensen in met colitis ulcerosa, mensen met het één of het ander (niet bedoeld als: mensen met beide samen) Beperkt tot het colon, als de colon weg is dan ook de ziekte ( Crohn: komt over heel het gastro-intestinaal stelsel voor, hierbij kan dat er een afwisseling is van een deel ziek, een deel gezond, weer een deel ziek, enz. terwijl bij colitis ulcerosa de zieke delen aaneensluiten en hier geen afwisseling met gezonde delen is zo kan je mogelijks differentiëren tussen beide via endoscopie)

8 Vooral bij jonge mensen Oorzaak niet gekend Belang van psychologische factoren: zeer opvallend, er kan een opstoot of aanvang van colitis zijn bij scheiding van een persoon waar je sterk aan gehecht bent ( bloederige tranen bij het afscheid ) Uitgebreidheid variabel: rectitis ~ pancolitis: je kan enkel een ontsteking van het rectumslijmvlies (rectitis) hebben maar bij de andere kan heel de dikke darm ontstoken zijn (=globale diffuse colitis: pancolitis) Verloop met opstoten en remissies (net zoals bij Crohn): opstoten kunnen van wisselende ernst zijn (kan dodelijk zijn) SYMPTOMEN Bloederige diarree, volgens ernst opstoot: bij lichte opstoot zo n 3 4 keer per dag maar bij zware opstoot keer naar toilet op een dag met enkel bloed, slijm en etter naar ziekenhuis Abdominale pijn, koorts Algemene ziekteverschijnselen DIAGNOSE Rectoscopie: ontsteking van slijmvlies? Coloscopie: uitgebreidheid van ontsteking? Een stoelgangskweek/cultuur (coprocultuur?): zien of er bacteriën in zitten want niet iedereen met bloederige diarree heeft colitis ulcerosa, het kan ook verklaard worden door een infectie VERWIKKELINGEN Lokaal Toxisch megacolon (acuut): een groot uitgezet colon: slijmvlies zodanig ontstoken dat de wand van het colon herleid wordt tot een dun blaadje o RX nemen om na te gaan o Kans dat het barst o Kan dodelijk aflopen bij perforatie Coloncarcinoom (laattijdig): iemand met langbestaande colitis ulcerosa loopt een verhoogd risico op kanker (algemeen: op elke plaats waar er een chronische infectie zit verhoogd risico op kanker) jaarlijks een coloscopie om op te volgen (met biopsie?)

9 BEHANDELING Medicamenteuse therapie: ontsteking bestrijden Corticoiden bij acute opstoten 5-ASA (AminoSalicilicAcid, afgeleide van aspirine) preparaten per os (pil) of in lavement: ontstekkingsremmend effect op de darmwand o Met lavement behandelen, is enkel bij ontsteking van rectum: enkel lokaal behandelen o Zorgt voor stabilisering zodat ze geen opstoten krijgen houden patiënten in remissie o Bv. Pentasa, Salazopyrine TNF-antagonisten (tumor necrosis factor) Heelkundige therapie Bij verwikkelingen als het niet anders kan bv. bij colonkanker Bij chronische morbiditeit 1 operatieve behandeling: Totale colectomie met twee mogelijkheden van herstel: o Met ileostomie: ileum wordt aan de huid gebracht: kunstmatige anus, hierbij 1,5 liter vocht in zakje o Pouch ingreep met ileo-anale anastomose: anus is behouden, rectum is weg, ileum vasthechten aan de aars door een soort pouch aan te leggen, niet noodzakelijk diarree (Bij ontsteking van pouch: pouchitis) 5. COLONPOLIEPEN Goedaardige tumoren van de dikke darm Solitaire poliep Voorlopers van kanker dus daarom preventief stoelgangonderzoek naar occult bloedverlies beste preventie van dikke darmkanker Eén of enkele poliepen Adenomateuze poliep(en): goedaardige woekering van het colonslijmvlies Gesteeld (dunne steel met bol) of sessiel (breed ingeplant) Occult bloedverlies Maligne ontaarding: iets goedaardig kan altijd ontwikkelen tot kwaadaardig belang van vroegtijdig poliepen ontdekken via bloedtest

10 Op tekening een grote poliep: wellicht kwaadaardig Diagnose door coloscopie of RX colon Therapie met polypectomie: endoscopisch een lus rond leggen, de basis wegbranden en de poliep onderzoeken Regelmatige follow-up: eens een poliep gehad, dan gaan er nog volgen, is genetisch (binnen drie jaar opnieuw een coloscopie, het stomste wat je kan doen hier is je kop in het zand steken) FAP: familiale adenomateuze polypose Honderden tot duizenden poliepen (heel slijmvlies ermee behangen) Als een van de ouders het heeft, heeft de helft van de kinderen het: het is een dominant gen Steeds maligne ontaarding op jaar: wordt altijd kanker, vroegtijdige ontaarding Behandeling: totale colectomie met ileostomie of met ileo-anale anastomose (Pouch) Heel de familie screenen! Als uw moeder of vader FAP heeft, dan gaat op 18jaar uw dikke darm eruit 6. COLONADENOCARCINOOM Bij mannen en vrouwen Begrip Maligne ontaarding van het slijmvlies van het colon of rectum RISICOFACTOREN Adenoom FAP Colitis ulcerosa

