Programma voor de opsporing van dikkedarmkanker

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Programma voor de opsporing van dikkedarmkanker"

Maarten van der Woude
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Programma voor de opsporing van dikkedarmkanker Prof Jean-Luc Van Laethem Hoofd van digestieve oncologie Erasmus ziekenhuis Dr. Jean-Benoît Burrion Hoofd van de dienst Preventie en Opsporing - Jules Bordet Instituut Apothekers Ann Herzeel & Arnaud Nicolas Co-voorzitters UPB/AVB

2 Colorectale kanker Histopathologie Klinisch beeld Behandeling Epidemiologie Opsporing

3 Colon ascendens Colon transversum Rectum Colon descendens De dikke darm of colon ~ lengte 1,5 m ~ diameter 8 cm Intestinale flora Opname (water, zouten) Productie van vitaminen Afbraak van voedsel Evacuatie Bron:

8 Gesteelde poliep Sessiele poliep met villeus aspect Sessiele poliep Vlakke poliep Polypose Zwerende poliep

9 Schema: van poliep tot kanker Vanaf de leeftijd van 50 jaar, ontwikkelt 1 persoon op 4 darmpoliepen. Het duurt 10 jaar alvorens deze poliepen kwaadaardig worden.

11 Assistance, résection Resectie Techniek = poliepectomie 11

12 Wat is de doelstelling? Een diagnose stellen en verwijderen van letsels in een precancereus stadium Opsporen van kanker in het vroegtijdig stadium Verminderen van incidentie en sterfte door colorectale kanker

13 Onderzoek van CCR: strategie in functie van de risicostratificatie Wie is onze doelgroep?

14 Risicopopulatie 1. Populatie met een matig risico: Iedereen ouder dan 50 jaar Risico tussen 3,5 5 %, zowel mannen als vrouwen (recent: mannen > vrouwen) 2. Populatie met een verhoogd risico: Persoonlijke ATCD van adenomen, intestinale adenocarcinomen, IBD Familiale ATCD Risico tussen % 3. Populatie met een hoog risico: Familiale adenomateuze polypose HNPCC ( Syndrome de Lynch- Cancer colique héréditaire) Andere polyposen Riscio tussen 80 (Lynch) 100 % (PAF) Burt Gastroenterology 2000 Regula,NEJM,2006

15 Welk soort onderzoek en voor wie? > 50 jaar Antecedenten, CRC, MICI FAP HNPCC Coloscopie Coloscopie Genetisch advies Specifieke mutaties IHC MSI/tumor

16 Rectosigmoïdoscopie vs totale coloscopie? Ontdeking van neoplastische laesies 50% 100% Rectosigmoïdoscopie 2/3 van de laesies > linker Coloscopie colon totale

17 Opsporing : methoden Methode Bloed / feces gfobt-ifobt Rectosigmoïdoscopie Totale coloscopie Virtuele coloscopie Reductie mortaliteit CCR Reductie incidentie CCR Sensibiliteit Kost Indicatie 15-30% NEE 40 80% Massale opsporing 60-80% JA? 70% + Patiënten met een matig risico 75% JA(35%) % ++ Patiënten met een matig en hoog risico?? 90% ++ Patiënten met risico?

18 Ethiologische verdeling Autres syndromes de polypose (<0,1%) HNPCC (2 à 3%) Polypose Adénomateuse Familiale (<1%) Risque familialpersonnel (10 à 30%) Cas sporadiques (70%) Burt Gastroenterology 2000

19 Interne wand Externe wand Spier Darm Classificatie van de kanker (TNM of Tumor Node Metastasis)

20 Darmkanker : staging I II III IV 20 Confined T1 T2 Beyond the bowel wall T3 T4 Nodal involvement N1:1-3 N2:>3 Metastases M1

21 Stadium TNM Diag. Overleving na 5 jaar I T1-2N0M0 23% > 90% II T3N0M0 31% 72-85% III T1-4N1-2M0 26% 44-83% IV TxNxM1 20% 5-30%

22 Klinisch beeld 1. Sigmoïdum, rectum: Bloedverlies Verandering van frequentie van stoelgang Tenesmen 2. Colon Vermoeidheid Vermagering Abdominale pijnen/krampen

23 Behandeling 1. Chirurgie Palliatieve / curatieve Stoma 2. Radiotherapie Rectum/anus Neveneffecten (blaas, sexualiteit) 3. Systemisch Chemotherapie Monoklonale antilichamen

24 24 De actoren van een multidisciplinaire behandeling

25 Epidemiologie van colorectale kanker

27 1. Prostaat (27%) 2. Longen (17%) 3. Colorectaal (13%) 4. Hoofd en nek (6%) 5. Blaas (5%) 1. Borst (36%) 2. Colorectaal (13%) 3. Longen (7%) 4. Baarmoeder (5%) 5. Kwaadaardige melanomen (4%) 8700 nieuwe gevallen van colorectale kanker in België in 2015 Bron: Fondation Registre du Cancer, 2016

29 5% 15% 80% Genetisch (zeer hoog risico) Familiaal risico (hoog risico) Sporadisch (matig risico)

Zeer hoog risico: autosomale erfelijke kankers (1-5 %) Familiale adenomateuse polypose < 1 % van colorectale kankers Erfelijke colorectale kanker zonder polypose = Syndrome van Lynch (= HNPCC:

30 Zeer hoog risico: autosomale erfelijke kankers (1-5 %) Familiale adenomateuse polypose < 1 % van colorectale kankers Erfelijke colorectale kanker zonder polypose = Syndrome van Lynch (= HNPCC: hereditary non polyposis colon cancer) = 1-5% van de colorectale kankers Verhoogd risico: familiale voorgeschiedenis (15-20 %) = Risico x 2 Ouders in de eerstegraad van de persoon met colorectale kanker Familiale antecendenten van een colorectaal adenoom > 1 cm Persoonlijke antecedenten van colorectale kanker Ovarium-, baarmoederhals- en borstkanker

31 Andere risico s Onevenwichtige voeding (minder vezels, meer rood vlees) Alcohol, tabak Inactiviteit onsportief leven Inflammatoire darmziekten: RCUH, Crohn

32 incidentie incidentie mortaliteit mortaliteit

33 5.646 DK = 87,6 602 DK = 54, DK = 69,0 2015: DK = 78,3

35 1 persoon op 20 ontwikkelt colorectale kanker tussen 50 jaar en 74 jaar 35

36 1 persoon op 4 ontwikkelt een colorectale poliep vanaf 50 jaar 36

Opsporing 50-75 jaar Elke 2 jaar met een

37 Opsporing jaar Elke 2 jaar met een uitnodigingsbrief ifobt test Coloscopie Sigmoïdoscopie

39 Bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker in Brussel

42 Doelgroep Mannen en vrouwen Tussen 50 en 74 jaar INSZ Gedomicillieerd in Brussel Uitsluitingscriteria : (20 % doelgroep) Colectomie: definitief Coloscopie: 5 jaar FOBT via een extern laboratorium: 2 jaar Colorectale kanker: 10 jaar

43 Jaarlijks uitgenodigde doelgroep: ± /an Populatie Exclusies 20 % Uitgenodigde populatie Uitgenodigde populatie/jaar Participatie 20 % -> personen 500 apothekers -> 43 personen => 1 persoon / week

48 48

49 Techniek Performanties Afname Resultaat Immunologische test AC anti globine Specifiek Hb humaan Gevoeligheid 80 % Specificiteit 95% Spoort kleine bloedingen op 1 stoelgang afname Breekbaar Geautomatiseerd Quantiteit Aanpasbare drempel voor positieve waarden 75 ng/ml 49

50 In het laboratorium 50

53 53

55 55

56 Tarificatiedienst CNK 5520 (5) CNK 5520 (3) Uitnodiging (4) Kit Doelgroep (5) CNK 3690 Apotheek (2) Uitnodigingen (1) Kits UPB/AVB Apotheek verdeelcentra (1) Kits (6) Bestelling BMM

57 Resultaten van de ifobt test?

58 Resultaten van de coloscopies? Besluit: ongeveer 6 kankers per testen (+ 38 adenomen)

1. 1 persoon / 20 zal darmkanker krijgen voor 75 jaar. 2. 1/3 van de personen met darmkanker sterft. 3. Het risico verhoogt werkelijk vanaf 50 jaar. 4.

59 1. 1 persoon / 20 zal darmkanker krijgen voor 75 jaar. 2. 1/3 van de personen met darmkanker sterft. 3. Het risico verhoogt werkelijk vanaf 50 jaar % van de mensen hebben een matig risico, 20 % hebben een verhoogd risico. 5. 8/10 darmkankers komen voort uit een kwaardaardige poliep. 6. Van poliep tot kanker neemt 10 jaar in beslag poliepen op 1000 worden groter dan 1 cm. 25 worden kanker.

1. Overgewicht, tabak en alcohol verhogen het risico. 2. Fysieke beweging en vezels in de voeding verminderen het risico. 3. 8 % ifobt zijn positief.

60 1. Overgewicht, tabak en alcohol verhogen het risico. 2. Fysieke beweging en vezels in de voeding verminderen het risico % ifobt zijn positief. 92 % zijn negatief en dienen elke 2 jaar herhaald te worden. 4. Op 1000 ifobt (uitgevoerd bij patiënten tussen jaar) worden 6 kankers gevonden en ongeveer 40 adenomen.

61 Bedankt voor uw aandacht

Vergelijkbare documenten

Herkenrode. Website : Huisartsen HAK vzw. 22/03/14 Dr. M. Van den Broeck 1

Herkenrode. Website : Huisartsen HAK vzw. 22/03/14 Dr. M. Van den Broeck 1 Website : www.herkenrodehuisartsen.be 22/03/14 Dr. M. Van den Broeck 1 De aanpak van screening in eerste lijn Dr. Mark Van den Broeck 22/03/14 Dr. M. Van den Broeck 2 Inschatten risicoprofiel patiënt Organisatie