11 Eerste graad verwantschap met pt met colonkanker: familiaal In het erfelijk materiaal zitten oncogenen en tumorsuppressogenen Oncogenen: genen die tussenkomen in normale celdeling, bij mutatie hierin geen normale celdeling, gestoorde celdeling is kenmerk van kanker overerving genen waardoor familiale band Tumorsuppressogenen: houden zich bezig met het uitschakelen van structurele fouten bij celdelingen dus bij mutatie van tumorsuppressogenen die overgeërfd worden ook familaal doorgeven van kanker Overgewicht, dieet rijk aan vet, arm aan vezels: komt meer voor bij obese personen SYMPTOMEN (schuin gedrukte zijn alarmsymptomen van colonkanker) Verandering van stoelgangspatroon: altijd gewone stoelgang en dan ineens constipatie (bij spastisch colon is het altijd afwisselend) Bloedverlies per anum vermengd met faeces: anaal bloedverlies vermengd met stoelgang, bloed zit in de stoelgang Valse stoelgangsnood Occult bloedverlies met ferriprieve anaemie Abdominale pijn Obstructie Anorexie en vermagering DIAGNOSE RX Colon Coloscopie PPA (palpatio per anum) voor laaggelegen tumoren: we voelen in het rectum en je voelt de tumor met je vinger als die laag ligt (prostaat ligt ook laag dus dan kan je die ook ineens nagaan) Onderzoek naar metastasen Prent: kanker zit bij pijltje, bij zwarte vlek is het een tumor, obstructie is logisch want nog maar een kleine doorgang ( klokhuisbeeld )

12 BEHANDELING Heelkundige therapie (Enkel heelkundig! Niet via medicatie mogelijk) Segmentaire colectomie: enkel het segment eruit snijden waar de kanker zit en de andere delen worden weer aan elkaar gezet Stel bij distaal gelegen tumor in het rectum, net boven anus: Abdominoperineale resectie bij laaggelegen tumoren met colostomie o Resectie door het abdomen o Resectie van het perineum (onderbuik waar uw geslachtsorganen en anus zitten): je neemt het anaal apparaat (anus + rectum) weg o Geen pouch ingreep want anus is weg dus altijd stoma: sigmoid (deel van de dikke darm dat overgaat in de endeldarm/rectum) aan de huid en dan zit je definitief met een colostomie Chemo- en radiotherapie: colonkanker reageert goed op chemotherapie dus je kan die mensen daar jarenlang mee in leven houden Resectie van levermetastasen en metastasen in de longen: wegsnijden van metastasen je kan mensen lang in leven houden door telkens de uitzaaiingen weg te snijden (enkel bij darmkanker) 7. HEMORROIDEN - SPEEN BEGRIP Overgang van eenlagig naar huid gebeurt in anaalkanaal Variceuze uitzettingen van de anale veneuze plexus Anale spataders: uitgezette aders rond de anus Inwendige hemorroïden: bedekt door rood, enkellagig epitheel Uitwendige hemorroïden: bedekt door huid

13 SYMPTOMEN Rood bloedverlies per anum: speen kan zwaar bloeden, je kan daar ferriptieve bloedanemie van krijgen Verschil met tumor!: bloed is niet vermengd met stoelgang Prolaps Anale jeuk, mucusverlies Acute trombose met hevige pijn: een klonter in zo een spatader is heel pijnlijk speenknobbel opensnijden BEHANDELING Scleroserende injecties via anuscopie: spuiten een scleroserende vloeistof in die zorgt voor een prikkelende reactie die een littekenreactie opwekt, er ontstaat een verkleving van de vaatwand waardoor er geen bloed meer door kan (functie wordt door een andere ader overgenomen) Ligaturen zetten: een soort rubber bandje over de basis van de speenknobbel zetten knobbels verdrogen en verdwijnen Operatief

14 Rechts boven: anuscopie van inwendig speen Links boven : uitwendig speen Twee onderste: inwendig speen dat je vanbuitenuit ziet: geeft een prolaps: speen puilt naar buiten Een beginnende prolaps: dan kan je dat weer naar binnen duwen Bij ernstige prolaps kan je dit niet terug opnieuw naar binnen duwen 8. ANALE FISSUUR Begrip Scheurtje in het epitheel van het distale anaal kanaal Scheurtje in het slijmvlies of huid rond de anus Symptomen Diagnose Pijn bij defaecatie: scheurtje rekt uit of gaat terug open Rood bloedverlies per anum Secundaire obstipatie: bang om naar toilet te gaan want doet pijn, waardoor ze constipatie krijgen Anuscopie Zalven